Voorop in vernieuwing

Voorop in Vernieuwing

Z o r g i n n o v a ties in Noord-Nederland

• 1 jaar op weg

• 4 showcases in de zorg

• 20 innovatieve projecten

• 157 betrokken partijen

Voorop in Vernieuwing Zorginnovaties in Noord-Nederland

Inhoudsopgave

Voorwoord 4

1. Inleiding 6

2. Het Zorg Innovatie Forum 10

3. Showcase Zorg voor de Toekomst 16

4. Showcase Dementie en Veiligheid 24

5. Showcase Arbeidsinnovatie / Kids & Care 28

6. Showcase Logistiek en Transsectorale Samenwerking 34

7. Spin-off showcases 38

De vier showcases die in deze uitgave worden besproken, zijn gefinancierd door:

3


In 2008 heeft het Zorg Innovatie Forum vier showcases georganiseerd. Vier innovatieve De cliënt is daarbij steeds het uitgangspunt. Daarom is het belangrijk om patiëntenorga-
projecten, ondersteund door het ministerie van VWS, die elk op hun eigen manier een nisaties zoveel mogelijk bij nieuwe stappen te betrekken. En daarom kunnen cure, care en
startpunt vormen voor nieuwe ontwikkelingen in de Noord-Nederlandse zorg. welzijn niet langer als drie afzonderlijke entiteiten beschouwd worden, maar is vergaande
integratie een logische ontwikkeling.
Een andere aanpak van de regionale zorg is pure noodzaak. Als we niet op korte termijn
de zorg anders gaan organiseren, hebben we binnen vijftien jaar een serieus probleem in De gezondheidssector zal zijn krachten moeten bundelen in sterke zorgketens. Die optimaal
Noord-Nederland. Het aantal patiënten en cliënten van de noordelijke cure en care neemt in staat zijn om de cliënt in al zijn wensen en behoeften bij te staan en die er tegelijkertijd
namelijk snel toe, terwijl de arbeidsmarkt voor zorgpersoneel steeds verder inkrimpt. alles aan doen om een verdere groei van het aantal chronische patiënten te voorkomen.
Indicatie, behandeling, verzorging, welzijn, preventie en voorlichting moeten logisch uit
Dit komt door een aantal factoren. Noord-Nederland vergrijst sneller dan andere regio’s. elkaar voortvloeien en een integrale taak worden van de gehele zorgsector. In nauwe
Het aantal ouderen neemt toe, terwijl steeds meer jongeren de regio verlaten. Ook het samenwerking met kennisinstellingen, overheden en bedrijfsleven en ondersteund door
aantal chronische patiënten groeit hier sneller dan in andere regio’s en de zorgvraag wordt nieuwe technologie.
complexer. Daar komt bij dat de levensverwachting steeds hoger wordt en dat mensen
Voorwoord graag zo lang mogelijk zelfstandig willen blijven wonen. Noord-Nederland beslaat geogra- Persoonlijk ben ik ervan overtuigd dat dit geen utopie is. De eerste resultaten van de show-
fisch een kwart van het Nederlandse oppervlak, maar de bevolkingsomvang is slechts 10%. cases in dit boekje geven aan dat er een uitstekende voedingsbodem is voor synergie en
Dat betekent dat steeds grotere afstanden moeten worden overbrugd om zorg tot in de samenwerking. Dat organisaties enthousiast zijn over nieuwe manieren om hun processen
thuissituatie te kunnen bieden. Het is een uitdaging om hierbij te zoeken naar nieuwe efficiënter te maken. En dat een slimme toepassing van moderne technologie de zorg-
mogelijkheden van ICT en sensortechnologie. De Noord-Nederlandse zorgaanbieders zetten kwaliteit een belangrijke impuls geeft. De basis is er, nu is het tijd voor concrete stappen.
zich volop in om de gevolgen van deze ontwikkelingen het hoofd te bieden. Maar ook zij
beseffen dat het lastig wordt om meer en betere zorg te bieden met steeds minder mensen. Het Zorg Innovatie Forum wil deze innovatieve ontwikkeling graag stimuleren.

Reden voor paniek? Zeker niet. Maar wel een reden voor slagvaardig optreden. De regio-
nale zorg heeft behoefte aan een omwenteling. Een duurzame innovatieve slag. Waarbij
zorg beter, toegankelijker en slimmer georganiseerd wordt, met lagere kosten. Waarbij de Gerrit Ybema
wensen en behoeften van de cliënt meer dan ooit voorop staan. En waarbij met minder Voorzitter Zorg Innovatie Forum
inzet van personeel betere resultaten worden behaald. Noord-Nederland gaat de proeftuin
worden van een breed scala aan innovaties in de zorg.

4 5


In dit boekje vindt u de verslagen van vier showcases van het Zorg Innovatie Forum (ZIF).
Vier bijzondere, innovatieve projecten in de Noord-Nederlandse zorgsector. Projecten met zeer
verschillende onderwerpen, maar ook een flink aantal overeenkomsten. Hun uitgangspunten,
hun opzet en vooral hun intentie zijn zeer vergelijkbaar: de regionale zorg moet beter, efficiënter,
toegankelijker en voordeliger worden, waarbij de wensen en behoeften van de patiënt altijd
voorop staan.

De echte kracht van deze showcases schuilt in hun organisatie en aanpak. Het zijn geen afge-
ronde experimenten, maar aanjagers van verdere ontwikkelingen en concrete business cases. Elke
showcase identificeert kansen, brengt de juiste partijen bij elkaar en koppelt bestaande initiatieven.
Op die manier ontstaat een breed draagvlak voor duurzame vernieuwing en een nieuw elan voor
samenwerking, slimme vormen van synergie en sterke ketens in cure, care en welzijn.

1 Inleiding De vier showcases in 2008

Showcase 1: Zorg voor de Toekomst
Dit project is gericht op een duurzaam betere aanpak van zorg in Oost-Groningen. Door
economische en sociale omstandigheden kent deze regio een bovengemiddeld hoog aantal
mensen met een chronische ziekte, vaak veroorzaakt door een ongezonde leefstijl. De druk
op de zorgsector neemt daardoor snel toe. Deze showcase gaf een belangrijke aanzet voor
een integrale oplossing en is de basis voor de uitwerking van een ambitieus masterplan.

Showcase 2: Dementie en Veiligheid
De provincie Drenthe vergrijst veel sneller dan andere regio’s. Mede hierdoor ligt het aantal
mensen met dementie in Drenthe zo’n 13% boven het landelijk gemiddelde. Veel van deze
mensen willen thuis blijven wonen. Deze showcase onderzocht hoe de ketenzorg en het
ondersteuningsnetwerk rond deze groep versterkt kunnen worden en de synergie kan
verbeteren.

6 7


Showcase 3: Arbeidsinnovatie

Uitgelicht
In dit project onderzochten verschillende partijen in Friesland creatieve oplossingen om de
verwachte knelpunten op de zorgarbeidsmarkt bij te sturen. Centraal stond een initiatief Karin Kalverboer
van Thuiszorg Het Friese Land en SKL Kinderopvang BV om combifuncties van verzorgen- directeur van het Zorg Innovatie Forum
de/groepsleidster te ontwikkelen.

