8. PAMBANSANG KITA
Ito ay ang kabuuang kitang pinansyal
ng lahat ng sektor na nasasakatuparan ng
isang bansa o estado.
Ito ang kabuuang pampamilihang
halaga (market value) ng mga produkto at
serbisyo na nilikha ng bansa sa loob ng
isang taon.
10. KAHALAGAHAN NG PAGSUKAT SA PAMBANSANG KITA
Ayon kay Campbell R. McConell at Stanley Brue sa
kanilang “Economics Principles, Problems, and Policies”
(1999), ang kahalagahan ng pagsukat sa pambansang
kita ay ang sumusunod:
11. 1
Ang sistema ng pagsukat sa
pambansang kita ay nakapagbibigay ng
ideya tungkol sa antas ng produksyon
ng ekonomiya sa isang partikular na
taon at maipaliwanag kung bakit
ganito kalaki o kababa ang
produksiyon ng bansa.
12. 2
Sa paghahambing ng pambansang
kita sa loob ng ilang taon,
masusubaybayan natin ang direksiyon
na tinatahak ng ating ekonomiya at
malalaman kung may nagaganap na
pag-unlad o pagbaba sa kabuuang
produksion ng bansa.
13. 3
Ang nakalap na impormasyon mula
sa pambansang kita ang magiging
gabay ng mga nagpaplano sa
ekonomiya upang bumuo ng mga
patakaran at polisiya na
makapagpapabuti sa pamumuhay ng
mga mamamayan at makapagpapataas
sa economic performance ng bansa.
14. 4
Kung walang sistematikong paraan
sa pagsukat ng pambansang kita, haka-
haka lamang ang magiging basehan na
walang matibay na batayan. Kung
gayon, ang datos ay hindi kapani-
paniwala
15. 5
Sa pamamagitan ng National
Income Accounting, maaring masukat
ang kalusugan ng ekonomiya.
16. PAMBANSANG KITA
Ito ay ang kabuuang kitang pinansyal
ng lahat ng sektor na nasasakatuparan ng
isang bansa o estado.
Ito ang kabuuang pampamilihang
halaga (market value) ng mga produkto at
serbisyo na nilikha ng bansa sa loob ng
isang taon.
17. PAANO NGA BA MALALAMAN
NA MAY NATATAMONG PAG-
UNLAD ANG ISANG BANSA?
18. Malalaman kung may narating na
pagsulong at pag-unlad ang ekonomiya
ng isang bansa sa pamamagitan ng
pagsusuri sa economic performance
nito.
19. • Tumutukoy sa pangkalahatang kalagayan ng
mga gawaing pang-ekonomiya ng bansa.
• Pangunahing layunin ng ekonomiya ang
pagtugon sa mga pangangailangan ng mga
tao sa bansa.
• Nasusukat ang economic performance sa
pamamagitan ng GNP at GDP.
Economic Performance
20. SINO NGA BA ANG
NAMAMAHALA SA PAGTUKOY
AT PAGSUKAT NG
PAMBANSANG KITA?
21. ANONG SANGAY NG PAMAHALAAN ANG
NAGSUSURI NG PAMBANSANG KITA?
• Ang National Economic
Development Authority (NEDA) ang
opisyal na tagalabas ng tala ng
pambansang kita. Isang sangay ng
NEDA ang National Statistical
Coordination Board (NSCB) ang may
tungkulin na magtala ng national
income accounts (GNP at GDP). Ang
lahat ng estatistika ay tinitipon ng
NSCB sa Philippine Statistical
Yearbook.
22. • GROSS NATIONAL INCOME
• GROSS DOMESTIC PRODUCT
Dalawang Uri ng Pagsukat ng
Economic Performance ng bansa
23.
24.
25.
26.
27.
28. GROSS NATIONAL INCOME (GNI)
Gross National Product (GNP)
ay tumutukoy sa kabuuang pampamilihang
halaga ng mga produkto at serbisyo na nagawa
ng mga mamamayan ng isang bansa.
