Voices for Custodial Justice Newsletter - November 2012 issue

fhtš Úâ¡fhd Fuš et«g® - 2012
jUkòÇkht£l¤â‹e¤j«,m©zhef®,bfh©lh«g£o»uhk§fËšcŸsg£oaštF¥ãdFL«g§fË‹Ûjhdr_fbghUshjhuïd¥gLbfhiy
Voices for Custodial Justice
fhtš Úâ¡fhd Fuš

j®kòÇ kht£l« ehŒ¡f‹ bfh£lhŒ vD« gFâÆš
cŸs e¤j« fhyÅ, m©zhef®,bfh£l«g£o vD«
jÈ¤ »uhk§fË‹ ÛJ r_f, bghUshjhu
ïd¥gLbfhiy ngh‹w rhâbt¿ jh¡Fjš
j®kòÇ kht£l« , ehŒ¡f‹ bfh£lhŒ vD« gFâÆš cŸs e¤j« fhyÅ, m©zhef®,bfh£l«g£o vD«
jÈ¤ »uhk§fË‹ ÛJ flªj 7ªnjâa‹W rhâ bt¿a®fshš Rkh® khiy 4 kÂ Kjš ïuî 9 kÂtiu
bjhl® jh¡Fjš elªJŸsJ . bghJthf jÈ¤ k¡fË‹ åLfis F¿it¤J« F¿¥ghf t‹Åa® bg©fis
fhjšâUkz«brŒjjÈ¤FL«g§fisF¿gh®¤J«ïªjjh¡FjšelªJŸsJ
e¤j« fhyÅia nr®ªj ïstur‹ ( taJ 23)vD« jÈ¤ ïisPD« mj‹ mUnf cŸs bršy§bfh£lhŒ
»uhk¤â‹ t‹Åa bg© â›ah ( taJ 21) ïu©lh©Lfshf fhjÈ¤J tªjd®. ïUªjhY« fhjš
Úo¤jJ.flªj m¡nlhg® 14 m‹W ïUtU« âUkz« brŒJŸsd®.ïu©Lthu§fS¡F ãwF nry«
kht£l¡fhtšJiwÆl« ru© milªJ ghJfh¥ò nfhÇd®.jftš m¿ªj j®kòÇ fhtšJiwí«
ghJfh¥gË¤JŸsJ.
et«g® 4 m‹W ghkf ïisP® mÂ¤jiyt® kâaHf‹ ehŒ¡f‹ bfh£lhÆš T£oa rhâ¥gŠrha¤âš
ïªjfhjšâUkz¤ijg‰¿ÄffLikahfgyU«ngáíŸsd®.
ehfuh{ â›ahÉ‹ jªij âObu‹W kuzkilªjîl‹ mtuJ cliy it¤J rhâ bt¿ia¤ Jh©l,
â£lÄ£l, Ka‰áfŸ elªJŸsd.ïsturÅ‹ åL rhiy Xukhf cŸsJ.mj‹tÊahf¤jh‹ ehfuhÍ‹
ïWâ Ãfœ¢á nghahf nt©L« .mjid kdâš bfh©L 22 »uhk§fËš ïUªJ M£fŸ
âu£l¥g£LŸsd®. ï¤jifa mÂâu£liy csî¤Jiwnah fhtšJiwnah cz®ªJ ghJfh¥ò
V‰ghLfisbrŒaÉšiy.
ïWâ C®ty¤âš tªjt®fËš xU gFâÆd® e¤j« fhyÅÆ‹ x›bthU å£ilí« bfhŸisao¤J
,vÇ¤J behW¡»d®. ï‹bdhU gFâÆd® ehfuhÍ‹ cliy bfh©L âU¥g¤Jh® ãujhd rhiy¡F br‹W
»l¤âd®.rhiyk¿ašbrŒjd®.ku§fisbt£orhiyngh¡Ftu¤ijjilbrŒjd®.
ï‹bdhU gFâÆd® yhÇ ,fh®fŸ ,ig¡FfnshL e¤j« fhyÅÆš ïUªJ ïu©L »nyhÛ£l® Jhu¤âš
cŸs m©zhef®,k‰W« IªJ »nyhÛ£l® Jhu¤âš cŸs bfh£l«g£o Æš cŸs jÈ¤ »uhk§fŸ ÛJ
jh¡Fjš bjhL¤JŸsd®. jÈ¤JfË‹ brh¤J¡fis bfhŸisao¥gJ« mt®fË‹ thœ¡if Mjhu§fis
mÊ¥gJ«jh‹ mt®fË‹ â£lÄ£l neh¡fkhf ïUªJŸsJ.vdnt ïJ xU r_f¥ bghUshjhu
ïd¥gLbfhiyahfcŸsJ.
