İyi Pest Yönetimi Uygulamaları Agri-Food & Veterinary Authority of Singapore (AVA) tarafından, gıda ve gıda ile temas eden madde üreten işletmelerin yönetici ve çalışanları için hazırlanan kılavuzun, tarafımca yapılan Türkçe çevirisidir.

1. İYİ
PEST YÖNETİMİ
UYGULAMALARI

2. GİRİŞ
Pest İstilaları Neden Meydana Gelir? 3
Pest Yönetimi Neden Önemlidir? 4
Pest Kontrolünden Kim Sorumludur? 5
SIK KARŞILAŞILAN PEST CANLILARI
Sık Karşılaşılan Pest Türleri 6
Sık Karşılaşılan Çoğalma ve Barınma Alanları 6
Pest İstilasının Belirtileri 7
PEST KONTROL YÖNTEMLERİ
Pest Canlılarını Cezbeden Gıda Kaynaklarının Eliminasyonu 8
ele alınmış bir pest yönetimi sisteminin gıda güvenliği yönetim sistemine entegre edilmesi gerekir.
İÇİNDEKİLER
Bu rehber, gıda operatörleri ve gıda üretimi ile uğraşan kişi ve kuruluşlar için rehber niteliğinde bilgiler
içerir. Gıda kaynaklı meydana gelebilecek hastalık riskinin minimize edilmesi için, yoğun ve detaylı

3. 9Pest Canlılarının Yuvalanabilecekleri Yerlerin Eliminasyonu
Pest Canlılarının Giriş Noktalarının Eliminasyonu 10
PEST KONTROL TÜRLERİ
Fiziksel Pest Kontrol Önlemleri 11
13Kimyasal Pest Kontrol Önlemleri
PEST KONTROL OPERATORÜ İLE ÇALIŞMAK
14Güvenilir Pest Kontrolü Operatörü Seçimi için Tüyolar
Pes Kontrolünün Etkinliği Nasıl Doğrulanır? 15
16İLGİNÇ BİLGİLER
ÖZET
İyi Pest Yönetimi Uygulamaları Üzerine Tüyolar 17

4. 3
Giriş
PEST İSTİLALARI NEDEN MEYDANA GELİR?
PEST CANLILARI İÇİN GIDA KAYNAKLARI
UYGUNSUZ TESİS İDARESİ
PEST CANLILARININ GİRİŞ NOKTALARI
Gıda döküntüsü ve saçıntıları.Gıdanın uygunsuz depolanması.
Tedarikçilerden, zararlı canlı
bulaşmış hammaddeler ile.
Ürün Kabul Alanı
Zayıf atık yönetimi.
Sineklik vb. takılmamış kapı,
pencere vb. açıklıklar ile.
Kullanılmayan eşya ve ekipmanların
düzensiz depolanması: Pest canlıları
için yuvalanma alanı oluşturur.

5. 4
PEST YÖNETİMİ NEDEN ÖNEMLİDİR?
Pest canlıları, gıda kaynaklı hastalıklara neden olan
mikropları taşırlar. Bu mikropları gıdalarımıza ve gıda ile
temas eden yüzeylere bulaştırabilirler, bu durum gıda
kaynaklı hastalık ve salgınlara neden olur.
Giriş
Gıdanın arz edildiği ya da işlendiği bir
alanda pest canlısının tespit edilmesi,
orada zayıf hijyen ve gıda güvenliği
koşullarına işaret eder.
Gıda hammadeleri ve ürünlerine pest canlıları
kaynaklı bulaşmalar, zayiata neden olur.
Müşteriler tarafından algılanan marka
güveni, ürün kalitesi algısı gibi değerler
olumsuz etkilenir.
Endeks
Aylar
Müşteri Güveni Endeksi

6. 5
Giriş
Gıda işletmelerinde, işletmeciler ve çalışanların tümü, pest kontrolden
sorumludurlar.
Pest kontrol firmaları, ilaçlama ve danışmanlık gibi faaliyetler ile gıda
işletmelerine teknik destek sağlarlar.
PEST KONTROLDEN KİM SORUMLUDUR?
RİSK HARİTASI
ALAN 7
ALAN 6ALAN 5ALAN 4
ALAN 3
ALAN 1
ALAN 2
PestControl

7. 6
Sık Karşılaşılan Pest Canlıları
ÜREME VE YUVALANMA ALANLARI
Atık Konteynerleri Gıda üretim ve depolama alanı.
Çatlak ve Yarıklar
Giderler
Eski palet vb. sahipsiz
bırakılmış ekipmanlar.
SIK KARŞILAŞILAN PEST TÜRLERİ
Pest canlıları hastalık taşıyabilir ve gıda
arzına/üretimine zarar verebilir, tesislerde
hasara neden olabilirler.
Gıda işletmelerinde en sık karşılaşılan pest
canlıları kemirgenler, sinekler ve
hamamböcekleridir.

