Voices for Custodial Justice Newsletter - January 2010 Issue

VoicesforCustodialJustice
fhtš Úâ¡fhd Fuš
DERAMBAKHSH KAMBIZ / Switzerland

Focus
2fhtš Úâ¡fhd Fuš #dtÇ - 2010
ïªâahÉ‹ rÛg¤âa ts®¢áia f©QU« vtU«
cy»nyna Äf¥bgÇa nfhOÞtu®fËš ehšt®
ï§»U¡»wh®fŸ v‹gJ« g¡f¤ânyna 78 rjåj«
#d¤bjhif ehS¡F 20 %ghŒ¡F Fiwthd
t U k h d ¤ â š t h œ » w h ® f Ÿ v ‹ g J k h d
Ku©gh£il¡ ftÅ¡f Koí«. ïªâah xËU»wJ
v‹W brhšÈ¡ bfh©L jftš, bjhÊš E£g¤
Jiwí« bghUshjhu Mnyhrf®fS« ïªâahit
tšyurhf fh£L« mnj neu¤âš Foir thœ k¡fŸ
Ä‹rhu«, ešy j©Ù® ïšyhj Rfhjhu¡nfL
Ãiwªj nr‰¿š thœªJ bfh©oU¡»wh®fŸ. flªj
10 tUl¤âš 1 y£r¤â‰F« mâfkhd ÉtrhÆfŸ
j‰bfhiy brŒâU¡»wh®fŸ. kÅj ts®¢á¡ F¿pL
M¥ãÇ¡fhÉš cŸs rfhuh ghiytd¤âš thG«
k¡fis Él Fiwthd ÃiyÆš ïU¥gjhf òŸË
Étu«brhš»wJ.
1991« tUl« ïªâah cyf t§»íldhd SAP khliy
V‰W¡ bfh©L jÅah®ka«, jhuhska«, cyfka«
v‹D« _‹W tifahd bghUshjhu â£l¤âš
ifbaG¤J ï£L ïU¡»wJ. mâÈUªJ GDB 3.4
ÈUªJ 9 rjåj¤â‰F 2007-2008 « tUl¤âš
mâfÇ¤J ïU¡»wJ. ïªj fhy f£l¤âš lhy®
y£rhâgâfŸ bgU» 10 rjåj« bkh¤j #d¤
bjhifÆš ïU¡»wh®fŸ. mnj rka¤âš tWikÆ‹
bfhoa ãoÆš thG« k¡fË‹ v©Â¡ifí«
mâfÇ¤J¡ bfh©nl ngh»wJ. m®é‹ br‹F¥jh
m¿¡if 78 rjÉ»j ïªâa #d¤bjhif (836 y£r«)
j‰nghJ %ghŒ 20¡F« Fiwthd tUthÆš
thœtjhf brhš»wJ. k¡fS¡F »il¡f nt©oa
ruhrÇ r¤Jzî« FiwªJ nghŒ ïU¡»wJ. ïJ
vij¡ fh£L»wJ v‹whš xU áyÇ‹ ts®¢á
ViHfŸ k‰W« ÉË«ò Ãiy k¡fË‹ ts®¢á
ghâ¥ãÈUªJ »il¤âU¡»wJ v‹gij jh‹.
ïªâahÉš ãugykhd bghUshjhu Ãòz®. c£rh
g£eha¡ TW»wh®. 61tJ fz¡bfL¥ò (2004-05)
TWtj‹go »uhk k‰W« ef®¥òw k¡fË‹ czî
k‰W« fnyhÇ Ef®î mid¤J« FiwªJ ïU¡»wJ.
V‰fdnt vL¤j fz¡bfL¥ò¥ go 93-94«
tUl¤âÈUªJ ïªj Fiwî ts®ªJ bfh©nl
tU»wJ. ïªj ehL g£oÅ¡ Foaurhf ïU¡»wJ.
xU ehS¡F 2400 fnyhÇ czî »il¡fhj k¡fŸ
1993-94š 75 rjÉ»jkhfî« 2004-05š 87
rjÉ»jkhfî« mâfÇ¤jJ ïU¡»wJ. ïªâahÉ‹
ef®¥òw¤âš ïªj r¤Jzî É»j« v‹gJ 2000
fnyhÇahfî« 93-94š 57 rjÉ»j«, 2004-2005š
64.5rjÉ»jkhfî«mâfÇ¤JŸsJ.
ïªj ts®¢á gu«giu ViH ÉtrhÆfË‹ Ãy¤ij
mgfÇ¤jnjhL Çaš vÞnl£ f«bgÅfS¡fhf
áw¥ò bghUshjhu k©ly§fis cUth¡»ajhš
» i l ¤ j t s ® ¢ á a h F « . V i H f S ¡ F «
gz¡fhu®fS¡Fkhd ïilbtË mâfkh»¡
b f h © n l t U t J « ï l J r h Ç k h n t h ¡ f Ÿ
mâfkhFtJïj‹_y«bjÇ»wJ.
kW¤J¥ngh»‹w msî¡F ïU¡»‹w bgU«gh‹ik
k¡fË‹ tWik fhuzkhf mt®fŸ Úâ¤Jiwia
mQf Koahkš ïU¥gjhš xU c¢r Úâk‹w
brašgh£lhs® xUtÇ‹ Ka‰áÆdhš ïªj¥
bghJey tH¡fhLjš v‹D« òâa brašKiw¤
â£l« tobtL¤jJ. ïjDila mÞâthu«
muáayik¥ò¢ r£l¤â‹ ãÇî 21 MF«. ïJ cÆ®
thG« cÇikiaí«, Rjªâukhf ïU¡F«
cÇikiaí« jU»wJ. thœtj‰fhd mo¥gil
cÇik v‹gJ ÄUf§fis¥ nghy thHhkš kh©òl‹
thG« kÅj thœ¡ifia mo¥gil cÇikahf
tÈíW¤J»wJ. ïj‹go Fok¡fŸ midtU¡F«
czî, j©Ù®, ciwÉl« fšÉ k‰W« Rfhjhu«
bghJ ey tH¡fhLjš
ïl« khW« K‹ndho¡ bfhŸiffS«
Úâ¤JiwÆ‹ t®¡f ghFghL«
rÛg¤âa Úâ¤JiwÆ‹ ca®k£l mQF KiwahdJ bghJk¡fË‹ Rjªâu«, r_f¥ bghUshjhu
cÇikfŸ, R‰W¢NHš ghJfh¥ò ngh‹wt‰¿‰F bfhL¡F« K¡»a¤Jt¤â‰F gâyhf ntWáy
Éõa§fshd “ga§futhj ngh®”, “ts®¢á” bgÇa ÃWtd§fis âU¥â¥gL¤Jjš ngh‹wt‰¿‰F
âU«ã ïU¡»wJ. bghJ ey tH¡fhLjš v‹w ca®ªj neh¡f¤âÈUªJ ÑÊw§» j‰nghJ c¢r
Úâk‹w« r_f bghUshjhu¤âš ã‹j§» ïU¡f¡Toa k¡fS¡F vâuhf âU«ã ïU¡»wJ.
- ãurhª¤ óõ‹

3
ï¤jidiaí« cŸsl¡»aJ. nkY« ãÇî 21 R¤j«
k‰W« Rfhjhukhd R‰W¢NHÈš thG« cÇikiaí«
cŸsl¡»ajhF«. c¢r Úâk‹w« ïªj cÇikfis
muR gšntW â£l§fŸ _y« cWâ brŒa
nt©Lbk‹WtÊfh£LjšbrŒ»wJ.
muáaš mik¥ò r£l¤â‹ go khÃy§fËš cŸs
Fok¡fS¡F njit¥gL« mo¥gil trâfŸ
mt®fË‹ cÇikfŸ v‹W«, mt‰iw bg‰W¤ju
Mtz brŒa nt©LtJ muá‹ flik v‹W«
m¿îW¤J»wJ c¢rÚâk‹w«. mJ k£LÄšyhkš e«
ïªâah ngh‹w bgÇa ehLfËš bgU«gh©ik
k¡fŸ Äfî« ViHahŒ ïU¡F« nghJ jh§fshf
Úâk‹w§fis mQfKoahjjhš ãw® mt®fŸ
rh®ghf M#uhf c¢rÚâk‹w« mDkâ¤JŸsJ.
ïªj bghJey tH¡fhL« òu£á Mu«g¤âš
k¡fËilna bgÇa vâ®¥ig V‰gL¤âajhš kj
rh®g‰w r_f #dehaf FoauR v‹W muR
Ã®thf¤ijf£LgL¤âaJ.
1980fËš Ôu« Ä¡f Úâk‹w Ô®¥òfis tH§»ajhš
k¡fŸ kdâš vGªj e«ã¡if nkY« JË®Él¤
bjhl§»aJ. áy Ô®¥òfŸ Fok¡fŸ cÇikfË‹
jisfis Óuh¡»aJ áiw¡ifâfisí«
Érhuiz¡ ifâfisí« Éy§»£L miH¤J¢
brštJ kÅj j‹ika‰w braš v‹D« muáaš
mik¥ò¢ r£l¤â‹ 21« ÉâÆ‹ go cÇik Ûwyhfî«
fUj¥g£lJ. âUÄF. nkdfh fhªâÆ‹ tH¡»š
vªjÉj m¿É¥ò«, Érhuizí« ïšyhkš xU egÇ‹
ghÞngh®£il ão¤J it¡f¡ Tlhbjd Ô®¥ò
tH§»aJ. gy tH¡FfËš ÉÇthd tÊ
fh£Ljšfis T¿aJ. mâY« F¿¥ghf ifâfis
k‰W« Érhuiz¡ ifâfis bg©fis el¤j¥gL«
É j ¤ i j f © o ¤ j J . b e U ¡ f o ã u f l d «
1975-77š V‰g£l nghJ mo¥gil cÇikfŸ jil
brŒa¥g£oUªj nghJ r£l¤J¡F òw«ghf ifJ
brŒJfhtÈšit¤jijj£o¡nf£lJ.
Äf¢ rÛg¤âš 1990-š nghärh® ifJ brŒí« nghJ
elªJ bfhŸs nt©oa eilKiwfis Úâk‹w«
nghäÞ ghJfhtÈš ïU¡F« nghJ
á¤utij brŒa¥g£lhš
ghâ¡f¥g£lt®fS¡F« mt®fŸ
FL«g¤jhU¡F« eZl <L tH§Ftijí«,
á¤utij brŒjt®fS¡F j©lid
tH§fî« c¤juÉ£lJ.
ÉÇthf vL¤J¡ T¿aJ. nghäÞ ghJfhtÈš
ï U ¡ F « n g h J á ¤ u t i j b r Œ a ¥ g £ l h š ,
ghâ¡f¥g£lt®fS¡F, mt®fŸ FL«g¤jhU¡F
eZl <L tH§Ftijí«, á¤utij brŒjt®fS¡F
j©lidtH§fî«c¤juÉ£lJ.
ï¥go¥g£l ntisÆš ïil¥g£l bjh‹}WfË‹
fhyf£l¤âš Úâk‹w§fŸ Fok¡fË‹ cÇikfis
murh§f§fË‹ ghJfh¥ò¡fhf âahf« brŒJ
Ô®¥ò tH§»aJ. VbdÅš ïªj fhy f£l¤âš
jh‹ k¡fS¡F vâuhd bfhL« r£l§fshf
ïuhQt áw¥ò mâfhu¢ r£l«, ga§futhj jL¥ò¢
r£l« ngh‹w r£l§fŸ (jlh, bghlh ngh‹wd)
ïa‰w¥g£ld. ïuhQt ghJfh¥ò mYty®fS¡F
mË¡f¥g£l áw¥ò¥ ghJfh¥ò, ahU¡F« gâyË¡F«
filikÆÈUªJ Éy¡F ngh‹wt‰iw mË¤jjhš
gšyhÆu¡fz¡fhd k¡fŸ fhZÛ® k‰W« tl»H¡F
gFâfËš ghÈaš gyh¤fhu«, á¤utij k‰W«
b f h i y n g h ‹ w t H ¡ F f Ë š g h â ¡ f ¥ g l
fhuzkhÆ‰W.
jlh k‰W« bghlh tH¡FfËš gâthd tH¡FfŸ
fhtšÃiya§fËš V‰W¡ bfhŸs¥g£l Égu§fË‹
x¥òjš fhuzkhf vªjÉj #hÛD¡F« tÊÆšyhkš
brŒjJ. 'jlhî«' , 'bghlhî«' âU«g¥ bgw¥g£lhY«
mj‰»izahd ntW áy r£l§fŸ m›Él§fis
Ã u ¥ ã a J ï j ‹ f h u z k h f k Å j c Ç i k
brašgh£lhs®fis fhtšJiwahdJ khnth¡fŸ
v‹D« ga§futhâfshf brhšÈ mªj bfhoa
r£l§fË‹ Ñœ (r£l¤J¡F¥ òw«ghd braš-
ghLfis jL¡F« r£l« (UAPA) F¿ it¤J ão¤J
#hÛ‹kW¤JbrašgL»‹wd®.
Fok¡fŸ cÇik Éõa¤âš c¢rÚâk‹w«
jhuhskhf¢ brašgLtj‰F Äf¥ãugykhd
tH¡fhd 'ãdha¡br‹'-I cjhuzkhf¡ Twyh«.
g‹dh£L k¡fshš ghuh£l¥gL»‹w eh£o‹
K©dÂ, kU¤Jt¡ fšÿÇÆš gÆ‹w mt® r_f
kU¤Jt nritia Äfî« ã‹j§»a k¡fËilna
V‰gL¤â kU¤Jt trâÆšyhj ïl§fËš j‹
thœehis mj‰fhf m®¥gÂ¤jt®. ïªj bghJey
kU¤Jt nrit¡fhf mtU¡F Äfî« bgUik¡FÇa
b#dh¤j‹kh‹ v‹D« ÉUJ tH§f¥g£lJ.
r£oÞf® gFâÆš mt® gÂah‰W«nghJ
gH§FoÆd® mo¥gil kÅj cÇikfŸ fhty®fshš
ghâ¡f¥gLtij mt® fhzne®ªjJ. ã‹d® jÅah®
gilahd “ršth éL«”, v‹w bgaÇš muá‹
khÃy ghJfh¥ò
fhtš Úâ¡fhd Fuš #dtÇ - 2010

4
gzcjÉ bg‰wt®fS« fhty®fis nghynt
gH§Fo k¡fis J‹òW¤â tªjd®. vdnt
'Fok¡fŸ cÇik¡fhd k¡fŸ mik¥ig' V‰gL¤â
gÂ brŒayhdh®. r£OÞf® ghJfh¥ò r£l« k‰W«
r£l¤J¡F¥ òw«ghd brašghLfis jL¡F«
r£l¤â‹ Ñœ mt® nk khj« 2007« tUl« ifJ
brŒa¥g£lh®. mt® nkš rh£l¥g£l F‰w«
v‹dbt‹whš áiwÆÈUªJ xU khnthÉlÄUªJ
ïu©L foj§fis bg‰W ã¿bjhU khnth njhHÇl«
bfhL¤jh® v‹gjhF«. br‹ áiwÆÈUªj mªj
khnthit mtÇ‹ kU¤Jt¤ njit k‰W« áiwÆš
eilbgW« kÅj cÇik Ûwš r«gªjkhf
rªâ¤âU¡»wh®. mâš cÇik Ûwš r«gªjkhf
mtiu rªâ¤âU¡»wh®. mâš vªj foj¤âY« vªj
F‰w« g‰¿í« F¿¥ãl¥glÉšiy. jil brŒa¥g£l
xU ÃWtd¤ij¢ rh®ªj xUtU¡F cjÉajhf br‹
nkš F‰w« rh£l¥g£lJ. c¢r Úâk‹w¤âš flªj 22
khj§fshf br‹D¡F#hÛ‹ kW¡f¥g£L tU»wJ.
x › b t h U K i w í « t h Œ j h n k š t h Œ j h
nghl¥gL»wJ. gy ehLfËÈUªJ 22 nehgš gÇRfŸ
bg‰w bgÇa kÅj®fŸ mtU¡fhf nt©LnfhŸ
ÉL¤J« v‹d fhuz¤â‰fhf mtU¡F #hÛ‹
kW¡f¥gL»wJ v‹gij brhšyhknyna mtUila
#hÛ‹ nt©LnfhŸ “jŸSgo brŒa¥gL»wJ”
v‹D« th®¤ijnahL k£Lnk Úâk‹w Miz
ãw¥ã¡f¥g£lJ. ïªj xU tH¡nf bghJk¡fŸ
cÇik Éra¤âš v›tsî jhuhskhd c¢r Úâk‹w«
elªJ bfhŸ»wJ v‹gijí« Vœikahdt®fŸ
k‰W« thŒ¥ò¡ Fiwªjt®fŸ mt®fS¡fhf
g Â a h ‰ W g t ® f Ÿ n g h ‹ w t ® f S l ‹
c¢rÚâk‹w¤â‹ ngh¡F v¥go ïU¡»wJ v‹gij¡
fh£L«Äf¢áwªjcjhuzkhF«.
ïnj ngh¡F mšyJ kd¥gh‹ikia rÛg¤âa
k‰bwhU tH¡»‹ Ô®¥ãÈUªJ m¿ayhF«.
D.K. ghR Ô®¥ãš
ifJ brŒa¥g£lt®fŸ fhtÈš
it¡f¥g£lt®fË‹ cÇikfis
mâfhÇfŸ Vsd« brŒtJ nghš
elªJ bfh©l mâfhÇfis
j©o¡fnth mšyJ ghâ¡f¥g£l
eg®fS¡F eZl<L tH§Ftijnah
(Ãygh£o gnfuh- Nilabati Bahera
tH¡»‹ tÊfh£LjÈ‹ go)
Úâk‹w« ã‹g‰wÉšiy.
r£l¤â‰F òw«ghf ïl«bga®ªjt®fŸ r£l«
v‹gjhd r£l« muáaš mik¥ò¢ r£l¤ijna
òu£o¥ngh£LÉ£lJ v‹W Twyh«. xU egÇ‹
FoíÇikia Ã®za« brŒtâš VnjD« ãu¢áid
vG« rka¤âš Úâk‹w Koî¡F cjÉ brŒtj‰fhf
ï¢r£l« IMDI (IIlegal Migrants Determined by
Tribunals) V‰gL¤j¥g£lJ. ïj‰F K‹d®
fhtšJiw btËeh£odU¡fhd r£l« v‹w ïªj
bfhoa r£l¤ij ga‹gL¤â tªjd®. ahnuD«
xUtiu á¤utij¡F c£gL¤j nt©L« vÅš
(mâY« F¿¥ghf t§fhs KÞä«fis) j©o¡f
ïªj¢r£l¤ijga‹gL¤âtªjd®.
ehlhSk‹w¤âš ïa‰w¥g£l xU r£l« vL¡f¥gl
nt©L« v‹whš muáaš mik¥ò¢r£l¤â‹ go
ïªj¡ F¿¥ã£l¢ r£l¥ ãÇî 355‹ Ñœ k¤âa muR
khÃy muRfis btËeh£L bjhªjuî k‰W«
cŸeh£L ãu¢áidfË‹ nghJ ga‹gL¤jyh«.
nkY« ïªj¢ r£l« v‹d brhšY»wJ v‹whš
btËeh£odiu btËeh£L bjhªjuî k‰W«
cŸeh£L ãu¢áidfË‹ nghJ ga‹gL¤jyh«.
nkY« ïªj¢r£l« v‹d brhšY»wJ v‹whš
btËeh£odiu btËna mD¥òtJ ïayhJ
v‹gjhš cŸns tu¡Toa k¡fis F¿¥ghf
g§fhsnjÎÈUªJ tu¡Toa k¡fis cŸns
EiHahkšjL¥gj‰fhfï¢r£l«cjÉaJ.
IMDT r£l« mrh« khÃy¤ij¥ bghU¤jtiu
ghFghL cilajhfî« muáaš mik¥ò¢ r£l¤â‹
14tJ ãÇit ga‹gL¤jyh« v‹W« Úâk‹wnk
TW»wJ. VbdÅš k‰w khÃy§fŸ ïªj IMDT
r£l¤ij Äfî« fwhuhf ã‹g‰w nt©L«. ahnuD«
xUtiu btËeh£lt® v‹W brhšÈ btËna
jŸS« K‹ghf fwhuhf ã‹g‰w nt©L«.
ï¥go¢ brhštj‹ _y« IMDT r£l« mid¤J
khÃy§fS¡F« bghUªj¡Toa xU r£l« v‹gij
c‰W neh¡» ftÅ¡f jt¿É£lJ. v¥go ïUªjhY«
eh£o‹ ãw¥gFâfS¡F (mrhik¤ jÉu) murh§f
Mizahf mD¥g¥glÉšiy. ïJ xU Ã®thf¡
F i w g h L j h n d j É u I M D T r £ l « k ‰ w
khÃy§fS¡F bghUªjhJ vd Koî brŒa KoahJ.
É i u t h f Ú â k ‹ w § f Ÿ b r a š g l h j t i u
(Úâk‹w§fŸ m¥go brašgLtâšiyjh‹).
murh§f¤â‰F tÊKiwfŸ Twyh«. Fok¡fË‹
mo¥gil cÇikfis ghJfh¥gj‰fhf cŸs
c¢rÚâk‹w« btËeh£lt® v‹D« bgaÇš
k¡fis btËna jŸS« K‹ ïªj IMDT r£l¤ij
muáaš mik¥ò¢ r£l¤â‰F x›thjJ v‹W