29. Ang GNI ay sinusukat gamit ang salapi ng isang bansa. Para sa
pagahhambing, gnagamit na pamantayan ang dolyar ng US.
Kalimitang sinusukat ang GNI sa bawat quarter o sa loob ng isang
taon.
30. Tanging ang halaga ng mga tapos o nabuong
produkto at serbisyo lamang na nagawa ng mga
mamamayan ng isang bansa
ang isinasama sa pagkwenta ng Gross National
Income (GNI)
31. Sa pagkuwenta ng GNI, hindi na binibilang
ang halaga ng hilaw na sangkap sa
proseso ng produksiyon upang maiwasan ang
duplikasyon sa pagbibilang.
32.
33. Hindi rin isinasama sa pagkukwenta ng Gross
National Income (GNI) ang mga hindi
pampamilihang gawain, kung wala
namang kinikitang salapi ang nagsasagawa
nito.
34.
35. Ang mga produktong nabuo mula
sa IMPORMAL NA SECTOR O
UNDERGROUND ECONOMY tulad ng
naglalako ng paninda sa kalsada,
nagkukumpuni ng mga
sirangkasangkapan sa mg bahay bahay,
at nagbebenta ng turon sa tabi ng
bangketa ay hindi rin ibinibilang sa
pagkuwenta ng Gross National Income.
37. GROSS NATIONAL INCOME (GNI)
Gross National Product (GNP)
ay tumutukoy sa kabuuang pampamilihang
halaga ng mga produkto at serbisyo na nagawa
ng mga mamamayan ng isang bansa.
38.
39. Ang kinita ng mga Overseas Pilipino Workers na
nagtatrabaho sa Singapore ay binibilang sa
pagkukwenta ng Gross Domestic Income ng
Singapore ngunit hindi kabilang sa Gross National
Income ng bansang ito. Sa halip ang kinita ng mga
naturang OFW ay binibilang sa Gross National
Income ng Pilipinas.
Halimbawa:
40. •Ang GNP ay Gawa Ng mga Pilipino
samantala ang GDP ay Gawa Dito sa
Pilipinas.
In other words....
42. GNI GDP
PANUTO: Ibigay ang kaibahan at pagkakatulad ng GNI at GDP.
Isulat sa ½ crosswise.
43. Ang KITA ng mga dayuhang hinango sa loob ng
Pilipinas ay kabilang sa pagsukat ng _________________________
ng bansa dahil nabuo ito sa loob ng ating bansa. Hindi
naman ibinibilang sa ________________________ ng ating bansa
ang kinita ng mga dayuhan dahil hindi naman sila mga
mamamayan ng bansa. Sa kabilang banda, ang kinita ng mga
dayuhang ito sa Pilipinas ay sinasama sa pagkwenta ng
______________________ ng kanilang bansa.
44. Ang KITA ng mga dayuhang hinango sa loob ng
Pilipinas ay kabilang sa pagsukat ng _________________________
ng bansa dahil nabuo ito sa loob ng ating bansa. Hindi
naman ibinibilang sa ________________________ ng ating bansa
ang kinita ng mga dayuhan dahil hindi naman sila mga
mamamayan ng bansa. Sa kabilang banda, ang kinita ng mga
dayuhang ito sa Pilipinas ay sinasama sa pagkwenta ng
______________________ ng kanilang bansa.
Gross Domestic Product
Gross National Income
Gross National Income
46. •Income Approach – batay sa kita ng mga
Pilipino na mula sa pagbebenta ng
produkto at serbisyo.
•Expenditure Approach – batay sa
halagang ginastos sa paglikha ng
produkto o serbisyo.