e¤j« fhyÅÆš 144 åLfS« m©zh efÇš 34 åLfS«,bfh£l«g£oÆš 90 åLfS«
nrj¥gL¤j¥g£L ïU¥gjhf (bkh¤jkhf 268) muR ju¥ò Égu§fŸ bjÇÉ¡»‹wd. Mdhš, e¤j«
fhyÅia nr®ªj yjh jdJ åL nrj¥gL¤j¥g£L bfhŸis ao¡f¥g£lhY« jd¡F v›Éj
ÃthuzK« »il¡fÉšiy v‹»wh®. m©zhefÇš cŸs 50 jÈ¤ åLfËš 40 åLfŸ
vÇ¡f¥g£LŸsjhf KUf‹ TW»wh®. bfh£l«g£oÆš òâa fhyÅÆš 61 åLfS« giHa
fhyÅÆš 120 åLfS« ÉisÃy§fËš mikªJŸs 14 åLfS« cŸsd.ïªj 195 åLfËš 10
åLfŸ KGjhf mÊ¡f¥g£LŸsd.Ûâ mid¤J åLfS« gFâ msî jh¡f¥g£LŸsjhf k¡fŸ
Tw»‹wd®.
KGikahf vÇªj åLfis x‹diu y£r %ghŒ bryÉš òâjhf f£o jUtJ vdî« vÇ¡f g£l 175
åLfisí« bkh¤j« 40.9 y£r %ghÆš Óuik¤J jUtJ vd muR m¿É¤JŸsJ.Kjyik¢r® Ãthuz
ÃâÆšïUªJ268FL«g§fS¡F«%ghŒ50MÆu«fhnrhiytH§f¥g£LŸsJ.
ïJtiuÆY« ifJ brŒJ áiwÆš 141 ng® mil¡f¥g£L ïU¥gjhf fhtšJiw TW»wJ. 268 ng®fS¡F
Kjyik¢rÇ‹ ÃâÆš ïUªJ %ghŒ 50 MÆu« fhnrhiyfŸ »il¤JŸsd. 12 y£r %ghŒ bryÉš j‰fhÈf
j§FÄl§fŸ f£l¥g£L tU»‹wd. _‹W ntis czî ju¥gL»wJ.j‰fhÈf kU¤Jt ika«
mik¡f¥g£LŸsJ.
2fhtš Úâ¡fhd Fuš et«g® - 2012

bgU« Ñ®¤â thŒªj 14 K‹dhŸ
ÚâgâfŸ #dhâgâ¡F KiwpL
brŒJ mtUila mâfhu¤ij
ga‹gL¤â kuz j©lid
tH§f¥g£l F‰wthË¡F
ÉLjiy mË¡f MizÆLkhW
muáayik¥ò¢ r£l« ãÇî 72‹
Ñœ É©z¥ã¤âU¡»wh®fŸ.
ïªâahÉ‹ 13tJ #dhâgâahf ãuzh¥ Kf®Í
# ] i y 2 5 « n j â g j É n a ‰ w á y
thu§fS¡FŸshfnt bgU« Ñ®¤â thŒªj 14
K‹dhŸ ÚâgâfŸ tH¡f¤â‰F khwhd KiwpL
x‹iw mË¤jd®. jÅ¤jÅahd foj§fŸ
toÉyhd ïªj Kiwp£oš 13 F‰wthËfS¡F
kuz j©lid Ô®¥ãÈUªJ ÉLjiy mË¡FkhW
m u á a y i k ¥ ò r £ l « É â 7 2 ‹ Ñ œ
É©z¥ã¤âU¡»wh®fŸ. ïªj 13 F‰wthËfŸ
eh£o‹ gšntW áiwfËš ïU¡»‹wd®.
# d h â g â , ï ª j É © z ¥ g ¤ i j c Ÿ J i w
mik¢rf¤J¡F mD¥ã mt®fË‹ m¿îiufS¡F
V‰g brašgLth®. 14 K‹dhŸ ÚâgâfŸ ÉLjiy
nt©o KiwÆL« msÉ‰F, ïªj 13 F‰wthËfË‹
Ûjhd Ô®¥ãšm¥goba‹d K¡»a¤Jt« cŸsJ?