5
brhšyhkš ntW Éjkhf¢ brhšY»wJ. m¥go
brhšYtJ v‹dbt‹whš, MHkhf MŒî brŒí«
nghJ ïªj IMDT r£lK« mj‹ ÉâKiwfS«
g§fshnjr¤âÈUªJ mrhÄ‰F tu¡Toa òy«
bga®ªjt®fis ghJfh¥gj‰F« kh®¢ 25, 1971¡F
ã‹ò mrh« khÃy¤J¡F cŸns tUgt®fis
f©l¿ªJ âU¥ã mD¥ãÉlhkš ïU¡f tÊtif
brŒ»wJ.
ïªj Ô®¥ò Mâ¡f kd¥gh‹ikiaí« ghár
kd¥ngh¡ifí« fh£L»wJ. v¥go v‹whš
j§fS¡F ão¡fhj vtiuí« fhtšJiw
j§fSila ngh¡»nyna Úâk‹w jiypLfŸ
ïšyhkš btËna jŸStj‰F tÊtif brŒ»wJ.
ïJ Úâk‹w¤â‹ btË¥ghlhfnt ïU¡F«
bghGJ eh£o‹ Fok¡fisna btËeh£lt®
v ‹ W b r h š È J ‹ ò W ¤ j m â f h Ç f S ¡ F
m â f h u « j ª J É L » ‹ w J . Ú â k ‹ w ¤ â ‹
ï¤jifa ngh¡F CCPD-Æ‹ m¿¡ifia
cWâ¥gL¤J»wJ.
R‰¿ tis¤J ifJ brŒtâÈUªJ Érhuiz
k ‰ W « â U ¥ ã m D ¥ ò j š n g h ‹ w v š y h
elto¡iffËY« vªj r£ló®tkhd elto¡if-
iaí« ã‹g‰w¥glÉšiy. ïªj x£L bkh¤j
elto¡ifí« khÃy murh§fnk elto¡if ÃWtd«
Mfî« ïd¥ghFghL cila CHš Ãiwªj
ÃWtdkhfî«njh‰w«mË¡»wJ.
cÇikfis mkyh¡Ftâš fil¥ão¡f¥-
gL« bk¤jd¥ngh¡F
Úâk‹w§fŸ cÇikfŸ g‰¿a bgÇa ãufld§fis
jhuhskhf m¿É¡F« mnj neu¤âš mt‰iw
mkyh¡Ftâš bk¤jd« fh£Ltij bjËthf¤
bjÇí« k‰bwhU ngh¡ifí« e«khš bjËthf¡
fhz Ko»wJ. gy tH¡FfËš Úâk‹w¤â‹
elto¡iffŸ cÇikfŸ g‰¿a Úâk‹w¤â‹ ngh¡F
g‰¿ e«ik rªnjf« bfhŸs it¡»wJ. cjhuzkhf
D.K. ghR Ô®¥ãš ifJ brŒa¥g£lt®fŸ fhtÈš
it¡f¥g£lt®fË‹ cÇikfis mâfhÇfŸ
Vsd« brŒtJ nghš elªJ bfh©l mâfhÇfis
j©o¡fnth mšyJ ghâ¡f¥g£l eg®fS¡F
eZl<L tH§Ftijnah (Ãygh£o gnfuh- Nilabati
Bahera tH¡»‹ tÊfh£LjÈ‹ go) Úâk‹w«
ã‹g‰wÉšiy. cÇikfŸ g‰¿ Úâk‹w§fŸ
ngRtj‰F¡F« c©ikÆš eilbgW« Úâk‹w
elto¡iffS¡F« Äf¥bgÇa ïilbtË ïU¥gij
r_f bghUshjhu k‰W« R‰w¢ NHš cÇikfŸ
r«gªj¥g£l Ô®¥òfËš btË¥gilahfnt
fhzKo»wJ.
MÆu¤J bjhŸshÆu¤J v©gJfËš c¢r Úâk‹w«
tH¡FfËš x‹w‹ã‹ x‹whf všyh tH¡FfËY«
muáaš mik¥ò¢ r£l¤â‹ ãÇî 21š f©LŸs
cÇikfshd (1) ghJfh¥ghf thG« cÇik (2)
czî¡fhd c¤juthj cÇik (3) fšÉ¡fhd cÇik
(4) Mnuh¡»a¤â‰fhd cÇik (5) bjUÉš TÉ
É‰gt®fŸ k‰W« eilghij Éahghu« brŒtj‰fhd
cÇik vd mid¤J mo¥gil cÇikfisí«
jhuhskhftÈíW¤âaJ.
xšfh blšÈÞ tH¡FjÅš Úâk‹w« eilghijÆš
tá¥gt®fis btËna‰W« K‹ghf Érhuiz
el¤JtJ mtáa« v‹W« m¥go btËna‰w nt©o
tªjhY« mt®fŸ j§Ftj‰F kh‰W V‰ghL brŒa
nt©oaJ KÅágš mâfhÇfË‹ flik v‹W«
Ô®¥ò¡T¿aJ. bfh¤joik ÉLjiy ÃWtd
tH¡»Y« gÂahs®fŸ mt®fSila KjyhËÆl«
bg‰w flid âU¥ã¢ brY¤jhj fhuz¤âdhnyh
mt®fŸ _jhija® mªj KjyhËÆl« bg‰¿Uªj
flD¡fhfnth bfh¤joikfshf ïU¡f KoahJ
v‹W T¿aJ. r®tnjr cl‹go¡ifÆš ïªâah
ifbaG¤â£lij KÅágš všiy¡FŸ tu¡Toa
tH¡FfS¡F Tl bghUªJ« v‹gij r_f
bghUshjhu cÇikfŸ g‰¿a muáaš rhrd Éâ
21I ã‹g‰w nt©L« vd tÊfh£o TWksÉ‰F
Úâk‹w Ô®¥ò ïUªjJ. mnjnghš Érhfh
t H ¡ F j ‹ Å š g Â Æ l § f Ë š g h È a š
t‹Kiwfis¤ jL¥gj‰fhf gy tÊfh£L«
be¿KiwfisT¿aJ.
ViH nrÇthœ k¡fŸ
m¥òw¥gL¤j¥g£L mªj ïl¤âš
my§fhu mL¡F khofS« IªJ e£r¤âu
nAh£lšfŸ k‰W« tÂf mu§FfŸ
f£l¥gLtj‰F« Úâk‹w§fŸ trâahd
fUÉahf ga‹gL¤j¥gL»wJ.
muáaš mik¥ò¢ r£l« ãÇî 21I Äfî« òJikahd
tÊÆš R‰W¥òw NœÃiy ghJfh¥ò¢ r£l¤âš
Úâk‹w« ga‹gL¤â ïU¡»wJ v‹W Twyh«.
bjhl®¢áahf tªj áy Ô®¥òfË‹ öŒikahd
Mnuh¡»akhd R‰W¥òw¢ NHš cÇik¥ ghJfh¥ò
v‹gJ muáaš mik¥ò¢ r£l¤â‹ ãÇî 21š
cŸsl§» cŸsjhf Tw¥g£LŸsJ. m¥go

6
brŒtâ‹ tÊahf Úâk‹w§fËš jÅ bgŠRfŸ
j§fSila brhªj¥ òÇjÈ‹ mo¥gilÆš
Mnuh¡»akhd, R¤jkhd R‰w¥òw¢ NHY¡F v‹d
njit v‹gij T¿ ïU¡»‹wd. áy K¡»akhd
mo¥gil ÉâfŸ K‹bd¢rÇ¡if Éâfshf
cUth¡f¥g£oU¡»‹wd.
K‹bd¢rÇ¡if ÉâfŸ it¡F« Mnyhrid
v‹dbt‹whš, nkhrkhdJ v‹W bjÇa¡Toa
mšyJ Ô§F ÉisÉ¡fhkš ïU¡fhJ nkY« cÆ®
NHš ghJfh¥ò¡F k‰W« g‹Kf ïurhad ntâÆš
khR fhuzkhf mo¥gil cÆ®¢NHiy ghâ¡F«
v‹gJ ngh‹w Éõa§fËš j«ÛJ F‰w« ïšiy
v‹gij Ã%ã¡F« flik mšyJ bghW¥ò burden of
proof ah®ÛJ F‰w« rh£l¥gL»wnjh mtiu¢
rh®ªjJ MF«. ïij nkY« És¡»¡ TW« nghJ
R‰W¥òw¢ NHš ghâ¥ò v‹gij xG§FgL¤j
nt©oaJ xUÉj¤âš F¿¥ã£L¢ brhšy
Koahjjhf ïUªjhY« xJ¡» it¤J ÉlKoahjJ
v‹D« g£r¤âš xG§Fk‹w elto¡if v‹gJ
ÃahkhdJ jh‹ xJ¡»it¡f Koahj ghâ¥ò v‹d
v‹»‹w nfŸÉ bjhl®ªJ vH¡Toa xU
nfŸÉjh‹. F‰w« ïšiy v‹gij Ã%ã¡F«
bghW¥ò ah® ÛJ Rk¤j¥gL»wnjh mt®fŸ ïij
És¡Ftj‰F f£L¥g£lt®fŸ. mt®fŸ rhjhuz
R‰W¥òw NHš mšyJ kU¤Jt m¡fiw v‹gj‹
mo¥gilÆš És¡»¢ brhšy nt©L«. ïJjh‹
njitahd elto¡if MF«. m¥go mt®fŸ
És¡»¢ brhšY»‹w MjhukhdJ btË¥gL¤-
j¥gL»‹w IŒa¥gh£L nfŸÉfŸ rªnjf¤â‰F
ïl« mË¡fhj tifÆš ïšiy v‹whš mªj
rka¤âš R‰W¥òw¢ NHš ghJfh¥ò rh®ghf tH¡if
bfh©LbršYjšnt©L«.
gy Ô®¥òfËš Úâk‹w« gšntW eâfËš jŸs¥gL«
NHš ghâ¥ò ntâa§fis ÃW¤JkhW jh{kAhš
k‰W« blšÈia¢ R‰¿íŸs bjhÊ‰rhiyfS¡F
MizÆ£LŸsJ. nkY« tÂf C®âfËš
ga‹gL¤j¥gL« vÇbghUŸ ïa‰if rh®ªjjhf
ïU¡f nt©L« v‹W« nkY« MizÆ£oU¡»wJ.
fhL mÊ¥ò tH¡»Y« Ãuªjukhd bgŠR x‹W
V‰gL¤j¥g£L x›bthU thuK« mk®î ÃfœªjJ.
ïªj mk®Éš jiyik Úâgâí« ntW ïu©L
ÚâgâfS« ml§»a bgŠ¢ Érhuiz brŒí«. ïªj
bgŠ¢ bjhl®ªJ xU áy Mizfis ãw¥ã¤jJ.
mªj MizÆ‹go fhL mšyhj mšyJ fhL
rhuhj gÂfis fh£L¥ gFâfËš el¤JtJ
ÃW¤j¥gl nt©L« v‹W« ku« mWit¤
bjhÊ‰rhiyfŸ _l¥g£l nt©L«
v‹gjhF«. ÚâgâfË‹ mDkâ ïšyhkš vªj
gÂfS« mJ fhL ghJfh¥ò¥ gÂahf ïšyhj
g£r¤âš fhLfS¡FŸ el¤j¡TlhJ v‹bwhU
Miz Tl ãw¥ã¡f¥g£lJ. fhLfŸ ghJfh¥ò¢
r£l« 1980 brhšYtnj fhL rhuhj gÂ fh£L¥
gFâfËš el¡F«nghJ k¤âa muá‹ mDkâ
bg‰W¤jh‹ el¤j nt©L« v‹gjhF«. nk‰brh‹d
ïªj tH¡»š ïªj K‹ mDkâ ïªâahÉ‹ vªj
fh£L¥gFâahf ïUªjhY« f£lha« vd
tÈíW¤âaJ. ïj‹go x›bthU tH¡F«
c ¢ r Ú â k ‹ w ¤ â ‹ m D k â b g ‰ n w c ¢ r
Úâk‹w¤â‰F tunt©oaJ ïU¡F«. m¥go
tU«nghJ mªj tH¡»id Érhuiz¡F vL¤J¡
bfhŸS« K‹ò mªj ãu¢áid r«gªjkhd
tšYe®FGÉ‹ Érhuiz¡F c¢r Úâk‹w« V‰ghL
brŒí«. mªj¡FG k¤âa Mnyhrid FGÉ‹
tÊfh£LjÈ‹ mo¥gilÆš c¢r Úâk‹w«
Érhuizia bjhlU«, v¥go ïUªjhY« ïJngh‹w
R‰W¢RHš tH¡FfËš ViH r«gªj¥g£oUªjhš
mt®fŸ gH§FoÆd® ghâ¥òfŸ miltjhfî«
mâfhu« thŒªj bjhÊ‰rhiyfŸ r«gªj¥-
g£oUªjhš mt®fS¡F rhjfkhd Ô®¥òfshfînk
»il¤JtU»‹wJ.
NHš rh®ªj rhŒî
rÛg¤âa c¢rÚâk‹w nfh¥òfis¥ gh®¡F« nghJ
NHš r«gªj¥g£l c¢rÚâk‹w brašgh£oš ïu©L
Éjkhd rh®¥ò j‹ikna cldoahf f©Âš
gL»wJ. x‹W ViH k‰W« xL¡f¥g£lt®fË‹
r_f bghUshjhu cÇikfŸ mt®fŸ ey‹fŸ
r«gªj¥g£l R‰W¢NHš ãu¢áidfËš ViH
k¡fS¡F vâuhd Ô®¥ghfî«, ïu©lhtJ gyK«
mâfhuK« thŒªj tÂf k‰W« bjhÊš ÃWtd§fŸ
ït‰nwhL r«gªj¥g£l R‰W¢RHš ghJfh¥ò
tH¡F v‹W tU«nghJ Úâk‹w¤â‹ gh®it
“ts®¢á” v‹»w f©nzh£l¤âš gh®¡f¥g£L
R‰WNHš ghJfh¥ã‰F vâuhd Ô®¥ghf mikªJ
ÉL»‹wJ.
Muáaš rhrd¢r£l« 21« Éâ¥go
ghJfh¥ghd FoÆU¥ò¡fhd cÇikia
rhnkÈá§ tH¡»š c¢rÚâk‹w«
cWâ¥gL¤âaij ïJ ÛWtjhF«.
Úâk‹w§fË‹ mâfhu« bghJ ey tH¡FfË‹
fhuzkhf ÉÇtilªJ tUtjhš mâfhÇfS«
ehL KGtâY«

bghJey tH¡Ffis j§fS¡F xU rhjdkhf¥
ga‹gL¤â jh§fŸ brŒant©oaij Úâk‹w
ngh®itÆ‹ Ñœ brŒJÉL»‹wd®. ïj‹ fhuzkhf
#dehaf ßâahd nfŸÉ¡F gâš mË¥gâÈUªJ
j«ik fh¤J¡ bfhŸ»‹wd®. ViH nrÇthœ k¡fŸ
m¥òw¥gL¤j¥g£L mªj ïl¤âš my§fhu mL¡F
khofS« IªJ e£r¤âu nAh£lšfŸ k‰W« tÂf
mu§FfŸ f£l¥gLtj‰F« Úâk‹w§fŸ trâahd
fUÉahf ga‹gL¤j¥gL»wJ. muRfŸ ïªj
bghW¥ig vL¤J¡ bfhŸtj‰F mŠR»‹wd.
V b d Å š m L ¤ j n j ® j È š j k ¡ F t h ¡ F
FiwªJÉL« v‹D« ga¤jhš (mâ®Zltrkhf
ViHfS¡F X£L cÇik ïU¡»wJ) Úâk‹w§fŸ
r£l¤â‹ mâfhu« v‹w KiwÆš ïJ ngh‹w
“mtÑ®¤âahd Koîfis” vL¡f¤ ja§Ftâšiy.
VbdÅš ïªj #dehaf ßâahd X£L bgW« Éõa«
Úâk‹w§fS¡Fïšiy.
mbkÇ¡f k¡fË‹ tuyhW vD« ò¤jf
MáÇa® Ahth®LÍ‹ mHfhf vGJ»wh®
r_f¤âš mâfhuK« brh¤J« rkk‰w KiwÆš
ãÇªJ »l¥gij r£l¤â‹ Éâ f©L bfhŸtâšiy.
mnjrka¤âš ïªj rkk‰w j‹ikia r£l« v‹D«
mâfhu¤â‹ _y« cWâ¥gL¤J»wJ. ï¥go brh¤J
tWik v‹w ßâÆš kiwKfkhfî«, ãw á¡fyhd
tÊfËY« ghâ¡f¥g£lt®fis nkY« ghâ¥ò
mila¢brŒ»wJ.
flªj áy M©LfËš blšÈÆY«, K«igÆY«
gšyhÆu¡fz¡fhd nrÇthœk¡fŸ blšÈ k‰W«
K«ig ca®Úâk‹w§fshš R‰W¢ NHiy
khRgL¤J»‹wd® v‹w mo¥gilÆš j«
thœÉl§fËÈUªJ mf‰w¥g£oU¡»‹wd®.
blšÈÆš aKid eâ¡fiuÆš thG« eh‰gjhÆu«
nrÇ¡FoirfŸ mÊ¡f¥g£lJ. blšÈÆYŸs
ca®Úâk‹w Mizahš, mt®fŸ aKid eâia
ghœgL¤J»wh®fŸ v‹w F‰w¢rh£L mo¥gilÆš
ïJ ÃfœªjhY« mªj F‰w¢rh£L¡F Mjhu§fŸ vd
vJîÄšiy. nrÇ¡FL«g§fS¡F vªjÉj
K‹bd¢rÇ¡if m¿É¥ò« ïšyhkš mt®fŸ
åLfŸ jiuk£l« M¡f¥g£lJ« mšyhkš
mt®fS¡F kh‰W¡FoÆU¥òfS¡F« V‰ghL
brŒa¥glÉšiy. muáaš rhrd¢r£l« 21« Éâ¥go
ghJfh¥ghd FoÆU¥ò¡fhd cÇikia rhnkÈá§
tH¡»š c¢rÚâk‹w« cWâ¥gL¤âaij ïJ
ÛWtjhF«. c¢rÚâk‹w« mªj FoÆU¥òfis
jiuk£lkh¡Ftij ÃW¤j¤ nfhÇa nfhÇ¡ifia
kW¤jjhš nfhilÆš bfhâ¡F« bt¥g¤âš
åâfËš mªj k¡fŸ ö¡» v¿a¥g£lh®fŸ. Mdhš
mnj eâ¡fiuÆš mt®fis m¥òw¥gL¤j¥g£l
mªj ïl¤âš my§fhu mL¡FkhofS« tÂf
mu§FfS« f£l¥g£ld. (fhk‹btš¤ Éisah£L¥
ngh£ofŸ el¤Jtj‰fhf) R‰W¢ NHš ghJfh¥ò¡
FG¡fŸ Éâ¤âUªj f£L¥gh£L¡F vâuhf
ïitfŸ f£l¥g£ld. mªj ÉâfË‹ go vªj Ãuªju
f£ol§fS« eâ¡fiufËš f£l¥gl¡TlhJ v‹w
Éâfis ã‹g‰¿ c¢rÚâk‹w« f£ol« f£Ltij
ÃW¤Jtj‰F MizÆlÉšiy c©ikÆš blšÈ
ca®Úâk‹w« MizÆ£oUªj ntW xU tšYd®
FGÉ‹ MŒÉ‰F c£gL¤j nt©oa f£lha¤ij
kWjÈ¤JMizÆ£lJc¢rÚâk‹w«.
ïªj Éjkhd ïu£il¤j‹ikia Úâk‹w
elto¡iffËš btË¥gilahfnt fhzKo»wJ.
ViHfŸ thG« j‰fhÈf xiy¡Foirfis
m f ‰ W k h W c ¢ r Ú â k ‹ w « M i z Æ £ l J .
R‰w¢NHY¡F g§f« ÉisÉ¡F« v‹W«
blšÈÆ‹ Eiupuš ngh‹wJ ïªj ïl§fshF«
v ‹ W T ¿ ï ª j c ¢ r Ú â k ‹ w M i z
ãw¥ã¡f¥g£lJ. Mdhš mnj ïl§fËš IªJ
e£r¤âu nAh£lšfS« tÂf mu§FfS«
f£l¥gL« nghJ vªjÉj R‰w¡NHš m¿¡ifí«
r£l¤â‹ mo¥gilÆš gh®¡f¥glÉšiy v‹gJ«
f£ol« f£Ltij ÃW¤j¥gl nt©L« v‹W«
brhšy¥glÉšiy v‹gijí« ViHfŸ thG«nghJ
mJ kW¡f¥g£lJ v‹gijí« ftÅ¡f nt©L«.
Úâk‹w«j‹Ô®¥ãšï¥go¢brhš»wJ:-
Rfhjhu¡nfL ïU¥gjhf ïUªjhš “blšÈ ts®¢á
mâfhu¡ FGk« m¥go xU bgÇa msÉyhd
bjhifia KjäL brŒâU¡f kh£lh®fŸ.
v§bf§bfšyh« f£ol§fŸ K‹ mDkâÆ‹¿
f£l¥gL»wnjh, m§bfšyh« f£ol¤ij ïo¤J
jŸs nt©L« v‹D« Ãiy¥ghL ïªj tH¡»š
bghUªjhJ. nkY« F¿¥ã£L¡ Tw nt©L« v‹whš
jÅ kÅj®fnsh ÃWtd§fnsh mšyJ tÂf
FGk§fnsh jtwhd tÊÆš mDkâ bg‰¿U¥gh®fŸ
v‹w IŒa¥gh£o‰F ïlÄšyhj g£r¤âš f£ol
ntiyiaÃW¤jnjitÆšiy.”
Úâgâ B.N.Ñ®ghš j‹Dila m¿¡ifÆš mšÄ¤uh
g£nlš tH¡»š j‰nghija Úâk‹w§fË‹
kndhght« F¿¤J ï¥go¡ TW»wh®. “nrÇfis
mf‰W»‹w Éõa¤âš M¡»uÄ¥ò brŒJ FoÆU¥ò
ïHªjt®fS¡F kh‰W¡ FoÆU¥ò¡F V‰ghL brŒa
nt©L« v‹gJ V‰fdnt âU£L¤ bjhÊš
brŒjtD¡F ÉUJ bfhL¥gJ nghy MF«”. Mf