Showcase 4: Logistiek en Transsectorale Samenwerking ‘Taskforces zijn ideale aanjagers van innovatie’
De vraag naar nieuwe ‘gemaksdiensten’ groeit. Mensen willen zo lang mogelijk thuis
blijven wonen. Diensten worden steeds meer rondom de thuissituatie georganiseerd. In ‘Met het concept taskforces heb ik erg positieve ervaringen opgedaan in mijn vorige functie, als secretaris van
dit project werd onderzocht welke mogelijkheden er zijn voor procesinnovaties en nieuwe het Adviescollege voor de Markt. Taskforces zijn de ideale aanjagers van innovatieve ontwikkelingen. Ze zetten
concepten op dit gebied en hoe dat logistiek georganiseerd kan worden. de zaak in beweging. Nog vóór er een echt plan is zorgt een taskforce dat er verkenningen worden uitgevoerd en
kansen worden blootgelegd. Op basis daarvan brengen we verschillende partijen met elkaar in contact. Zorginstel-
Het Zorg Innovatie Forum lingen uiteraard, maar ook bedrijven, kennisinstellingen en overheden. Daar kunnen heel verrassende combinaties
De vier showcases werden geregisseerd en gecoördineerd vanuit het Zorg Innovatie Forum uit voortkomen. Ingeslepen processen worden daardoor opeens met een frisse blik bekeken. Zo ontstaan nieuwe
(ZIF). De zorg in Noord-Nederland moet beter, efficiënter, toegankelijker en voordeliger ideeën, nieuwe lijnen waar anderen weer een bijdrage aan kunnen leveren. Losse initiatieven blijken opeens heel
worden. Dat is de overtuiging van de veertien grote organisaties uit de noordelijke zorg- goed bij elkaar aan te sluiten en elkaar te versterken. Je ziet de radertjes in elkaar grijpen. Er ontstaat ‘reuring’ in
sector, de Rijksuniversiteit Groningen en Hanzehogeschool Groningen die in het ZIF hun de regio. Vaak tot groot enthousiasme van de betrokken partijen. Als een nieuw initiatief haalbaar en effectief lijkt
krachten gebundeld hebben. Het ZIF zet zich in om synergie en innovaties in de Noord- te zijn, schept de taskforce de voorwaarden om er een volwaardig project van te maken. Er worden markttrekkers
Nederlandse zorg te stimuleren, te coördineren, te organiseren en te faciliteren. geïdentificeerd en financieringsbronnen gezocht. Daarna zit de taak van de taskforce er op en gaan de projecten
een eigen leven leiden. Op die manier ontstaan duurzame innovaties met een breed draagvlak. Dat is waar we
De aanpak van het ZIF naar streven.’
Het belangrijkste instrument bij de aanpak van de showcases zijn de taskforces. Breed
samengestelde forums van deskundigen, die vanuit hun werkveld of expertise een visie
hebben op het onderwerp van een showcase en bereid zijn hun kennis te delen en netwer-
ken te ontsluiten.
Resultaat
Ondersteuning Ministerie van VWS De vier showcases vormden een aanzet tot duurzame innovaties. De uiteindelijke resultaten
De doelen en de aanpak van het ZIF sluiten uitstekend aan bij de ideeën over zorgver- zijn pas op lange termijn meetbaar. De vraag ‘wat heeft het opgeleverd’ is daarom pas veel
nieuwing van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Het Ministerie later relevant. Nu, een klein jaar na de start, draait het bij deze projecten veel meer om de
reageerde dan ook positief op het plan om een viertal projecten als showcases voor het vraag ‘wat hebben ze in gang gezet?’ Vanuit die vraag bekeken zijn de resultaten uitstekend.
ministerieel beleid uit te voeren. Voor de uitvoering werd een subsidieaanvraag van In het laatste hoofdstuk vindt u een overzicht van de beweging die de showcases op gang
250.000 euro gehonoreerd. De onderwerpen van de showcases zijn in overleg met het hebben gebracht en de effecten en kansrijke projecten die binnen een jaar zijn ontstaan.
Ministerie van VWS bepaald.

8 9


Het Zorg Innovatie Forum (ZIF) is in 2006 opgericht op initiatief van voorzitter Gerrit Ybema,
voormalig staatssecretaris Economische Zaken en directeur Karin Kalverboer. Zij kenden de
sombere toekomstverwachtingen voor de regionale zorg. Maar zij constateerden ook dat de
zorgsector de grootste sector is in Noord-Nederland. Een sector die sterk in beweging is en kansen
biedt voor economische groei. De initiatieven om het tij te keren waren echter te versnipperd en
een eenduidige toekomstvisie in de noordelijke zorgsector ontbrak. Op hun initiatief kwam een
aantal grote partijen uit de sector bijeen om dit probleem te bespreken. Dit overleg heeft al snel
geleid tot de oprichting van het ZIF.

De stakeholders
Sinds de oprichting is het aantal deelnemende organisaties sterk gegroeid. Maart 2009
ona f h a n k e l i j k waren veertien partijen uit de noordelijke zorgsector als stakeholder verbonden aan het ZIF.

Kennisinstellingen
2 Het Zorg Innovatie Forum stim u l e r e n d De Rijksuniversiteit Groningen en Hanzehogeschool Groningen zijn als kennispartner bij
het ZIF aangesloten. Daarnaast werkt het ZIF in de uitvoering nauw samen met andere
kennisinstellingen, zoals TNO, HBO-instellingen, ROC’s, ActiZ (brancheorganisatie voor
vern i e u w e n d de thuiszorgondernemers) en Vilans.

Organisatie
Het ZIF is een open netwerkorganisatie. Onafhankelijk, laagdrempelig en makkelijk te
benaderen. De stakeholders ondersteunen het ZIF inhoudelijk, strategisch en financieel.
Ze bepalen de strategische koers, brengen initiatieven en projectideeën in en evalueren
de voortgang en resultaten.

Het ZIF wordt ondersteund door een ‘mean and lean’ uitvoerend bureau. De formatie
bestaat uit directeur Karin (M.A.) Kalverboer MHD, officemanager Nanuschka Csonka,
senior medewerker Mirjam Valk (PhD) en junior medewerker Sander Holterman (MSc).