8. 7
Sık Karşılaşılan Pest Canlıları
Sinekler
Kurtçuklar (larva)
ve kötü koku Ölü tespiti
Canlı tespiti
Hamamböcekleri
Dışkı kalıntılarıHamamböceği
yumurta keseleri
Ölü tespiti
Canlı tespiti
Kötü koku
PEST İSTİLASININ BELİRTİLERİ
Kemirgenler
Dışkı Kalıntıları
Yağ İzleri
Oyuklar
Yırtık Gıda
Ambalajları
İdrar İzleri
(UV ışık altına görülür.)
Canlı Tespiti
Kötü Koku
Ölü Tespiti
Kemirme İzleri

9. 8
Pest Kontrol Yöntemleri
PEST CANLILARINI CEZBEDEN
GIDA KAYNAKLARININ ELİMİNASYONU
Atık yönetimi kurallarına uyunuz.Tesiste sürdürülebilir temizlik ve
hijyen programı uygulayınız.
Gıdaları kapalı kaplarda ya da ambalajı kapalı şekilde saklayınız.
Pasta

10. 9
Pest Kontrol Yöntemleri
PEST CANLILARININ
YUVALANABİLECEKLERİ YERLERİN
ELİMİNASYONU
Tesisten boş karton kutu ve koli, kullanılmayan palet, gazete ve gerekli olmayan diğer
tüm nesneleri ivedilikle uzaklaştırınız.

11. 10
Pest Kontrol Yöntemleri
PEST CANLILARININ
GİRİŞ NOKTALARININ ELİMİNASYONU
1. Zeminde yer alan gider, mazgal ve boru tesisatlarının uygun şekilde
kapatıldığından emin olunuz.
Pencerelere sineklik konumlandırınız.
Gıda hazırlık alanının girişine kendinden kapanır kapı, hava perdesi ya da
plastik perde konumlandırınız.
4 Tavan, zemin ve duvarlardaki tüm çatlak ve yarıkları kapatınız.
DOLGU
MACUNU
1
2
3 4
1
2
3
4

12. 11
FİZİKSEL PEST KONTROL ÖNLEMLERİ
Kimyasalların kullanımı gıdaya bulaşma riskini artırdığından, fiziksel önlemler
tercih edilir.
Tüm tuzakları periyodik olarak kontrol ediniz. Örnek tuzaklar aşağıdaki gibidir:
Pest Kontrol Yöntemleri
Canlı Yakalama
Tuzağı
Yapışkanlı Tuzak
Yapışkan Plakalı UV Sinek Tuzağı
(LFT)

13. 12
UV IŞIK TUZAKLARININ POTANSİYEL ZARARLARI
Elektrikli ızgaraları ile sinekleri öldüren UV ışık tuzakları, sinek ve diğer uçan
haşerelere ait parçaları havaya ve gıdaya bulaştırabilirler.
Yapışkan plakalı UV tuzaklar daha güvenli bir alternatiftir.
Pest Kontrol Türleri
PestControl

14. 13
Rodentisitler (Kemirgen Öldürücüler)
Hamamböceği Jel Tuzakları
KİMYASAL PEST KONTROL ÖNLEMLERİ
Bazı tesislerde, fiziksel önlemlerin yanı sıra kimyasal tedbirlere de başvurmak
gerekebilir. Kimyasal tedbirlere başvurulması sırasında pest kontrol operatörü
tarafından gıdaya bulaşma engellenmeli ve kullanıcı sağlığına olumsuz etkiler
yaratabilecek faaliyetlerden kaçınılmalıdır.
Kimyasal pestisit (zararlı canlı öldürücü) örnekleri:
Pest Kontrol Türleri
RODENTİSİTLERİN POTANSİYEL ZARARLARI
Rodentisitler, gıda ve gıda ile temas eden yüzeylere bulaşmanın engellenmesi için,
yalnızca gıda işletmesinin dış çevresinde, el ile temasın engellendiği kutular
(monitörler) içerisinde konumlandırılmalıdır. Bu zehirlerin gıda ve gıda ile temas
eden yüzeylere bulaşması, ciddi zehirlenmelere neden olabilir.
ZEHİR

15. 14
GÜVENİLİR PEST KONTROL OPERATÖRÜ
SEÇİMİ İÇİN TÜYOLAR
Pest kontrol firmasından, aşağıdaki hizmetleri içeren servis alınmalıdır:
Pest canlılarının giriş ve yuvalanmalarını engellemek için, tesis altyapısı
da dikkate alınarak uygun pest kontrol tedbirlerinin alınması kapsamında
tavsiyeler.
Tesis içi ve dışında pest aktivitesini gözlemlemek için periyodik ziyaret ve
incelemeler.
Sözleşmede, aşağıdaki hizmet koşulları yer almalıdır:
Hedeflenecek, mücadele edilecek ve izlenecek istila türleri.
Hedeflenen istilaların mücadelesinde güvence.
Periyodik servis formu hazırlanması.
PEST KONTROL
Pest Kontrol Operatörü ile Çalışmak