Paraan ng Pagsukat ng GNP
47. MGA PARAAN NG PAGSUSUKAT SA GNI
Ayon kay Villegas at Abola (1992), may tatlong
paraan ng pagsukat ng Gross National Income: (1)
Pamamaraan batay sa gastos (expendeture
approach), (2) Pamamaraan batay sa kita ng sangkap
ng produksiyon (Income approach), (3) Pamamaraan
batay sa pinagmulang industriya ( Industrial Origin
approach)
48. 1 PARAAN BATAY SA PAGGASTA
(EXPENDITURE APPROACH)
Ang pambansang ekonomiya ay
binubuo ng apat na sector:
sambahayan, bahay-kalakal,
pamahalaan, at panlabas na sector. Ang
pinagkakagastusan ng bawat sector ay
ang sumusunod:
49. A GASTUSING PERSONAL (C)
Napapaloob dito ang mga gastos ng
mamamayan tulad ng pagkain, damit,
paglilibang,serbisyo ng manggugupit
ng buhok at iba pa at ng gastusin nga
mga mamamayan ay kasama rito.
50. B GASTUSING NG MGA NAMUMUHUNAN (I)
Kabilang ang mga gastos ng mga
bahay-kalakal tulad ng mga gamit sa
opisina, hilaw na materyales para sa
produksiyon, sahod ng mga
manggagawa at iba pa
51. C GASTUSIN NG PAMAHALAAN (G)
Kasama rito ang mga gastusin ng
pamahalaan sa pagsasagawa ng mga
proyektng panlipunan at iba pang
gastusin nito.
52. D GASTUSIN NG PANLABAS NA SEKTOR
(X – M)
Makukuha ito kung ibabawas ang
iniuluwas o export sa inaangkat o
import.
53. E STATISTICAL DISCREPANCY (SD)
Ang anumang kakulangan o
kalabisan sa pagkukwenta na hindi
malaman kung saan ibibilang. Ito ay
nagaganap sapagkat may mga
transaksiyong hindi sapat ang
mapagkukunan ng datos o
impormasyon.
54. F NET FACTOR INCOME FROM ABROAD
(NFIFA)
Tinatawag ding Net Primari Income.
Amkukuha ito kapag ibinawas ang
gastos ng mga mamamayang nasa
ibang bansa sa gastos ng mga
dayuhang nasa loob ng bansa
55.
56. FORMULA:
GDP = [C + I + G + (X – M)]
GNP = GDP + NFIA
KUNG SAAN:
C = Personal Consumption Expenditure
G = Government Consumption
I = Capital Formation
X = Export Revenues
M = Import Spending
NFIA = Net factor income from abroad
57. 2 PARAAN BATAY SA PINAGMULANG
INDUSTRIYA (INDUSTRIAL ORIGIN/VALUE ADDED
APPROACH)
Sa paraang batay sa pinagmulang
industriya, masusukat ang Gross
Domestic Product ng bansa kung
pagsasamahin ang kabuuang halaga ng
produksyon ng mga pangunahing
industriya ng bansa.
58. Kinapapalooban ito ng sector ng agrikultura,
industriya, at serbisyo. Sa kabilang banda, kung
isasama ang Net Factor Income from Abroad o
Net Primary Income sa kompyutasyon, masusukat
din nito ang Gross National Income (GIN) ng
bansa.
59.
60. 3 PARAAN BATAY SA KITA
(INCOME APPROACH)
a. Sahod ng mga manggagawa
b. Net Operating Surplus
c. Depresasyon
d. Di-tuwirang buwis
61. A SAHOD NG MGA MANGGAGAWA
Sahod na ibinabayad sa
sambahayan mula sa mga bahay-
kalakal
62. B NET OPERATING SURPLUS
Tinubo ng mga korporasyong
pribado at pag-aari at pinatatakbo ng
pampamahalaan at iba pang mga
negosyo
63. C DEPRESASYON
Pagbaba ng halaga ng yamang
pisikal bunga ng pagkaluma bunga ng
tuloy tuloy na paggamit paglipas ng
panahon
64. D DI-TUWIRANG BUWIS - Subsidiya
Di- tuwirang buwis – kabilang dito ang
sales tax, custom duties, lisenysaa at
iba pang di-tuwirang buwis.
Subsidiya – salaping binabalikat at
binabayaran ng pamahalaan nang hindi
tumatanggap ng kapalit na produkto o
serbisyo.