10 11


Uitgelicht
Juridisch is het ZIF een stichting, met drie bestuursleden: drs. Gerrit Ybema (voorzitter), Claudia Zuiderwijk
drs. Leo (J.E.) Smits (vice-voorzitter) en prof. dr. Geert (J.E.M) Sanders. Het bestuur is sparring- Lid Innovatie Platform, lid Zorginnovatieplatform,
partner voor de directeur en vervult een belangrijke ondersteunende rol in het ontsluiten voorzitter Raad van Bestuur Tergooiziekenhuizen
van netwerken en het uitdragen van de ambities en projecten van het ZIF. De bestuurs-
leden overleggen op strategisch bestuurlijk niveau met regionale, nationale en Europese
contacten. ‘Reële slagingskans door brede
samenwerkingsvorm’
Missie
Het voornaamste doel van het ZIF is om een actieve bijdrage te leveren aan de gezondheid ‘Vanwege de immens groeiende zorgvraag is het noodzakelijk dat we met slagkracht blijven innoveren.
van de mensen in de regio. Ten eerste door hen kwalitatief hoogwaardige, goed georgani- In dat verband vind ik het Zorg Innovatie Forum een uitstekend initiatief, omdat het belangrijke

Missie seerde, bereikbare en betaalbare zorg te bieden. Ten tweede door met een goed preventief
beleid toekomstige zorgvragen te voorkomen. Het ZIF wil deze doelen realiseren door
breed in te zetten op zorginnovatie.
innovatiethema’s in Noord-Nederland actief aanpakt over de muren van instellingen en sectoren
heen. Ik zou hen willen adviseren om de mogelijkheden van opschaling naar een landelijk niveau te
onderzoeken.’
Het Zorg Innovatie Forum versterkt
Onafhankelijke zorginnovator
de noordelijke zorgmarkt door het De ambitie van het ZIF is om een natuurlijke en logische speler voor zorginnovaties in geringe economische massa, gebrek aan financiering of door onvoldoende zichtbaarheid
Noord-Nederland te zijn. Het ZIF kan als platform meer bereiken dan individuele partijen. naar buiten. Het ZIF wil vanuit haar regiefunctie kansrijke initiatieven signaleren, combineren
concreet, zichtbaar en meetbaar
Door haar brede draagvlak kan het ZIF samenwerking en synergie bevorderen, externe en opschalen en daarmee versnippering van innovaties voorkomen.
initiëren, stimuleren en coördineren ondersteuning bewerkstelligen, financiering regelen en kennisuitwisseling stimuleren.
Daarnaast versnellen de stakeholders innovatieve ontwikkelingen door als early adopters Economische spin-off
van zorginnovaties in Noord- op te treden. De zorgsector is van groot belang voor het Noorden, ook voor de economische ontwikkeling.
Op de totale industrie na, is het de grootse sector van Noord-Nederland. In 2007 werkten
Nederland, met de vraag van de
Regiefunctie er bijna 130.000 mensen. Bovendien is het de grootse groeisector in het Noorden. Daar-
klant als centraal uitgangspunt. De kracht van het ZIF als zorginnovator zit vooral in haar functie als onafhankelijk regisseur, mee biedt de zorg mogelijkheden voor economische spin-off in verschillende sectoren,
coördinator en procesbewaker van complexe samenwerkingsverbanden. Het ZIF heeft niet zoals de dienstensector, ICT, life sciences, food-industrie en toerisme. Het ZIF signaleert en
de ambitie om zelf innovaties te ontwikkelen, maar zoekt daarvoor naar samenwerking met creëert nieuwe marktkansen door het bedrijfsleven actief te betrekken bij zorginnovaties.
haar stakeholders. Waar mogelijk wordt aangesloten bij bestaande projecten en experimenten. Hierbij wordt nauw samengewerkt met organisaties als Sensor Universe, Innexus, NOM,
Door kansrijke kleinschalige initiatieven te koppelen of succesvolle projecten op te schalen TCNN en Syntens.
wordt voorkomen dat het wiel steeds opnieuw wordt uitgevonden.
Healthy Ageing als uitdaging voor de toekomst
Veel kansen op structurele zorgverbetering worden nu nog gemist door onvoldoende regie Als centraal overkoepelend thema voor de activiteiten van het ZIF is gekozen voor Healthy
en samenwerking. Prima initiatieven kregen geen vervolg vanwege hun kleinschaligheid, Ageing. Daarmee sluit het ZIF aan bij de ambitie van een aantal grote noordelijke partijen

12 13


A.G. Pomp
onder aanvoering van het UMCG. Onder de vlag van Healthy Ageing Network Northern
Uitgelicht

Coördinator Strategie Langdurige Zorg
Netherlands wil Noord-Nederland zich internationaal op de kaart zetten als sterk cluster rond
Ministerie van Volksgezondheid,
het thema gezond ouder worden. Het ZIF geeft aan dit thema invulling via drie actielijnen:
Welzijn en Sport
ICT, Sensortechnologie en Arbeidsmarkt.

‘In 2007 waren we het innovatiebeleid van Focus op grootschalige projecten
het Ministerie aan het ontwikkelen. We Het ZIF zet zich in als voortrekker van een beperkt aantal grootschalige, innovatieve
kwamen toen het ZIF tegen als drager van projecten gericht op betere en efficiëntere zorg. Zo sluiten de activiteiten van het ZIF waar
het innovatiebeleid van het Noorden. Hun mogelijk aan bij het omvangrijke onderzoeksproject LifeLines van het UMCG. Daarnaast is
analyse van de problematiek was dezelfde het ZIF via het UMCG nauw betrokken bij het Nationaal Programma Ouderenzorg van het
als de onze. Wat mij vooral erg aansprak ministerie van VWS, dat in 2008 is gelanceerd via ZonMw.
was hun basisgedachte: we stappen over
de dingen heen waar we het niet over eens Zorg op Afstand
zijn en we gaan ons samen sterk maken Zorg op Afstand (ZoA) is voor het ZIF een belangrijk actiepunt. De komende tijd onder-
voor noodzakelijke verbeteringen. De steunt het ZIF enkele grootschalige ZoA-projecten. Eerdere ervaringen uit projecten als
mogelijkheden waren het uitgangspunt, Koala en Omkeer 2.0 zijn daarbij het uitgangspunt.
niet de problemen, dat was verfrissend. Zorg wordt in de toekomst steeds vaker aangeboden in de thuissituatie. In flinke delen
Het ZIF heeft daaruit een mooi beleid van het Noorden moeten daarvoor grote afstanden worden afgelegd. Zorg op Afstand
ontwikkeld, dat naar onze mening een biedt dan een oplossing. Met moderne technologieën als ICT en sensoren is persoonlijke,
kans verdiende om uitgevoerd te worden. kwalitatief hoogwaardige zorg en aandacht in of dichtbij huis te realiseren, zonder inzet
Daarom hebben wij deze showcases van extra personeel.
ondersteund.’

14 15


Negatieve spiralen zijn te doorbreken door
‘out of the box’ te denken en verrassende
dwarsverbanden aan te gaan.

Hoe doorbreek je een spiraal die van kwaad tot erger gaat? Dat is in feite het probleem van de
showcase Zorg voor de Toekomst. De regio Winschoten heeft al jarenlang te maken met hoge
werkloosheid en economische achterstanden. Het gevolg? Veel jongeren trekken weg, de vergrijzing
neemt toe en economische zorgen worden nog groter. Door die sociale problemen zorgen mensen
minder goed voor zichzelf. Ze eten ongezond, bewegen nauwelijks en drinken te veel. Dit leidt
weer tot nieuwe problemen, zoals onderwijsachterstanden,(jeugd)criminaliteit en vooral gezond-
heidsklachten.