mt®fËš XÇUt® jÅ¥g£l KiwÆš m¥go
e«ãdhY« Tl tH¡f¤J¡F khwhd ï›É©z¥g«
kuz j©lid TlhJ v‹D« bfhŸif
mo¥gilÆš vHÉšiy. ïªj 13 eg®fŸ ÛJ« jtwhd
KiwÆš Ô®¥ò tH§f¥g£LÉ£ljhf c¢rÚâk‹wnk
x¤J¡bfh©lJjh‹ K¡»a fhuzkhF«. rÛg¤âa
_‹W tH¡»š Koî vL¡F«nghJ, j‹ VG
Ô®¥òfËš kuz j©lid jtWjyhfnth mšyJ
m¿åd« fhuzkhfnth tH§f¥g£LŸsjhf
c¢rÚâk‹w« TW»wJ. ïJ mÇâY« mÇjhf
el¡f¡ ToaJ. ïJ muáayik¥ò bgŠ¢ Ô®¥ghd
ghr‹ vâ® gŠrh¥ khÃy« (1980) (2 SCC 684) v‹w
tH¡»š ne®ªjJ. rÛg¤âa _‹W tH¡Ffshd
rªnjhZFkh® ghÇah® vs kfhuhZou khÃy« (2009) (6
SCC498), âÈ¥ âthÇ vâ® kfhuhZou khÃy muR
(2010) (1 SCC 775) k‰W« uhn#ÞFkh® vâ® khÃy«
(2011) (13 SCC 706) M»aitfshF«.
uhé›uh› k‰W« R®#h uh« (ïUtU« uh#Þjh‹-I
nr®ªjt®fŸ) vd ïUt® nk 4, 1996 k‰W« V¥uš 7 -
1 9 9 7 š j t W j y h f k u z j © l i d ¡ F
c£gL¤j¥g£LÉ£lh®fŸ. K‹dhŸ ÚâgâfŸ
ïijí« F¿¥ã£oUªjh®fŸ. mt®fŸ brh‹dgo,
jtwh»¥nghd Ô®¥ò fhuzkhf ïJ Rjªâu
ïªâahÉš Úâ jt¿a F‰wÄiH¥ghF«. F‰w
t u y h ‰ ¿ Y « ï J x U f i w j h ‹ . ï j i d
c¢rÚâk‹w« x¤J¡bfh©lJ« Äf¡ fhy§flªJ
É£l ÃiyÆšjh‹.
j‰nghija mt®fË‹ ftdK« kuzj©lid
ïU¡fyhkh mšyJ nt©lhkh v‹gJ F¿¤jšy.
brhšy¥ nghdhš kuz j©lid Éâ¥gJ v‹gJ
rÇahd, Ãaha¤â‹ mo¥gilÆš ïU¡f nt©L«.
mªj¤ j©lidia Ãiwnt‰W« K‹ò ftd«
brY¤jhkš Ãiwnt‰w¥g£LÉ£lhš muR k‰W«
F‰w« F¿¤jhd Úâ¤JiwÆ‹ ÛJ fiwgoªJ
e«ã¡ifÆH¡f it¡fhkš vâ® fhy¤âš ïU¡f
nt©L«” v‹gj‰fhf v‹W F¿¥ã£oUªjh®fŸ.
nkY« ïªj 13 tH¡FfËš V‹ j©lid jŸSgo
brŒa nt©L« v‹gj‰fhd És¡f§fisí«
F¿¥ã£oUªjh®fŸ. #dhâgâ x¥ò¡ bfhŸs¡ Toa
És¡fkhf mJ ïUªjJ. ïâš jh‹, g¢r‹ á§ Vs
kfhuhZou khÃy« tH¡if nk‰nfhŸ fh£o ï¥go
“mÇâY« mÇjhf” F‰w elto¡if ÉrhuizÆš
elªJÉl¡ TL« v‹W R£o¡ fh£oÆUªjd®.
ãwF v¥go g¢r‹ á§ Ô®¥ò, ã‹d® ã¿bjhU tH¡»š
kh‰¿ vGj¥g£lJ v‹gijí« ÉtÇ¤âUªjd®.
“F‰w¤â‹ j‹ik v¥go¥g£lJ mJ v›tsî
ÔÉukhdJ v‹gj‹ mo¥gilÆš F‰w Érhuiz
eilbg‰W Ô®î tu nt©Lnk jÉu F‰wthË
v¥go¥g£lt‹ v‹gj‹ mo¥gilÆyšy” (ghuh 24)
3
kuz j©lid¡F vâuhf xU tH¡F
kuz j©lid¡FÇa F‰wthËfŸ v‹W cWâ brŒa¥g£l 13 eg®fsJ tH¡»‹ Ô®¥ãš jtW ne®ªJÉ£lbj‹w c¢r
x¥òjš, kuz j©lid xÊ¡f¥gl nt©L« v‹D« Éthj¤ij Û©L« cÆ®ã¤âU¡»wJ.
