Aralin sa AP9 Quarter 3

2. Pambansang kita

4. Ano kaya ang ipinahihiwatig ng
larawan?

5. Sa inyong palagay, ano ang mga
ginagamit na panukat upang matukoy
ang ekonomiya ng bansa?

6. Video Presentation

8. Pambansang Kita

10. Kahalagahan ng Pambansang Kita
• Ang sistema ng pagsukat sa pambansang
kita ay nakapagbibigay ng ideya tungkol
sa antas ng produksyon ng ekonomiya sa
isang particular na taon at maipaliwanag
kung bakit ganito kalaki o kababa ang
produksiyon ng bansa.

11. Kahalagahan ng Pambansang Kita
• Sa paghahambing ng pambansang kita sa
loob ng ilang taon, masusubaybayan natin
ang direksiyon na tinatahak ng ating
ekonomiya at malalaman kung may
nagaganap na pag-unlad o pagbaba sa
kabuuang produksiyon ng bansa

12. Kahalagahan ng Pambansang Kita
• Ang mga nakalap na impormasyon mula
sa pambansang kita ang magiging gabay
ng mga nagpaplano sa ekonomiya upang
bumuo ng mga patakaran at polisiya na
makapagpapabuti sa pamumuhay ng mga
mamayan at makapagtataas sa economic
performance ng bansa

13. Kahalagahan ng Pambansang Kita
• Kung walang sistematikong paraan sa
pagsukat ng pambansang kita, haka-haka
lamang ang magiging basehan na walang
matibay na batayan

14. Kahalagahan ng Pambansang Kita
• Kung walang sistematikong paraan sa
pagsukat ng pambansang kita, haka-haka
lamang ang magiging basehan na walang
matibay na batayan

16. •Ang GNI ay sinusukat gamit ang
salaping ng isang bansa

17. Ano-ano ang isinasama sa pagkwenta ng
Gross National Income (GNI)
•Tapos o nabuong produkto at serbisyo
•Kabuuang pampamilihang halaga ng lahat
ng nabuong produkto at sebisyo na ginawa
sa itinakdang panahon sa bansa.

18. Tandaan!
•Ang GNI o GNP ay halaga ng produkto
na GAWA NG PINOY

20. GROSS DOMESTIC PRODUCT (GDP)
• sumusukat sa kabuuang
pampamilihang halaga ng lahat ng
tapos ng produkto at serbisyo na
ginawa sa loob ng takdang
panahon.

21. GROSS DOMESTIC PRODUCT (GDP)
• Kasama dito ang lahat ng mga salik na
ginagamit sa produksiyon upang mabuo
ang produkto at serbisyo maging pag-
mamay-ari ng mga dayuhan o hindi na
matatagpuan sa loob ng isang bansa.

22. Hal. Ang kita ng mga dayuhang
hinango sa loob ng Pilipinas ay
kabilang sa pagsukat ng GDP ng
bansa dahil nabuo ito sa loob ng
ating bansa ngunit hindi ito
binibilang sa GNI ng ating bansa
kundi kung saan ang bansang
pinagmulan ng dayuhan

23. Tandaan!
•Ang GDP ay GAWA DITO SA PINAS

24. •Ang Gross National Income (GNI) at Gross
Domestic Product (GDP) ay parehong
sumusukat sa pambansang kita ng bansa,
parehas din itong tumutukoy sa kabuuang
pampamilihang halaga ng mga produkto at
serbisyo ng bansa

27. •Saan isinasama ang pagkwenta ng kita ng
manggagawa sa Pilipinas GNI o GDP?

28. LIMITASYON SA PAGSUKAT NG
PAMBANSANG KITA
•May mga gawaing pang-ekonomiya na
hindi nabibilang sa pagsukat ng
pambansang kita katulad ng sumusunod:

29. Ang mga intermediate goods
Ang kita ng mga produktong
ibenenta muli

30. Hindi pampamilihang gawain – produkto at
serbisyo na binuo ng mga tao para sa
sariling kapakinabangan
Halimbawa: pagtatanim sa bakanteng lupa
sa loob ng tahanan

31. Impormal sektor – produkto at serbisyo na
hindi nakarehistro sa pamahalaan
Halimbawa: pagtitinda sa bangketa,
paglalako ng isda sa kalsada