Úâk‹w¤â‹ f©nzh£l¤â‹go bgÇa tÂf
ÃWtd§fŸ CHš brŒahJ, nrÇ thœk¡fŸ jh‹
âU£L¤jdkhdt®fŸ.
ïªâah Äf¥bgÇa msÉš kiythœk¡fŸ
cŸsehL. mt®fŸ gu«giu, gu«giuahfnt
kiyrh®ªj fhLfËš thœªJ tUgt®fŸ
mt®fSila cÇikfŸ x¤J¡ bfhŸs¥glÉšiy.
mjhtJ flªj 100 M©Lfshf¤jh‹ mt®fŸ
thœªJ tU« fhLfŸ xJ¡ÑL brŒa¥g£l fhLfŸ
m š y J g h J f h ¡ f ¥ g £ l ¡ f h L f Ÿ v ‹ W
m¿É¡f¥g£LŸsJ. rÛg¤âš ehlhSk‹w¤âš
fhLfŸ g‰¿a cÇik¢ r£l¤âš xU F¿¥ã£lfhy«
mt®fŸ mªj fh£onyna thœªJ ïUªjhš
bjhl®ªJ m§F thœtj‰fhd cÇik ïU¡»wJ
vd¢ brhš»wJ m¢r£l«. ïªj¢ r£l« gy
ca®Úâk‹w§fshš ÃW¤â it¡f c¤juî
ïl¥g£LŸsJ; fhLfŸ mÊtj‰F fhuzkhF«
v‹D« mo¥gilÆš, c©ikÆš ïªj¡ fhLfŸ
m§nf tá¤J tU« kiythœ k¡fshš jh‹ bgÇJ«
ghJfh¡f¥g£oU¡»‹wd.
c¢r Úâk‹w« bgÇa tÂf ÃWtd§fshd ghÞnfh
& ntjhªjh ngh‹wt‰¿‰F fh£L¥ gFâÆš Ru§f«
mik¡f Ãy§fis F¤jif¡F jhuskhf
mDkâ¤J ïU¡»wJ. ï¥go fhLfËš Ru§f§fŸ
mik¡f mDkâ¤jâ‹ _y« MÆu¡fz¡fhd
k i y t h œ F L « g § f Ÿ ò y « b g a ® ª j d .
c¢rÚâk‹wnk V‰ghL brŒâUªj tšYe® FG ïªj
Ru§f§fŸ R‰W¢NHY¡F Äfî« ghjfkhdit
v‹W gykhf ághÇR brŒJ ïUªJ« Tl Ru§f
mDkâ¡F c¤juî ï£LŸsJ c¢rÚâk‹w« v‹gJ
ftÅ¡f¤j¡fJ.
“ts®¢á” g‰¿ yhÍ¡
e®kjh gh£rhnth mªnjhy‹ (e®kijia
fh¥gh‰Wnth« ïa¡f«) tH¡»š Äf¥bgÇa
vâ®¥òfS¡F ïilÆš Úâgâ gU£rh e®kij¤
â £ l ¤ i j M j Ç ¤ J Ô ® ¥ ò t H § f ¥ g £ l J .
xU§»izªj R‰w¢NHš g‰¿a MŒî«, kâ¥ÕL«
ï š y h k š m ª j r ® j h ® r n u h t ® m i z
f£l¥goU¡»wJ v‹W brhšy¥g£lnghJ«
bgU«gh‹ik ÚâgâfŸ miz¤â£l¤â‰F mDkâ
t H § » f £ l i s ã w ¥ ã ¤ j d ® . m o ¥ g i l
fhuz§fshd R‰W¢NHš ghJfh¥ò neh¡f§fis
Él ts®¢á v‹D« neh¡f« K¡»akhf¡
fUj¥g£lJ bgU«gh‹ik ÚâgâfŸ Ô®¥ãÈUªJ
bjÇ»wJ. bgÇa mizfË‹ _y« tU«
ts®¢áia¥ g‰¿ Ô®¥ò ciuÆ‹ gy gFâÆš gykhf¥
òfœªJ ngr¥gL»wJ. gRikòu£á¡F bgÇa msî
rhjfkhf ïUªjJ g¡ue§fŸ miz jh‹ v‹W
Ô®¥ãš òfœªJ ngr¥gL»wJ. bgÇa mizfËdhš
V‰gL« e‹ik Ôik g‰¿ VJ« ngr¡ TlhJ v‹W«
e®kjh ghJfh¥ò ïa¡f¤â‰F jil Éâ¤jJ
Úâk‹w«, e®kij ghJfh¥ò ïa¡f¤âid¥ g‰¿
ts®¢á¡F vâuhd ÃWtd« v‹W Tl Úâk‹w«
brhšY»wJ.
ïnj tifahd R‰W¢NHš m¡fiuia ts®¢á
neh¡f¤â‰fhf öu¤ö¡»¥ ngh£LÉ£lij c¢r
Úâk‹w¤â‹ Ô®¥ghd nl»Ç miz (Tehrid Dam
case)š fhzyh«. ïªj tH¡»š murh§f¤â‹
tšYd® FGnth ÉÇthd m¿¡if x‹iw
rk®¥ã¤J ïU¡»‹wJ. R‰W¢NHÈ‹ ghJfh¥ig
m¢RW¤J« v‹W R‰W¢NHš mik¢rfnk F¿¥ã£L
ïU¡»wJ. nkY« mªj fÄ£o gyÉjkhd
MŒîfis el¤j nt©L« vd gÇªJiu¤J«
R‰W¢NHš ghâ¥ig g‰¿ bjÇªâUªJ« Tl Úâgâ
j®khâfhÇ ja§»í« tšYd® FG R‰W¢NHš
ghâ¥ig¥ g‰¿ MŒî m¿¡if jU« tiu
miz¡f£LtJ ÃW¤â it¡f¥gl nt©L«.
t š Y d ® F G g ¢ i r ¡ b f h o f h £ o a ã ‹ n g
f£olntiy bjhl§f nt©L« v‹W brhšÈí« Tl
bgU«gh‹ik ÚâgâfŸ R‰W¢NHš fÄ£oÆ‹
m¿¡if¡fhf ftiy¥g£L¡ bfhŸshkš c¤juî
ãw¥ã¤jd®. ïªj Ô®¥ãY« bgÇa mizfŸ
ts®¢á¡F M‰W»‹w g§if¥g‰¿ ngh‰¿¥
ngr¥gL»wJ.
muáaš mik¥ò¢ r£l¤â‹go
r_f rk¤Jt FoíÇik j‹ikiaí«
nfŸÉ¡F cŸsh¡F»wJ. ïªâa
#d¤ bjhifÆš bgU«gh‹ik
k¡fshf ïU¡»‹w rhjhuz k¡fË‹
r_f bghUshjhu cÇikfis
fh¥gh‰Wtâš ïªâa Úâk‹w§fŸ
njh‰W¥nghŒ É£lJ.
ïnj Éjkhd ngh¡F mjhtJ ts®¢á r«gªj¥g£l
Éõa§fËš R‰W¢NHš cÇikia¥ g‰¿
f©LbfhŸshkš ïU¥gJ nghynt MWfis
x‹¿id¡F« â£lK« ngr¥gL»wJ. Ñœ
f©lt‰iw ftÅí§fŸ. 2003« tUl« Rjªâu
âd¤j‹W #dhâgâÆ‹ ng¢áš tWik k‰W«
btŸs¤âdhš tU« ghâ¥ò¥ g‰¿ T¿ ïj‰F Ô®î
MWfis x‹¿iz¡F« gÂjh‹ v‹»wh®. ïJ

c¢rÚâk‹w¤jhš nk‰nfhŸ fh£l¥g£L aKdh khR
tH¡»š murh§f« ïªj â£l¤ij nk‰bfhŸs
nt©oa mtáa« g‰¿¢ brhš»wJ. mj‹go
jiyik Úâgâ B.N.»Çahš jiyikÆyhd bgŠ¢
všyh khÃy§fS¡F« k¤âa muR¡F« m¿¡if
mD¥ò»wJ. kWehŸ ÉrhuizÆ‹nghJ xU Miz
ãw¥ã¡f¥gL»wJ. mJ murh§f¤â‰F xU Úâk‹w
tÊfh£L be¿ahf vL¤J¡ bfhŸs¥g£L Äf
ÉiuÉš Ko¡FkhW brhšY« MizahF«. ïªj
Ô®¥ò tªj kWehŸ Úâgâ gÂ XŒî bgW»wh®.
khÃy§fS¡F mD¥g¥g£oUªj m¿¡if¡F jÄœ
eh£oÈUªJ« ôÅa‹ ãunjr¤âÈUªJ« jh‹ gâš
tU»wJ. ïªj â£l¥gÂ Ko¡f %.5,60,000 nfho
brythF« v‹W« Ko¥gj‰F 43 tUl§fŸ MF«
v‹W« všyh khÃy§fS« ïj‰F x¥òjš
junt©L« v‹W« ôÅa‹ gâš jªjJ. jÄœ
eh£oÈUªJ »il¤j gâÈš òâjhf x‹W«
brhšyÉšiy. vdnt Úâk‹w« vâ®¥òfŸ ïšiy
v‹W rhjfkhdjhf vL¤J¡ bfh©L ïªj
â£l¤ij bjhluyh« vd c¤juî ãw¥ã¤jJ. eh£o‹
x U Ä ¤ j t s ® ¢ á i a f z ¡ » š v L ¤ J ¡
bfhŸS«nghJ gz« v‹gJ bgÇa ãu¢áidahf
ïU¡f¡ TlhJ v‹W« g¤J M©LfS¡FŸ Ko¡f
nt©L« v‹W« T¿aJ. khÃy§fËÈUªJ x¥òjš
tuhj g£r¤âš mj‰fhf xU r£l« ïa‰¿
ï¤â£l¤ij bfh©L bršyyh« v‹W« Úâk‹w«
Mnyhrid T¿aJ. ï¤jidí« MÆu¡fz¡fhd
k¡fis btËna¤ jŸS»‹w X® Éra«. ïªj
â£l¥gÂ¡fhf mL¤j 44 tUl§fS¡F ehL
KGtJ« Ú®ghrd« brŒa¡Toa bryî ïªj¥
gÂ¤â£l¤â‰F mf¡ Toa bryî MF«.
ï¤jidí« vªj Éjkhd Érhuizí« ïšyhkš
el¤j¥gL»wJ. ntW vªjÉjkhd MŒîfS«
el¤j¥glÉšiy. r_f bghUshjhu R‰W¥òw
MŒîfS«el¤j¥glÉšiy.
lh£lhå£L trâ thÇa« k‰W« nfhth gî©nlr‹
tH¡»Y« Úâk‹w« j‹brhªj tšYd® m¿¡ifia
Û¿ Miz ãw¥ã¤jJ. mj‹go fhL všiy¡F
c£g£lgFâÆš f£ol« f£L« mDkâ lh£lh
f«bgÅ¡F »il¤jJ. ïªj tH¡»š tšYd® FG
jtwhf fh£il¢ rh®ªj Ãy« v‹W T¿É£lJ v‹W«
tšYd® FGnt j‹ ÉâÆÈUªJ kh¿¥ nghŒÉ£lJ
v‹W« Úâk‹w« lh£lh ÃWtd« mË¤j
m¿¡ifia V‰W¡bfh©lJ. ïij¥g‰¿ ÉÇthd
Éthj¤â‰F¥ nghfhkš x‹iw k£L« eh« Tw
Koí«. mJ v‹dbt‹whš ViHfŸ k‰W«
gyådkhdt®fŸ tH¡FfË‹ nghJ tÂf
ÃWtd§fËl« fh£L»‹w ï›tsî m¡fiuia
viHfË‹ Éra¤âš fh£Ltâšiy v‹gJ jh‹.
Cjhuzkhf #«ò Ôgf‰g« ViH Ûdt®fŸ
Û‹ão¥gij¥ g‰¿a m¿¡ifia ÔÉukhf Muhahkš
Miz ãw¥ã¤jJ. ïJ ü‰W¡fz¡fhd ViH
Ûdt®fË‹ thœî Mjhukhd Û‹ão bjhÊiy
É£nlÉu£oÉ£lJ.
ï¥goahf R‰W¢ NHš ghJfh¥ò v‹gJ jÅ¤jÅ
ÚjgâfË‹ rh®ò j‹ikia x£o MizfŸ
ãw¥ã¥gJ« mšyhkš tYthd tÊfh£LjÈ‹
mo¥gilÆš mikaÉšiy. R‰W¢NHiy
ghJfh¥gj‰fhd f£lisahf vJî« ïUªjJ
ïšiy. tU¤j« jU« xU ngh¡F rÛg tH¡FfËš
ïUªJ tUtij Ñœf©lt‰¿ÈUªJ eh«
mDkhÅ¡fyh«.
Úâk‹w§fŸ bghJ k¡fË‹ cÇikiaÉl
murh§f¤â‹ ghJfh¥igna K¡»akhf fUJ»wJ.
R_f¥ bghUshjhu cÇikfis¥ bghW¤jtiu
Úâk‹w¤â‹ ÉÇthd m¿¡iffŸ muáaš rhrd¢
r£l¤â‹ 21-tJ ãÇit É£L¥ nghtâšiy ïªâa
bghUshjhu« jhuhskakh¡fš bfhŸifÆ‹ go
ïªâa Fok¡fË‹ r_f¥ bghUshjhu cÇikfŸ
gyåd¥g£Lnghf Ko»wJ. gy rka§fËš
Úâk‹w§fns mªj cÇikfS¡F vâuhf
MizÆL»wJ. v¥bghGbjšyh« ViH k¡fË‹
r_f bghUshjhu cÇikfŸ R‰W¢ NHš
ghJfh¥nghL Ku©gL»wnjh m¥nghbjšyh« R‰W¢
NHš ghJfh¥ò¡F K¡»a¤Jt« bfhL¡»wJ.
v¥bghbjšyh« ts®¢á R‰W¢ RHš ghJfh¥nghL
Ku©gL»wnjh m¥bghGbjšyh« ts®¢á¡F
Mjuthf Úâk‹w« brašgL»wJ. v¥nghnjD«
xUáy rka§fËš k£L« ïªj ngh¡F¡F vâuhf
ca®Úâk‹w§fËšïUªJÔ®¥òtuhkšïšiy.
ïitfis všyh« ftdkhf c‰W neh¡F« nghJ
ïªâa ViHk¡fË‹ cÇikfŸ g‰¿a (Úâ
k ‹ w § f Ë ‹ ) m ¡ f i u e « i k n f Ÿ É ¡ F
cŸsh¡F»wJ. nkY« muáaš mik¥ò¢
r£l¤â‹go r_f rk¤Jt FoíÇik j‹ikiaí«
nfŸÉ¡F cŸsh¡F»wJ. ïªâa #d¤ bjhifÆš
bgU«gh‹ik k¡fshf ïU¡»‹w rhjhuz k¡fË‹
r_f bghUshjhu cÇikfis fh¥gh‰Wtâš ïªâa
Úâk‹w§fŸ njh‰W¥nghŒ É£lJ v‹gâš
vŸssî« rªnjf« ïšiy. ïj‰F K¡»a fhuz«
v‹dbt‹whš ïªâa Úâ¤JiwÆ‹ t®¡f mik¥ò
v‹W cWâahf¡ Twyh«. ca®Úâ¤Jiw bgU«ghY«
nkšj£L k¡fËlÄUªJ tU»‹w fhuz¤jhš j«
Ãiyia j¡f it¥gânyna ftd« brY¤J»wJ.

btË¥gil¤ j‹ik ïšyhj fhuz¤âdhY« ntiy
Ãakd§fËY« VnjD« xU mik¥ò rh®ªj tÊKiw
ã‹g‰w¥glhjjhY« Ô®¥òfËš xUrhuh® rh®ghfî«
jk¡FÇat®fS¡F rYif fh£Lgt®fshfî«
ïU¡f tÊ brŒa¥g£L ÉL»wJ. ViHfŸ g‰¿a
mt®fŸ ãu¢áidfŸ g‰¿a òÇjš bgU«gh‹ik
ÚâgâfS¡F ïU¥gâšiy ïit všyht‰¿‰F«
nkyhf ïªâa ca®k£l Úâ¤Jiw¡F ahÇlK«
gâšbrhšy nt©oa bghW¥ò« ïšiy. mt®fŸ
brašghLfŸ g‰¿a jÂ¡if vJîÄšiy
v‹gnjhL bghJ k¡fË‹ Ék®rdK« ÚâgâfS¡F
ïU¡f thŒ¥ò ïšiy VbdÅš mJ Úâk‹w
mtkâ¥ghf nghŒÉLtjhš. mt®fŸ jftš m¿í«
cÇik¢ r£l¤âÈUªJ« j§fis ghJfh¤J¡
bfhŸ»wh®fŸ. vdnt ïªâahÉYŸs rhjhuz
Fok¡fŸ j§fS¡fhd Úâbg‰W¤ jU« mik¥ghf
Úâ¤Jiwia e«òtâšiy v‹gJ M¢rÇa«
ju¡Toa xU Éõa« mšy. brhšy¥nghdhš gy®
ïjid MS« t®¡f¤â‹ filá Míjkhf¤jh‹
ga‹gL¤J»wh®fŸv‹gjhF«.
- Economic & Political Weekly, April 4, 2009
bg©fŸ tH¡»š
be¿Kiwfis ã‹g‰WtJ ïšiy
áj«gu« F‰w¢rh£L
bg©fS¡F vâuhd F‰w§fŸ bjhl®ghd tH¡FfËš k¤âa muR ãw¥ã¤j tÊfh£L
be¿Kiwfis ÚâgâfŸ, nghärh®, muR ju¥ò t¡ÑšfŸ ã‹g‰WtJ ïšiy v‹W g.áj«gu«
F‰w«rh£odh®.
k¡fsitÆš nf£f¥g£l nfŸÉfS¡F gâš mË¤J cŸJiw mik¢r® g.áj«gu«
T¿ajhtJ; bg©fË‹ cz®îfis kâ¡F« tifÆš mt®fS¡F vâuhd F‰w§fŸ
bjhl®ghd tH¡FfËš v¥go¥g£l mQF Kiwfis fil¥ão¡f nt©L« v‹W ÚâgâfŸ,
nghärh®, muR ju¥ò t¡ÑšfS¡F cŸJiw mik¢rf« tÊfh£L be¿Kiwfis ãw¥ã¤J
ïU¡»wJ.
“bg©fŸ bjhl®ghd tH¡Ffis bg© ÚâgâfŸ ÉrhÇ¥gJ, ghâ¡f¥g£l bg©fis
nghärh® bjhl¡ TlhJ, ghâ¡f¥g£l bg©fË‹ th¡F_y¤ij mt®fË‹ åLfËš it¤J
mt®fsJ bg‰nwh®, cwÉd®fŸ mšyJ r_f nrt» K‹ÅiyÆšjh‹ th§f nt©L«,
bg©fŸ bjhl®ghd tH¡FfËš ufáa Érhuiz el¤j nt©L«” v‹gJ c£gl gy
tÊfh£Lbe¿KiwfiscŸJiwmik¢rf«ãw¥ã¤JcŸsJ.
Mdhš, mt‰iw Úâgâfnsh, nghärhnuh, muR ju¥ò t¡Ñšfnsh ã‹g‰WtJ ïšiy.
bg©fË‹ J‹g«, Jau§fis Fiw¥gj‰fhf khÃy muRfS¡F k¤âa muR m›t¥nghJ
Ãidñ£oí« ïªj tÊfh£L be¿KiwfŸ ã‹g‰w¥glÉšiy. bg©fS¡F Úâ »il¡f
khÃymuRfisk¤âamuRbjhl®ªJt‰òW¤âtU«.ï›thWg.áj«gu«T¿dh®.
- âduf‹ 16.12.2009

A) ehlhSk‹w¤âlÄUªJ r£ló®t mDkâ¡fhf
fhtšJiw knrhjh 2008 ÃYitÆš cŸs
ÃiyÆš, jÄHf muR, c¢r Úâk‹w¤â‹
tÊfh£Ljšfis Ãiwnt‰Wtj‰fhf vªj xU
Ã®thf c¤juití« ãw¥ã¡f¤jt¿É£lJ.
jÄHf fhtšJiw knrhjh 2008¡F K‹ò 2007
V¥uš Kjš é‹ 2007 tiu 4 murhizfis
ãw¥ã¤jjhf jÄHf muR TW»wJ. c¢r Úâk‹w
tÊfh£LjšfË‹ mo¥gilÆš ïšyhjjhš mJ
K‰¿Y«jtwhF«.
b) jÄHf muR f©o¥ghf fhtš òfh®fŸ
Miz¡FG x‹iw mik¡f nt©L«. Mdhš
c¢r Úâk‹w tÊfh£LjšfËš Äf K¡»akhd
x‹whd ïij Ãiwnt‰Wtâš jÄHf muR
KGikahf¤jt¿É£lJ.
c) fhtš JiwÛJ khÃy muR njitÆ‹¿
bršth¡F brY¤jhkš ïU¥gij mšyJ
Ã ® ¥ g ª j « m Ë ¡ f h k š ï U ¥ g i j
cWâ¥gL¤Jtj‰fhfî«, khÃy fhtšJiwÆ‹
b r a š g h £ i l k â ¥ Õ L b r Œ t j ‰ f h f î «
f£L¥gL¤j¡Toa khÃy ghJfh¥ò Miza«
x‹iw x›bthU khÃyK« mik¡f nt©L«
v‹w c¢rÚâk‹w Miz, jÄœehL fhtšJiw
knrhjh 2008š (ãÇî 27) jÄœehL fhtšJiw
thÇa« v‹w msÉš RU§»É£lJ. khâÇ
fhtšJiw¢ r£l¤â‹go fhtšJiwÆ‹
brašfŸ k‰W« elto¡iffis kWgÇÓyid
brŒtnj nk‰F¿¥ã£l ghJfh¥ò Miza¤â‹
ruh«rkhF«. jÄœehL fhtšJiw knrhjh 2008š
fhtšJiwia kWgÇÓyid brŒa F¿¥ãL«
g o a h d v ª j x U m â f h u K « ï š i y .
mj‰F¥gâyhf, fhtšJiwÆdÇ‹ braš-
ghLfis milahs« fh©gj‰F¤jh‹ khÃy
g h J f h ¥ ò M i z a ¤ â ‰ F m â f h u «
tH§f¥gL»wJ.
d) fhtšJiw ÃWtd thÇa¤ij bghW¤j msÉš,
c¢r Úâk‹w tÊfh£L be¿Kiw k‰W« khâÇ
fhtš r£l« fhtš mYty®fË‹ gÂÃiy
Ãakd¤â‰F K‹djhf gÂÃiy rh®ªj
KoîfŸ fhtšJiw jiyik¥ bghW¥ãš
cŸst®fshš k£L« vL¡f¥gL»wJ v‹gij
cWâbrŒa xU FG mik¡f¥gl nt©L« v‹W
bjËthf¡ F¿¥ãL»‹wd. c¢r Úâk‹w
tÊfh£L be¿Kiwia Ãiwnt‰whkš jÄHf
muR ÃaÄ¤j fhtš ÃWtd FGÉ‰F TLjš
o.Í.ã., jÉu ãw mâfhÇfË‹ gÂ ÃiyÃakd«,
ïlkhWjš M»ait F¿¤J gÇªJiu brŒtj‰F
k£L« mâfhu« tH§f¥g£LŸsJ. Mdhš, c¢r
Ú â k ‹ w t Ê f h £ L j š f Ÿ k ‰ W « k h â Ç
fhtšJiw¢ r£l¤â‹ go fhtš ÃWtd¡FG,
mid¤J fhtš mYty®fsJ ïlkhWjš,
gÂÃiy Ãakd«, gjÉ ca®î ngh‹w mid¤J
Éõa§fËY«KoîbrŒí«.
e) fhtš òfh®fŸ Miz¡FGit bghW¤j k£oš,
jÄHf fhtšJiw knrhjh 2008, KGtJkhf
Ãiwnt‰wÉšiy. ïªj Éõa¤âš khâÇ fhtš
r£l« bjËthf cŸsJ. mJ nkY« khÃy,
kht£l msÉš Kiwna xŒî bg‰w ca®Úâk‹w
Úâgâ kwW« kht£l Úâgâ jiyikÆš fhtš
Jiw Miz¡FG (Police Accountability
Commission) x‹iw mik¡f nt©L« v‹W
tÈíW¤J»wJ. cÇik ÛwšfŸ rh®ªj
tH¡FfËš jhkhfnth mšyJ o.Í.ã
nf£L¡bfh©lhnyh elto¡if vL¡fî«, Kjš
jftš m¿¡if gâî brŒtâÈUªJ MŒî
brŒaî« ï¤jifa òfh®fŸ Miz¡FGÉ‰F
TLjyhd mâfhu¤ij khâÇ fhtš r£l«
tH§F»wJ.
f) Kjš jftš m¿¡if gâa kW¥gJ, Érhuizia
j h k j ¥ g L ¤ J t J , r £ l ¤ â ‰ F ò w « g h d
á¤âutijfŸ, t‹bfhLikfŸ, ghÈaš
fhtšJiw Ó®¤âU¤j¤â‰fhd c¢r Úâk‹w¤â‹
tÊfh£Ljšfis eilKiw¥gL¤Jtj‰fhf K‹dhŸ
c¢rÚâk‹w Úâgâ âU. K.T. jhkÞ, jiyÆyhd c¢r Úâk‹w
f©fhÂ¥ò¡ FGÉl« jÄHf¤âš cŸs
k¡fŸ ïa¡f§fŸ mË¤j kD - 21.8.2009
fhtšJiw Ó®âU¤j§fŸ F¿¤J c¢r Úâk‹w Miz¡F ïz§f elto¡if
vL¡fhj jÄHf muR