Úâk‹w¤â‹
-V. bt§fnlZ, òJâšÈ

4
uh›é v‹»w uh«rªâuh Vs uh#Þjh‹ khÃy tH¡»š
c¢rÚâk‹w¤âš ïu©L ÚâgâfŸ vGâ
ïUªjh®fŸ v‹W ïªj tifahd Koî g¢r‹
tH¡F¡F ne®ªj Koî¡F ne®khwhdJ. mj‹
ã‹d® uh›Í tH¡F c¢rÚâk‹w¤â‹ K‹ndho
tH¡fhf if¡bfhŸs¥g£L ïu©L ÚâgâfŸ
ml§»a c¢rÚâk‹w bgŠ¢ ïªj¤ jtiw
f©Lão¡F« tiu F‰w« bjhl®ghd NœÃiy
K ‹ Å i y ¥ g L ¤ j ¥ g £ l j ‹ ¿ F ‰ w t h Ë
K‹Åiy¥gL¤j¥glÉšiy. ïJî« jtbw‹W
ghÇah® tH¡»š 2009« tUl« c¢rÚâk‹w«
f©Lão¤jJ.
ghÇah® tH¡»š ÚâgâfŸ bgŠR T¿aJ
v‹dbt‹whš všyh tH¡FfËY« F¿¥ghf Äf¡
bfhoa k‰W« ÔÉu F‰w§fËš F‰wthËÆ‹
NœÃiy KGtJ« fz¡»š vL¤J¡ bfhŸs¥gl
nt©L«. ïªj tH¡»š xU ïs taJ¥ igaid
gz¤J¡fhf fl¤â tªjt‹ bfh‹WÉL»wh‹.
ïªj NœÃiyÆš F‰w« òÇªjtÅ‹ tWik
NœÃiy fz¡»š bfhŸs¥g£L kuz j©lid
tH§f¥glÉšiy. ïJ mÇâY« mÇjhd NHyhf
fUj¥glÉšiy. khwhf fL« Mí£fhy j©lid
Éâ¡f¥gL»wJ. F‰w¤â‹ å¢ir r_f¥
bghUshjhu ã‹dilî Fiw¡fhbj‹whY« kh‰w«
Éisa thŒ¥ãU¥gjhf fUâ MíŸ j©lid
tH§f¥gL»wJ. F‰wthË jd¡F kuz j©lid
Éâ¥gj‹ _y« kd kh‰w¤â‰nfh kWthœÉ‰nfh
tÊïšyhkš nghŒÉL»wJ.
F‰wÉaš eilKiw¢ r£l« (CrPC)š ãÇî 354 (3)š
cŸs K¡»akhd m«r¤â‹go, j©lid v‹gJ
kuzkh mšyJ Mísh mšyJ F¿¥ã£l fhy
j©lidah v‹W Koî brŒa mªj¤ Ô®¥ãš
mj‰fhd fhuz« F¿¥ãl¥gl nt©L«. kuz
j©lid Éâ¥gj‰fhd áw¥ò¡ fhuz§fS«
brhšy¥gl nt©L«.
g¢r‹ á§ tH¡»š c¢rÚâk‹w«, ïªj¥ ãÇÉš
F¿¥ãl¥g£LŸs áw¥ò¡ fhuz§fŸ” v‹w
th®¤ijia ÉtÇ¤JŸsJ. mj‹go, ïªj¢ r£l¥
ãÇÉ‹ mo¥gilÆš 'áw¥ò¡ fhuz§fŸ' v‹w
th®¤ij¡F, xU F¿¥ã£l tH¡»š F‰w« k‰W«
F‰wthË bjhl®ghd ÉâÉy¡fhd, K¡»akhd
NœÃiyfËš cŸs 'ÉâÉy¡fhd fhuz§fŸ'
v‹W bghUŸ jU«. (Úâk‹w¤ Ô®¥ã‹ g¡f« 738, g¤â
161)
áw¥ò¡ fhuz§fŸ:
“ïªâa j©lid¢ r£l« (IPC) ãÇî 302š cŸs
F‰w§fŸ cŸË£L gšntW F‰w§fS¡F mË¡f
nt©oa j©lidia Ã®zÆ¡F«nghJ, Úâk‹w«
x U F ¿ ¥ ã £ l F ‰ w ¤ n j h L b j h l ® ò i l a
NœÃiyfis k£L« 'Kj‹ikahf' ftd¤âš
bfhŸshkš, F‰wthËÆ‹ NœÃiyfS¡F« cÇa
ftd« mË¡f nt©L«” v‹W g¤â 163š
F¿¥ã£LŸsJ. xU tH¡»š, c¢rÚâk‹w«
F¿¥ã£LŸsgo, F‰w« rh£l¥g£ltÇ‹ NœÃiyfŸ
v‹gJ F‰w« rh£l¥g£ltÇ‹ kdÃiy, mt® rhâ
cŸË£l r_f¡ fhuz§fË‹ ãoÆš ïUªjhuh
v‹gijí« cŸsl¡F«.