Snel groeiende zorgvraag
De gevolgen van deze spiraal zijn duidelijk merkbaar in de zorg. Het aantal patiënten
met welvaartsziekten en comorbiditeit stijgt onrustbarend. De snelle vergrijzing is maar
één van de oorzaken. Leefstijl, welzijn, economische situatie en onderwijs spelen een
even belangrijke rol.

3 Showcase Zorg voor de Toekomst Het ziekenhuis in Winschoten, locatie Lucas, onderdeel van de Ommelander Ziekenhuis
Groep, komt hierdoor steeds vaker voor problemen te staan. Het aantal patiënten neemt
snel toe, maar extra personeel is in de regio niet te vinden. Daarom hebben de gemeente
Winschoten en het ziekenhuis de handen ineen geslagen en zijn samen met het ZIF gaan
zoeken naar een vernieuwende oplossing.

Radicale aanpak
In maart 2008 is een taskforce van start gegaan om in korte tijd een aanzet te geven tot
een integrale aanpak van het complexe probleem. Het doel is een regiobreed project waarin
partijen uit allerlei geledingen en sectoren gaan samenwerken om het probleem van
verschillende kanten aan te pakken. Niet alleen de zorg moet beter, efficiënter en voordeliger
worden, ook de instelling van de mensen moet veranderen. Ze moeten bewuster gaan
nadenken over gezondheid, voeding en bewegen. De maatregelen hiervoor zijn vastgelegd
in een masterplan Zorg voor de Toekomst Oldambt.

16 17


Taskforce Vier actielijnen
Het aardige is dat je van de computer juist
Prof. dr. Willem Vermeend, voormalig minister, werd benoemd tot voorzitter van deze Om het probleem op vernieuwende wijze van verschillende kanten aan te pakken is het
ook kunt leren bewegen.
taskforce. Gerrit Ybema, voorzitter van het ZIF, werd vice-voorzitter. De andere leden van project opgedeeld in vier nauw samenhangende actielijnen: Leefstijlinterventies, Zorg op
deze zware taskforce waren de voorzitter van de Ommelander Ziekenhuis Groep, bestuur- Afstand, Verbetering Zorgkwaliteit met Technologie, en Meten, Weten en Coördineren.
ders van Thuiszorg, Lentis, Menzis, de gemeente Winschoten, NBL, vertegenwoordigers
van kennisinstellingen als UMCG, RuG en TNO en een brede groep ICT-experts vanuit
bedrijven als KPN en IBM. Een grafische weergave
van de samenhang

Leefstijl
Uitgelicht

interventies
Prof. dr. Willem Vermeend
Voorzitter taskforce Zorg voor de Toekomst

‘Het woord ‘praktisch’ tekent voor mij Coördineren,
het hele project’ meten en
Zorg op weten Verbetering
‘Voor mij is het meest kenmerkende van de showcase Zorg voor de Toekomst dat er een praktisch plan is afstand zorgkwaliteit
opgesteld voor praktische toepassingen door praktische mensen. Geen lange vergadersessies, geen mitsen met technologie
en maren, maar recht op het doel af: er moet veel gebeuren, hoe krijgen we dat samen voor elkaar, welke
deskundigheid hebben we daarbij nodig. Direct to the point. Zo’n praktische aanpak leidt tot zichtbare,
concrete resultaten. Dat maakt dit project bijzonder.’

▲ Actielijn Leefstijlinterventies

Op weg naar een ‘nieuwe zorg’ Nieuwe samenwerking en synergie
Sterke, efficiënte zorgketens, ondersteund door innovatieve technieken als ICT, sensoren In deze actielijn zijn veelbelovende initiatieven ontstaan die de stijgende zorgvraag liefst zo
en robotica. Een totaal nieuwe aanpak van preventie en leefstijlinterventies. Daar draait het vroeg mogelijk vanuit en samen met de patiënt aanpakken. Vaak door nauwe samenwerking
om bij dit ambitieuze project. Een echte omkeer dus, die gerealiseerd wordt met innovaties van partijen die elkaar vóór deze showcase nauwelijks kenden. En nog steeds haken nieuwe
op alle fronten: curatief, preventief, technologisch en organisatorisch. Uiteindelijk moet dit partijen aan, enthousiast geworden door de frisse ideeën die zijn ontwikkeld.
leiden tot een ‘nieuwe zorg’, waarmee het Oldambt zijn achterstand omzet in een afgete-
kende voorsprong en een voorbeeld wordt voor andere Europese plattelandsgebieden. Interventies vanaf jonge leeftijd
Hoe bereik je dat mensen gezonder gaan leven en eten en meer gaan bewegen? Dat kun je

18 19

Uitgelicht
Drs. Jan Cooijmans RA
Jong geleerd is oud gedaan is maar al te Voorop in Vernieuwing Voorzitter Raad van Bestuur Zorginnovaties in Noord-Nederland