t ‹ ò z ® ¢ á k ‰ W « g h È a š ß â a h d
J‹òW¤jšfŸ, fhtš kuz§fŸ, r£l¤â‰F
ò w « g h d b f h i y f Ÿ , r h â a ß â a h d
J‹òW¤jšfŸ F¿¤J k¡fËlÄUªJ«, k¡fŸ
mik¥òfËlÄUªJ« tU« òfh®fS¡F fhtš
òfh®fŸ Miz¡FG f£lha« K¡»a¤Jt«
mË¡fnt©L«.
g) jÄœehL fhtšJiw r£l K‹toî 2008š jtW
brŒí« fhtšJiw mâfhÇfŸ ÛJ v‹bd‹d
e l t o ¡ i f f Ÿ v L ¡ f ¥ g L « v ‹ g J
F¿¥ãl¥glÉšiy. Mdhš khâÇ fhtš
r£l¤âš ïJngh‹w Fiwfis Ãt®¤â
brŒí« tÊKiwfŸ F¿¤J bjËthf¡
F¿¥ãl¥g£LŸsJ.
h) c¢rÚâk‹w f©fhÂ¥ò¡ FGÉ‹ tUifia
blšÈia jiyikÆlkhf bfh©l fhk‹btš¤
kÅj cÇik¡fhd mik¥ã‹ (CHRI) _ykhf
jÄœeh£oš k¡fŸ cÇik¡fhf gÂah‰W«,
eh§fŸ bjÇªJ bfh©nlh«. Mdhš mt®fŸ
vªj ïl¤âš TL»wh®fŸ, ï¡f©fhÂ¥ò¡
F G v § f Ë l « v ª j É j k h d f U ¤ i j
vâ®gh®¡»wh®fŸ v‹gJ Äfî« ufáakhfnt
it¡f¥g£oUªjJ. v§fŸ mik¥ã‹ _ykhf
gšntW ca® fhtšJiw mâfhÇl« bjhiyngá
_ykhf gyKiw bjhl®ò bfh©L nf£l nghJ«
rÇahd gâš v§fS¡F »il¡fÉšiy.
ïWâahf c¢rÚâk‹w Úâgâ âU. K.T. jhkÞ
mt®fisna neuoahf bjhl®ò bfh©L ã‹dnu
c¢r Úâk‹w f©fhÂ¥ò FGÉ‹ tUif, neu«,
ehŸ,ïl«KjÈat‰iwm¿ªJbfhŸsKoªjJ.
c¢rÚâk‹w f©fhÂ¥ò FG k¡fŸ mik¥òfËl«
fU¤J nf£gj‰fhf nj®ªbjL¡f¥g£l ïl« khÃy
F‰w Mtz§fŸ ghJfh¥ò mYtyf«. ïªj
mYtyf¤â‹ f£ol« ïJ ngh‹w Ãfœîfis
el¤Jtj‰F nghJkhdjhf ïšiy. k¡fŸ
mik¥òfË‹ fU¤J¡fis mj‹ ãuâÃâfŸ
K G i k a h f v L ¤ J ¡ T W t j ‰ F V J t h d
NœÃiynah, ïl trânah ïªj f£ol¤âš ïšiy.
ïJngh‹w Äf K¡»akhd fU¤J¡nf£ò T£l¤ij
ca®Úâk‹w tshf¤ânyh mšyJ éoáaš
mflÄÆnyh (Judicial Academy) el¤âÆUªjhš
Äfî« gaDŸs tifÆš ïUªâU¡F« v‹gJ
v§fË‹Mj§f«.
ï ¡ f © f h Â ¥ ò F G É ‹ b r a š g h L f Ÿ
#dehaf¤â‹ m¤âahtáakhd f£lik¥ig cWâ
brŒtjhfî«, ghJfh¥gjhfî« mika nt©L«.
fhtšJiwÆš #dehaf« jiH¤njh§f brŒtjhf
mika nt©L«. ï¡FGÉ‹ brašghLfŸ F¿¤J
mid¤J k¡fŸ mik¥òfS¡F« Clf§fŸ
_ y k h f î « k ‰ W « g š n t W t i f f Ë Y «
btË¥gilahfm¿É¡f¥glnt©L«.
jftš cÇik r£l¤âš
ifâ¡F jftš juhj o.I.Í.¡F mguhj«
jftš cÇik r£l¤âš ifâ¡F jftš ju kW¤j áiw¤Jiw o.I.Í.¡F %.25 MÆu« mguhj« Éâ¤J,
jftš cÇik Miza« c¤juÉ£LŸsJ. e‹dl¤ij ÉâÆ‹ Ñœ jÄHf« KGtJ« flªj M©L 1,400
ifâfŸ ÉLÉ¡f¥g£ld®. m¥nghJ, nfhit áiwÆš ïU¡F« ifâ rfhòÔ‹ c£gl 2 ng®, j§fisí«
ÉLÉ¡f nt©L« v‹W nfhit áiw¤Jiw f©fhÂ¥ghsÇl« kD bfhL¤jd®. mt®fsJ kD
jŸSgo brŒa¥g£lJ. kDit jŸSgo brŒjj‰fhd fhuz¤ij nf£L jftš cÇik Miza¤âš 2
ngU« kD brŒjd®. 'mt®fS¡F fhuz¤ij bjÇÉ¡f njitÆšiy' v‹W T¿, nfhit áiw¤Jiw
oIÍkhÇa¥g‹kDitÃuhfÇ¤Jfoj«mD¥ãíŸsh®.
mij¤ bjhl®ªJ ifâfŸ 2 ngU« nkš KiwpL brŒjd®. ïâš neÇš M#uhFkhW oIÍ khÇa¥gD¡F
jftš foj« mD¥g¥g£lJ. Mdhš jdJ rh®ãš Jiz f©fhÂ¥ghs® r©KfRªju¤ij
mD¥ãíŸsh®. jftš bgW« cÇik Miza¤J¡F Kiwahf gâš mË¡fhjjhš, oIÍ khÇa¥gD¡F
%.25MÆu«mguhj«Éâ¤JMiza«c¤juÉ£lJ.
ïªj mguhj¤ij mtuJ r«gs¤âš ão¤j« brŒaî«, mt® ÛJ Jiw ßâahd elto¡if vL¡fî«
Miza«c¤juÉ£LŸsJ.
- âdfu‹, 16.12.09

c¢r Úâk‹w tÊfh£Ljšfis jÄœehL murh§f«
bjhl¡f¤âš vâ®¤jJ. xU gÇÓyid kDití«,
2007 ã¥utÇ 6« njâ c¢rÚâk‹w¤âš gâî brŒjJ,
2007 MfÞ£ khj« mªj kD Úâk‹w¤jhš jŸSgo
brŒa¥g£lJ. f©fhÂ¥ò¡ FGÉ‰F mË¡f¥g£l
jftÈ‹ go jÄHf muR, MW TLjš mãlÉ£
1
kD¡fisÚâk‹w¤âšgâîbrŒjJ .
fhtšJiw¤ jiytÇ‹ gjÉ¡fhy«, r£l«-
3
xG§ifí«, F‰w¥òydhŒití« ntWgL¤jš,
fhtš ÃWtd fÄ£o x‹iw cUth¡Fjš
bjhl®ghd _‹W murhizfis jÄHf muR 2007š
2
btËÆ£lJ . 2008 nk 14 m‹W jÄHf r£lrigÆš
4
fhtšJiw knrhjh m¿Kf¥gL¤j¥g£lJ . Mdhš
ï‹D« Ãiwnt‰w¥glÉšiy. »il¤j jftÈ‹ go,
nk‰F¿¥ã£l vªj xU Miziaí« c¢r
Úâk‹w¤âl« jÄHf muR rk®¥ã¡f¥glÉšiy.
òâa fhtšJiw knrhjh mkyh¡f¥gL«tiu c¢r
Úâk‹w¤â‹ tÊfh£LjšfŸ nkny F¿¥ã£LŸs
murhizfË‹ tÊahf brašgL¤j¥gL«. jÄœehL
muR òâa r£l¤ij r£lrigÆš m¿Kf¥gL¤â,
murhizfis btËÆ£oUªjhY« c¢r Úâk‹w¤
Ô ® ¥ ã ‹ j ‹ i k n a h L ï z § » ¢ b r š y ¡
Toajhfnth, c¢rÚâk‹w tÊfh£Ljšfis
cz®îó®tkhf filão¥gjhfnth jÄHf muR
ïšiy v‹gJ eh« ftdkhf gÇÓÈ¤jhš
bjÇatU»wJ.
1.khÃyghJfh¥òMiza«
Úâk‹w¤njhLcl‹glhjngh¡F1
fhtšJiw ÃWtd« vd¥gL« khÃy¥ ghJfh¥ò
Miza¤ij jÄHf fhtšJiw knrhjh 2008
cUth¡F»wJ. r£l« mKY¡F tU»w 6
khj¤â‰FŸshf jÄœehL fhtšJiw ÃWtd«
cUth¡f¥gL« v‹W« knrhjh TW»wJ. njita‰w
jhkj¤ij cUth¡», c¢r Úâk‹w¤â‹ neh¡f¤ij
ÛWtjhf ïJ ïU¡»wJ. fhtšJiw ÃWtd¤ij
cUth¡Ftj‰fhd bfL 2007 V¥uš 10 njâ¡F
nkyhf nghf¡TlhJ v‹W Úâk‹w« bjËthf¡
T¿ÆU¡»wJ. Mdhš jÄœehL muR 2009 MfÞ£
tiu, ï‹DK« fhtšJiw ÃWtd¤ij cUth¡fnt
ïšiy.
f h t š J i w M i z a ¤ â ‹ c Ÿ s l ¡ f «
(Úâk‹w¤njhLcl‹glhjngh¡F2-3)
jÄœehL muR c¤njá¤JŸs fhtšJiw
Miza¤â‹ khâÇ c¢r Úâk‹w¤jhš gÇªJiu
brŒa¥g£l _‹W khâÇ mik¥òfËš vJ x‹iwí«
x¥ãl¡Toajhf ïšiy. jÄHf muá‹ khâÇÆš
Miza cW¥ãd®fshf x‹gJ ng® cŸsd®.
eh‹F ng® Rna¢irahd cW¥ãd®fŸ. _‹W ng®
muR mâfhÇfŸ. ït®fSl‹ r£lk‹w vâ®¡f£á¤
jiytU«, oÍãí« ïU¥gh®fŸ. c¢r Úâk‹w«
tÈíW¤JtJnghy, Úâ¤Jiw ãuâÃâ mâš
ïU¡fkh£lh®. Miza¤â‹ mâfhÇfŸ btWknd
ághÇR brŒí« j‹ikíl‹ ïU¡Fkh? mšyJ
f£L¥gL¤j¡ Toajhf ïU¡Fkh v‹gijí« jÄHf
muá‹knrhjhF¿¥ã£LbrhšyÉšiy.
brašghL:- (Úâk‹w¤njhL cl‹glhj ngh¡F
4-6)
c¢r Úâk‹w¤â‹ tÊfh£Ljiy x¤jjhf jÄœehL
fhtšJiw Miza¤â‹ brašghL ïU¡fhJ.
fhtšJiwÆ‹ ÛJ khÃy muá‹ njita‰w
bršth¡nfh, FW¡Ñnlh ïU¡f¡TlhJ v‹gij
cWâ¥gL¤JtJjh‹ ïªj Miza¤â‹ neh¡f«
v‹W«, fhtšJiwÆ‹ brašghLfŸ F‰w§fŸ
el¡fhkš K‹dnk jL¡f¡Toajhf ïU¡f
nt©L« v‹W« Úâk‹w« bjËî¥gL¤âíŸsJ.
Mdhš, jÄœehL fhtšJiw Miza« jdJ
b r a š g h L f Ë ‹ á w ª j F ¿ p L f i s
milahs¥gL¤J« v‹W k£L« jh‹ muá‹ knrhjh
ngR»wJ.
fhtšJiw Ó®âU¤j« F¿¤j c¢rÚâk‹w tÊfh£LjšfË‹
ÛJ jÄœehL muá‹ brašghLfŸ g‰¿a m¿¡if
tÊfh£Ljš 1:-
fhtšJiw ÛJ khÃy muR njitÆ‹¿
bršth¡F brY¤jhkš ïU¥gij mšyJ
Ã ® ¥ g ª j « m Ë ¡ f h k š ï U ¥ g i j
cWâ¥gL¤Jtj‰fhfî«, 2) ÉÇthd bfhŸif
tÊfh£Ljšfis tF¥gj‰fhfî« k‰W« 3)
khÃy fhtšJiwÆ‹ brašgh£il kâ¥ÕL
brŒtj‰fhfî« f£L¥gL¤j¡Toa khÃy
ghJfh¥ò Miza« x‹W mik¡f¥gL»wJ.
ïªj Miza¤ij mik¥gâš njáa kÅj
cÇikfŸ Miza«, Çignuh fÄ£o mšyJ
nrhuh¥Í fÄ£o gÇªJiu¤j khlšfËš VnjD«
x ‹ i w k h Ã y m u R f Ÿ n j ® ª b j L ¤ J ¡
bfhŸsyh«.

2. fhtšJiw jiyik ïa¡Fe® (oÍã) Æ‹
nj®î«, gjÉ¡fhyK«
nj®î:(cl‹glhjngh¡F1)
r £ l « - x G § F ¡ f h d f h t š J i w j i y i k
ïa¡Fdiu (oÍã) gjÉÆš mk®¤JtJ v‹gJ
cŸJiw brayhs® Jt¡f¥g£L, jiyik¢bray®
tÊahf, Kjyik¢ruhY«, MSeuhY« Koî
brŒa¥gl Toajhf ïU¡F« vd cŸsJ.
fhtšJiw jiyik ïa¡Feiu gjÉÆš mk®¤JtJ
v‹D« Ãfœ¢áÆš muR jdJ bršth¡if
ga‹gL¤JtJ v‹gij jL¥gj‰F«, m¤jifa
Ã f œ ¢ á ¥ n g h ¡ i f b t Ë ¥ g i l a h f î « ,
j‹id¤jhnd ghJfh¤J¡bfhŸsî« Toajhfî«
g h J f h ¤ â l n t © L « v ‹ w h š m u R r h u h
ÃWtd§fË‹ cW¥ãd®fŸ m§nf ïU¥gJ v‹gJ
K¡»akhdJ.
nkny Tw¥g£l nj®îKiw v‹gJ c¢r Úâk‹w
tÊfh£liy neuoahf ÛWjyhF«. fhtšJiw
jiyik ïa¡Fe® v‹gt® Rna¢irahd xU
fÄ£oahš _‹W Éra§fis fz¡»š bfh©L,
xU bga®g£oaš jah® brŒa¥g£L, mâš ïUªJ
murh§f¤jhš Ãakd« brŒa nt©L« vd
Úâk‹w« TW»wJ.
gjÉ¡fhy«:(cl‹glhjngh¡F2)
fhtšJiw jiyik ïa¡FeÇ‹ gjÉ¡fhy« v‹gJ
taJ Kâ®¢ánahL r«kªj¥g£lJ. c¢r Úâk‹w«
bfh©L tu c¤njá¡»w jÄœehL fhtšJiw
Miza¤â‹ r«kj« ïšyhkny, jÄHf murh§f«
k£Lnk xU ju¥ghf KobtL¤J mtiu gjÉ
Éy¡fyh«v‹W«mâšcŸsJ.
jÄœehL fhtšJiw knrhjh (2008)
bghW¤jtiuÆyhd Úâk‹w¤â‰F
cl‹glhj ngh¡F
nj®îbrŒjš:(cl‹glhjngh¡F3)
khâÇ fhtšJiw r£l¤âš ághÇR brŒJ
cŸsij¥ nghy murh§f« xU Rna¢irahd
nj®î¡ fÄ£oia cUth¡fyh«. fhtšJiw
jiyik ïa¡Fe® gjÉ¡F jFâahdt®fË‹
bga®g£oaiy Rna¢irahd nj®î¡ fÄ£o jah®
brŒtJ v‹D« â£l¤â‰F ã‹dhš, nj®î
brŒí« eilKiwia ghug£r« ïšyhkš
M¡Ftij cWâ¥gL¤JtJ«, fhtšJiw
jiyik ïa¡Fe® gjÉ¡fhd brašgh£Lßâahd
flik cz®it cWâ¥gL¤JtJkhd xU
n e h ¡ f « c Ÿ s J . n j ® î e i l K i w Æ š
Rna¢irahd fÄ£oÆ‹ g§if Éy¡» ÉLtJ
v‹gJ ïªj neh¡f¤ij Ô®¤J¥nghtjhf cŸsJ.
gjÉ¡fhy«(cl‹glhjngh¡F4)
fhtšJiw jiyik ïa¡FeÇ‹ gjÉ¡fhy« v‹gJ
taJ Kâ®¢áia bghU¤J ïu©lh©L fhy« v‹W
cŸsJ. ïJ taJ Kâ®¢áia fz¡»š bfhŸshj
Úâk‹w tÊfh£liy ÛWtjhf cŸsJ. jÄœehL
fhtšJiw Miza¤njhL fyªJ ngrhkš xU
ju¥ghfnt fhtšJiw jiyik ïa¡Fdiu
murh§f« gjÉ Ú¡fyh« v‹gJ j‹Å¢irahd
KoîfŸmâfÇ¡fToaNHiy¤jh‹cUth¡F«.
3. K¡»a bghW¥òfËš cŸs fhtšJiw
mâfhÇfS¡fhdgjÉ¡fhy«
gjÉ¡fhy«:(cl‹ghlhdngh¡F1)
jÄœehL fhtšJiw knrhjh 2008‹ go K¡»a
bghW¥òfËš cŸs fhtšJiw mâfhÇfË‹
gjÉ¡fhy«ïu©LM©Lfhy«vdcŸsJ.
K‹T£ona gjÉÆš ïUªJ mf‰WtJ:
tÊfh£Ljš2:-
fhtšJiw jiyik ïa¡FeÇ‹ (oÍã) nj®î
v‹gJ btË¥gil¤j‹ik bfh©ljhf jFâ,
âwikia mo¥gilahf bfh©ljhf ïU¡f
nt©L«. k¤âa bghJ nj®thiza¤â‹
<LghL« ïâš ïU¡f nt©L«. mtuJ
gjÉ¡fhy« FiwªjJ ïu©L tUl§fŸ ïU¡f
nt©L«.
c¢r Úâk‹w tÊfh£lšfS¡F “bghUªJkhW”
ï u © L M i z f i s j Ä H f m u r h § f «
btËÆ£LŸsJ. mªj muR MizfŸ k‰W«
j Ä œ e h L f h t š J i w k n r h j h 2 0 0 8 ‹
bghU¤jkhd r£l¥ãÇîfŸ M»at‰iw x¥ã£L
gh®¡F«xUMŒîtUkhW;
jÄHf muR MizfŸ (2007)
bghW¤jtiuÆš Úâk‹w tÊfh£lnyhL
cl‹glhj ngh¡F
tÊfh£lš 3:-
kht£l nghÈÞ N¥ãu©bl©£, k©ly
fhtšJiw mâfhÇ (oÍã) MŒths®fŸ M»a
K¡»a bghW¥òfËš cŸs fhtšJiw
mâfhÇfË‹ gjÉ¡fhy¤ijí« Tl Fiwªj
g£r«ïu©LtUl§fshfM¡fnt©L«.

tÊfh£lš 4:-
fhtšJiwÆ‹ F‰wòydhŒití«, r£l« xG§F
gÂfisí«ãÇ¡fnt©L«.
(cl‹glhjngh¡F1)
K¡»a bghW¥òfËš cŸs mâfhÇfŸ j‰fhÈf
gÂÚ¡f« brŒa¥g£lhnyh, fhÈahf cŸs xU
g Â Æ l ¤ i j Ã u ¥ ò « n g h n j h , F ¿ ¥ ã £ l
neh¡f¤J¡fhf gÂÆlkh‰w« brŒí«nghnjh, ntW
Ã®thf¥gÂfS¡fhf ÉLÉ¡f¥gL«nghnjh,
mt®fis mªj¥ gjÉÆš ïUªJ mf‰wyh« vd
m â š c Ÿ s J . ï ¤ j i f a É Ç t h d ,
tiuaW¡f¥glhj mâfhu§fis¤jh‹ murh§f«
flªj fhy« Kjš ï‹W tiu it¤JŸsJ. _¤j
mâfhÇfË‹ gjÉ¡fhy¤ij ghJfh¥gJ vD«
c¢r Úâk‹w¤â‹ neh¡f¤ij gyåd¥gL¤-
Jtjhf nk‰f©l mâfhu§fŸ cŸsd.
4. F‰w òydhŒití«, r£l« - xG§ifí«
ãÇ¤jš:
jÄœehL murh§f« 2007 V¥uš 26 njâÆ£l jdJ
Miz v© Ms No:640 v‹gJ nk‰f©l
tÊfh£lY¡F cl‹g£ljhf ïU¥gjhfTW»wJ.
2007 muR Mizia bghW¤jtiuÆyhd
cl‹ghlhd ngh¡F
ãÇ¤jš: (xU gFâasthd cl‹ghlhd ngh¡F1)
r£l« xG§F k‰W« F‰w òydhŒî mik¥òfŸ
fhtšÃiya k£l« tiuÆš ãÇ¡f¥gL« v‹gij
jÄœehLmurh§f«cWâ¥gL¤âcŸsJ.
ãÇ¤jš: (gFâasthd cl‹ghlhd ngh¡F 2)
r£l« xG§F«, F‰w òydhŒî« jÅ¤jÅ
Jiwfshf kh‰w¥gL« vd jÄœehL fhtšJiw
knrhjh2008TW»wJ.
ïUªjhY«, knrhjhÉ‹ nk‰F¿¥ã£l ãÇÉš
M§»y th®¤ijahd “May” ga‹gL¤j¥-
g£LŸsJ. (Government May Separate the Law
and order wing from crime investigation) Shall
vD« M§»y¢brhšY¡F gâyhf “May”
ga‹gL¤â ïU¥gJ v‹gJ c¢rÚâk‹w
tÊfh£lY¡F flik cz®nthL cl‹gl¡Toa
j‹ik bfh©ljhf ïšiy.
5. fhtš ÃWtd thÇa«:
jÄœehL murh§f« 2007 V¥uš 26 njâÆ£l jdJ
MizÆ‹ _y« c¢rÚâk‹w tÊfh£lY¡F
b g h U ¤ j k h f j d J b r a š g h L f i s
mik¤J¡bfh©LŸsjhfTW»wJ.
2007 muR Mizia bghU¤jtiu jÄHf
murh§f¤â‹ cl‹ghlhd ngh¡F:
brašghL:- (cl‹glhj ngh¡F 1-4)
fhtšJiw f©fhÂ¥ghs® (SP), k‰W« TLjš
oÍ.ã, oÍã M»nah® jÉ®¤j Vida nkš
mâfhÇfS¡fhd gÂÃakd«, gÂÆl khWjšfŸ
M»at‰iw “fhtš ÃWtd fÄ£o” ághÇR brŒí«
v‹WjÄHfmuá‹MizbjÇÉ¡»wJ.
fhtšJiwÆ‹ Ã®thf jiyikÆš jh‹ KoîfŸ
vL¡f¥gL»‹wd v‹gij cWâ¥gL¤Jtj‰fhf¤-
jh‹ nkšk£l fhtšJiw mâfhÇfË‹ gÂ
Ãakd§fŸ, gÂÆlkhWjšfŸ M»at‰iw
fhtšJiw ÃWtd thÇa« jh‹ ághÇRfŸ brŒa
nt©L« v‹»wJ, Úâk‹w tÊfh£lš. mjid
neuoahfÛWtjhfïJmikªJŸsJ.
gÂÆl kh‰w§fŸ, gÂ Ãakd§fŸ, gÂ ca®îfŸ
M » a i t f h t š J i w Æ ‹ j i y i k a h š
Ô ® k h Å ¡ f ¥ g l n t © L « v ‹ g J Ú â k ‹ w
tÊfh£lÈ‹ neh¡f«. Mdhš muR Miz mâš X®
tÊfh£lš 5:-
fhtšJiw cjÉ f©fhÂ¥ghs® (oÍã)
gjÉ¡F nk‰g£l fhtšJiw mâfhÇfË‹
Ãakd« k‰W« gÂÆl khWjšfŸ r«kªjkhf
á g h Ç R b r Œ j š , f h t š J i w c j É
f©fhÂ¥ghs® gjÉ¡F ÑHhd câfhÇfŸ
r«kªj¥g£l gjÉ ca®î, gÂÃakd§fŸ,
mid¤J gÂÆl khWjšfŸ všyht‰iwí«
Ô®khÅ¡f¡Toa fhtš ÃWtd thÇa¤ij
cUth¡f nt©L«. mªj thÇa¤âš fhtšJiw
jiyik ïa¡FeU«, _¤j fhtšJiw
mâfhÇfŸ eh‹F ngU« bfh©ljhf mªj
t h Ç a « ï U ¡ F « . f h t š J i w f © -
fhÂ¥ghsÇlK« (S.P), mj‰F nkyhd
mâfhÇfËlK« ïUªJ tU« xG§F elto¡if
k‰W« ïju Éra§fŸ r«kªjkhd òfh®fis
ÉrhÇ¤J elto¡if vL¡F« mâfhu«
gil¤jjhfïU¡F«.