ghÇah® tH¡»š, ïJg‰¿ ï‹dK« bjËthf És¡f
c¢r Úâk‹w¤â‰F xUthŒ¥ò»il¤jJ:
ãÇî 354(3)I mkšgL¤j 'mÇâD« mÇjhd' v‹w
Miz xU tÊfh£oahf cŸsJ, nkY« MíŸ
j©lid v‹gJ Éâ, kuz j©lid v‹gJ Éâ
Éy¡F v‹w bfhŸifiaí« tÈíW¤J»wJ. Éâ
Éy¡FfŸ v‹w th®¤ij FW»a neh¡f¤âš òÇªJ
bfhŸs¥gL»wJ. kuz j©lid Éâ¤jhš,
mÇâY« mÇjhd Miz v‹gJ Úâk‹w¤â‹ ÛJ
mâf¥goahd Rikia mË¡»wJ. mjhtJ mÇâY«
mÇjhd Miz v‹gâš cŸs ÉâÉy¡FfŸ ó®¤â
brŒa¥g£LŸsd v‹gJ F¿¤J kâ¥ãl nt©L«.
g ¢ r ‹ t H ¡ » š t ª j Ô ® ¥ i g b j Ë t h f ¥
òÇªJbfh©l ã‹ò ghÇah® bgŠ¢ ÚâgâfŸ uh›Í
tH¡»š cŸs jtWfis btË¡bfhzu KoªjJ.
ïªj Úâk‹w¤âš “flªj 9 tUl§fËš FiwªjJ 6
tH¡F KoîfËš uh›Í tH¡F ã‹g‰w¥g£LŸsJ.
mjhtJ, kuz j©lid Éâ¡f¥g£lJ. Mdhš, mJ
v§fË‹ fU¤J¥go jtwhf Koî brŒa¥g£ljhF«
v‹W j«Ô®¥ãš g¤â63š brhš»wh®fŸ.
F‰wÉaš eilKiw¢ r£l« (CrPC)š
ãÇî 354 (3)š cŸs K¡»akhd
m«r¤â‹go, j©lid v‹gJ kuzkh
mšyJ Mísh mšyJ F¿¥ã£l fhy
j©lidah v‹W Koî brŒa mªj¤
Ô®¥ãš mj‰fhd fhuz« F¿¥ãl¥gl
nt©L«. kuz j©lid Éâ¥gj‰fhd
áw¥ò¡ fhuz§fS« brhšy¥gl nt©L«.

5
uh›Í tH¡if K‹ndhoahf it¤J Ô®¥ò
brhšy¥g£l MW tH¡Ffisí« ghÇah® bgŠR
ÚâgâfŸ F¿¥ã£L¡ fh£o jtwhd Ô®¥ò
tH§f¥g£lbj‹W« TW»‹wh®fŸ. mªj MW
tH¡FfS«ã‹tUkhW:
áthÍ k‰W« kfhuhZouh khÃy«, ïªj tH¡FfËš
nkhf‹ m‹dh rth‹ vâ® kfhuhZou khÃy«, g©L
vâ® c¤juãunjr khÃy« (#dhâgâ ãuÔgh gh£Oš
ïªj¡ F‰wthËÆ‹ j©lidia¡ Fiw¤jh®),
R®#h uh« vâ® uh#Þjh‹ khÃy« (R®#h uhK¡F
j©lid Ãiwnt‰w¥g£lJ), jahÃâ ãrhŒ vâ®
#]iy 7« njâa‹W jtWjyhf
kuz j©lid bgWtâÈUªJ
m ‹ F Z k h U â Î © n l
f h ¥ g h ‰ w ¥ g £ l h ‹ . x ‹ g J
tUl§fS¡F« nkyhf mt‹
áiwÆš fÊ¤j¥ ãwF ehá¡
brr‹Þ Úâk‹w« mtid
FHªij¡ F‰wthË v‹W
mâfhuó®tkhf m¿É¤jJ.
mâš MW tUl§fŸ kuz
j©lid ifâfË‹ tÇirÆš
m t ® f S ¡ f h d á i w Æ š
fÊ¡f¥g£lJ. ïtdJ fUiz
k D i t f t ® d ®
Ã u h f Ç ¤ J É £ l h ® .