16. PEST KONTROLÜN ETKİNLİĞİ
NASIL DOĞRULANIR?
Gıda işletmecileri ve operatörlerinin görevleri şunlardır:
Tesisi düzenli olarak istila belirtilerine karşı incelemek, eğer tespit var ise
pest kontrol firmasını yönlendirmek gibi gerekli aksiyonları ivedilikle
almak.
Pest kontrolünde kullanılan tuzakların etkinliğinin kontrol edilmesi (Örn;
zaman geçtikçe toz ve yapışan böcekler nedeniyle yapışkan plakaların
etkinliği azalır).
Pest kontrol servis formlarını düzenli olarak
gözden geçirmek, alınan tedbirlerin ve
ilaçlamanın etkinliğini değerlendirmek.
Pest kontrol firması ile düzenli toplantılar
düzenleyerek, alınan tedbirler ile ilaçlama
etkinliğini istişare etmek.
Pest Kontrol Operatörü ile Çalışmak
15

17. 16
BİLİYOR MUYDUNUZ?
HAMAMBÖCEĞİ
İlginç Bilgiler
Ortalama bir kemirgen, günde
40 dışkı ve yılda 50 litre idrar
üretir. Kemirgenlerin dışkı ve
idrarı leptospirosis ve
salmonellosis gibi hastalıkları
bulaştırabilirler.
Kemirgenler oldukça
doğurgandırlar. Bazı türler yıl
boyu ürerler. Yetişkin bir dişi
çatı sıçanı yılda 6 batın
(yaklaşık 48 yavru) verebilir.
Hamamböcekleri ılık, karanlık
ve nemli ortamları seven,
geceleri aktif olan
böceklerdir.
Genellikle çatlak ve yarıklarda
yaşarlar.
Tek bir sineğin 3 milyondan
fazla bakteri taşıyabildiği
bilinmektedir.
Hamamböcekleri hemen
herşeyi yiyebilir ve oldukça
uzun bir süre yiyecek olmadan
yaşayabilirler.
Sinekler, dışkı ve çürüyen
maddelerden gıda ve gıda ile
temas eden alanlara hastalık
taşırlar.
Sinekler, besinlerine salgı
yaparak, onları sindirmeden
önce sıvılaştırırlar.
SİNEKLER
KEMİRGENLER
Gıda kaynaklı hastalıklara neden
olabilen bakterileri (Örn:
Salmonella spp, Staphylococcus
aureus) bağırsaklarında ve dış
yüzeylerinde taşırlar.
Kemirgenler, 1.5 cm' lik bir
açıklıktan geçebilirler.
(Örn: Kapı altı boşluğu.

18. 17
İYİ PEST YÖNETİMİ UYGULAMALARI
TÜYOLARI
Özet
ARANIYOR
İyi Tesis Yönetimi
Karton koli ve kullanılmayan diğer tüm ekipmanları bertaraf ediniz.
Tüm gıda maddelerini kapalı kaplarda ya da kapalı ambalajlarda
saklayınız.
Çöp konteynerlerinin sürekli kapalı tutulduğundan emin olunuz.
Çöp konteynerlerinin, gün sonunda boşaltıldığından emin olunuz.

19. 18
Özet
Tesislerin İzolasyonu
Tüm hammadeleri, pest kontaminasyonuna karşı kontrol ediniz.
Tesisteki tüm yarık ve çatlaklar ile açıklıkların kapatıldığından
emin olunuz.
Tüm hava perdeleri, sineklikler ve mutfak kapılarının çalışır ve iyi
durumda olduğunu kontrol ediniz.
Gider ve drenaj borularının izole edildiğinden emin olunuz.
Tesis içerisinde ve dışarısında, periyodik olarak pest istilası
belirtisine karşı kontrol yapınız.
Pest Yönetimi
Periyodik olarak pest tuzaklarını aşırı doluluğa ve toz birikimine
karşı kontrol ediniz.
Pest kontrol servis formunda belirtilen bulgu ve öneriler
çerçevesinde aksiyonlar alınız.
Pest kontrol firması ile düzenli istişarelerde bulunarak,
faaliyetlerin etkinliğini gözden geçiriniz.

20. 40 SCOTTS ROAD, #13-00 ENVIRONMENT BUILDING
SINGAPORE 228231
TEL: 1800 2255 632 FAX: 6235 2611
5 MAXWELL ROAD, #18-00 TOWER BLOCK
MND COMPLEX, SINGAPORE 069110
TEL: 6325 7625 FAX: 6220 6068
www.ava.gov.sg www.nea.gov.sg