65. CURRENT/NOMINAL AT REAL/CONSTANT
PRICES GROSS NATIONAL INCOME
Ang Gross National Income sa
kasalukuyang presyo (Current O Nominal
GNI) ay kumakatawan sa kabuuang halaga
ng mga natapos na produkto at serbisyong
nagawa sa loob ng isang takdang panahon
batay sa kasalukuyang presyo.
66. Sa kabilang banda naman, ang real GNI
o GNI at constant prices ay kumakatawan sa
kabuuang halaga ng mga tapos na produkto
at serbisyong ginawa sa loob ng isang
takdang panahon batay sa nakaraan pang
presyo o sa pamamagitan ng paggamit ng
batayang taon o base year.
67. Sa pagsukat ng nominal at real GNI,
kailangan munang malaman ang Price
Index. Sinusukat ng Price Index ang average
na pagbabago sa presyo ng mga produkto
at serbisyo. Malalaman kung may pagtaas o
pagbaba sa presyo ng mga produkto o
serbisyo sa pamamagitan ng Price Index.
68. Halimbawa ang price index ng 2006 ay
133.36. Kung ang batayang taon ay 2000
(ang price index ng batayang taon ay
lagging nakataakda sa 100), ipinapakita
nito na sa pagitan ng taong 2000 at 2006
nagkaroon ng 33.36% na pagtaas ng
presyo ng bilihin.
69. Samantala, 37.57% ang itinaas ng presyo ng
mga bilihin mula 2000 hanggang 2007. Nagtala
ng 48.35% na pagtaas ng presyo mula 2000
hanggang 2008 at 52.42% na pagtaas mula 2000
hanggang 2009. Pinakamalaki ang itinaas ng
presyo noon 2000 hanggang 2010 na umabot
hanggang 58.65%
70.
71.
72. Given: Base year 2000 = 100
P.I. 2006 = 133.36
133.36 - 100 = 33.36
Real GNI = Price Index base year___ X current GNI
Price Index current year
= 100 X 7,883,088
133.36
Real GNI = 5,911,313.775
Price Index (PI - 2006) = Current GNI X 100
Constant Price
= 7,883,088 X 100
5,911,313
PI - 2006 = 133.36%
73. Nominal GNP
• Kilala din sa tawag na GNP in current prices o
insignificant GNP.
• Ang mga umiiral na presyo sa nasabing taon ay
ginagamit upang bigyang-halaga ang produksyon ng
bansa. Sa ganitong kaayusan, hindi naisasaalang-
alang ang tunay na pagtaas ng produksyon ng
ekonomiya.
• Upang malaman ang pagbabago sa produksyon ay
kinakailangang iayon ang GNP sa pagbabago ng
presyo.
74. Nominal GNP
• Kailangang pumili ng basehang taon (base year). Inaalam
ang bilihin sa basehang taon. Ito ang magiging
pamantayan ng pagbabago sa presyo ng mga sumusunod
na taon.
• Upang maiayon ang GNP sa pagbabago ng presyo,
kinukuha muna ang deflator. Ang formula para sa deflator
ay:
deflator =
𝑃𝑟𝑒𝑠𝑦𝑜 𝑛𝑎 𝑠𝑖𝑛𝑢𝑠𝑢𝑟𝑖
𝑃𝑟𝑒𝑠𝑦𝑜 𝑛𝑔 𝑏𝑎𝑠𝑒ℎ𝑎𝑛𝑔 𝑡𝑎𝑜𝑛
x 100
75. Halimbawa:
Taon Presyo Deflator
1985 125 100
1986 150 120
1987 158 126
deflator =
𝑃𝑟𝑒𝑠𝑦𝑜 𝑛𝑎 𝑠𝑖𝑛𝑢𝑠𝑢𝑟𝑖
𝑃𝑟𝑒𝑠𝑦𝑜 𝑛𝑔 𝑏𝑎𝑠𝑒ℎ𝑎𝑛𝑔 𝑡𝑎𝑜𝑛
x 100
deflator ng 1986 =
150
125
x 100 = 120
76. Real GNP
• Ang Real GNP ay GNP na iniaayon sa pagbabago ng presyo.
• Ito ay tumutukoy sa halaga ng kasalukuyang GNP kung
ihahambing sa halaga ng basehang taon.