Úâk‹w§fS« ï›Éõa¤ij
MŒîbrŒajt¿É£ld.
c ¢ r Ú â k ‹ w « , É r h u i z
Ú â k ‹ w § f Ÿ F ‰ w «
rh£l¥g£ltÇ‹ taJ g‰¿
KjÈš f©Lão¤J ÉrhÇ¡f
nt©L« v‹W âU«g¤ âU«g
tÊfh£oí« Tl m‹FZ tH¡F
ngh‹w tH¡FfŸ Û©L«
Û © L « t ª J b f h © n l
ïU¡»wJ. m‹FÎDila
njh‰w« khÍÞ£nu£ k‰W«
É r h u i z Ú â k ‹ w § f i s
mtdJ taJ g‰¿ ÉrhÇ¤j¿a
ö©o ïU¡fyh«. ïUªJ«
mt‹ áWt‹jh‹ v‹gj‰fhd
kW¡f Koahj Mtz Mjhu«
ïUªj nghâY« Érhuiz
Úâk‹w«, ca®Úâk‹w« k‰W«
c¢rÚâk‹w« F‰w« elªj
njâÆš mtDila taij
cWâ¥gL¤Jtj‰fhd Ka‰á
v i j í « n k ‰ b f h Ÿ s h k š
m t D ¡ F k u z j © l i d
tH§»Ô®¥gË¤jd.
m ‹ F Z - ‹ g Ÿ Ë É y f š
rh‹¿jœ, F‰w« elªjnghJ
m t ‹ F H ª i j j h ‹ v ‹ W
b j Ë t h f ¡ f h £ o a J .
c ¢ r Ú â k ‹ w ¤ j h š k u z
j©lid cWâ brŒa¥g£l
ãwF mt‹ áWt‹jh‹ v‹gij
c W â ¥ g L ¤ J t j ‰ f h d
eilKiwfŸ á¡fyhdit
k‰W« nrh®tË¥git. ï¥nghJ
ehá¡ Úâk‹w« mL¤j gFâ¡F
Äf #h¡»uijahf bršy
nt©L«. Vbd‹whš, Úâk‹w«
m‹FZ tH¡»‹ Ô®¥òfË‹
rh‹wË¡f¥g£l efšfis¡
nf£ljhš ïªj É©z¥g« gâî
b r Œ a ¥ g £ L g â î v ©
mË¡f¥glgykhj§fŸMÆd.
É r h u i z Æ ‹ n g h J
É r h Ç ¡ f ¥ g l n t © o a
rh£áfSŸ m‹FZ-‹ jhahU«
xUt®. m‹FZ-‹ cwÉduhd,
kuz j©lid mË¡f¥g£l rf
F‰w« rh£l¥g£ltuhd uh#]
khõ& Î©nlÆ‹ kidÉnahL
m ‹ F Z - ‹ j h a h ®
Ú â k ‹ w ¤ â ‰ F t ª j h ® .
e h ¡ ó Ç Y Ÿ s k ¤ â a
áiw¢rhiyÆš cŸs kfid
åonah fh‹gu‹á§ _y«
âiuÆš gh®¤jh®. m‹iwa
ehË‹ ïWâÆš mt® (mt‹
jhŒ) ÉU«ãabjšyh« m‹FZ
j © l i d Æ È U ª J
fh¥gh‰w¥gLthdh v‹gJjh‹.
ïÅnkš gh®¡fnt KoahJ v‹W
n g h t i j É l m t ‹ f h y «
K G t i j í « b # Æ È n y n a
fÊ¤jhšTl guthÆšiy v‹W
Ãid¤jh®.
ï ¥ g o ¥ g £ l N œ Ã i y Æ š
m‹FZ r£l¤â‹ K‹ xU
á W t ‹ j h ‹ v ‹ W K o î
m¿É¤j Úâk‹w¤â‹ Miz
ijÇakhdJ« ghuh£l¥gl
nt©oaJ« MF«. F‰w¤â‹
j‹ik, c¢rÚâk‹w¤â‹ kuz
j©lid mšyJ muR ju¥ò
tH¡f¿PÇ‹ cz®¢áfukhd
t h j « M » a t ‰ ¿ ‹
mG¤j¤âdhš, ïªj Koî
kh¿ÆU¡fyh«. m‹FZ-I
nghynt ï‹D« gy® kuz
j©lid Ô®¥ò bg‰W tÇirÆš
fh¤âU¡F« áWt®fshfî«
r£l¤â‹ ghJfh¥ig bgw
n t © o a t ® f s h f î «
ï U ¡ » w h ® f Ÿ . M d h š ,
m t ® f Ë ‹ t H ¡ F f Ÿ
ÉrhÇ¡f¥glhknyïU¡»‹wd.