waar als het om een gezonde leefstijl gaat. Ommelander Ziekenhuis Groep

‘Door de inspanningen van het Zorg
niet opleggen. Mensen moeten zelf gaan inzien dat het verstandig en noodzakelijk is en dat Innovatie Forum zijn de problematiek Centre van de toekomst speelt daarop in. Dit ambitieuze project in Blauwestad wordt door
ze zich daar beter bij voelen. Dat besef is het best op jonge leeftijd bij te brengen, via activi- van Oost-Groningen en de gevolgen samenwerking van vele partijen een unieke proeftuin voor de allernieuwste technologieën
teiten op school, of via de ouders op consultatiebureaus. In de showcase is dat enthousiast daarvan voor een regionaal ziekenhuis op dit gebied, met revolutionaire methoden voor therapie en versnelde revalidatie. Ooster-
opgepakt via verschillende initiatieven. Zo krijgen alle basisscholen in de regio binnenkort heel goed voor het voetlicht gebracht. lengte, zorgketen voor Groningen, is hiervoor een belangrijke trekker gebleken.
het gezonde lespakket Lekker Fit! van de Hartstichting. Daarin leren kinderen spelenderwijs Op het gebied van zorgproblematiek
dat gezond eten lekker is en bewegen leuk. En die kennis nemen ze natuurlijk ook mee naar loopt Oost-Groningen 10 jaar voor op ▲ Actielijn verbetering zorgkwaliteit met technologie
huis. andere regio’s. Dat biedt ons de kans
om een voortrekkersrol te spelen bij het Enthousiast over robotica
Fit door Fun vinden van oplossingen en het ontwikkelen Wat doe je als zorginstelling wanneer het aantal opnames dagelijks toeneemt en het steeds
VMBO-leerlingen ongeïnteresseerd en moeilijk bereikbaar? De showcase laat zien dat van innovatieve toepassingen. moeilijker wordt om personeel te vinden? De Ommelander Ziekenhuis Groep (OZG) koos
jongeren graag meedoen als je maar aansluit bij hun leefwereld. In samenwerking met En aangezien 95% van Europa op Oost- voor een gewaagde stap en betrad het onbekende terrein van robotica in de zorg. Gefinan-
veel partijen, waaronder de Nationale DenkTank, is een breed eigentijds en eigenzinnig Groningen lijkt, zijn er geweldige expansie- cierd door Sensor Universe liet het een haalbaarheidsscan uitvoeren door TNO naar
gezondheidsprogramma gemaakt met elementen als gaming, live work-out, competities, mogelijkheden voor de innovaties die toepassingen en effecten van nieuwe technologieën. De uitkomst was veelbelovend. Een
virtual fitness en online communities. De voorlopige werktitel is LifeStyle Oost-Groningen. hier in de regio ontstaan.’ enerverende studiereis naar Japan gaf het laatste zetje. Een grootschalig roboticaproject
werd opgestart.
Een totaal ander project als Gezonde Kantines sluit hier weer prachtig bij aan. Het OZG wil met brede inzet van robots en sensoren een groot aantal processen efficiënter
maken, zodat minder personeel nodig is voor meer handelingen. Tegelijkertijd verbetert de
Academische werkplaats kwaliteit van de zorg en gaan de kosten omlaag. De winst is bij veel processen te behalen.
Ouderen worden natuurlijk niet vergeten. Zo heeft de Zorggroep Meander samen met het Zo kunnen robots chirurgische ingrepen sneller, preciezer en veiliger maken en arbeidsin-
UMCG, de RuG en de Hanzehogeschool Groningen een voorstel ingediend voor een tensieve onderzoeken sterk vereenvoudigen. Ook het exoskelet staat op het verlanglijstje.
Academische Werkplaats Thuiszorg. Hier worden de effecten van leefstijlinterventies onder- Met deze Japanse vinding kunnen revaliderende mensen weer op eigen kracht lopen, en
zocht voor de grote groep 50+-ers met overgewicht. tillen verpleegsters met het grootste gemak zware patiënten uit bed. Verder voorziet het
plan onder meer in een geautomatiseerd apotheekmagazijn en een systeem voor maaltijd-
Voorkomen is beter verstrekking.
Ook met goede preventie kun je de stijgende zorgvraag afremmen. Daarom gaan Lentis, Het ziekenhuis wordt door dit project een unieke proeftuin, waar nuttige ervaringen worden
consultatiebureaus en GGD samenwerken om ontwikkelingsproblemen van kinderen al in opgedaan die voor de hele nationale zorgsector van belang zijn.
een vroeg stadium te ontdekken. Ook de Hanzehogeschool Groningen heeft dit onderwerp
omarmd. Samen met de RuG, het UMCG en GGD gaan ze onderzoeken hoe het gedrag van Knuffelrobots
mensen verandert bij preventieve maatregelen. Dat robots ook emotionele waarde hebben, bleek uit een proef met Paro’s. Deze grappige
knuffelrobots zijn aangenaam gezelschap voor patiënten en vervullen bovendien signale-
Lifestyle Centre rings- en waakfuncties. De Ommelander Ziekenhuis Groep en Lentis introduceerden de
Met bewegen voorkom je niet alleen ziektes, je geneest er ook sneller door. Het Lifestyle Paro’s tijdens een expertmeeting waar ook uitvinder dr. Shibata aanwezig was.

Het Lifestyle Centre van de toekomst,
straks in Blauwestad. Het exoskelet (boven) en de knuffelrobot
bewijzen al hun diensten.

20 21


▲ Actielijn Zorg op Afstand Door te meten wordt het bewijs geleverd betaalbare kwaliteitszorg thuis aan te bieden. Met ZoA als integraal onderdeel van de
dat de ontplooide initiatieven ook echt het ketenzorg gaat er veel veranderen, zowel voor de eerste als de tweede lijn. Het grijpt in op
Voortbouwen op ervaringen gewenste effect hebben. de hele zorg. Samenwerking krijgt nieuwe dimensies, taken gaan verschuiven, onderlinge
Eerdere pilots met Zorg op Afstand (ZoA), zoals Koala, waren veelbelovend, maar leverden communicatiestructuren moeten verbeteren. Kortom, zorgprocessen moeten opnieuw
vooral ook wijze lessen op. De belangrijkste is waarschijnlijk dat er niet vanuit de techniek gedefinieerd worden en ook de vergoedingenstructuur moet worden aangepast. Ook op dit
moet worden gedacht, maar vanuit de patiënten en zorgverleners. Hun wensen, behoeften gebied wil de regio innovatief en vooruitstrevend zijn. Alleen regelgeving kan dit belemmeren.
en mogelijkheden moeten centraal staan. Dat betekent ook dat het dienstenpakket niet Daarom streeft de regio naar een regelluwe zone om de vernieuwingen in praktijk te brengen.
Janny Vlietstra alleen gericht moet zijn op het feitelijke ziektebeeld en de directe zorgverleners, maar veel
Uitgelicht

Oud-burgemeester van Winschoten bredere mogelijkheden moet bieden. ZoA moet een integraal onderdeel worden van de ▲ Actielijn Meten, Weten en Coördineren
Sinds februari 2009 gedeputeerde totale ketenzorg.
provincie Drenthe Meten is weten
Voorop lopen in Europa Deze actielijn moet het bewijs leveren dat de ontplooide initiatieven ook werkelijk het
Zorg bij de mensen thuisbrengen, zodat ze zichzelf beter kunnen redden, zich veiliger gewenste effect hebben. Daarnaast levert het informatie voor het managen van het master-
‘Toen de heer Cooijmans mij het toekomst- voelen en langer zelfstandig kunnen wonen. Dat is het uitgangspunt achter de ZoA- plan en biedt het kennis die nodig is om initiatieven te coördineren, op te schalen of te
perspectief van de zorg toonde was het activiteiten die in deze actielijn zijn gerealiseerd. Juist voor Oost-Groningen is ZoA een verplaatsen naar andere regio’s. In dit kader zijn verschillende onderzoeken geïnitieerd.
voor mij direct duidelijk dat innovatieve ideale oplossing. Het gebied is groot en dun bevolkt, dus voor zorg aan huis moeten vaak Uitgevoerd en ondersteund door kennisinstellingen als de RuG, het UMCG, de noordelijke
maatregelen noodzakelijk waren en dat grote afstanden worden overbrugd. En de zorgvraag wordt steeds complexer. De regionale hogescholen en TNO.
we daar als gemeente actief bij betrokken zorgverleners werken daarom graag samen om het concept te optimaliseren. Met dit brede
moesten zijn. Ik ben als burgemeester bij draagvlak, de ruim aanwezige kennis en de ervaringen uit eerdere projecten kan de regio Metingen ondersteund door LifeLines
alle taskforce-bijeenkomsten geweest en voorop lopen bij de Europese ontwikkelingen rond ZoA. Vanuit het LifeLines-programma van het UMCG worden de huidige gezondheidstoestand
heb die als zeer inspirerend ervaren. Alle In deze showcase is daar een goede aanzet voor gegeven. De uitrol van een nieuw groot- en veranderingen gedurende een lange tijd in kaart gebracht. Zowel de risicofactoren als
partners zagen het belang van innovatie. schalig ZoA-project dat vier groepen chronische patiënten op een duurzame manier de gezondheidstoestand en de zorgconsumptie worden gemeten. De aanwezige kennis- en
Ik ben dan ook erg content met het proces verbindt met de zorgketen past uitstekend in het streven naar zelfstandigheid en zelfred- meetinfrastructuur kan daarvoor direct ingezet worden. Daarnaast is er bij de verschillende
en wat er uit gekomen is. Als proeftuin zaamheid van patiënten. Ook de pilot van Lentis met beeldcommunicatietechnologie bij initiatieven veel aandacht voor het meten van de effecten.
voor de zorg werkt Winschoten aan een dementerende ouderen is een belangrijke ontwikkeling. Hiermee kunnen psychiaters op Het lespakket Lekker Fit! en het gezondheidsprogramma voor de jeugd moeten leiden tot
betere gezondheid én aan betere werk- afstand participeren in de huisbezoeken van sociaal-psychiatrisch verpleegkundigen. meer kennis en een betere gezondheid bij de doelgroepen. Om te bepalen of die doelen be-
gelegenheid voor de regio.’ De kenniskant van ZoA wordt versterkt via het nieuwe Living Lab Telecare Oldambt waar de reikt zijn, worden onder meer kennis- en fitheidstesten uitgevoerd. Bovendien wil TNO het
RuG verschillende nieuwe diensten en technologieën voor ZoA ontwikkelt en direct in de beweeggedrag van jongeren monitoren met sensoren om directe feedback te kunnen geven.
praktijk uittest. Ervaringen worden wetenschappelijk gevolgd en geëvalueerd om kennis te Ook bij de uitrol van de ZoA-projecten is gedegen onderzoek en evaluatie noodzakelijk om
borgen en breed te kunnen verspreiden. de projecten te kunnen managen, bij te sturen en op te schalen. RuG en UMCG adviseren
daarbij en onderzoeken de effecten van ZoA. Daarbij worden aspecten als kwaliteit van leven,
Noodzaak voor een regelluwe zone zorgcontactmomenten, gezondheidsontwikkeling, zorgfinanciering en kostenverlaging
ZoA verdient al die aandacht. Het is immers de enige mogelijkheid om in de toekomst meegenomen.