32. Externalities o hindi sinasadyang epekto –
Halimbawa: ang gastos ng isang planta ng
kuryente upang mabawasan ang perwisyo
ng polusyon ay kabilang sa pagsukat ng
pambansang kita samantalang ang halaga
ng malinis na kapaligiran ay hindi binibilang

33. Transfer payments na mula sa
pamahalaan – tulong pinansiyal
Halimbawa: subsidiya na mula sa
pamahalaan, pautang, atbp

34.  Kalidad ng pamumuhay –tumutukoy sa
kasiyahang natatamo ng isang indibidwal
Halimbawa: antas ng edukasyon,
populasyon, malinis na kapaligiran at
mahabang oras ng pahinga at malusog na
pamumuhay.

35.  Kahit may limitasyon ang pagsukat ng
pambansang kita, ipinapakita naman
nito ang antas ng pagsulong ng
ekonomiya. Dahil dito, maraming bansa
at pamahalaan sa buong mundo ang
patuloy pa ring ginagamit ang
pambansang kita bilang batayan ng
pagsukat sa isang malusog na
ekonomiya.

37. GAWAIN
Panuto: Punan ng datos ngVenn
Diagram. Itala ang pagkakaiba ng GNI at
GDP. Pagkatapos ay isulat sa gitnang
bahagi ang pagkakahalintulad ng
dalawa

38. GDP GNI

39. GDP GNI
- Ito ay ang kabuuang
pampamilihang halaga ng
nilikhang produkto at serbisyo
Filipino man o dayuhan ang
may-ari ng produksiyon.
-Ito ay ang kabuuang
pampamilihang halaga ng
nilikhang produkto at serbisyon
ng lahat ng mamamayan sa
bansa
-sumusukat sa pambansang kita
ng isang bansa
- Parehong tumutukoy sa
kabuuang pampamilihang
halaga ng produkto at serbisyo

40. 1.Ito ang kabuuang kitang pinansiyal ng lahat ng sektor
na nasasakupan ng isang bansa.
2.Ito ay ang kabuuang pampamilihang halaga ng
nilikhang produkto at serbisyo ng lahat ng mamamayan
sa bansa
3.Ito ay ang kabuuang pampamilihang halaga ng
nilikhang produkto at serbisyo Filipino man o dayuhan
ang may-ari ng produksiyon.
4-5. Dalawang halimbawa na hindi kabilang sa pagsukat
ng pambansang kita

41. Tukuyin kung saan kabilang sa pagkwenta ang
sumusunod na pahayag. Isulat lamang ang GNP at
GDP
1.Remittance na ipinadala ng mga imigranteng Pilipino at OFW -
GNP
2.Kita ng mga dayuhang may negosyo sa bansa. GDP
3. Pinoy na may negosyo sa bansang Singapore GNP
4.Mga industriya sa loob ng bansa. GNP at GDP
5.Si Juan na isang Pilipino ay nagtayo ng negosyo sa bansang
Taiwan. GNP

43. X P E D I U R

44. E X P E N D I T U R E

45. I D S R I Y A

46. I N D U S T R I Y A

47. I N M

48. I N C O M E

49. Mga Paraan ng Pagsukat
ng Pambansang Kita

51. Mga Paraan ng Pagsukat ng Gross National
Income (GNI)
•Pamamaraan batay sa gastos (expenditure
approach)
•Pamamaraan batay kita ng produksiyon (
income approach)
•Pamamaraan batay sa pinagmulang
industriya ( industrial origin approach)

52. Pamamaraan Batay sa Paggasta
(Expenditure Approach)
•Ang pambansang ekonomiya ay binubuo
ng apat na sector : sambahayan, bahay-
kalakal, pamahalaan at panlabas na
sector. Ang pinagkakagastusan ng bawat
sektor ay ang sumusunod:

53. a. Gastusing personal (C) – napapaloob dito ang
mga gastos ng mamamayan tulad ng pagkain ,
damit, paglilibang, serbisyo ng manggugupit ng
buhok at iba pa. Lahat ng gastusin ng
mamamayan ay kasama rito.
b. Gastusin ng mga namumuhunan (I)-kabilang
ang mga gastos ng bahay – kalakal tulad ng mga
gamit sa opisina, hilaw na materyales para sa
produksiyon, sahod ng manggagawa at iba pa.