É#a iAa®bk¤
( K«ig ca®Úâk‹w tH¡f¿P®)
xU ïs« áWtÅ‹ ÉLjiy

xÇrh khÃy«, c¤âuãunjr khÃy« vâ® r¤jh‹
(ï›tH¡»š cngªâuh vD« F‰wthËí« c©L).
uh›Í tH¡F, bfhLikahd F‰w§fËš, F‰w«
rh£l¥g£lt® bjhl®òila NHš V‰òilajšy v‹w
fU¤J¡F V‰wjhf k£LÄšyhkš e«g¡ Toajhfî«
fUj¥gL»wJ v‹gJ bjËth»wJ. (g¤â 63) v‹W
ghÇah® bgŠ¢ F¿¥ã£LŸsJ.
c¢rÚâk‹w¤jhš VG F‰wthËfË‹ NœÃiy g‰¿
vªj ftdK« vL¤J¡ bfhŸs¥glÉšiy v‹W
bgŠ¢ ftÅ¤J¡ T¿aJ. g¢r‹ á§ tH¡F
K‹ndho tH¡fhf ïUªJ« uh›ÍÆ‹ Koî k‰W«
nkny F¿¥ãl¥g£LŸs MW tH¡FfË‹ KoîfŸ,
j©lid mË¥gj‰F, F‰w« bjhl®ghd
NœÃiyfis k£L« ftd¤âš vL¤J¡bfhŸS«
msÉš FW¡»É£lJ.
rhŒg‹dh tH¡»š,
V‰bfdnt MíŸ j©lidia
mDgÉ¤J¡bfh©oU¡F« xU
ifâ¡F mnj fhy¤âš nkY« X®
MíŸ fhy j©lid tH§f¥glyhkh
v‹gJ F¿¤j rªnjf«
c¢rÚâk‹w¤â‰F vGªjJ.
ghÇah® bgŠR ÚâgâfŸ uh›Í tH¡if¥ ã‹g‰¿
vGj¥g£l Ô®¥òfŸ jtWjyhf¢ brhšy¥g£lit
v‹»‹wd®. ã¿bjhU tH¡fhd m‹FZ khUâ
Î©nl k‰W« gy® vâ® kfhuhZou khÃy« (2009)
(6SCC 667) tH¡»š btË¥gilahf uh›Í tH¡F
brh‹d fhuz§fŸ mo¥gilahŒ vL¤J¡
bfhŸs¥g£lJ. ïJ ghÇah® tH¡»‹ Ô®¥ò¡F áy
eh£fŸ KªijaJjh‹. ïªj tH¡»š c¢rÚâk‹w«
MW eg®fS¡F kuzj©lid cWâ brŒjJ. mâš
xU eg® FHªij v‹gjhš mJ Ãiwnt‰w¥gl¡
TlhjJ (bg£o¢ brŒâ fh©f). vdnt, K‹dhŸ
Ú â g â f Ÿ ï t ® f S i l a j © l i d i a í «
Fiw¡FkhW nt©o #dhâgâ¡F KiwpL
brŒâU¡»wh®fŸ.
j©lid¡ Fiw¥ò ÃahakhdJ:
uh›Í tH¡»‹ jtwhd K‹Djhuz¤ij
ã‹g‰¿ajhš ghÇah® jt¿iH¤j ïªj MW
tH¡FfnshL kuz j©lid Fiw¡f¥g£l ntW
xU tH¡ifí« mJ R£o¡fh£oaJ. mJ rhŒg‹dh
vâ® f®ehlf khÃy« (2005) tH¡fhF«. rhŒg‹dh xU
MíŸ ifâ, gnuhÈš tªjnghJ j‹ kidÉiaí«
k f i s í « b f h ‹ W É £ l h ‹ . c ¢ r Ú â k ‹ w «
rhŒg‹dhÉ‰F kuz j©lid tH§»aJ. ïj‰F,
xU MíŸ ifâ jt¿iH¡F«nghJ kuz
j©lidjh‹ f£lha« v‹W fhuz« brhšy¥g£lJ.
c¢rÚâk‹w«, Ä¤J vâ® gŠrh¥ khÃy« (1983)
tH¡»š, jt¿iH¡F« MíŸ ifâ¡F kuz
j©lidia f£lhakh¡»a ïªâa j©lid¢
r£l« 303 ãÇit V‰bfdnt jŸSgo brŒjJ.