22 23


Zorginnovaties zijn belangrijk als we willen dat
dementerenden zo lang mogelijk in hun vertrouwde
thuissituatie moeten kunnen blijven wonen,
met hun eigen sociale netwerk en mantelzorgers.

Het aantal mensen met dementie ligt in Drenthe ver boven het landelijk gemiddelde. Naar
verwachting zal over tien jaar zelfs 25% van de inwoners boven de 65 jaar een dementieprobleem
hebben. Om die toenemende zorgvraag het hoofd te bieden is een drastische koerswijziging
noodzakelijk. Zorgpartijen moeten efficiënter gaan samenwerken in sterke zorgketens waar ook
externe partijen strategisch bij betrokken zijn.
Dementerenden zo lang mogelijk in hun vertrouwde thuissituatie laten wonen, met hun eigen
sociale netwerk en mantelzorgers, daar draait het om bij deze showcase. Dat vraagt om innova-
tieve voorzieningen als aangepaste woonvormen, domotica, beeldcommunicatie en webapplicaties.
Maar vooral ook om synergie en samenwerking in de sector. Bij de uitvoering is dan ook nadruk-
kelijk aansluiting gezocht bij bestaande initiatieven, waaronder de verbetertrajecten vanuit het
Landelijk Dementie Programma Drenthe.

Veiligheid
Veiligheid is gekozen als centraal thema bij de plannen. De taskforce wil dit gevoel van
4 Showcase Dementie en Veiligheid veiligheid verhogen met behulp van innovatieve diensten en technologieën. Daardoor
worden ook de autonomie en zelfredzaamheid van de patiënt groter. Een goed voorbeeld
daarvan is het initiatief van het Wilhelmina Ziekenhuis Assen en GGZ Drenthe om samen
met ketenpartners en noordelijke kennisinstellingen een grootschalig project op te zetten
rond het thema Vallen en Dwalen bij Ouderen. Een werkgroep gaat zich buigen over preven-
tiemaatregelen en innovatieve oplossingen met inzet van sensoren en domotica.

Een uitgangspunt bij alle initiatieven was dat bij voorzieningen altijd de mogelijkheden en
wensen van de cliënt centraal moeten staan. Het ziektebeeld is progressief, de voorzieningen
moeten even ‘progressief’ zijn.

De Vrijheidshof
Een project waar dit uitgangspunt perfect in uitgewerkt wordt, is de Vrijheidshof. Bij dit
initiatief hebben Leveste en Woonservice Drenthe hun krachten gebundeld om samen met
domoticaspecialist Avics een kleinschalige, groepsgerichte woonvoorziening op te zetten.

24 25

Uitgelicht
Sander Gerritsen
Directeur Stichting Welzijn Voorop in Vernieuwing Zorginnovaties in Noord-Nederland