Real GNP = nominal GNP x
𝐺𝑁𝑃 𝑑𝑒𝑓𝑙𝑎𝑡𝑜𝑟 𝑛𝑔 𝑏𝑎𝑠𝑒ℎ𝑎𝑛𝑔 𝑡𝑎𝑜𝑛
𝐺𝑁𝑃 𝑑𝑒𝑓𝑙𝑎𝑡𝑜𝑟 𝑛𝑔 ℎ𝑖𝑛𝑎ℎ𝑎𝑛𝑎𝑝 𝑛𝑎 𝑡𝑎𝑜𝑛
77. Halimbawa:
• Nominal GNP ng 1986 = 3,500
• GNP deflator ng basehang taon = 100
• GNP deflator ng 1986 = 120
Real GNP = nominal GNP x
𝐺𝑁𝑃 𝑑𝑒𝑓𝑙𝑎𝑡𝑜𝑟 𝑛𝑔 𝑏𝑎𝑠𝑒ℎ𝑎𝑛𝑔 𝑡𝑎𝑜𝑛
𝐺𝑁𝑃 𝑑𝑒𝑓𝑙𝑎𝑡𝑜𝑟 𝑛𝑔 ℎ𝑖𝑛𝑎ℎ𝑎𝑛𝑎𝑝 𝑛𝑎 𝑡𝑎𝑜𝑛
Real GNP = 3,500 x
100
120
= 2, 917
78.
79. Antas ng Paglago (Growth Rate)
• Ang paglago ng GNP ay nasusukat gamit ang formula sa
ibaba:
Growth Rate =
𝐺𝑁𝑃2−𝐺𝑁𝑃1
𝐺𝑁𝑃1
x 100
Whereas:
GNP2 = bagong GNP
GNP1 = lumang GNP
80. Halimbawa:
• GNP ng 2001 = 3,876,603
• GNP ng 2002 = 4,218,883
Growth Rate =
𝐺𝑁𝑃2−𝐺𝑁𝑃1
𝐺𝑁𝑃1
x 100
Growth Rate =
4,218,883−3,876,603
3,876,603
x 100
Growth Rate =
342,280
3,876,603
x 100 = 8.83%
81. INCOME PER CAPITA
Sa pamamagitan nito ay masusukat
kung hahatiin ang Gross Domestic Product sa
kabuuang populasyon ng bansa. Sinusukat
nito ang kalagayang pangkabuhayan ng mga
mamamayan.
82. Per Capita GNP
• Panukat na ginagamit upang matantiya ang
halaga ng produksyon ng bawat Pilipino sa loob
ng isang panahon.
• Ang halaga ng gastos ng bawat Pilipino.
Per Capita GNP =
𝐺𝑁𝑃
𝑃𝑜𝑝𝑢𝑙𝑎𝑠𝑦𝑜𝑛
83. Halimbawa:
• GNP ng 2001 = 1,502,814,000
• Populasyon ng 2001 = 76,900,000
Per Capita GNP =
𝐺𝑁𝑃
𝑃𝑜𝑝𝑢𝑙𝑎𝑠𝑦𝑜𝑛
Per Capita GNP =
1,502,814,000
76,900,000
= 19.54
84. Kalimitan, ang maliit na populasyon at malaking
income per capita ay nangangailangan ng malaking
kakayahan ng ekonomiya na matustusan ang
pangangailangan ng mga mamayanan nito. Kapag mas
mabilis ang paglaki ng populasyon kumpara sa income
per capita, magiging mahirap para sa ekonomiya na
tustusan ang mga pangangailangan ng mga
mamamayan ng bansa.
86. Taon Nominal GNP Price Index Real GNP
2006 10,500
2007 11,208
2008 12,223
87. Seatwork:
Kompyutin ang nawawalang datos
Round-off answers to two decimal places.