x£ilia khÃy murh§f¤J¡fhf cUth¡F»wJ.
fhtš ÃWtd thÇa¤â‹ mâfhu§fis fhtš
Jiw¡FbtËna bfh©L br‹W ïU¥gJ jh‹
nkhrkhdjhfî«,ftiy¡FÇajhfî«cŸsJ.
fhtš ÃWtd thÇa« jdJ mâfhu§fis
“bghU¤jkhd mâfhu mik¥ò¡F” kh‰¿ jU«
vdî«. mªj mik¥ò fhtšJiw MŒths®fË‹
gÂÆl khWjšfis Koî brŒí« vdî« jÄHf
muR MizÆš cŸsJ. ïJ c¢r Úâk‹w
tÊfh£lY¡FK‰¿Y«Ku©ghlhdJ.
fhtš ÃWtd thÇa« v‹gJ nkšKiwpL¡fhd
mik¥ghf ntiy brŒí« vD« Éõa¤ij¥ g‰¿
jÄHfmuá‹Mizkîd«,rhâ¡»wJ.
2008 jÄœehL fhtšJiw knrhjhit
bghW¤jtiu cl‹ghlhd ngh¡FcŸsl¡f«:
(cl‹ghL ïšyhj ngh¡F 5-6)
fhtšJiw thÇa¤J¡F oÍã í« ïju eh‹F ÓÅa®
mâfhÇfS« jiyik jh§f nt©L« vd Úâk‹w«
brhšÈÆUªjhY« Tl fhtš ÃWtd thÇa¤J¡F
jiytuhf TLjš fhtšJiw jiyik ïa¡Fe®
ïU¥gh® v‹W jÄœehL knrhjh 2008 TW»wJ.
v¤jid ng® cW¥ãd®fshf ïU¥gh®fŸ v‹gij,
knrhjh F¿¥ã£L brhšyhkš, murh§f¤â‹
Koî¡FÉ£LïU¥gJ«nfhshwhdgFâahF«.
ï¤jifa nfŸÉ nf£gh® ïšyhj mâfhu« v‹gJ
njita‰wJ. ïJ gÂÆl kh‰w§fŸ gjÉ ca®îfŸ,
gÂ Ãakd§fŸ ÛJ jiyÆLtâš murh§f¤â‹
ifia nkY« tY¥gL¤jnt cjî«. jÄœehL fhtš
ÃWtd thÇa¤ij jÄœehL fhtšJiw knrhjh, Äf
FW»ajhf kh‰¿É£lJ. mªj thÇa« gÂÆl
khWjšfisí«, gÂ Ãakd§fisí«, ághÇR
brŒa¡ Toajhf ïU¡f nt©L« vd Úâk‹w«
TW»w nghJ, khÃy muá‹ knrhjhÉš br¡õ‹
31(2)(b) ‹go gh®¤jhš, thÇa¤â‹ mâfhu« v‹gJ
TLjš f©fhÂ¥ghs® (SP) msÉY«, mj‰F
nkyhfî« gÂ Ãakd§fS¡F ághÇR brŒí«
k£l¤âny k£L«jh‹ ïU¡»wJ. ïij Él
ftiyaË¡F« Éra« v‹dbt‹whš, ca®k£l
mâfhÇfis gÂkh‰w« brŒa ághÇR brŒa¡ Toa
fhtš ÃWtd thÇa¤â‹ mâfhu« g‰¿ knrhjh
_¢R¡TlÉlÉšiy.
gÂÆl khWjšfis brŒtj‰fhd KoîfŸ vL¥gJ
fhtšJiw¡F cŸnsna ïU¡f nt©L« v‹gij
cWâgL¤JtJ« ï¤jifa KoîfŸ fhtšJiwÆ‹
jiyikahš k£Lnk vL¡FkhW brŒa nt©L«
v‹gJjh‹ Úâk‹w¤â‹ neh¡fkhf cŸsJ.
TLjš oÍãfS¡F«, oÍãfS¡Fkhd gÂ
Ãakd§fŸ k‰W« gÂÆlkhWjšfË‹ ÛJ
ághÇRfis brŒtâš fhtšJiw ÃWtd
t h Ç a ¤ â ‹ g § i f É £ L É L t j ‹ _ y «
fhtšJiwia fL« muáaš f£L¥gh£onyna
it¤âU¥gij murh§f« cWâ¥gL¤âíŸsJ
v‹gJjh‹ï‹D«nkhrkhdjhfcŸsJ.
Ú â k ‹ w Ô ® ¥ ã š K ¡ » a k h d i t a h f
vL¤J¡fh£l¥g£LŸs gy Éra§fis ã‹g‰Wtâš
ïªj knrhjh x£L bkh¤jkhf njhšÉailªJŸsJ.
fhtšJiwia f©fhÂ¥gij Él mjid jdJ
ãoÆš it¤J ïU¥gij¤jh‹ ïªj murh§f«
ÉU«ò»wJv‹gjhf¤jh‹ïjideh«fhzKoí«.
Úâk‹w tÊfh£lÈ‹go fhtšJiw Jiz
f © f h Â ¥ g h s ® k ‰ W « m t U ¡ F Ñ H h d
m â f h Ç f Ë ‹ g j É c a ® î , g Â Ã a k d « ,
gÂÆlkhWjšfŸ ÛJ f£L¥gL¤j¡ Toa
K o î f i s v L ¡ f f h t š Ã W t d t h Ç a «
c¤njá¡»wbj‹whš, ïJ r£l knrhjhÉš
Él¥g£L ïU¥gJ v‹gJ gšntW ghâ¥òfS¡F
fhuzkhF«. ïªj msnthL ÃW¤j¥g£L ïU¥gJ
v‹gJ F¿¥ãl¤j¡fjhF«. Vbd‹whš ïJ bgU«
v©Â¡ifÆš Md mâfhÇfË‹ fâia jdJ
j‹Å¢irahd ngh¡fhš bjhl®ªJ Koî brŒ»w
M‰wiymurh§f¤â‰FbfhL¡»wJ.
6. fhtšJiw òfh®fŸ mâfhu mik¥ò
XŒî bg‰w c¢r Úâk‹w mšyJ ca®Úâk‹w
Úâgâahš khÃy msÉyhd òfh®fis mik¥ò
jiyik jh§»l nt©L«. jiyik Úâgâ
K‹it¡»w bga®g£oaÈš ïUªJ khÃy muR
mt®fis nj®î brŒant©L«. òfh®fË‹
v©Â¡ifia bghW¤J, ïªj mik¥ãš _‹W
tÊfh£Ljš 6:-
jtwhd el¤ij, fhtš kuz«, bfh^ukhd fha«
V‰gL¤Jjš, fhtšÃiya f‰gÊ¥ò, Ãy« g¿¤jš,
fLikahf khdg§f¥gL¤Jjš M»at‰iw
brŒjjhf fhtšJiw mâfhÇfŸ ÛJ bghJ k¡fŸ
TW« òfh®fis ÉrhÇ¡f Rna¢irahd
fhtšJiw òfh®fŸ mik¥ig khÃy msÉY«,
kht£l msÉY« cUth¡Fjš, òfh®fŸ mik¥ò
F‰wÉaš, xG§F elto¡if Étfhu§fËš
f£L¥gL¤j¡ToajhfïU¡F«.

Kjš IªJ tiuÆyhd k‰w cW¥ãd®fS« f£lha«
ïl«bgwnt©L«.
khÃy kÅj cÇik Miza«, nyh¡ Mí¡jh, khÃy
nj®thiza« M»at‰whš K‹it¡f¥gL»w bga®
g £ o a È š ï U ª J k h Ã y m u r h š n j ® î
brŒa¥g£lt®fshf mt®fŸ ïU¡fnt©L«. òfh®
m i k ¥ ã ‹ c W ¥ ã d ® f s h f , X Œ î b g ‰ w
M£á¥gÂahs®fŸ, Foik rKjha cW¥ãd®fŸ,
XŒîbg‰w fhtšJiw mâfhÇfŸ k‰W« VnjD«
muR¤JiwÆ‹mâfhÇfŸM»nah®ïU¡fyh«.
kht£l msÉyhd òfh®fŸ mik¥ò¡fhd jiytuhf
XŒîbg‰w kht£l Úâgâ ïU¡f nt©L«.
ca®Úâk‹w jiyik Úâgâahnynah mšyJ
mtuhš ÃaÄ¡f¥g£l ca® Úâk‹w Úâgâahnynah
K‹it¡f¥g£l bga®fŸ g£oaÈš ïUªJ khÃy
muR nj®î brŒa nt©L«. kht£l òfh®fŸ
mik¥ã‹ cW¥ãd®fS«, khÃy òfh®fŸ mik¥ã‹
cW¥ãd®fŸ nj®î brŒí« KiwÆnyna nj®î
brŒa¥glnt©L«.
e k ¡ F » i l ¤ J Ÿ s j f t š f Ë ‹ g o ï ª j
tÊfh£lY¡F khÃy murh§f« gâš mË¡fnt
ïšiy. khÃy r£l knrhjh 2008 ïªj Éra¤âš
x£Lbkh¤jkhf kîd« rhâ¡»wJ. ïªj tifÆš
ïªj knrhjh v‹gJ c¢r Úâk‹w Miz¡F vâuhd
KGikahdÛwšMF«.
gÇªJiufŸ
Ñœf©lelto¡iffŸgÇÓÈ¡f¥glnt©L«
1. c¢r Úâk‹w tÊfh£L be¿KiwfŸ 1,2,3,4,
k‰W« F¿¥ghf 6 tJ be¿Kiwia Ãiwnt‰w
cldoelto¡ifiatÊfh£Ljš.
2. xU khj¤â‰FŸshf Ãiwnt‰w¥g£lit
F¿¤J f©fhÂ¥ò FGÉ‰F m¿¡if jUkhW
jÄHfmuá‰FtÊfh£Ljš
3. xU khj¤â‰FŸ tÊfh£L be¿Kiw 1,2,3,5
F¿¥ghf 6 I Ãiwnt‰w jÄHf muR jt¿dhš
muá‹ÛJÚâk‹wmtkâ¥òneh£OÞmË¥gJ
4. jÄHf r£lk‹w¤â‹ nj®î¡FG, khÃy kÅj
cÇik ÃWtd§fŸ, k¡fŸ mik¥ò¡fŸ,
bghJk¡fŸ M»nahÇlÄUªJ fhtšJiw
knrhjh 2008 F¿¤J fU¤J¡fis nf£f
nt©L«. fhtšJiw¡F brhªjkhd vªj xU
ïl¤âY« ïšyhkš bghJthd midtU«
Rygkhf tu¡Toa ïl¤âš m¤jifa
fU¤J¡fis nf£fnt©L«. ãwF c¢r
Úâk‹w tÊfh£L be¿KiwfË‹ tÊÆš òâa
r£l¤ij ïa‰w nt©L«. ïitahî« F¿¥ã£l
fhy msÉ‰FŸ, btË¥gil¤ j‹iknahL
el¤j¥glnt©L«.
- br‹id, 21.8.2009
Mr.C.V. Narashiman
Former, DGP of Tamil Nadu and Member National Police
Commission
Mr.N.L.Raja
Advocate, Consumer Action Group
Mr.S.P.Ambrose, IAS (retd.,)
Former Home Secretary
Mr.R.Desikan
Consumer Association of India
Mr.A.K.Venkatasubramanian
Catalyst Trust
Dr.V.Suresh
PUCL
Mr.Henri Tiphange
People's Watch
Ms.Sudha Ramalingam
Advocate
Ms.Sheelu
Women's Collective
Ms.Beulah Azariah
Initiatives Women and Development
Mr.Mahaboob Batcha
SOCO Trust
Mr.O.Fernandes
Human Rights Advocacy and Research Foundation
Mr.S. Martin,
Advocate, FEDCOT
Mr.C.J.Rajan
Citizen for Human Rights Movement
Mr.M.Jeeva
Campaign for Custodial Justice & Abolition of Torture

Úâgâ ã.o.âdfu‹ Éõa¤âš j‰nghija
NœÃiyÆš mt® gÂbrŒahkš ÃW¤â it¡f
brašgL¤Jtj‰fhd nt©LnfhŸ ïJ. Clf§fŸ
mtUila jtWjyhd elto¡iffŸ g‰¿
e«g¤jFªj rh£áa§fis btËÆ£L ïU¡»‹wJ.
mtUila všyh Ra ïyhg elto¡iffS«
bghJk¡fËilna bfh©L tu¥g£L É£lJ.
Úâk‹w mik¥ò jiyik ÚâgâÆl« rk®¥ã¤J mt®
ïij MuhŒªj ã‹ò muá‹ ftd¤â‰F vL¤J¢
br‹¿U¡»wh®. Úâgâ âdfu‹ c¢r Úâk‹w
Úâgâahf gjÉ ca®î bgwnghtâšiy. Mdhš
muR mt® ÛJ Rk¤j¥g£l F‰w§fis MŒî¡F
vL¤âU¡»wjh vd ek¡F¤ bjÇahJ. c¢r Úâk‹w
Úâgâ mt® Ûjhd F‰w¢rh£Lfis CBI-¡F
bfhL¤J mt®fŸ ÉrhÇ¤jã‹ò mitfŸ c©ik
v‹W rªnjf¤â‰F ïlÄ‹¿ Ã%ã¡f¥g£l ã‹ò
j©lid tH§f¥g£oU¡»wJ. ïj‰»ilÆš
Úâgâahf jl§fš VJ« ï‹¿ mt® gÂah‰WtJ
elªJ bfh©oU¡»wJ. g¤âÇ¡iffËš njh‹¿a
Éõa§fŸ bghJk¡fË‹ gh®it k‰W« brÉf£F
kiw¡f¥gl Koahkš všyhnk br‹wilªâU¡»wJ
v‹whš v¥go bghJ k¡fS¡F mtUila Úâ
tH§F«j‹ikÆše«ã¡ifïU¡F«?
bghJthf ÔÉu¡F‰w¢rh£o‹ ngÇš Érhuiz
elªJ bfh©oU¡F« nghJ mâY« F¿¥ghf CHš
F‰w¢rh£lhf xU mâfhÇÆ‹ Ûnjh mšyJ
mâfhu« thŒªj mYtyf¤âš ntiy gh®¡F«
egÇ‹ Ûnjh Érhuiz el¡F« nghJ mªj eg®
j ‰ f h È f k h f g Â b r Œ t â È U ª J Ã W ¤ â
it¡f¥gLth®. m¥go F‰w« rh£l¥g£l eg®fŸ
ca®k£l Úâk‹w§fËš gÂah‰W« Úâgâfshf
ïU¡F« bghGJ mt®fŸ jh§fshfnt K‹ tªJ
gÂÆÈUªJ Éy» ïU¥gJbghU¤jkhdjhf
ïU¡F« mâY« F¿¥ghf c¢r Úâk‹w msÉš
Érhuiz bjhl§» ïU¡F« ÃiyÆš gÂ
brŒtâš ïUªJ Éy» Ã‰gJ Äf¥ bghU¤jkhf
ïU¡F«. Úâk‹w§fËš ã‹g‰w¥gl nt©oa
be¿KiwfŸ (Restatement of Values of Judicial life)
brhšYtJ v‹dbt‹whš, “x›bthU Úâgâí«
jh§fŸ bghJk¡fË‹ ftd <®¥ãš v¥nghJ«
ïUªJ¡bfh©oU¡»nwh« v‹gij ÃidÉš
bfhŸs nt©L«. bghJ k¡fË‹ bgUkâ¥ãš
ïU¡F« j§fŸ mYtyf¥ gÂÆš bgU«
m ª j Þ â Y Ÿ s j « g j É ¡ F « j d ¡ F «
bghU¤jÄšyhj vªj gÂiaí« brŒa¡ TlhJ.
mnjhL brŒa nt©o ïU¡»w vªj¥ gÂiaí«
É£LÉl¡TlhJ”.
ca®k£l Úâk‹w§fËš gÂah‰W«
Úâgâfshf ïU¡F« bghGJ
mt®fŸ jh§fshfnt K‹ tªJ
gÂÆÈUªJ Éy» ïU¥gJ
bghU¤jkhdjhf ïU¡F«
muáaš mik¥ò¢ r£l¤ânyh mšyJ ntW vªj
r£l§fËnyh jtW brŒj xU Úâgâ ÉrhuizÆš
ïU¡F« nghJ gÂ Éy¡f« brŒa nt©L« v‹W
brhšy¥glÉšiy v‹gJ c©ikjh‹. Mdhš
mªj¡ FiwghL xU Úâgâia j‹ kdrh£áÆÈUªJ
rkur« brŒJ bfh©L gÂah‰w mDkâ¡f¡
TlhJ. ïj‰F K‹bgšyh« ïJ ngh‹w NœÃiyfŸ
cUthdnghJ r«gªj¥g£l Úâgâ gÂÆÈUªJ
Éy» Ã‰f Ka‰áfŸ nk‰bfhŸs¥g£oU¡»‹wd.
c¢r Úâk‹w Úâgâahd É.ïuhkrhÄ ÛJ F‰w«
rh£l¥g£l nghJ ÚâgâfË‹ Ûjhd r£l« 1968-‹
go m¥nghija c¢r Úâk‹w Úâgâ mtU¡F
Ú â k ‹ w n t i y f i s b f h L ¥ g i j Ã W ¤ â
it¤âUªjh®. mnjnghš 1990-š eh‹F Úâgâfis
CHš F‰w¢rh£o‹ngÇš jil brŒa¥g£l nghJ
m¥nghija ca® Úâk‹w§fË‹ jiyik Úâgâ vªj
Úâk‹w¥ gÂí« bfhL¡fhkš ÃW¤â it¤âUªjh®.
m ª j e h š t Ç š ï U t ® g Â Æ l « k h ‰ w «
brŒa¥g£ld®. xUt® gjÉ Éy»dh®. xUt® k£L«
gÂkh‰w¤ij x¤J¡ bfhŸshkš eh‹F M©LfŸ
tiu m§nfna ntiy VJ« brŒahkš ïUªJ gÂ
XŒîbg‰wh®.
ïJ ngh‹w kÇahij¡FÇa ÃfœîfŸ kW¡f¥-
g£oU¡»‹w nghJ« c¢r Úâk‹w Úâgâ fšf¤jh
ca®Úâk‹w¤âÈUªJ Éyf nt©L« v‹W
gÇªJiu¤j nghJ« xU Úâgâ (Úâgâ brsÄ¤ur‹)
gjÉ Éyf kW¡»wh®. nk‰bfh©L v‹d brhšy?
jaî brŒJ, r£l¤â‹ _ynkh Úâk‹w Ô®¥ã‹ _ynkh
jil brŒí§fns‹
- K‹dhŸ Úâgâ H. RnuZ
bghJk¡fË‹ e«ã¡if ekJ ÚâgâfË‹ ÛJ âU«g¥ bgwnt©L« v‹whš tz¡f¤J¡FÇa
elto¡iffŸ ã‹g‰w¥g£L ÚâgâfŸ Úâk‹w§fËš ntiy brŒtJ ÃW¤â it¡f¥gl nt©L«.