Aa en Hunze

‘We willen ons richten op participatie
van dementiepatiënten en hun mantel- Dementerende cliënten kunnen hier een zelfstandig leven leiden. De Vrijheidshof wordt Op weg naar betere informatie
zorgers, zolang dat kan. Bij het project een proeftuin voor geavanceerde domotica. Het gebouw wordt volledig aangepast aan de Naast veiligheid was ook informatievoorziening een belangrijk thema binnen deze show-
Participatie en Dementie focussen wij wensen, behoeften en veiligheid van de cliënten en maakt efficiënte kwaliteitszorg mogelijk. case. Goede informatie voor patiënten is tot nu toe slechts versnipperd beschikbaar. Twee
op wat mensen wel kunnen. We weten projecten binnen de showcase hebben een aanzet gegeven om daar verbetering in te brengen.
al dat deze mensen gelukkiger zijn als ze In de Vrijheidshof wonen cliënten in een huiselijke omgeving in twee groepen van 6 tot 8
meer mee kunnen doen in de samen- personen. Cliënten bepalen zelf hun dagindeling en activiteiten. Voorop staat dat zij ge- Helpdesk Dementie Drenthe
leving. Deze proef moet uitwijzen hoe borgenheid, privacy, respect en waardering ervaren en prettig kunnen leven. De zorgvraag De webbased Helpdesk Dementie Drenthe (HDD) wil alle beschikbare informatie over het
beeldverbindingen daaraan kunnen wordt professioneel ingevuld. Medewerkers zijn multifunctioneel inzetbaar op het gebied ziektebeeld dementie en het regionale hulpaanbod bundelen op één overzichtelijke site.
bijdragen. Straks drinken mensen een van zorg, welzijn, wonen en facilitair. Vrijwilligers en mantelzorgers bieden ondersteuning. Daarnaast biedt HDD een luisterend oor en ondersteuning bij het kiezen van de juiste
kop koffie met elkaar terwijl ze via de hulpverlening. Ook zorgprofessionals kunnen er terecht voor informatie en ondersteuning.
beeldschermen met elkaar in gesprek Het project is op 1 januari 2009 van start gegaan.
zijn over van alles en nog wat. Beeld- HDD gaat mogelijkheden bieden voor persoonlijk contact per telefoon of e-mail met regio-
verbindingen dragen bij aan de sociale Participatie en Dementie nale hulpverleners. Bij signalering van dementie wordt direct een vangnet geboden. Verdere
kwaliteit van samenleven. Het duurt Het project Participatie en Dementie wil de participatie van dementerenden vergroten door uitbreidingen worden onderzocht, zoals dossiervorming via de site of een e-panel voor en
niet lang meer voor dit soort toepas- middel van beeldcommunicatie in de thuissituatie. Daarmee kunnen patiënten en hun door patiënten en mantelzorgers.
singen op brede schaal worden ingezet.’ mantelzorgers hun sociale netwerk versterken en de veiligheid thuis verbeteren.
Als logische locatie voor dit project is gekozen voor de gemeente Aa en Hunze. In deze ‘Help dement’
gemeente loopt al een grootschalig project waarbij de dienstverlening aan burgers ge- Het tweede initiatief ‘Help dement’ richt zich op een nieuwe manier om dementerenden en
professionaliseerd wordt door middel van een breed scala aan zowel publieke als private de mensen in hun omgeving zo vroeg mogelijk van goede informatie te voorzien. Het gaat
breedbanddiensten. Het totale pakket wordt lokaal onder de naam Telebrink aangeboden. daarbij om vraagstukken die vooral met de kwaliteit van leven te maken hebben en vaak on-
Knuffelrobots hebben een verrassend Participatie en Dementie is hierin als deelproject opgenomen en maakt gebruik van de voldoende aan de orde komen in gesprekken met zorgprofessionals. Tijdens de showcase
heilzame werking bij dementie. bestaande infrastructuur. is een aanzet voor een onderzoek gegeven, dat de basis gaat vormen voor een Nederlandse
Belangrijke uitgangspunten binnen de showcase waren een goede samenwerking tussen module van de Engelse website Healthtalkonline.org. Op deze website vertellen patiënten
lokale stakeholders en een bottom-up aanpak van de nieuwe voorziening, zodat de wensen en mensen uit hun naaste omgeving persoonlijke verhalen over hun ziekte. Deze worden
en behoeften van de cliënt centraal kwamen te staan. Hier is veel tijd en aandacht aan be- geanalyseerd en toegelicht door specialisten. De site wil vooral bezoekers met dezelfde
steed. Verder is bewust gekozen voor een kleinschalige opzet bij de start. Op deze manier ziekte ondersteunen, maar ook artsen en andere professionals vinden er nuttige informatie.
kan ruime aandacht besteed worden aan persoonlijke ondersteuning, zodat de gebruikers
vertrouwd raken met de technologie. Het onderzoek komt tot stand in nauwe samenwerking met het Universitair Centrum
De aanpak werd verwerkt in het projectplan Participatie en Dementie in Aa en Hunze dat in Ouderenzorg (UCO) van het UMCG, Lentis, patiëntenverenigingen, Humanitas, het MKB
2009 in vijf fasen wordt uitgevoerd door de Gemeente Aa en Hunze, de Stichting Welzijn en nog vele andere betrokkenen. De Oxford DIPEx-groep, initiatiefnemer van Healthtalkon-
Aa en Hunze en GGZ Drenthe. Het project sluit aan bij het Europese project CIDRE. line, zorgt voor de kennisborging.

Dwaaldetectie is gebaseerd op ‘state of
the art’ communicatietechnologie.

26 27


Thuiszorg Het Friese Land (THFL) en SKL Kinderopvang BV in Leeuwarden hebben het initiatief
genomen voor een bijzonder project op het gebied van arbeidsinnovatie. Het uiteindelijke doel:
gecombineerde banen realiseren voor thuiszorg en kinderopvang. Vanwege de duidelijke voor-
beeldfunctie naar andere organisaties is dit project geselecteerd als een van de vier showcases van
het ZIF. Het complete traject van planvorming naar concrete implementatie is begeleid vanuit
een taskforce, die daarnaast een marktverkenning heeft uitgevoerd naar trends en ontwikkelingen
op het gebied van arbeidsinnovatie in de zorg.

Win/win oplossing
Zowel in de thuiszorg als in de kinderopvang wordt het steeds moeilijker om gekwalificeerd
personeel te vinden, temeer omdat het vaak om kleine deeltijdcontracten gaat waarmee
je geen kostwinner kunt zijn. Het verloop is dan ook groot en het aanbod van personeel
neemt af. Daarom hebben THFL en SKL het initiatief genomen om functies in de thuiszorg

5
Gecombineerde banen realiseren voor en de kinderopvang te combineren. Dit levert niet alleen extra uren op voor de betrokken
Showcase Arbeidsinnovatie / Kids & Care thuiszorg en kinderopvang, dat was medewerkers, maar ook aansluitende roostertijden en een grotere variatie in taken en
het uiteindelijke doel. cliënten. Hierdoor wordt het werk aantrekkelijker en de binding met de organisaties groter.

Werkwijze en proces
Na een eerste gesprek besloten THFL en SKL om de mogelijkheden van samenwerking
verder te onderzoeken. De nadruk lag daarbij op de optie om thuiszorgwerkers via deta-
chering aanvullende uren te geven in de kinderopvang. Uit een enquête onder verzorgend
personeel bleek dat er veel belangstelling was voor zo’n combifunctie. Ook medewerkers
kinderopvang wilden graag aanvullend in de thuiszorg werken. Maar voor de echte imple-
mentatie moesten er nog veel belemmeringen worden opgelost. De weg die hierbij is
bewandeld, kan als voorbeeld dienen voor andere organisaties.

Workshop managers en planners
Beide organisaties werkten - en werken - heel goed samen, maar er waren ook grote
verschillen. Bijvoorbeeld op het gebied van cultuur, marktontwikkeling, financiële ruimte,

28 29


Implementatieplan
groeikansen, prioritering, etc. Ook de opleidingseisen, het vacaturebeleid, het belonings- Het implementatieplan voor deze combifuncties was relatief eenvoudig. Na de ideevorming
systeem en de rooster- en planningssystemen verschilden sterk. en voorbereiding door P&O volgde besluitvorming van de directies van beide instellingen.
Daarna werd een projectgroep gevormd, met toevoeging van een externe projectleider.
In april 2008 is een workshop georganiseerd voor managers en planners. Mogelijkheden en De implementatie startte met publicaties over de plannen in de bedrijfsmedia en de pers
obstakels bij de realisatie van combifuncties stonden hierin centraal. Deze workshop heeft (Friese Pers en Financieel Dagblad) die zeer positieve reacties losmaakten.
Variatie in taken en cliënten, daardoor wordt een goede impuls gegeven aan het proces. Voor verschillende zaken werden snel praktische Na deze kick off werden de volgende twaalf implementatiestappen uitgevoerd:
het werk aantrekkelijker en de binding met de oplossingen gevonden. Gesignaleerde obstakels waren bijvoorbeeld:
organisaties groter. • Organiseren van de workshop voor managers, planners.
• Afspraken en werkwijzen. Door in de experimentele fase alle afspraken (met mede- • Informeren van leidinggevenden over de mogelijkheden voor hun medewerkers.
werkers en tussen de organisaties) eerst tijdelijk vast te leggen (0,5 - 1 jaar), werd snel • Organiseren van een informatieavond voor medewerkers van beide organisaties.
overeenstemming bereikt en bleven juridische aspecten beperkt. • Een enquête onder medewerkers om de belangstelling te peilen.
• Interviews met directie en P&O om de verwachtingen goed te kunnen evalueren.
• Werkwijze nieuwe instroom. Bij SKL begint een medewerker meestal als oproepkracht. • Uitwerken van het arrangement: inwerkprogramma, detacheringsovereenkomsten en
Daarom werd ook aan deze vorm gedacht bij de combifuncties. De thuiszorgmedewerkers contracten tussen de organisaties.
wilden echter zekerheid over ureninzet en roosterafspraken. In de workshop werd dit pro- • Besluitvorming van de beide directies en ondertekenen van het contract.
bleem opgelost door vaste afspraken te maken. • Interne instructie managers en planners.
• Communicatie binnen de organisaties.
• Roosterknelpunten en planning. De ochtendroute van de thuiszorg kan uitlopen, • Publicatie en werving voor de combifuncties.
maar de tussenschoolse opvang start op een vaste tijd. Voorlopig is dit opgelost door • Aanstellingen in de combifuncties.
maatwerk (kortere routes), maar bij opschaling komt dit probleem terug. • Evalueren en eventueel bijstellen van arrangement en contract.