Taon Nominal GNP Growth Rate
2002 4,218,883
2003 4,631,479
2004 5,248,064
88. Solve:
• GNP ng 2007 = 7,249,323,000
• Populasyon ng 2007 = 88,710,000
Per Capita GNP =
𝐺𝑁𝑃
𝑃𝑜𝑝𝑢𝑙𝑎𝑠𝑦𝑜𝑛
89. LIMITASYON SA PAGSUKAT NG
PAMBANSANG KITA
Bagamat kayang sukatin ang pambansang kita ng
bansa sa pamamagitan ng pormula sa unang aralin, hindi
pa rin ito perpektong batayan dahil may ma gawaing
pang-ekonomiya na hindi naibibilang sa pagsukat ng
pambansang kita.
90. HINDI PAMPAMILIHANG GAWAIN
Sa pagsukat ng pambansang kita, hindi kabilang
ang mga produkto at serbisyong binuo ng mga tao para
sa sariling kapakinabangan tulad ng pag-aalaga ng anak,
paghuhugas ng pinggan, at pagtatanim sa bakanteng
lupa sa loob ng bakuran. Bagamat walang salaping
nabubuo sa mga naturang gawain, ito namn ay
nakabubuo ng kapaki-pakinabang na resulta.
91. IMPORMAL NA SEKTOR
Malaking halaga ng produksiyon at kita ay hindi
naiuulat sa pamahalaan tulad ng transaksiyon sa black
market, pamilihan ng illegal na pasugalan, at
maanomalyang transaksiyong binabayaran ng ilang
kompanya upang makakuha ng resultang pabor sa kanila.
92. May mga legal na transaksiyon na hindi rin naiuulat
sa pamahalaan tulad ng pagbebenta ng kagamitang
segunda-mano, upa sa mga nagtatapon ng basura, at
marami pang iba.
Ang mga nabanggit na gawain ay hindi naibibilang sa
pambansang kita bagamat may mga produkto at
serbisyong nabuo at may kinitang salapi
93. EXTERNALITIES O HINDI
SINASADYANG EPEKTO
Ang hindi sinasadyang epekto o externalities ay may
halaga na kalimitang hindi nakikita sa pagsukat ng pambansang
kita. Halimbawa, ang gastos ng isang planta ng kuryente upang
mabawasan ang perwisyo ng polusyon ay kabilang sa pagsukat
ng pambansang kita. Samantala ang halaga ng malinis na
kapaligiran ay hindi binibilang sa pambansang kita.
94. KALIDAD NG BUHAY
Bagamat sinasabing ang pagtaas ng pambansang kita ay
pagbuti rin ng katayuan sa buhay ng mga tao. Dapat tandaan na ang
karagdagang produkto at serbisyong nabuo sa bansa ay hindi
katiyakan ng kasiyahang natatamo ng isang indibidwal. Sa
katunayan, maraming bagay na hindi kabilang sa pagsukat ng
pambansang kita ay nakatutulong sa pagbuti ng pamumuhay ng tao
tulad ng malinis na kapaligiran, mahabang oras ng pahinga at
malusog na pamumuhay.
95. Seatwork:
Kompyutin ang nawawalang datos
Taon Presyo Deflator Nominal GNP
2001 210 100 918,175
2002 235 974,479
2003 246 1,033,666
Kompyutin ang Real GNP para sa taong 2002
at 2003.
97. IDENTIFICATION
1. Tumutukoy a kabuuang halaga ng mga produkto at serbisyo na na
nagawa ng noong konomiya (loob at labas) sa loob ng isang taon.
2. Paraan ng pag sukat ng GNP batay sa kita ng mga Pilipino na mula
sa pagbebenta ng produkto at serbisyo.
3. Paraan ng pagsukat ng GNP batay sa halagang ginastos sa
paglikha ng produkto at serbisyo.
4. Tumutukoy sa halaga ng kabuuang halaga ng produkto at serbiyo
kasama ang partisipasyon ng mga dayuhang negosyante sa
produksyon sa bansa.
5. Ang sangay ng pamahalaan na opisyal na tagalabas ng tala ng
pambansang kita .
98. 6. hindi kabilang sa pagsukat ng pambansang kita ay
nakatutulong sa pagbuti ng pamumuhay ng tao tulad ng
malinis na kapaligiran, mahabang oras ng pahinga at
malusog na pamumuhay.