54. C. Gastusin ng pamahalaan (G) – kasama rito ang
mga gastusin ng pamahalaan sa pagsasagawa ng mga
proyektong panlipunan at iba pang gastusin rito.
D. Gastusin ng panlabas na sektor (X-M)- makukuha
ito kung ibabawas ang iniluluwas o export sa inaangkat
o import.

55. E. Statistical discrepancy (SD)- ang anumang
kakulangan o kalabisan sa pagkuwenta na hindi
malaman kung saan ibibilang. Ito ay nagaganap
sapgkat may mga transaksiyong hindi sapat ang
mapagkukunan ng datos o impormasyon
F. Net Factor Income from Abroad (NFIFA)- tinatawag
ding Net Primary Income. Ito ay makukuha kapag
ibinawas ang gastos ng mga dayuhang nasa loob ng
bansa

56. Ang formula sa pagkuwenta ng Gross National
Income sa pamamarana batay sa paggasta o
expenditure approach ay
GNI = C+I+G+ (X-M)+SD+NFIFA

58. Pamamaraan batay sa pinagmulang industriya
( Industrial Origin Approach/Value Added
Approach)
•Sa paraang batay sa pinagmulang industriya,
masusukat ang Gross Domestic Product ng bansa
kung pagsasamahin ang kabuuang halaga ng
produksiyon ng mga pangunahing industriya ng
bansa. Kinapapalooban ito ng sektor ng agrikultura,
industriya at serbisyo.

59. •Sa kabilang banda kung isasama ang Net
Income from Abroad o primary net income
sa kompyutasyon , masusukat din nito ang
Gross National Income (GNI) ng bansa.

63. Pamamaraan batay kita ng produksiyon (
income approach)
• Ito ay ginagamit upang sukatin ang kabuuang kita ng bansa, gamit ang
kitang tinatanggap ng mga bahagi ng produksiyon

64. Pamamaraan batay kita ng produksiyon (
income approach)
A.Sahod ng mga Manggagawa – sahod na
ibinabayad ng sambahayan mula sa mga bahay
kalakal at pamahalaan
B.Net Operating Surplus – tinubo ng mga
korporasyong pribado at pag-aari at pinapatakbo
ng pamahalaan at iba pang mga negosyo

65. C. Depresasyon – pagbaba ng halaga ng yamang pisikal bunga
ng pagkaluma ng tuloy tuloy na paggamit paglipas ng
panahon.
D. Di-tuwirang buwis – Subsidiya
1.Di-tuwirang buwis – kabilang dito ang sales tax, custom
duties, lisensiya at iba pang di-tuwirang buwis
2.Subsidiya – salaping binabalikat at binabayaran ng
pamahalaan nang hindi tumatanggap ng kapalit na produkto
o sebisyo . Halimbawa nito ang pag-ako ng pamahalaan sa
ilang bahagi ng bayarin ng mga sumasakay sa Light Rail
Transit (LRT)

67. Gawain
Kompyutin ang nawawalang datos

68. Particulars Amount
Compensation of Employees………….20,345.27
Net Operating Surplus…………………..487, 567.15
Consumption of Fixed Capital…………. 5,909.24
IndirectTaxes……………………………….17, 178.90
Less Subsidies……………………………….788.54
GDP……………………………………………..

69. Particulars Amount
Compensation of Employees………….20,345.27
Net Operating Surplus…………………..487, 567.15
Consumption of Fixed Capita…………. 5,909.24
IndirectTaxes……………………………….17, 178.90
Less Subsidies……………………………….788.54
GDP……………………………………………..531,789.1

71. 4,886,779
5,363,924

74. Particulars
Personal Consumption
Expenditure ( C )
Government Consumption ( G )
Capital Formation ( I )
Exports (X )
Imports ( M )
GDP
NFIFA
GNP
Amount
3,467,897
4,567,900
67,289
98,109
106,300
?
330,907
?