ca®Úâk‹w Úâgâ vªj ntiyí« brŒahkš ïšiy.
mnj nghynt fáahgh¤ ¥uhÉl©L g©L tH¡F
r«gªj¥g£l ÚâgâfS« ïJ nghynt elªJ
bfhŸ»‹wd®.
c¢r Úâk‹wnk mtUila el¤ijia
ÉrhÇ¤J ïU¡fyh«. brŒaÉšiy
beU¥ò¡nfhÊ j‹ jiyia
kzY¡FŸ òij¤J¡ bfhŸtij¥
nghynt j‹ f©fis
_o¡bfh©lJ c¢rÚâk‹w«.
Úâgâ É.ïuhkrhÄ Ûjhd 14 F‰w¢rh£LfËš 12
F‰w¢rh£LfŸ Ã%ã¡f¥g£ld. mªj F‰w¢-
rh£L¡fŸ F‰wKW elto¡iffshd gz¤ij¤
jtwhf ifahSjš, Vkh‰Wjš ngh‹wit MF«.
ï j ‰ f h f m t ® Û J v ª j j © l i d í «
tH§f¥glÉšiy. gÂ XŒî¡F¥ ãwF« Tl K«ig
ca®Úâk‹w Úâgâ A.M. t£lh #h®{ÛJ rh£l¥g£l
tH¡»š 80 MÆu« lhy® gz« uhašoahf¥ bg‰W¡
bfh©lh® v‹W« ïªj bjhif tH¡f¤â‰F khwhf
bgw¥g£l bgU« bjhif “KÞä« yh” k‰W« ïªâa
muáaš mik¥ò¢ r£l¤âš ïu©lhtJ gâ¥ò
btËÆLtj‰fhf v‹w nghJ« c¢r Úâk‹w« vªj
Érhuiz¡F« V‰ghL brŒaÉšiy. nkY« c¢r
Úâk‹w« T¿aJ v‹dbt‹whš “vªj mik¥ngh
mšyJ FGnth mšyJ FGÉ‹ m§f¤âd®fnsh
xU Úâgâ j‹Dila flikia M‰Wtj‰fhf
bgW»‹w gz¤âš nfŸÉnf£f¡ TlhJ” v‹W
ï¥goahf c¢r Úâk‹w« xU áy tÊfh£L
Kiwfis Úâgâ t£lh #h®{tH¡»š thŒ¥ig
ïHªJ É£lJ. c¢r Úâk‹wnk mtUila
el¤ijia ÉrhÇ¤J ïU¡fyh«. brŒaÉšiy
beU¥ò¡nfhÊ j‹ jiyia kzY¡FŸ òij¤J¡
bfhŸtij¥ nghynt j‹ f©fis _obfh©lJ
c¢rÚâk‹w«. mJ ngh‹W j‰nghija tH¡»Y«
el¡»‹wJ.
M.C. br¡lhšL th®L Kjš m£lh®Å b#duš
mtUila ò¤jf« v‹ thœ¡if v‹D« ò¤jf¤âš
gh£dh ca®Úâk‹w¤â‹ jiyik Úâgâ jtwhd
taij jh‹ gÂÆš nr®ªj nghJ jªJ É£lh® v‹w
F‰w¢rh£L vGªj nghJ BP fn#ªâu fh£fiu,
m¥nghija ïªâa jiyik Úâgâ gjÉ Éyf¡
T¿dh®. ïJg‰¿ br£lhš thšL brhštjhtJ: ïªj
ò‰W nehŒ Úâk‹w¤â‹ ca®k£l¤âY« guÉ
ïU¥gjhf¤ bjÇ»wJ. ca®ªj gjÉfËš ïU¡F«
k Å j ® f Ÿ v š y h É j k h d C H š f i s í «
f©o¥gt®fŸ. jiyik ÚâgâÆl« CHš
rh£l¥gLtij mikâahfî«, ufáakhfî«
it¤J¡ bfhŸs Ãid¥gJ. ï¥go jÉ®¥gj‹ _y«
Ú â ¤ J i w i a ¡ f h ¥ g j h f f ‰ g i d b r Œ J
bfhŸ»wh®fŸ mt®fŸ vij k¡fËlÄUªJ
x Ë ¡ » w h ® f n s h k i w ¡ » w h ® f n s h m J
všnyhU¡F« mjhtJ tH¡f¿P®fŸ, Fok¡fŸ
M»a všnyhU¡F« bjÇªJ ïU¡»wJ v‹gij
kwªJÉL»wh®fŸ.
vdnt e«Kila neh¡f« v‹dthf ïU¡f nt©L«
v‹whš bghU¤jkhd áy tÊKiwfË‹ _y«
CHiy fisªbjL¡f nt©L« ÚâgâfË‹
Rjªâu¤ijí«, kh©igí« vªj Éj¤âY«
ghâ¡fhj t©z« ïªj CHš fisjš eilbgw
nt©L«. CHš brŒí« Úâgâ Rjªâukhdt® mšy.
Úâ¤Jiw Rjªâu« v‹gJ Ã®thf¤âdÇlÄUªJ
Rjªâu« v‹W k£Lkšy CHY¡FŸ k‰W«
moik¥g£L Élhkš kÅj rgy§fS¡F M£glhkš
Rjªâukhf ïU¥gJ« MF«. vdnt, CHš ifô£L
k‰W« ãw jtwhd elto¡ifffS¡F cŸsh»
Úâ¡F¥òw«ghd elto¡iffŸ v‹W F‰w«
rh£l¥gL« Úâgâfis btËna mD¥ò« tifÆš
muáaš mik¥ò¢ r£l¤âš khWjš bfh©L
tunt©oaJ mtáakhdJ. Rjªâukhd òfhÇ‹ ÛJ
Rjªâukhf brašgL« tÊKiwfŸ Rjªâukhf
É r h Ç ¡ F « Ú â k ‹ w b r a š g h L « r Ç a h d
elto¡ifí« eilbgw¤ njit. rÇahd tH¡FfËš
F‰w¤â‹ mo¥gilÆš j©lidí« tH§f
nt©L«.
ekJ r£l mik¢r® Kiw jtW« ÚâgâfŸ gÂ
bjhlu mDkâ¡f¥glkh£lh®fŸ v‹W brhšÈ¡
bfh©nl ïU¡»wh®. Mdhš ïJtiu vªj¢
r£l¤â‹ mo¥gilÆš ïij brŒa¥ ngh»wh® v‹W
brhšYtJ ïšiy. flªj r£lrig T£l¤âš mt®
elªJ bfh©lij¥ gh®¡F« bghGJ bfh©Ltu¥gl
nt©oa mªj¢ r£l¤â‰F« Úâk‹w« r«kâ¤J
jiyair¡f nt©L« v‹W vâ®¥gh®¡»wh® nghY«
(As you please my lord). ïj‹ fhuzkhf¤jh‹ UPA
muR bghU¤jkhd vªj¢ r£l¤ijí« Úâgâfisí«
gÂÆš mk®¤JtJ k‰W« mt®fŸ gÂ brŒí«
Éj§fŸ F¿¤J« ïa‰wÉšiy. Úâ¤JiwÆ‹
r«kj¤ij¥ bg‰whY« Tl muáaš mik¥ò¢
r£l¤â‹ go mªj¢ r£l« rÇahdjhf mikíkh v‹w
nfŸÉ ïU¡»wJ. Rjªâukhd KiwÆš jh‹ mJ
ïa‰w¥g£L nrhâ¡f¥gl nt©L«. ï¥go¤ jtW
brŒí« ÚâgâfŸ bjhl®ªJ Úâ¤JiwfËš

gÂah‰Wtjhš bghJk¡fŸ Úâ¤JiwÆ‹ ÛJ
ÉiuÉš e«ã¡if ïHªJ ngh»wh®fŸ v‹D«
j‰nghija NœÃiyÆ‹ mtru¤ij muR òÇªJ
bfhŸS« v‹W e«ò»nwh«. ïJî« jtw É£LÉl
xU thŒ¥ghf mikªJ Él¡ TlhJ. j‰nghija
NœÃiy xU mrhjuzkhd x‹W v‹gij¡ fU¤âš
bfh©L c¢r Úâk‹w« xU Miz ãw¥ã¤J Úâgâ
âdfu‹ Úâk‹w gÂfËš <Lglhkš jil brŒa
nt©L«. ï¥go¢ brhštJ mrhjukhdjhf
bjÇayh«. Mdhš njitahd x‹whF« ïJ
ne®ika‰w CHš ÄFªjt®fis ghJfh¥gj‰fhf
mšy. Mdhš ne®ikahd kdrh£á¡F f£L¥g£l
fod ciH¥ghËfshd gy ÚâgâfË‹ kÇahij
j‹id fh¥gh‰Wtj‰fhf MF«. ïWâahf
Úâk‹w¤â‹ ne®ik v‹gJ jÅ¥g£lt®fË‹ kâ¥ò
v‹gjšy. Mdhš ïJ xU bghJ njit v‹gij
czu nt©L«. ïªj¢ NœÃiyÆš ï¥nghJ
njitahdJ brašghnl xÊa brašghL m‰w
Kl¡fkšy.
- Outlook, 7 Dec 2009
fUiz kD ÛJ KobtL¥gâš jhkj« brŒtij Él
ö¡F j©lidia Míshf kh‰wyh«
ö¡F j©lid ifâfË‹ fUiz kD¡fŸ –ÛJ Koî vL¥gâš jhkj« brŒtijÉl mij
MíŸ j©lidahf kh‰wyh« v‹W c¢r Úâk‹w« fU¤J bjÇÉ¤JŸsJ. k¤âa ãunjr¤âš
kdhrh kht£l¤âšb#fÔZv‹gt®jdJkidÉk‰W«4kfŸ,xUkfidbfhiybrŒjh®.
ïtU¡F ö¡F j©lid Éâ¤J kdhrh TLjš mk®î Úâk‹w« 2006 V¥uš 24š
Ô®¥gË¤jJ. ïij k.ã. ca®Úâk‹w« cWâ brŒjJ. “vd¡F kuz j©lid Éâ¤J 3
M©LfŸ M»í« mij Ãiwnt‰wÉšiy. vdnt kuz j©lidia Fiw¡f nt©L«”
v‹W c¢r Úâk‹w¤âš b#fÔZ bjhl®ªj tH¡if ÚâgâfŸ v¢.vÞ.bgo, n#.v«.gŠrhš
M»nahiu¡bfh©lbgŠ¢oÞÄÞbrŒJT¿ajhtJ:
ö¡F j©lid ifâfË‹ fUiz kD¡fŸ ÛJ mâf fhy« fl¤jhkš KobtL¡f
murh§f« flik¥g£LŸsJ. ïªj Éõa¤âš fhy« fl¤JtJ mt®fS¡F ïiH¡f¥gL«
mÚâ MF«. ïij Él ö¡F j©lidia MíŸ j©lidahf kh‰¿ Élyh«. ö¡F
j©lid ifâfŸ ÛJ Úâk‹w¤J¡F ïu¡f« c©L. Mdhš muá‹ bray‰w j‹ikahš
j©lidia Ãiwnt‰w jhkj« V‰gL»wJ. ö¡F j©lid ifâfŸ áiwÆš jÅahf
mil¡f¥g£L,âdK«Ã¢rak‰wthœ¡ifthœªJbfh©oU¡»wh®fŸ.
ï›thWÚâgâfŸT¿d®
26 ö¡F j©lid ifâfË‹ fUiz kD¡fŸ #dhâgâÆl« ÃYitÆš cŸsd.
ït®fËš gyU¡F j©lid Éâ¡f¥g£L g¤J M©LfS¡F nkyh»wJ. ehlhSk‹w«
Ûjhd jh¡Fjš tH¡»š ÔÉuthâ m¥rš FUî¡F Éâ¡f¥g£l ö¡F j©lidia
ca®Úâk‹w« 2005 MfÞ£oš cWâ brŒjJ. ïtuJ fUiz kD ÛJ« ï‹D«
KobtL¡f¥glÉšiy. ïªj NœÃiyÆš c¢r Úâk‹w« bjÇÉ¤JŸs fU¤J K¡»a«
thŒªjjhffUj¥gL»wJ.
- âdfu‹, 21.09.2009

tH¡f¿P®fŸ k‹w§fŸ rÛg¤âš áy Úâgâfis
Ú¡f nt©L« v‹W Ô®khd§fŸ ïa‰WtJ
xU mo¥gil¡ nfŸÉia K‹ it¡»‹wJ.
mªj nfŸÉahdJ v‹dbt‹whš eh« v¥go
ÚâgâfS¡F Úâ tH§fyh«? v‹gJ jh‹. “Úahf
vijí« Ô®khÅ¡fhnj / ïšiy v‹whš c‹ ÛJ
Ô®¥ò tH§f¥gL«” v‹gJ igãŸ TW« thrf«. ïJ
ÚâgâfË‹ kdrh£áia be¿¥gL¤J« thrfK«
MF«. ïJ Úâgâf£F k£Lkšy vªj eg®fisínk
F¿¥gJjh‹ e«Kila ftiy všyh« v¥go
Úâk‹w el¤ijia xG§F¥gL¤JtJ g‰¿ jh‹.
VbdÅš ek¡F¤ bjÇí« ÚâgâfS« rhjhuz
kÅj¥ ãwÉfŸjh‹ áy M©fnsh, bg©fnsh
k Å j ¡ F i w g h L f S ¡ F n k š v G « ã
ts®ªâU¡fyh«. k‰wt®fŸ Äf¥ ã‹j§»
ïU¥gt®fŸjh‹.
muáaš mik¥ò¢ r£l¤â‹ go Éâ 124(4) & (5) Éâ
218-‹ go c¢r Úâk‹w k‰W« ca®Úâk‹w ÚâgâfŸ
j§fŸ gjÉÆÈUªJ âwikÆ‹ik k‰W« jtwhd
e l ¤ i j ¡ f h f k £ L n k É y ¡ f ¥ g L t h ® f Ÿ
v‹¿U¡»wJ. xU Úâgâia gjÉ Éy¡FtJ v‹gJ
ïizahdJ. Mdhš xU ÚâgâÆ‹ el¤ij v‹gJ
Úâk‹w¤âš mtUila kh©ò, kÇahij ngh‹wit
vªj mâfhÇahY« rÇgh®¡f¥gLtJ ïšiy.
brhšy¥nghdhš xU Úâgâia gjÉ Ú¡f«
brŒtj‰F kh©ig Fiw¡F« kÇahij m‰w x‹W
mo¥gil¡ fhuzkhf Mf KoahJ. ï¥go
ïU¡Fnkahdhš mJ Úâk‹w Rjªâu¤ij áy
m â f h Ç f S « t H ¡ f ¿ P ® f Ÿ k ‹ w
m§f¤âd®fSnk Fiy¥gJ M»ÉL«. Vbd‹whš
ne®ika‰w k‰W« CHš v‹»w F‰w¢rh£L vªjÉj
MjhuK« ï‹¿ brhšy¥g£LÉL«. m¥go¥g£l
N œ Ã i y Æ š b g Š R ¡ F « , k ‹ w § f S ¡ F «
ïilÆyhd ghœ¥g£l cwîÃiy, el¤ij k‰W«
kÇahijia¡Fiw¤JÉL«
blšÈ ca®Úâk‹w jiyik Úâgâ ãufhZ eiu‹
r£l mik¢rU¡F vGâa foj¤âš Úâgâ Fkh®
mt®fË‹ gjÉ¡fhy Ú£o¥ò tH§f¡ TlhJ v‹W«
Úâgâ Fkh® mt®fis¥ g‰¿ ÔÉukhfî«,
bjhl®ªJ« F‰w¢rh£L¡fŸ jk¡F tU»wJ v‹W
T¿anghJ c¢rÚâk‹w¤âš 7 ÚâgâfËš ïUt®
Ú£o¥ò¡ TlhJ v‹gij “bjËthd m¿¡iffŸ
ïšyhj fhuz¤jhš x¤J¡ bfhŸsÉšiy. X¤J¡
bfhŸsÉšiy v‹wnghJ« mt®fŸ bghJ k¡fË‹
ey« fUâ CHšòÇªj Úâgâianah el¤ij
rÇÆšyhj Úâgâianah Úâk‹w¤âš it¤J¡
bfhŸs¡TlhJv‹W«F¿¥òvGâïUªjd®.
Jšõhò®¡fh® n# v‹gt® bghJ ey¤ij¡ fU¤âš
bfh©L Úâk‹w Rjªâu¤ij Ãiyeh£LtJ Äf
ca®ªj bfhŸif MF«. CHY« c©ika‰w
j‹ikíkhd Úâgâfis fh¥gj‰fhf mšy Mdhš
kdrh£áí«, ne®ikí« fod ciH¥ò« bfh©l
Úâgâfis ghJfh¥gj‰F« mt®fSila
Rjªâu¤ij Ãiyeh£o Úâk‹w Rjªâu¤ij
gÈbfhL¡fhkš ïU¥gj‰fhfî« v‹W nkY« mtnu
TW»wh®. Mdhš bgU«ghyhd ÚâgâfŸ
ne®ika‰w brašgh£o‰F bgÇa Mjhu§fŸ x‹W«
njitÆšiy v‹gJ mt®fŸ fU¤J MF«. xU
tH¡»š xU ÚâgâÆ‹ gÂÆlkh‰w¤â‹ nghJ
Úâgâ n#.gftâ mt®fŸ TWtjhtJ. ï§F ïu©L
tifahdbghJey«ngh£oÆšïU¡»wJ.
muáaš mik¥ò¢ r£l¤â‹go
ghuhSk‹w« xU eilKiwia
cUth¡» ïU¡»wJ. mJ Úâgâfis
ÉrhÇ¡F« r£l« 1968 ïJtiu
r£l¥ò¤jf§fËš
k£Lnk ïU¡»wJ.
xU ca®Úâk‹w Úâgâ m§nfna bjhl®ªJ
gÂòÇªJ mo¥gil Úâia fy§f¤â‰FŸsh¡FtJ
k‰bwh‹W mâfhu¤â‹ f£L¥ghL k‰W«
jiypLfËÈUªJ ca®Úâk‹w ÚâgâfË‹
Rjªâu¤ij ghJfh¥gJ v‹gjhF«. bghJ ey«
F¿¤J ïu©lhtjhf brhšy¥gLtJ áwªjjhF«.
ïu©oš x‹iw nj®ªbjL¡f nt©L« vÅš K‹
brhšy¥g£lij Él ïu©lhtij nj®ªbjL¡f
nt©L«.
ÚâgâfS¡F ah® Ô®¥ò¡ TWtJ
gh«ng ca®Úâk‹w tH¡f¿P®fŸ k‹w« j‰nghJ bfh©L tªJŸs tuyh‰W¢ áw¥ò Ä¡f Ô®khd« áy
Úâgâfis CHÈ‹ mo¥gilÆš òw¡fÂ¤jš v‹gjhF«. ïJ áy vâ® elto¡iffis <®¤JŸsJ -
tH¡f¿P®fŸ k‹w¤â‹ Ô®khd¤ij MjÇ¤J« vâ®¤J« fU¤J¡fŸ btËtU»‹wd. gh«ng
ca®Úâk‹w Úâgâ RnuZ Úâ¤Jiwia M£LÉ¡F« j‰nghija á¡fš F¿¤J ï§F j‹Dila
fU¤J¡fisí« Mnyhridfisí« g»®ªJ bfhŸ»wh®fŸ.

eilKiw
F‰w« rh£l¥gLtj‰fhd eilKiw v‹gJ Äfî«
á¡fyhdJ v‹gij r«gªj¥g£l midtU«
x¤J¡bfhŸ»wh®fŸ. Mdhš ïªj eilKiw
v‹gnj V‹ Éâ¡f¥gL»wJ v‹whš ÚâgâfË‹
Rjªâu¤ij ghJfh¡f nt©L« v‹gj‰fhfnt,
Mdhš ïªj eilKiw xU jlitTl ï‹D«
Ka‰á brŒa¥glÉšiy v‹gJ jh‹ c©ik.
muáaš mik¥ò¢ r£l¤â‹go ghuhSk‹w« xU
eilKiwia cUth¡» ïU¡»wJ. mJ Úâgâfis
ÉrhÇ¡F« r£l« 1968 ïJ tiu r£l¥ò¤jf§fËš
k£LnkïU¡»wJ.
m ª j e i l K i w ï J j h ‹ ; x U m ¿ ¡ i f
#dhâgâÆl« xU Úâgâia Éy¡Ftj‰fhf
bfhL¡f¥gl nt©L«. mJ üW m§f¤âd®fS¡F
Fiwahkš ifbaG¤âl¥ bg‰¿U¡f nt©L«. mJ
nyh¡rghÉš rk®ã¡f¥g£lhš, uh{arghÉš
rk®¥ã¡f¥g£lhš I«gJ m§f¤âd®fS¡F
Fiwahkš ifbaG¤âl¥ bg‰¿U¡f nt©L«. mJ
x¤J¡ bfhŸs¥glnth, kWjÈ¡f¥glnth thŒ¥ò
c©L. x¤J¡bfhŸs¥gL»‹w g£r¤âš xU fÄ£o
rghehafuhš cUth¡f¥gl nt©L«, mªj¡
fÄ£oÆš jiyikÚâgâ xUtU« c¢rÚâk‹w
ÚâgâfËš xUtU«, ca®Úâk‹w ÚâgâfËš
xUtU« ãÇbjhUt® rghehafuhš gÇªJiu¡f¥gL«
xUt®ï¡fÄ£oÆ‹jiytuhfî«ïU¡fnt©L«.
mªj FG mšyJ fÄ£oahdJ F¿¥ãl¥g£l mªj
ÚâgâÆ‹ ÛJŸs F‰w§fis tif¥gL¤â mj‹
ngÇš Érhuiz Jt§F«, F‰w«rh£l¥g£l
Úâgâ¡F njitahd thŒ¥ò¤ ju¥g£L j‹ ju¥ò
thj§fis mt® vGâ¡ bfhL¡fhkš, mªj¡FG
áÉš Úâk‹w§fS¡FÇa mâfhu§fsh»a
rh£áfis miH¥gJ, rh£áa§fis gâî brŒtJ,
Érhuiz¡FG¡fis V‰gL¤JtJ ngh‹w
mâfhu§fŸ ml§»aJ. k¤âa muR njit¥g£lhš
rghehaf® _ynk xU tH¡f¿Piu mk®¤â
Úâgâ¡F vâuhf tH¡fhLjš brŒayh«.
m J n g h y n t F ‰ w « r h £ l ¥ g £ l Ú â g â í «
rh£áa§fis ÉrhÇ¡fnth, FW¡FÉrhuiz
brŒanth cÇik c©L. ï¥go tH¡F elªjâ‹
mo¥gilÆš jahuhF« m¿¡if Úâgâ F‰wk‰wt®
v‹W btËahFnkahdhš Éõa« m¤Jl‹
KoªJÉL«. Mdhš ÃâgâÆ‹ ÛJ F‰w«
Rk¤j¥gLkhdhš mªj m¿¡if ïu©L rigfËY«
_‹¿š ïu©L g§F m§f¤âd®fshš V‰W¡
bfhŸs¥g£LifbaG¤âl¥glnt©L«.
ïªj Kiw¥go #dhâgâÆl« rk®¥ã¡f¥g£L nk‰
brh‹dKiwÆš cWâ brŒa¥g£L ïWâÆš mªj
Úâgâia #dhâgâ gjÉ Ú¡f« brŒth®. ïij
f©QW« vtU¡F« xU Úâgâia gjÉ Ú¡f«
brŒtJ vËjhdJ mšy. eilKiw¥gL¤j¡
ToaJ« mšy v‹W njh‹W«. Úâgâ »UZz Ia®
mt®fŸ TW»wh®. VnjD« xU el¤ij nfhshnuh,
xU jtWjiynah mo¥gilahf it¤J xU
Úâgâia gjÉÚ¡f« brŒa¥gl KoahJ. brhšy¥
nghdhš muáaš mik¥ò¢ r£l¤â‹ jtwhdgo
el¤ij mšyJ xG¡fÄ‹ik v‹gij Ú%ã¥gJ
Äfî«fod«.
mbkÇ¡fhÉYŸs Úâ¡f£LghL
flªj 200 M©LfËš mbkÇ¡fhÉš 11 tH¡FfŸ
ÚâgâfS¡F vâuhf¤ bjhlu¥g£l¤âš 4 k£Lnk
F‰w« Ã%ã¡f¥g£L gjÉ Ú¡f« brŒa¥g£ld®.
bgluš Úâgâ nth£nlh f®dh® mt® ÛJ tUkhdtÇ
r£l VŒ¥ò, CHš, râ ngh‹w F‰w§fS¡fhf
1973M« tUl« áiw brštj‰F 5 eh£fS¡F K‹ò
gjÉ Éy»dh®. mnj nghy ãyblšãahit¢ nr®ªj
bg®g£nghfš mt® ÛJ Rk®¤j¥g£l F‰w§fS¡fhf
1978-š gjÉ Éy»dh®. ïJ ngh‹w gy
cjhuz§fis TwKoí«, Ãôah®¡»š 1948-š xU
áw¥ò Úâk‹w« ïj‰fhfnt V‰gL¤j¥g£lJ. ïj‹
_y« 1979M« tUl« 10 ÚâgâfŸ gjÉ Ú¡f«
brŒa¥g£ld®. 4 ng® j‰fhÈf¥ gjÉ Ú¡fK« 73 ng®
jhdhf gjÉ Éyfî« brŒa¥g£ld®. 65 ng®
f © l d ¤ â ‰ F c £ g L ¤ j ¥ g £ l d ® . 1 9 6 0 - š
fÈngh®ÅahÉš xU fÄõ‹ V‰gL¤j¥g£L
c ¢ r Ú â k ‹ w ¤ â š g Â ò Ç g t ® f i s b g h J
Érhuiz¡F c£gL¤j¥g£ld®. j‰nghJ všyh
k h f h z § f Ë Y « ï J n g h ‹ w m i k ¥ ò f Ÿ
V ‰ g L ¤ j ¥ g £ L j t W b r Œ í « Ú â g â f Ÿ
xG§F¥gL¤j¥gL»‹wd®.
Úâgâ »uh«l‹ xU Kiw TW»wh®.
ekJ r£l¤âš ca®Úâk‹w§fËYŸs
Úâgâfis j£o¡ nf£f tÊÆšiy.
nt©Lbk‹nw brŒjhš xÊa
mt® j‹Dila Rjªâu¤ij
fh¥gh‰¿¡ bfhŸtj‰fhf
ï¥go T¿ ïU¡fyh«.
ïUªjhY« Tl bgluš Úâgâfis bghU¤jtiu
gjÉ Éy¡f« brŒtJ x‹nw muáaš mik¥ò¢
r£l¤â‹ go ã‹g‰w¥gL»wJ. Mdhš 1980-š