7. Sa pagsukat ng pambansang kita, hindi kabilang ang mga
produkto at serbisyong binuo ng mga tao para sa sariling
kapakinabangan tulad ng pag-aalaga ng anak, paghuhugas
ng pinggan atbp.
8. ____________________ Malaking halaga ng produksiyon
at kita ay hindi naiuulat sa pamahalaan tulad ng transaksiyon
sa black market, pamilihan ng illegal na pasugalan, at
maanomalyang transaksiyong binabayaran ng ilang
kompanya upang makakuha ng resultang pabor sa kanila.
99. POSITIBO O NEGATIBO
9. Kapag __________ ang growth rate masasabi na may
pag-angat sa ekonomiya ng bansa.
10. Kapag ___________ ang growth rate, ay masasabing
walang naganap na pag-angat sa ekonomiya ng bansa at
maipalagay na naging matamay ito.
11.__________ ang sumusukat kung ilang bahagdan ang
naging pag-angat ng ekonomiya kumpara sa nagdaang
taon.
EKONOMIKS
Pag-aaral kung paano matutugunan ang tila walang katapusang kagustuhan at pangangailangan ng mga tao gamit ang limitadong pinagkukunang-yaman.
MAYKROEKONOMIKS
Pag-aaral sa asal, galaw at desisyong ginagawa ng MALIIT na unit ng ekonomiya.
MAKROEKONOMIKS
Pag-aaral na ankasentro sa komposisyon at galaw ng buo o pambansang ekonomiya.
PAMBANSANG EKONOMIYA
Ito ay tumutukoy sa lagay ng ekonomiya sa isang bansa.
Inaaral nito kung natutugunan ba ng mga mamamayan ang kanilang mga pangangailangan, kung hindi, paano ito malulutas.
MODELO NG PAMBANSANG EKONOMIYA
Naglalarawan ng interdependence ng lahat ng sector nga isang ekonomiya.
UNANG MODELO
Ang sambahayan at bahay kalakal ay iisa ang lumilikaha ng produkto ay siya ring komukonsumo nito.
IKALAWANG MODELO
May salapi nang involve at ang sambahayan at bahay kalakal ang pangunahing sector ditto. Meaning magkaiba na ang sambahayan at bahay kalakal.
IKATLONG MODELO
Dito pumapasok ang pampamilihang pinansyal o financial market.
IKAAPAT NA MODELO
Dito, ang pamilihan ay lumalahok sa Sistema ng pamilihan.
IKALIMANG MODELO
Dito ang bahay kalakal ay nag-eexport ng mga produkto palabas na sector at ang sambahayan ay nag-iimport mula ditto.
Ito rin ay nakapagbibigay ng ideya tungkol sa antas ng produksyon ng ekonomiya sa isang particular na taon. Maipapaliwanag nito kung bakit ganito kalaki o kaliit ang produksiyon ng isang bansa sa particular na taon. Sa paghahambing ng pambansang kita sa loob ng ilang taon, masususbaybayan nati ang direksyyon na tinatahak ng ating ekonomiya at malalaman kung may nagaganap na nga abng pag-unlad o pagbaba sa kabuuang produksyon ng isang bansa. Sa pagsusukat ng pambansang kita, hindi puwedeng walang sistematikong paraan (magiging haka-haka ang resulta--- hindi kapanipaniwala ang datos)
-----------------Ito ang kabuuang kinita ng bahay-kalakal at ng sambahayan mula sa kanilang pagbebenta ng mga salik ng produksiyon at produkto o serbisyo.
Sa pagsusukat ng pambansang kita, hindi puwedeng walang sistematikong paraan (magiging haka-haka ang resulta--- hindi kapanipaniwala ang datos)
-----------------Ito ang kabuuang kinita ng bahay-kalakal at ng sambahayan mula sa kanilang pagbebenta ng mga salik ng produksiyon at produkto o serbisyo.