76. Gastusing
Personal(Pagkain,Damit)

77. Expenditure Approach

78. Sahod ng mga
manggagawa

79. Income Approach

80. Gastusin ng Panlabas na
Sektor

81. Expenditure Approach

82. serbisyo

83. Industrial Origin
Approach

84. Statistical Discrepancy

85. Expenditure Approach

86. Net Operating Surplus

87. Income Approach

88. Depresasyon

89. Income Approach

90. Agrikultura

91. Industrial Origin
Approach

92. Gastusin ng mga
namumuhunan

93. Expenditure Approach

94. subsidiya

95. income Approach

96. Net Factor Income from
Abroad (NFIFA)

97. Expenditure Approach

98. Hunting, Forestry and
Fishing

99. Industrial Origin
Approach

100. Di- tuwirang buwis

101. Income Approach

102. Gastusin ng Pamahalaan

103. Industriya

104. Industrial Origin
Approach

105. Industrial Origin
Approach

106. Export Import

107. Expenditure Approach

111. Pagtataya
Panuto: Isulat sa papel ang EA kung
may kinalaman sa Expenditure
Approach, IO kung may kinalaman sa
Indusrial Origin at IA kung may
kinalaman sa Income Approach.

112. 1. Napapaloob dito ang mga gastos
ng mga mamamayan tulad ng
pagkain, damit paglilibang,
serbisyo, ng manggugupit ng
buhok, at iba pa.

113. 2.Kabilang ang mga gastos ng
bahay-kalakal tulad ng mga gamit
sa opisina, hilaw na materyales
para sa produksiyon, sahod ng
manggagawa at iba pa.

114. 3.Kasama rito ang mga gastusin
ng pamahalaan sa pagsasagawa
ng mga proyektong panlipunan at
iba pa.

115. 4.Sahod na ibinabayad sa sambahayan
mula sa bahay kalakal

116. 5.Binubuo ng mga korporasyong
pribado at pag-aari at pinatatakbo
ng pampamahalaan at iba pang mga
negosyo.

117. 6.Makukuha ito kung ibabawas ang
iniluluwas o export sa inaangkat o import.

118. 7.Anumang kakulangan o kalabisan
sa pagkuwenta na hindi malaman
kung saan ibibilang.

119. 8.Pagbaba ng ng halaga ng yamang
pisikal bunga ng pagkaluma bunga ng
tuloy tuloy na paggamit paglipas ng
panahon.

120. 9.Nakukuha kapag ibinawas ang gastos
ng mga mamamayang nasa ibang bansa
sa gastos ng mga dayuhang nasa loob ng
bansa.

121. 10.Sa paraang ito, masusukat ang Gross
Domestic Product ng bansa kung
pagsasamahin ang kabuuang halaga ng
pangunahing industriya ng bansa.

123. Day 3

125. Current / Nominal at Real / Constant
Prices GNI

126. Gross National Income sa kasalukuyang
presyo (current o nominal GNI) -
kumakatawan sa kabuuang halaga ng mga
natapos na produkto at serbisyong nagawa
sa loob ng isang takdang panahon batay sa
kasalukuyang presyo.

127. Real o Constant GNI
kumakatawan sa kabuuang halaga ng
mga tapos na produkto at serbisyong
ginawa sa loob ng isang takdang
panahon batay sa loob ng isang takdang
panahon batay sa nakaraan pang presyo
o sa pamamagitan ng paggamit ng
batayang taon o base year

128. Price Index
Average na pagbabago sa presyo at serbisyo.
-sapamamagitan nito malalaman kung may
pagtaas at pagbaba sa presyo ng produkto
at serbisyo.

130. Taon Current/No
minal GNI
Price Index Constant
/Real GNI
2018 5,921,088 100
2019 7,456,789 125.9
2020 9,667,213 163.3
2021 10,401,615 175.7
2022 11,906,213 201.1

132. Taon Current/
Nominal
GNP
Price Index Real /
Constant
GNP
2018 5,921,088 100 5,921,088
2019 7,456,789 125.9 5,922,787
2020 9,667,213 163.3 5,919,909
2021 10,401,615 175.7 5,920,099
2022 11,906,213 201.1 5,920,543