Úâk‹w el¤ij k‰W« brašglhik r£l« v‹w
x‹W cUth¡f¥g£lJ. ïªj r£l« jÅahd FG
mšyJ fÄ£oia V‰gL¤jhkš neuo Érhuizia
Úâk‹wnk V‰W¡ bfh©L el¤J»‹wJ. vªj
mik¥ò« Úâgâia gjÉ Éy¡f¡nfhUtâšiy.
khwhf mªj Úâgâia j©o¤jš brŒJ mtuhfnt
gjÉ Éyf¡ nfhU»wJ. áy ÔÉu¡F‰w¢rh£LfËš
k£Lnk ïu©L rigÆYnk ãuâÃâfŸ Úâgâia
gjÉÚ¡f«brŒ»‹wd®.
Úâ¤JiwÆ‹ Rjªâu¥ngh¡F
ekJ eh£oš bjhl®ªj Ka‰áahdJ xG§F¥gL¤-
Jtj‰bf‹W ïU¥gJ ïšiy. v¥nghnjD« xUKiw
áy T¢rš vG¥g¥gLtij¤ jÉ®¤J jiyik
ÚâgâfS¡fhd mik¥ghdJ mt®fS¡fhd
el¤ij ÉâKiwfŸ V‰gL¤j¥gLtij vâ®¤nj
tªâU¡»wJ. Úâgâ »uh«l‹ xU Kiw TW»wh®.
ekJ r£l¤âš ca®Úâk‹w§fËYŸs Úâgâfis
j£o¡ nf£f tÊÆšiy. nt©Lbk‹nw brŒjhš
xÊa mt® j‹Dila Rjªâu¤ij fh¥gh‰¿¡
bfhŸtj‰fhf ï¥go T¿ ïU¡fyh«. Mdhš xU
Úâgâ jtW brŒí« nghnjh mšyJ ÚâiaÉ‰F«
nghnjh mtiu Rjªâukhdtuhf¡ fUj¡TlhJ.
mt® j‹Dila Ô®¥ãid jtwhd neh¡f§fŸ
jh¡f« brŒtij mDkâ¡»wh® v‹W bghUŸ,
Ú â ¤ J i w Æ d ® R j ª â u « v ‹ g ™ J j t w h d
el¤ijfS¡fhd ghJfh¥ò ftrkhf M»Él¡
TlhJ.
Úâ¤Jiw Rjªâu« v‹gJ
mâfhÇfË‹ jiyp£oÈUªJ Rjªâu«
k£L« ïšyhkš ghug£r«, btFkâ
v‹gâÈUªjhY« Rjªâukhf
brašgLtJ« MF«.
tH¡f¿P® k‹w§fŸ áy Ô®khd§fis vG¥ãa
nghJ ïJtiu ïªj k‹w§fŸ j§fSila Ú©l
ö¡f¤âÈUªJ âObu‹W vG«ã r¤jÄ£L
ÉLtjhf fUâÉl¡TlhJ. ïJg‰¿ mo¡fo
tH¡f¿P®fŸ miwfËY« njÜ®¡filfËY«
n g ¢ R m o ¥ g L » w J v ‹ g i j f l ª j g y
tUl§fshfnt nf£fKo»wJ. rÛg fhy§fshf
ï¥ng¢R mâfkhf mogL»‹wJ. áy tH¡f¿P®-
fS¡nf bjÇí«, ÚâgâfŸ jtW brŒtâš
ït®fS¡F« g§F c©L v‹gJ mt®fS¡nf
bjÇí« ïUªJ« rÛg¤âš elªj Éõa§fŸ g‰¿
v‹d brhštJ tH¡f¿P®fŸ k‹w§fËÈUªJ ïJ
Clf§fS¡F¢br‹WÉ£lJ.
j‰nghija Ãiyik všnyhiuí« gj‰w¤â‰F
c£gL¤â ïU¡»wJ v‹gâš rªnjf¤â‰F
ïlÄšiy. ïªâahÉ‹ jiyik Úâgâ âU. Kf®Í
mL¤j khj« el¤jÉU¡F« jiyik ÚâgâfË‹
kheh£ošÉthâ¡fv©ÂïU¡»wh®.
tH¡f¿P®fŸ k‹w¤âš cŸs áy m§f¤âd®fŸ
jiyik ÚâgâÆl« gjÉ Ú¡f« ïšyhkš ntW áy
tÊKiwfis ifahStâ‹ _y« “ca®Úâ
k‹w§fË‹ Ûjhd e«ã¡ifia fh¥gh‰¿¡bfhŸs
Koíkh, ca®Úâk‹w§fËYŸs xU áy jtwhd
ÚâgâfË‹ fhuzkhf x£Lbkh¤j Úâ¤Jiwí«
f©ld¤â‰F c£gLtJ rÇjh‹” v‹W m£l®Å
b#duš nrhÈbrhuh¥Í TW»‹wh®. Úâ¤JiwÆ‹
ne®ik, ju« Äfî« mghafukhd msÉ‰F
FiwªJÉ£lJ. v¤id á¿a F‰w¢rh£L¡fŸ v‹W
flªj fhy¤âš É£L É£nlhnkh mjid ï¥nghJ
m¥goÉ£LÉlKoahJv‹WnkY«TW»‹wd®.
xU Úâgâia mtUila gÂÆÈUªJ Ú¡Ftj‰fhf
ne®ik m‰w KiwÆš bfsut¤ij ghâ¡F«
Éj¤âš elªJ bfhŸtJ mšyJ CHš fhuzkhf
kÇahij ïH¥gij jFªj fhuzkhf eh«
m§ÑfÇ¥gj‰fhd neu« tªJ É£lJ. c¢r Úâk‹w«
bghJey« rh®ªj Éõa¤âš ïij gy th®¤ijfËš
m§ÑfÇ¤âU¡»wJ. Mdhš CHš brŒj Úâgâ
j‹Å¢irahf brašgl KoahJ v‹gJ k£L«
ftÅ¡f¥glÉšiy.
Ú â ¤ J i w R j ª â u « v ‹ g J m â f h Ç f Ë ‹
jiyp£oÈUªJ Rjªâu« k£L« ïšyhkš ghug£r«,
b t F k â v ‹ g â È U ª j h Y « R j ª â u k h f
brašgLtJ« MF«. Úâ¤JiwÆ‹ brašghL
x › b t h U e h S « x › b t h U t H ¡ » Y «
Úâk‹w§fS¡F tU« Ku©ghLfis bjËî
brŒtjJ jh‹. mbkÇ¡f Úâgâ nuh¤ th¡Þ
brhš»wh® “r£l§fshš M»a rKjha¤ij
thHit¥gJ e«ã¡ifÆ‹ mo¥gilÆš jh‹
rÇahf¢ brašgL« Úâk‹w§fŸ bghJ k¡fË‹
e«ã¡ifia btË¥gilahf cWâgL¤JtJ
MF«. nkY« mit ÚâgâfË‹ ïWâ¤ Ô®¥ò«
MF«”.
F‰w« rh£Ltj‰fhd kh‰W tÊKiwfŸ
e«Kila Kj‹ikahd neh¡f« v‹dbt‹whš
F‰w« rh£l¥gLtj‰fhd kh‰WtÊKiwfis

f © l ¿ ª J Ú â g â f Ë š R j ª â u ¤ i j n a h ,
bfsut¤ijnah ghâ¡fhj tifÆš CHiy
xÊ¥gj‰fhf¤jh‹. Mdhš bghJthf tU»‹w
Mnyhrid v‹dbt‹whš Úâ¤Jiw¡fhd xU
fÄõ‹ V‰gL¤Jtnjh mšyJ X«g£Þbk‹
ÃaÄ¥gJ jh‹. ït® ïªâahÉ‹ jiyik ÚâgâÆ‹
nk‰gh®itÆ‹ ÑnHh mšyJ e«Kila mDgt«
brhšYtJ v‹dbt‹whš gy khÃy§fËš
brašgL»‹w nyh¡ Mí¡jh Ã®thf¤âš eilbgW«
CHÈš vªjÉj jh¡f¤ijí« V‰gL¤jÉšiy.
c©ikÆš mâfkhf¤jh‹ M» ïU¡»wJ.
xG§FKiw elto¡iffŸ k‰W« Érhuiz
ÉâKiwfŸ kht£l k‰W« Jiz Úâk‹w§fËš
ãu¢áid K‹id Él mâfÇ¤âU¡»wJ mšyhkš
FiwaÉšiy. khÃy msÉš V‰gL¤j¥g£LŸs
ïªj mik¥òfŸ njhšÉahf¤jh‹ KoªJ
ïU¡»‹wd.
vdnt, vªj V‰ghLfS« mik¡F« nghJ mt‰¿‰F
muáaš mik¥ò¢ r£l¤â‹ go mikªjjhfî«
mj‹ Ô®¥òfŸ brašgL¤j¡ Toajhfî« ïU¡f
nt©L«. áy® Ãid¡»wh®fŸ, xU mikâahd
Érhuiznah mšyJ jÅikahd ng¢Rth®ijnah
j‹Dila R¤j¥gL¤J« V‰ghlhf ïU¡fyh«
v‹»wh®fŸ. Mdhš ïJ ntiy brŒíkh v‹gJ
rªnjf« jh‹. khwhf vâ®kiw Éisî Tl
bfhL¡f¡ TL«. Éâ 124(A) k‰W« Éâ 218 M»ait
kh‰¿ mik¡f¥g£L xU Úâgâia gjÉ Ú¡f«
brŒtj‰F ne®ika‰w bfsut¤ij¥ ghâ¡F«
mšyJ CHš fhuzkhf bfsut¤ij ghâ¤jš
mo¥gil fhuzkhf M¡f¥gl nt©L«. ïªj¡
f h u z § f Ë ‹ m o ¥ g i l Æ š g j É Ú ¡ f «
b r Œ t j ‰ f h d g Ç ª J i u ï ª â a j i y i k
ÚâgâÆlÄUªJ tunt©L«. jiyik Úâgâ
brašgl nt©oa elto¡if kh‰¿ mik¡f¥gl
nt©L«.
ÚâgâfË‹ Ûjhd Érhuiz¢ r£l«
Mnyhá¡f¥gl nt©oaJ v‹dbt‹whš ïªâa¤
jiyik Úâgâjh‹ ïªj Érhuizia el¤Jtj‰F
jFâ thŒªjt® Mth®. vªj xU ÚâgâÆ‹ Ûjhd
òfhiu¥ bgW»‹w g£r¤âš mšyJ e«g¤jFªj
brŒâfŸ _y« mt® j‹Dila âU¥âÆ‹ ngÇš
xU Érhuiz¡fÄ£oia V‰gL¤jyh«. mâš
mtU« ïu©L _¤j c¢rÚâk‹w ÚâgâfS«
m§f¤âd®fshf ïU¡fyh«. ïªj¡ fÄ£o vªj
Úâgâia¥ g‰¿a F‰w« rh£l¥g£lnjh mj‹ ÛJ
Érhuiz el¤jyh«. r«gªj¥g£l ÚâgâÆlK« mt®
ju¥ò Éthj¤ij¡ nf£L ïWâ Koî vL¡f
nt©L«.
ïªj Érhuiz¡ fÄ£o Érhuiz¡F¥ã‹ jtwhd
el¤ij cWâ brŒa¥gLkhdhš #dhâgâ¡F
r«gªj¥g£l Úâgâ gjÉ Éy¡f gÇªJiu¡fyh«.
mªj¥ gÇªJiuÆ‹ ngÇš #dhâgâ clnd vªj
fhyjhkjK« ïšyhkš gjÉ Éyf¢ brhšyyh«.
Érhuiz¡fÄ£o ÉrhuizÆ‹ elto¡if¡
F¿¥òfŸ KGtijí« #dhâgâ¡F mD¥ã¤juyh«.
ïªj Érhuiz¡ fÄ£oÆ‹ elto¡iffŸ KGtJ«
vªj tH¡F k‹w¤âY« vL¤J¢ bršy¡TlhJ.
nkY« gjÉ Éyfš ÛJ vªj tH¡FfS« vªj
Úâk‹w¤âY«nghl¡TlhJ.
nk‰brh‹d eilKiw ã‹g‰w¥gLkhdhš
ÚâgâfËš Rjªâu« ghâ¡f¥glhkš mnj rka¤âš
Ú â ¤ J i w Æ ‹ ö Œ i k v ª j Ú â g â a h Y «
ghâ¡f¥glhkš ïU¡f thŒ¥ò c©L. ïJ
ghâ¡f¥g£l tH¡F r«gªj¥g£lt®fnsh mšyJ
ãwnuh j§fSila òfh®fis TWtj‰F V‰wnjh®
jskhf mikí«. ïJ rh£áa§fis Tw
t Ê Æ š y h k š ï U ¡ » ‹ w n g h J « r Ç a h d
Érhuiz¡F c£gL¤j¥glî« òfh® Tw¥g£l
Úâgâna j‹ ju¥ò thj§fis Twî« Koí«.
F‰w¢rh£oš c©ik ïšyhj g£r¤âš F‰w«
rh£l¥g£l Úâgâ jh‹ Tw nt©oaij Twî«
t Ê t F ¡ F « n k Y « É r h u i z F ¿ ¤ j h d
e«gf¤j‹ik v‹gJ fh¥gh‰w¥gL«. ïjdhš
Úâk‹w§fË‹ ÛJ Clf§fËY« k‰w bghJ¤
js§fËY«tjªâgu¥g¥gLtJjilgL«.
všyht‰¿‰F« nkyhf ÚâgâfŸ Úâgâfshnyna
Ô ® ¥ ò t H § f ¥ g L t ® m â f h u t ® ¡ f n k h
Ã ® t h f ¤ â d n u h m š y J g h u h S k ‹ w
m§f¤âd®fnsh jiyÆ£L FG¥g« V‰gL¤j
KoahJ. v¥goahÆD« ghuhSk‹w¤â‹ cÇikahd
F ‰ w « r h £ L « c Ç i k g ¿ ¡ f ¥ g L t â š i y .
Clf§fis¥ bghU¤jtiu eLÃiyik v‹gJ
gyneu§fËš mo¥g£L¤jh‹ ngh»wJ. muáaš
mik¥ò¢ r£l¤âš Clf§fis ÉrhÇ¥gJ v‹gJ
bfhLikahdJ MF«. tH¡f¿P® k‹w§fŸ
j§fSila mik¥ò¡ fhuzkhfnt bghW¥ng‰WŸs
Úâgâia f©ld« brŒa KoahJ. mªj Úâgâ XŒî
bgW«nghJ nt©Lkhdhš mªj Úâgâia¥ g‰¿
Ô®¥ò¡T¿ És¡f« brhšyyh«. mj‰F mt®
bghU¤jkhf ïU¡»‹w g£r¤âš m¥go ïšiy
v‹whš bksd¤âš _ykhfnt j§fŸ f©ld¤ij
btË¥gL¤jyh«.
- The Lawyers July 1990

gšntW tifahd muáaš t‹KiwfnshL ïªâah
el¤â tU»w beL« Ú©l nghuh£l§fË‹
Éisthf njr¥ ghJfh¥ãš Ú©l beL«
beU¡fofŸ V‰g£LŸsd. ghJfh¥ò v‹gJ
ï ª â a h É ‹ K ‹ n d ‰ w ¥ g h i j Æ š x U
xU§»izªj m«rkhf¡ fUj¥gLtjhš mJ
ïªâah Ãiy¤âU¥gj‰fhd mo¥gil¡ T¿nyna
xU m§fkh»ÆU¡»wJ. ga§futhj«, mik¥ò
ßâahf¤ â£lÄl¥gL« F‰w¢brašfŸ, rhâ-kj¥
ã s î f Ë ‹ m o ¥ g i l Æ y h d t ‹ K i w f Ÿ ,
»ÇÄdškakhF« muáaš, rk¤Jtk‰w ÃiyikfŸ
cŸË£l NHšfŸ ïªâahÉ‹ ghJfh¥g‰w
Ãiyik¡F K¡»a C‰Wfshf ïU¡»‹wd.
c©ikÆnyna ïªâah ga§futhj¤jhš Äf
n k h r k h f g h â ¡ f ¥ g £ L Ÿ s e h L f Ë š
x‹wh»ÆU¡»wJ. m©ik¡ fhykhf ïªâah ntW
vªj eh£ilí« Él mâfkhd ga§futhj¤
jh¡Fjšfis¢ rªâ¤JŸsJ. vÅD« ïªj
c©ikia¤ j‰nghJjh‹ cyf rKjha«
m§ÑfÇ¤JŸsJ.
K‹ò ïªâahÉ‹ všiy¥ ghJfh¥ò¡F« cŸeh£L¥
ghJfh¥ò¡F« K¡»akhf eh‹F Éjkhd
m¢RW¤jšfŸ ïUªJtªjd. gŠrh¥ »s®¢áfŸ,
#«K-fhZÛ® ÔÉuthj«, eh£o‹ tl»H¡F¡
fyf§fŸ, ika¥ gFâfËš ïlJ mâÔÉuthj«
M»aitna mªj eh‹F m¢RW¤jšfŸ. x›bthU
ãu¢rid¡F« mj‹ òÉaik¥ò muáaš rh®ªj,
r_f¥ bghUshjhu« rh®ªj xU jÅ¥g£l ã‹dÂ
ïU¡»wJ. ïªj eh‹FlD« ã‹d® ï°yhÄa
ga§futhj« v‹w njh‰w¤Jl‹, g‹dh£L¤
bjhl®òfSl‹ Toa xU òâa gÇkhz«
nr®ªJbfh©lJ. ïªj t‹Kiw¢ brašghLfŸ
mid¤â‰Fnk btËeh£L Mjuî cŸsJ; mJ
m¢RW¤jšÃiyikiankY«á¡fyh¡»íŸsJ.
vâ® elto¡if
ïªâahÉ‹ ghJfh¥ò Éôf« ï‹dK« tF¡f¥
g£L¡bfh©Ljh‹ ïU¡»wJ. ghJfh¥ò¢ NHš,
m¢RW¤jš ÃiyikfŸ g‰¿a kâ¥ÕLfŸ, mªj
m¢RW¤jšfis vâ®bfhŸS« âw‹ M»at‰¿‹
mo¥gilÆš mªj Éôf« tF¡f¥gL»wJ. cŸeh£L
m ¢ R W ¤ j š f Ÿ b t Ë e h £ L m ¢ R W ¤ j š f Ÿ
ïu©ilí« v¥go¡ ifahŸtJ v‹w xU bjËthd
ghJfh¥ò¡ bfhŸifia ï‹dK« ïªâah
m¿É¡fÉšiy. m©ik M©Lfshf, KGikahd
njr¥ ghJfh¥ò v‹w bgaÇš ghJfh¥ò v‹gij
ïªâah xU ÉÇªj bghUËš mQ» tU»wJ.
ïUªjnghâY«, cŸeh£L¥ ghJfh¥ò¡F« všiy¥
ghJfh¥ò¡F«jh‹ ïju m«r§fis Élî« ca®
K‹DÇikmË¡f¥gL»wJ.
c©ikÆnyna ïªâah
ga§futhj¤jhš Äf nkhrkhf
ghâ¡f¥g£LŸs ehLfËš
x‹wh»ÆU¡»wJ. m©ik¡ fhykhf
ïªâah ntW vªj eh£ilí« Él
mâfkhd ga§futhj¤
jh¡Fjšfis¢ rªâ¤JŸsJ.
ghJfh¥ig¥ bghW¤jtiuÆš, F¿¥ghf ca®
K‹DÇik mË¡f¥gL« cŸeh£L¥ ghJfh¥ig¥
bghW¤jtiuÆš ïªâah uhQt tÊKiwfisna
ÄFâahf¢ rh®ªJŸsJ. muáaš tÊKiwfS«
nk«gh£L¤ â£l tÊKiwfS« ã‹D¡F¤
jŸs¥gL»‹wd. fhyÅahâ¡f¤âÈUªJ ÉLg£l
xU tsU« ehL v‹w tifÆš ïªâahÉš
gilgy¤ij¥ ga‹gL¤JtJ v‹gJ ïašghfnt
eilKiwÆš ïUªJtU»wJ. muR v‹gj‹
e«gf¤j‹ik¡F« r£l¥ó®t¤j‹ik¡F«
ga§futhj« xU rthyhf ïU¡»wJ. vdnt, mj‰F
vâuhf uhQt¤ij¥ ga‹gL¤JtJ v‹gij muR
x U á w ª j , t r â a h d t Ê K i w a h f î «
f©Lão¤âU¡»wJ. uhQt tÊKiw v‹gâš,
òij kzyhŒ
ïªâahÉ‹ ga§futhj jil¢ r£l§fS« ghJfh¥ò«
- v‹. kndhfu‹
(ÃytÊ¥ ngh®fŸ MŒî ika«, òJâšÈ)
jtwhf¥ ga‹gL¤Jtij¤ jL¥gj‰F«, xnuÓuhd KiwÆš brašgL¤Jtj‰Fkhd r£l¥ó®t
V‰ghLfŸ nghJkhd msî¡F ïšyhj ÃiyÆš, njáa msÉš tÈikahd r£l§fis¡
bfh©LtªjJ ehL KGtJ« kÅj cÇikfŸ Ûw¥gLtj‰F« jhWkhwhd brayh¡f¤â‰Fnk
ï£L¢br‹WŸsJ. ghJfh¥ò¢ r£l§fË‹ ãujhd neh¡f« muá‹ ml¡FKiw¡ fu¤ij
tY¥gL¤Jtjhf mikahkš muáaš mâU¥âfis k£L¥gL¤Jtj‰fhd V‰ghLfshf ïU¡f
nt©L«.