ECONOMIC FACTORS_____ kasiglahan ng ekonomiya
Sambahayan – sector na binubuo ng lahat ng tao na nagnanais na matugunan ang kanilang walang hanggang pangangailangan at kagustuhan
Bahay-kalakal – sector na responsible sa pagsasama-sama ng mga salik sa produksyon upang mabuo ang produkto o serbisyo
Mula sa salitang personal, mga damit pagkain at iba pa. basta gastusin ng mga mamayan ay kasama rito
1
Tinalakay natin sa unag aralin kung papaano sinusukat ang pambansang kita.
Tandaan na ang pampamilihang halaga ng tapos na produkto at serbisyo ang binibilang sa pambansang kita at hindi ang kabuuang dami nito.
Paano kung nagkaroon ng pagtaas o pagbaba sa presyo ngunit hindi namn nagbago ang kabuuang bilang ng nabuong produkto sa ekonomiya? Kung ihahambing sa pambansang kita sa taon na nagkaroon ng pagbabago sa presyo, hindi na magiging kapani-paniwala ang paghahambing.
Dito papasok ang kahalagahan ng pagsukat sa real/constant price na pambansang kita.
Mahalagang malaman ng real/constant prices GNI dahil may pagkakataon na tumataas ang presyo ng mga bilihin na maaaring makaapekto sa pagsukat ng GNI. Dahil pampamilihang halaga ang ginagamit sa pagsukat ng GNI, lalabas na mataas ito kung nagkaroon ng pagtaas ng presyo kahit walang pagbabago sa dami ng produksiyon. Sa pagkakataong ito, mas mainam na gamitin ang real o constant prices GNI . Ginagamit and real/constant prices GNI upang masukat kung talagang may pagbabago o paglago sa kabuuang produksiyon ng bansa nang hindi naaapektuhan ng pagtaas ng presyo. Malalaman ito sa pamamagitan ng pormula sa ibaba upang masukat ang real GNI.
Kung ating susuriin, mas mababa ang real/constant prices GNI kumpara sa nominal/current price GNI dahil gumamit ng batayang taon upang hindi maapektuhan ng pagtaas ng presyo ang pagsukat ng Gross National Income ng bansa. Mas kapani-paniwala ang ganitong pagsukat dahil ito ang tunay na kumakatawan sa kabuuang produksiyon ng bansa na tinanggal ang insidente ng epekto ng pagtaas ng presyo.
Malalaman naman kung may natamong pag-unlad sa ekonomiya sa pamamagitang ng growth rate gamit ang pormula upang masukat ang growth rate ng Gross National Income.
Tinatanya rin ng income per capita kung sasapat ang kabuuang halaga ng produksiyon ng bansa upang tustusan ang pangangailangan ng mga mamamayan nito.
Isa itong batayan upang malaman ang kalagayang pangkabuhayan ng mga mamamayan.
Kung baga, ang gobyerno ang gina focusan nila ay ang pagbawas ng polusyon, nabawasan nga ang polusyon pero hindi gina expect nga maging malinis ang kapaligiran. So, ang hindi sinasadyang epekto ay ang paglinis ng kapaligran
Sinusukat ng pambansang kita ang kabuuang ekonomiya ngunit hindi ang kalidad ng buhay ng tao.
Ang lahat ng limitasyong ito ay masasabing hindi mainam na sukatan ng kagalingan ng pagkatao ang pambansang kita. Gayumpaman, kahit may limitasyon ang pagsukat ng pambansang kita, ipinapakita naman nito ang antas ng pagsulong ng ekonomiya. Dahil dito, maraming bansa at pamahalaan sa buong mundo ang patuloy pa ring ginagamit ang pambansang kita bilang batayan ng pagsukat ng isang malusog na ekonomiya
Ang mahalagang datos na ito namn ang gagamitin ng mga nagpaplano ng ekonomiya ng bansa upang gumawa at bumuo ng mga patakaran upang matugunan ang mga suliraning may kinalaman sa ppagbaba ng economic performance ng bansa.
Ang halimbawa sa ibaba ay nagpapakita ng pag-angat ng gawaing pangkabuhayan ng bansa sa paglipas ng panahon.