133. Taon Nominal
GNP
Price Index Real GNP
2007 10,500
2008 11,208
2009 12,223
2010 13,505
2011 14,622

134. Taon Nominal
GNP
Price Index Real GNP
2007 5,210,520
2008 5,112,204
2009 5,912,203
2010 6,713,505
2011 6,914,622

135. 1. Si Mrs. Park ay isang Koreana na
nagtatrabaho dito sa Pilipinas. Saan dapat
isinasama ang kanyang kinikita dito sa
Pilipinas kahit na siya ay isang Koreana?
A.Sa Gross Domestic Product ng Korea
dahil mamamayan siya nito
B.Sa Gross National Income ng Pilipinas
dahil nagmula ang kaniyang kinikita

136. C. Sa Gross Domestic Product ng Pilipinas
dahil dito nagmula ang kaniyang kinikita
D. Sa Gross Domestic Product ng Korea at
Pilipinas dahil nagmula ang kaniyang
kinikita

137. 2. Alin sa mga sumusunod ang tumutukoy
sa kabuuang pampamilihang halaga
•ng mga produkto at serbisyo na nagawa
ng mga mamamayan sa isang bansa?
•A. Gross Domestic Product
•B. Gross National Income
•C. Expenditure Approach
•D. Income Approach

138. 3. Ayon kay Villegas at Abola (1992), mga
Pilipinong Ekonomista, may tatlong
•paraan sa pagsukat ng Gross National
Income. Alin ang hindi kabilang?
A. Industrial Origin Approach
B. Expenditure Approach
C. Income Approach
D. Expenditure-Income Approach

139. 4. Ayon sa DTI, dumami ang mga nagtayo
ng online business simula ng nagkaroon ng
pandemya. Ang kita ng mga online
business ay kabilang sa pagsukat ng
pambansang kita sa paraan ng:
A. Expenditure Approach
B. Economic Freedom Approach
C. Industrial Origin Approach
D. Income Approach

140. 5. Piliin sa mga sumusunod na pahayag
ang pinakawasto.
A. Ang kita ng mga dayuhang
namamasukan sa Pilipinas ay kabilang sa
Gross National Income (GNI) nito.
B. Ang gawaing nagmula sa impormal na
sektor ay kabilang sa pagsukat ng GNI

141. •C. Ang mga produktong segunda
mano ay kabilang sa pagsukat ng
GNI
•D. Ang halaga ng tapos na produkto
at paglilingkod lamang ang isinasama
sa GNI

142. 6. Bakit mahalagang sukatin ang
pambansang kita ng bawat bansa?
A. Upang magkaroon ng datos ukol dito
B. Upang malalaman kung may
nagaganap na pag-unlad o pagbaba sa
kabuuang produksiyon ng bansa.

143. C. Upang makaiwas sa pagkalugi ang
mga negosyante
D. Upang magsilbing basehan kung sino
ang pinakamayaman na bansa

144. 7. Alin sa mga sumusunod ang uri ng
pagsukat ng GNI na tumutukoy sa pagbaba
ng halaga ng yamang pisikal bunga ng
pagkaluma at bunga rin ng tuloy tuloy
na pagamit paglipas ng panahon.

145. A. Sahod ng mga Manggagawa
B. Net operating Surplus
C. Depresasyon
D. Di-tuwirang Buwis

146. 8. Ito ay isa sa paraan ng pagsukat ng
pambansang kita kung saan ito ay
nabibilang sa paraan ng paggastos
(expenditure approach) na tumutukoy sa
mga gastusin ng mga mamamayan tulad
ng pagkain, damit at serbisyo.

147. A. Gastusin ng pamahalaan
B. Gastusin ng mga namumuhunan
C. Gastusing personal
D. Gastusin ng panlabas na sector

148. 9. Ito ay tumutukoy sa mga gastos ng
mga bahay-kalakal tulad ng mga gamit
sa opisina at hilaw na materyales para
sa produksyon.
A. Gastusin ng Pamahalaan
B. Gastusing Personal
C. Gastusin ng mga Namumuhunan
D. Gastusin ng Panlabas na Sektor

149. 10. Alin sa mga sumusunod ang
HINDI kabilang sa income
approach?
•A. Net Factor Income from Abroad
•B. Net Operating Surplus
•C. Subsidiya
•D. Depresasyon