ghJfh¥ò¥ gilfis ïw¡»ÉLtJ v‹gJ
k£Lkšyhkš, ghJfh¥ò¥ gilfË‹ iffis
tY¥gL¤Jtj‰fhf ga§futhj vâ®¥ò¢ r£l§fŸ,
mtruÃiy r£lÉâfŸ ngh‹wit Äf ÉÇthf¥
ga‹gL¤j¥gL»‹wd. gilgy¤jhš k¡fis
m¢RW¤â¥ gÂait¥gJ v‹w tÊKiw ï¥nghJ«
fil¥ão¡f¥gL»wJ. cjhuzkhf, fhtšJiw
r £ l ¤ â š g š n t W Ó ® â U ¤ j § f Ÿ
brŒa¥g£oUªjhY« Tl, 1861« M©oš (ãÇ£oZ
muR bfh©Ltªj) mªj¢ r£l«jh‹ ï‹iw¡F«
ehL KGtJ« eilKiwÆš ïU¡»wJ. r£l«-
xG§F guhkÇ¥ò v‹gJ T£lh£á mik¥òfsh»a
khÃy muRfËl« x¥gil¡f¥g£oU¡»wJ
v‹wnghâY« Tl, murik¥ò rhrd¤âš njr¥
ghJfh¥ò r«gªjkhd ãu¢ridfËš jÅ¢ r£l§fŸ
ï a ‰ W « m â f h u « k ¤ â a m u R ¡ n f
tH§f¥g£oU¡»wJ; cŸeh£L¥ ghJfh¥ãš khÃy
Ã ® t h f m â f h u m i k ¥ ò f S ¡ F c j t
uhQt¤ijnah k¤âa fhtš gilfisnah
ga‹gL¤J« mâfhuK« k¤âa muR¡nf
tH§f¥g£oU¡»wJ. mªj mâfhu¤ij¥ ga‹gL¤â
ïªâa muR gšntW r£l§fis ïa‰¿íŸsJ. mªj¢
r£l§fË‹ _y« nrhjid brŒjš, ifJ brŒjš,
K‹bd¢rÇ¡ifahf¡ fhtÈš it¤jš ngh‹w Äf
ÉÇthd mâfhu§fŸ Míj¥ gilfS¡F
mË¡f¥g£LŸsd. ga§futhâfŸ mšyJ
f y f ¡ f h u Ô É u t h â f Ÿ v ‹ W
rªnj»¡f¥gL»wt®fis R£L¡bfhšY« mâfhu«
Tl mË¡f¥g£oU¡»wJ. ï›thW brŒ»wnghJ,
murh§f§fshš jkJ Fok¡fË‹ mo¥gil
cÇikfËš if it¤jhf nt©L« v‹w
f£lha¤ij¡f£L¥gL¤â¡bfhŸsKotâšiy.
r£l¢ brašghLfŸ: xU f©nzh£l«
ÉLjiy bgWtj‰F K‹ng ïªâahÉš ga§futhj
vâ®¥ò¢ r£l§fS« ïju ghJfh¥ò¢ r£l§fS«
ïUªJtªâU¡»‹wd. ÉLjiy¡F¥ ã‹ ïªj¢
r£l§fŸ fhyKiw¥go bfh©Ltu¥g£ld,
Éy¡f¥g£ld, kWgoí« bfh©Ltu¥g£ld; Mdhš
ãÇ£oZ ghu«gÇa¤âÈUªJ Éy»¢ bršyÉšiy.
ï ¥ g o ¥ g £ l á w ¥ ò ¢ r £ l § f Ÿ b f h © L
tu¥gL»wnghbjšyh« mj‰fhf K‹it¡f¥gL»w
thj« v‹dbt‹whš, eilKiwÆš ïU¡F«
tH¡fkhd r£l§fshš òâa m¢RW¤jšfis¡
ifahs ïayÉšiy v‹gnjahF«. tH¡fkhd
F‰wÉaš r£l§fŸ F‰w§fis¤ jÅ kÅj®fË‹
cÇikfis ÛW»w jÅ kÅj m¤JÛwšfshf
k£Lnk gh®¡»‹wd; murh§f¡ f£lik¥igí«
r£l¢ brašgh£ilí« T£lhf¢ Ó®Fiy¡F«
ïa¡f§fshf¥ gh®¥gâšiy v‹w thj«
K‹it¡f¥gL»wJ. vdnt, tH¡fkhd F‰w¢braš
Úâ mik¥ã‹ brašâw‹ bjhl®ghd c©ik¥
ã u ¢ r i d f Ë È U ª J « , c z u ¥ g L » w
ãu¢ridfËÈUªJ«jh‹ áw¥ò¢ r£l§fis
Ãiwnt‰w nt©L« v‹w xU cªJjš V‰gL»wJ.
mJ F¿¥ã£l F‰w¢brašfis tH¡fkhd Úâ
mik¥ã‹ tu«ã‰F btËna bfh©Lbr‹whf
nt©L« v‹w xU ÔÉu beU¡Fjiy V‰gL¤J»wJ.
ïJ bjhl®ghf njáa kÅj cÇikfŸ Miza«
T¿ÆU¥gJ F¿¥ãl¤j¡fJ. 1) j‰nghija
F‰wÉaš Úâ mik¥ã‹ Ñœ j©lid mË¥gJ
fodkhf ïU¡»wJ, 2) (tH¡fkhd Úâk‹w§fËš)
ÉrhuizfŸ jhkjkh»‹wd vd¡T¿ ga§futhj
vâ®¥ò¢ r£l§fŸ nknyh£lkhf Ãaha¥gL¤j¥-
gL»‹wdv‹WMiza«R£o¡fh£oÆU¡»wJ.
cyf Ãiyikfis¡ fh£oí« ï¥go¥g£l r£l§fŸ
Ãaha¥gL¤j¥gL»‹wd. F¿¥ghf (Ãôah®¡»‹
cyf t®¤jf ika« jf®¡f¥g£l) 9/11 ga§futhj¤
jh¡Fjiy¤ bjhl®ªJ mbkÇ¡fh, ãÇ£l‹ ngh‹w
ts®ªj ehLfŸ nk‰bfh©l ga§futhj vâ®¥ò
elto¡iffŸ fhuzkhfî«, mj‰F I¡»a ehLfŸ
ghJfh¥ò rig mË¤j m§Ñfhu¤â‹ fhuzkhfî«
ga§futhj vâ®¥ò¢ r£l§fS¡F Mjuthd
thj§fŸ tY¥bg‰WŸsd. “ga§futhj brašfŸ”
vd¥gL« brašfS¡fhf Ãâ tH§FtJ mšyJ Ãâ
âu£Ltij¤ jL¡fî« mt‰iw¡ F‰w¢brašfshf
m¿É¡fî«, ga§futhj¢ brašfËš <LgLnth®
mšyJ bjhl®òilnahuJ brh¤J¡fŸ mšyJ
tUthŒ tÊfis¡ if¥g‰¿ Kl¡fî«, ga§futhj¢
brašfis¢ brŒnth® mšyJ bjhl®òilnah®
b r h ¤ J ¡ f i s m š y J t U t h Œ t Ê f i s
V‰gL¤â¡bfhŸtj‰F« mt®fS¡F¡ »il¡F«
nritfS¡F« jil Éâ¡fî«, ga§futhj¢
brašfS¡F Ãâ mË¤jš mšyJ â£lÄLjš
mšyJ jahÇ¤jš mšyJ MjÇ¤jš M»a
brašfis¢ brŒnth® mšyJ bjhl®òilnahiu
r£l¤â‹ K‹ ÃW¤jî« nghJkhd tifÆš
ga§futhj vâ®¥ò elto¡iffis nk‰bfhŸSkhW
I.eh. cW¥ò ehLfS¡F ghJfh¥ò rig jdJ 1373tJ
Ô®khd¤â‹ _y« â£lt£lhf nt©LnfhŸ
ÉL¤âU¡»wJ. cŸeh£L¢ r£l¤â‹ Ñœ
ga§futhj¢ brašfS¡F¤ jil Éâ¤J, jÅahd
F‰w¢braš jL¥ò ÉâfSl‹ r£l« Ãiwnt‰wî«
ghJfh¥ò rig nf£L¡bfh©LŸsJ. cW¥ò ehLfŸ
mªj¢ r£l¤ij v›thW brašgL¤J»‹wd
v‹gij¡ f©fhÂ¡f 'ga§futhj vâ®¥ò¡ FG'
( á o á ) x ‹ W « 1 3 7 3 t J Ô ® k h d ¤ â ‹ g o
V ‰ g L ¤ j ¥ g £ l J . c W ¥ ò e h L f Ÿ 9 0
eh£fS¡FŸshfî« mj‹ ã‹ fhyKiw¥goí«
ïâš V‰g£LŸs K‹nd‰w« F¿¤J« brašghL
F¿¤J« áoá-¡F m¿¡if mË¡f nt©L« v‹W«
mªj¤Ô®khd«TW»wJ.

ehlhSk‹w¤âš, ga§futhj¢ brašfŸ jL¥ò¢
r£l« (bghlh) bfh©Ltu¥g£lnghJ mj‹ ÛJ elªj
Éthj¤âš, r£l¤ij¡ bfh©L tªjt®fŸ ïªj
1373tJ I.eh. Ô®khd¤ij¥ ga‹gL¤â¡
bfh©lh®fŸ. cŸeh£L ÃiyikfS¡fhf k£L«
mªj¢ r£l« njit¥glÉšiy, khwhf r®tnjr¢
r£l¤â‹ Ñœ njit¥gL»wJ v‹W thâ£ld®.
cjhuzkhf, 2001š bghlh r£l« bfh©L
tu¥g£lnghJ m‹iwa k¤âa cŸJiw¢ brayhs®,
1373tJ Ô®khd¤âš “cW¥ò ehLfS¡F
Éâ¡f¥g£l bghW¥ã‹ xU gFâia mªj mtru¢
r£l« Ãiwnt‰W»wJ” v‹W g»u§fkhfnt
m ¿ É ¤ j h ® . m ª j ¢ r £ l K ‹ t i u i t
ehlhSk‹w¤âš jh¡fš brŒJ ngáa m‹iwa
cŸJiw mik¢r® vš.nf. m¤thÅ, I.eh. ghJfh¥ò
rig mªj¤ Ô®khd¤ij Ãiwnt‰¿aij¤ bjhl®ªJ,
ï¥gobahU r£l¤ij¡ bfh©LtUtj‰F r®tnjr
rKjha¤â‹ K‹ ïªâa muR¡F cŸs flik v‹w
K o î ¡ F m u R t ª j J v ‹ w h ® . ï › t h W
Ãaha¥gL¤âaJ ã‹d® Úâk‹w§fŸ bghlh
r£l¤ij m§ÑfÇ¤jhf nt©L« v‹w jh¡f¤ij
V‰gL¤âaJ. cjhuzkhf, c¢rÚâk‹w« jdJ
Ô®¥ãš, 1373tJ Ô®khd¤â‹ fhuzkhf,
“ga§futhj¤ij vâ®¤J¥ nghuhl¤ njitahd
r£l§fŸ bfh©LtUtJ ïªâahÉ‹ r®tnjr¡
flikah»É£lJ” v‹W T¿ bghlh r£l¤ij
m§ÑfÇ¤jJ.
ghJfh¥ò¢ r£l§fË‹ tiffŸ
m©ik¡ fhykhf ga§futhj¤ijí« ghJfh¥ò¡F
vâuhd m¢RW¤jšfisí« f£L¥gL¤j vd òâa
r£l§fŸ bfh©Ltu¥g£LŸsd. mit, eh£o‹
ÉLjiy¡F K‹ghfî« ÉLjiy¡F¥ ã‹ghfî«
bfh©Ltu¥g£l Kªija gy mtru Ãiy¢ r£l§fŸ
k‰W« ghJfh¥ò¢ r£l§fË‹ bjhl®¢áahfnt
cŸsd. bghJthf ïªj¢ r£l§fŸ _‹W
tiffshfïU¡»‹wd.
Kjš tifia¢ nr®ªj áy r£l§fŸ tUkhW:
K‹bd¢rÇ¡if fhtš r£l«-1950 ïªj tifia¢
nr®ªjjhF«. xU jÅ kÅj® eh£o‹ ghJfh¥ò¡F¡
Fªjf« ÉisÉ¡f¡Toa Éj¤âš brašgLtij¤
jL¡f mtiu 12 khj§fŸ tiu K‹T£ona ifJ
brŒJ fhtÈš it¡f ïªj¢ r£l« k¤âa muR¡F«
khÃy muRfS¡F« mâfhu« mË¡»wJ. 1967-«
M©o‹ r£lÉnuhj¢ brašfŸ (jL¥ò¢ r£l«),
m j ‹ â U ¤ j ¥ g £ l t o t k h f 2 0 0 5 - š
b f h © L t u ¥ g £ l r £ l « ( b g h l h r £ l «
Éy¡»¡bfhŸs¥g£lã‹ mj‰F gâyhf¡
bfh©Ltu¥g£lJ ïJ), mj‹ âU¤j¥g£l totkhf
2008-š bfh©Ltu¥g£l r£l« (ïJ 2008 et«g® 26š
elªj K«ig jh¡Fjiy¤ bjhl®ªJ bfh©L
tu¥g£lJ), 1971‹ cŸeh£L¥ ghJfh¥ò guhkÇ¥ò¢
r£l« (MISA) M»ait ïªj¥ ãÇÉš tU»‹wd.
ïit Úâk‹w Mizah»a thu©£ ïšyhkny
K ‹ b d ¢ r Ç ¡ i f a h f ¡ f h t È š i t ¥ g J ,
n r h j i d f Ÿ e l ¤ J t J , c i l i k f i s ¡
if¥g‰WtJ, bjhiyngáfis x£L¡nf£gJ,
ng¢R¡fis ufáakhf¥ gâî brŒtJ ngh‹w
mâfhu§fis tH§F»‹wd. 1980‹ njáa
ghJfh¥ò¢ r£l« (NSA) “ãÇÉidthj«, tF¥òthj«,
rhâar¡âfŸ M»ait cŸË£l r_fÉnuhj
r¡âfisí« njrÉnuhj r¡âfisí«, k¡fS¡F¤
njit¥gL»w gÂfis ghâ¡f¡Toa r¡âfisí«
v â ® b f h Ÿ t j ‰ f h f ” b f h © L t u ¥ g £ l J .
1984‹ ga§futhâfshš ghâ¡f¥g£l gFâfŸ
(jÅ Úâk‹w§fŸ) r£l« (TAAA) k¤âa murhš
F ¿ ¥ ã £ l f h y ¤ â ‰ F “ g a § f u t h â f s h š
ghâ¡f¥g£l” gFâfŸ v‹W m¿É¡f¥g£l
gFâfËš ga§futhj¤njhL r«gªj¥g£l áy
F¿¥ghd F‰w¢brašfis ÉrhÇ¥gj‰fhf vd jÅ
Úâk‹w§fŸ mik¡f tÊbrŒ»wJ. ga§futhj
k‰W« Ó®Fiyî elto¡iffŸ (jL¥ò) r£l« (TADA)
(1985), ga§futhj¤njhL r«gªj¥g£ljhf, r£l¥ó®t
cÇikfis kW¡f¡Toa, ga§futhj¤njhL
bjhl®òŸs F‰w¢brašfŸ vd gšntW òâa
F‰w¢brašfis¥ g£oaÈ£L mt‰iw¥ bghJthf¡
ifahs¤j¡fjh¡F»wJ; ehLKGtJ«, k¤âa
murhš ga§futhâfshš ghâ¡f¥g£l gFâahf
m ¿ É ¡ f ¥ g l h j g F â f Ë Y « , F ¿ ¥ ã £ l
F‰w¢brašfŸ bjhl®ghf khÃy muRfŸ ïªj¢
r £ l ¤ â ‹ Ñ œ e l t o ¡ i f v L ¡ f K o í « .
2001š ehlhSk‹w« jh¡f¥g£lij¤ bjhl®ªJ
V ‰ g £ l g j £ l « Ä F ª j N H È š , K ª i j a
mtru¢r£l¤â‰F gâyhf bgh£lh (POTA)
bfh©Ltu¥g£lJ.
ga§futhj« g‰¿a Äf ÉÇthd,
gy tifahf¥ òÇªJbfhŸs¡Toa
És¡f§fŸ r£l¥ó®t bfhŸiffS¡F
c£glhjjhf ïU¡»‹wd;
ïu©lhtJ tifia¢ nr®ªj r£l§fŸ braš
rh®ªjjjhfî« F¿¥ã£l gFâfŸ rh®ªjjhfî«
cŸsd. m¤jifa r£l§fŸ áy tUkhW: Ékhd¡
fl¤jš vâ®¥ò¢ r£l« (1982), Ó¡»a ga§futhj
mik¥òfshš mL¤jL¤J gy Ékhd§fŸ
fl¤j¥g£l ã‹dÂÆš Ékhd¡ fl¤âfŸ ÛJ
elto¡if vL¥gj‰fhf¡ bfh©Ltu¥g£lJ.
m°[h«, kÂ¥ó® khÃy§fËš ghâ¡f¥g£l

gFâfËš Míj¥gilÆdU¡F áy áw¥ò
mâfhu§fŸ tH§Ftjhf 1958‹ 28tJ Míj¥
gilfŸ (áw¥ò mâfhu§fŸ) r£l« bfh©L
tu¥g£lJ; 1972š brŒa¥g£l xU âU¤j¤â‰F¥
ã‹d® ïªj¢r£l« tl»H¡F khÃy§fŸ
mid¤â‰Fkhf ÉÇîgL¤j¥g£lJ. ïnj r£l«
#«K fhZÛ® khÃy¤âš 1990‹ 21tJ r£lkhf,
Míj¥ gilfŸ (#«K fhZÛ®) áw¥ò mâfhu§fŸ
r£l« v‹W bfh©Ltu¥g£lJ. 1983‹ 34tJ
r£lkhf¡ bfh©Ltu¥g£l Míj¥gilfŸ (gŠrh¥-
AÇahdh) áw¥ò mâfhu§fŸ r£l«, mªj
khÃy§fË‹ F¿¥ã£l t£lhu¤ijnah mšyJ
mid¤J¥ gFâfisínkh ghâ¡f¥g£l gFâfŸ vd
m¿É¡F« mâfhu¤ij MSeU¡F mË¡»wJ.
khÃy¤âš t‹Kiwfis¡ f£L¥gL¤j ghJfh¥ò¥
gilÆdU¡F áw¥ò mâfhu§fŸ tH§Ftnj ïªj¢
r£l¤â‹neh¡f«.
_‹whtJ tif vd, x›bthU khÃy¤â‹ jÅ¥g£l
r £ l § f i s ¡ F ¿ ¥ ã l y h « . ï t ‰ ¿ š á y
F¿¥ãl¤j¡f r£l§fŸ tUkhW (M©LfË‹
tÇir¥goju¥g£LŸsd):
kjuh° fytu xL¡F¢ r£l« (1948); Õfh® bghJ
xG§F ghJfh¥ò¢ r£l« (1949); m°[h« (j‹dh£á
kht£l) bghJ xG§F ghJfh¥ò¢ r£l« (1952);
m°[h« ghâ¡f¥g£l gFâfŸ r£l« (1955); c¤ju¥
ãunjr F©l®fŸ f£Lggh£L¢ r£l« (1970);
nk‰Ft§f bghJ xG§F ghJfh¥ò¢ r£l« (1972);
#«K fhZÛ® bghJ ghJfh¥ò¢ r£l« (1978); m°[h«
K‹bd¢rÇ¡if fhtš r£l« (1980); gŠrh¥
ghâ¡f¥g£l gFâfŸ r£l« (1983); r©ofh®
ghâ¡f¥g£l gFâfŸ r£l« (1983); F#uh¤ r_f
Énuhj¢ brašfŸ jL¥ò¢ r£l« (1985); c¤ju¥ ãunjr
r£lÉnuhj¡ F«gšfŸ k‰W« r_f ÉnuhâfŸ
(jL¥ò) r£l« (1986); #«K fhZÛ® ghâ¡f¥g£l
gFâfŸ r£l« (1990); kAhuhZouh â£lÄ£l
F‰w¢brašfŸ f£L¥gh£L¢ r£l« (1999); f®ehlfh
â£lÄ£l F‰w¢brašfŸ f£L¥gh£L¢ r£l« (2000);
Mªâuh â£lÄ£l F‰w¢brašfŸ f£L¥gh£L¢
r£l« (2001); r¤âZf® áw¥ò bghJ¥ ghJfh¥ò¢ r£l«
(2005).
g a § f u t h j v â ® ¥ ò ¢ r £ l § f S «
ghJfh¥ò«
ïªâahÉ‹ nk‰go áw¥ò¢ r£l§fŸ mid¤J«
ã‹tU« bghJ¤ j‹ikfnshL cŸsd: k¡fS¡F¥
ghJfh¥ò v‹gij Élî«, muR¡F¥ ghJfh¥ò
v‹gj‰nf K¡»a¤Jt« mË¡f¥g£oU¡»wJ;
m¢RW¤jš ÃiyikfŸ F¿¤j msî¡F Û¿a
vâ®Éidahf cŸsd; njit¥gLtij Élî«
mâfkhd fL« elto¡iffS¡F tÊtF¡»‹wd;
bghJ Éthj¤J¡nfh, r£l¥ó®t MŒîfS¡nfh
ïlÄ‹¿ mtrukhf Ãiwnt‰w¥g£l r£l§fshf
cŸsd; ga§futhj« g‰¿a Äf ÉÇthd, gy
tifahf¥ òÇªJbfhŸs¡Toa És¡f§fŸ
r £ l ¥ ó ® t b f h Ÿ i f f S ¡ F c £ g l h j j h f
ïU¡»‹wd; Úâk‹w Érhuiz¡F Kªija
ÉrhuizfŸ, fhtš eilKiwfŸ M»ait
K i w a h d e i l K i w f i s í « , j Å k Å j
Rjªâu¤ijí«, Érhuiz¡F Kªija fhtš
fhy¤â‰fhd tu«òfisí« ÛWtjhf ïU¡»‹wd;
j Å Ú â k ‹ w § f S « É r h u i z É â f S «
Úâ¤JiwÆ‹ Rna¢irahd j‹ikia ÛWtjhfî«
Ãahakhd Érhuiz¡fhd cÇikia¥ g¿¥gjhfî«
cŸsd; F‰w« rh£l¥g£ltU¡F vâuhf¥ ghjfkhd
Cf§fS¡F Úâk‹w§fis ï£L¢bršy it¡»w
ÉâfŸ, F‰wk‰wtuhfî« ïU¡fyh« v‹w Cf¤â‹
m o ¥ g i l Æ š t H ¡ i f ¡ i f a h Ÿ t j ‰ f h d
eilKiwfis ÛW»‹wd; fhtšJiwÆdU«
m u R ¤ j u ¥ ã d U « É â K i w f i s Û ¿ n a h ,
ghug£rkhfnth, Óu‰w tifÆnyh KobtL¥gij¤
jL¥gj‰F¥ nghJkhd tÊfh£lšfŸ ïšyhjitahf
ïU¡»‹wd; Érhuiz¡F c£gLtâÈUªJ muR
mâfhÇfis Éy¡»it¡F« ÉÇthd ghJfh¥òfŸ
braÿ¡fKŸs Ô®î bgWtj‰fhd cÇikia
cWâ¥gL¤j¤jtW»‹wd.
“kÅj cÇikfŸ v§nf
Ûw¥gL»‹wdnth m§nf ga§futhj«
jiH¡»wJ” v‹W«,
“Úâ »il¡F« v‹w e«ã¡if
ïšyhkšnghtJ, ga§futhj¤ij
C£ots®¡F« fs§fis
cUth¡F»wJ”
nk‰T¿a vâ®kiwahd j‹ikfŸ fhuzkhf,
ïªâahÉ‹ ga§futhj vâ®¥ò¢ r£l§fŸ, mit
vªj neh¡f¤â‰fhf¡ bfh©Ltu¥g£ldnth mªj
neh¡f¤â‰F¥ ga‹glÉšiy. Äf K¡»akhf, xU
t‹KiwÆš r«gªj¥g£l ga§futhj mik¥ã‹
K¡»akhd eg®fis¥ ão¡f mªj¢ r£l§fshš
cjt KoaÉšiy. khwhf, muáaš vâÇfisí«
M £ á a h s ® f n s h L K u © g L n t h i u í «
gÊth§Ftj‰fhd “muáaš Míj§fshfnt” mªj¢
r£l§fŸ ga‹gL¤j¥gL»‹wd. mj‹ Éisthf,
Ãjhdkhd FušfŸ X§» xÈ¥gâšiy, mªj
ïl¤ijÔÉuthj¡FušfŸão¤J¡bfhŸ»‹wd.
ga§futhj vâ®¥ò¢ r£l§fshš F‰wk‰w
Fok¡fis¡ fhtšJiwÆ‹ J‹òW¤jšfS¡F

Voices for Custodial Justice Newsletter - January 2010 Issue

Voices for Custodial Justice Newsletter - January 2010 Issue

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (20)

Voices for Custodial Justice Newsletter - January 2010 Issue