• Kwalificaties. Verzorgenden op niveau 3 kunnen volgens de CAO Kinderopvang direct Resultaten
ingezet worden als pedagogisch medewerker niveau 3. Voor verzorgenden op lagere niveaus Het belangrijkste resultaat van deze showcase is dat THFL en SKL hun plan daadwerkelijk
geldt dit niet. Ook de omgekeerde weg is lastig: pedagogisch medewerkers op niveau 3 hebben uitgevoerd. In juni 2008 ging de eerste medewerker in de combifunctie aan de slag
mogen in de thuiszorg alleen op niveau 2 werken. Daarom zijn bij de eerste fase alleen ver- en er is een aanmeldingslijst van tientallen medewerkers. Daarmee hebben beide organisa-
zorgenden op niveau 3 betrokken. In een later stadium komen via aanvullende opleidingen ties een nieuw instrument om innovatief in te spelen op arbeidsmarktvraagstukken.
ook andere medewerkers in aanmerking voor combifuncties.
Voor THFL en SKL, maar ook voor andere organisaties, heeft dit project veel nuttige infor-
• Beloning. In de aanvangsfase is het aantal medewerkers in combifuncties nog klein matie opgeleverd. Bijvoorbeeld dat een procesmatige aanpak met maatwerk en afspraken
en speelt beloning een geringe rol. Als het aantal combifuncties toeneemt, moet gezocht op hoofdlijnen goed werkt om een project snel te realiseren. Voor de langere termijn
worden naar overeenkomende uurlonen. moeten zaken als ziekte- en opleidingskosten, beloning, contractvormen en btw-aspecten

30 31


nog wel verder worden uitgewerkt. Verder is gebleken dat de open communicatie en de Regionaal arbeidsinnovatienetwerk
bottom-up uitwerking voor veel draagvlak hebben gezorgd. De zorg staat de komende jaren dan ook voor grote uitdagingen op het gebied van arbeids-
Uitgelicht

Noor van Leeuwen-Seelt
innovatie, zoals het terugdringen van de vervangingsvraag en uitstroom, het vergroten van
Voorzitter taskforce
Als er meer combifuncties komen (ook in andere organisaties) wordt het opleidingsaspect de wervingskracht, het verbeteren van imago en cultuur richting jongeren (ook uit beroeps-
Arbeidsinnovatie
belangrijk. Met ROC’s kunnen afspraken worden gemaakt over bij- en nascholing, EVC- groepen met een technische of ICT-oriëntatie), en het uitbreiden van de onderwijsmogelijk-
trajecten en veldoverschrijdende opleidingen in zorg en welzijn. heden.

‘Voor mij is het belangrijkste resultaat
Arbeidsmarktverkenningen Om dit soort uitdagingen en innovaties sectorbreed te kunnen bespreken heeft de task-
van dit project de uitwisseling van
Naast deze concrete showcase zijn verschillende algemene aspecten van arbeidsmarkt- force een aanzet gegeven voor een regionaal arbeidsinnovatienetwerk voor managers uit de
kennis en ervaring die in de denktanks
(innovatie) en zorginnovatie verkend. Daarbij kwamen onder meer aan bod: ontwikkelingen noordelijke cure, care en welzijn. In dit netwerk worden regionale ontwikkelingen, innovaties,
heeft plaats gevonden. De winst van de
op de noordelijke zorgen arbeidsmarkt, het marktimago en de wervingskracht, de trends projecten en experimenten gevolgd en worden kennis en praktijkervaringen gedeeld. Op die
taskforce ligt niet alleen in het realiseren
in zorgen arbeidsinnovatie, aspecten van opleiding en mobiliteit en het werken aan een manier kunnen managers en HRM-adviseurs hun competenties aanscherpen, nieuwe ideeën
van de combifunctie, maar ook in de
duurzame personeelsvoorziening. ontwikkelen en samen met anderen duurzame initiatieven opzetten.
oprichting van een Noordelijk ZIF-
netwerk van zorgmanagers, die samen
Voor deze verkenningen voerde de projectleider gesprekken met sleutelfiguren uit kinderop-
gaan werken aan kennisontwikkeling,
vang, thuiszorg en vakbeweging. Daarnaast hielden de taskforceleden drie denktankbijeen-
projecten en onderzoeken op het gebied
komsten met externe experts, waarin creatieve oplossingsrichtingen werden aangedragen
van zorgarbeidsinnovatie. De eerste stap
voor knelpunten in de zorgarbeidsmarkt.
is al gezet: het netwerk gaat samen met
vier lectoren van de Hanzehogeschool
Drastische ingrepen
een breed onderzoeksproject starten,
De conclusie uit deze verkenningen was duidelijk: de toestand op de noordelijke zorgarbeids-
mogelijk aangevuld met een promotie-
markt vraagt om drastische ingrepen. Het aantal mensen dat een beroep doet op de
traject.’
Noord-Nederlandse zorg neemt de komende jaren schrikbarend toe, onder meer door de
snelle vergrijzing en de toename van het aantal chronische patiënten. Daar staat tegenover
dat er forse tekorten aan zorgpersoneel gaan ontstaan. Door ontgroening, maar ook door
een verminderd imago van de zorg. De verhouding tussen vraag en aanbod komt dus
enorm onder spanning te staan.

Oplossingen voor dit probleem moeten zowel in zorginnovatie als arbeidsinnovatie worden
gezocht. Die twee hangen vaak nauw samen. Zo vraagt een belangrijke zorginnovatie als
inzet van technologie (zorg op afstand, domotica, robotica) naast procesinnovatie om meer
technisch georiënteerd personeel en nieuwe scholingstrajecten, maar ook om een houdings-
verandering bij medewerkers die digitalisering als een bedreiging zien.

32 33

Voorop in vernieuwing

Recommended

Recommended

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (11)

Similar to Voorop in vernieuwing

Similar to Voorop in vernieuwing (20)

Voorop in vernieuwing