v¥gobaÅš kuzj©lid cWâ v‹whš ifâ
ju¥ò Ãaha¤ij ÉrhÇ¡f nt©oa mtáa« v‹d
vdnt kuz j©lid Éâ¥gj‰fhd fhuz§fis
És¡FtJ m®¤jk‰wjh»ÉL»wJ. bfhiy¡
F‰w¤â‰fhd j©lid¡F kh‰whf k‰W« r£l¥go,
bfhiy¡F rhjhuz MíŸ j©lid tH§f¥g£lhš,
kuz j©lid muáaš r£l¥goahdJ v‹gnj
g¢r‹ á§ tH¡»‹ Ô®¥ã‹ mo¥gilahd r£l¡
bfhŸifahF«. vdnt, kuz j©lid v‹gJ kh‰W
tÊ mil¡f¥g£l mÇâD« mÇjhd tH¡FfËš
k£Lnk tH§f¥gl nt©L« v‹W g¢r‹ á§ tH¡»š
c¢rÚâk‹w« F¿¥ã£LssJ. (Úâk‹w¤ Ô®¥ò¡fhd
r£l mo¥gil bfhŸifgo 5 ÚâgâfŸ bfh©l
b g Š ¢ b r h š t J c ¢ r Ú â k ‹ w ¤ â ‹ k ‰ w
Úâgâfisí« f£L¥gL¤J«, f£L¥gL¤jhjJ
v¥nghJ v‹whš IªJ ÚâgâfS¡F nkš
v © Â ¡ i f í Ÿ s Ú â g â f Ÿ b g Š ¢ - š
òw¡fÂ¡f¥g£lhšjh‹. g¢r‹ á§ tH¡»š IªJ
ÚâgâfŸ ml§»a bgŠ¢jh‹ Ô®¥ig vGâaJ.)
rhŒg‹dh tH¡»š, V‰bfdnt MíŸ j©lidia
mDgÉ¤J¡bfh©oU¡F« xU ifâ¡F mnj
fhy¤âš nkY« X® MíŸ fhy j©lid
t H § f ¥ g l y h k h v ‹ g J F ¿ ¤ j r ª n j f «
c¢rÚâk‹w¤â‰F vGªjJ. muáayik¥ò¢
r£l¤â‹go Ô®¤J bfhŸtijÉl vËjhd KiwÆš
rhŒg‹dh ÛJ kuz j©lid Éâ¤J c¢r Úâ
k‹w« ïªj rªnjf¤ij Ô®¤J¡bfh©lJ. vdnt,
rhŒgh‹dh tH¡»š, jh‹ mË¤j Ô®¥ò, Ä¤J k‰W«
g¢r‹ á§ tH¡»‹ Ô®¥òfnshL bjhl®ãšyhjjhf
ïU¡»wJ v‹W ghÇah® tH¡»š c¢rÚâk‹w«
m¿É¤jJ. Éisî, xU ãu¢rid bjhl®ghf xU
Úâk‹w« jh‹ K‹d® mË¤j Ô®¥òfis ftd¤âš
bfhŸshkš ntW Ô®¥ò mË¡f¥g£l Ãfœî
elªJŸsJ (Per incuriam).

1937M« M©L, bfhiy¡fhd
Ãiyahd j©lidahf ö¡F
j©lid Éâ¡f¥g£L tªj fhy«
mJ. Mj¥g¡fî©lÅ‹ F‰w
n k š K i w p L t H ¡ » Å š
Ô ® ¥ g Ë ¡ F « n g h J b r ‹ i d
ca®Úâk‹w« rh£áfŸ r£l« ãÇî
27 g‰¿a Ku©g£l fU¤JfŸ
F¿¤J ftiy¡ bfh©lJ. F‰w«
b r Œ j j h Œ x ¥ ò ¡ b f h © l
th¡F_y¤ij V‰W¡bfhŸtjh
m š y J n r ® ¡ f h â U ¥ g j h
v‹gâšjh‹ Ku©g£l fU¤J¡fŸ
tªjd. xUtÇ‹ th¡F_y¤âš
mt® F‰w¤ij x¥ò¡bfh©l
gFâia V‰W¡bfh©lhš F‰w«
rh£l¥g£lt® j©o¡f¥g£L
ö¡»Èl¥gLth®.
r£l¤â‹ nfŸÉia, ïªj mk®î,
Úâk‹w¤â‹ KG mk®É‰F
gÇªJiu¤jJ. Úâk‹w¤â‹ KG
mk®î rh£áfŸ r£l« r£l¥ãÇî 27
xUtuJ th¡F_y¤âš mt®
F ‰ w ¤ i j x ¥ ò ¡ b f h © l
gFâiaí« cŸsl¡f nt©L«
v‹W T¿aJ. ïªj¡ fU¤J
br‹id khÃy¤âš k£Lkšyhkš
ã Ç £ o Z ï ª â a h É ‹ ï j u
gFâfËY« ã‹g‰w¥g£lJ. ïªj¤
Ô®¥ã‹ mo¥gilÆš, fî©lD«
k‰W« gy ifâfŸ ãÇ£oZ
ïªâahÉš ö¡»š ïl¥g£ld®.
1945« tUl« ãÇî 27 g‰¿ (rh£áfŸ
r£l«) nkY« Éthâ¡f¥g£lJ.
bk£uhÞ ca®Úâk‹w¤âš òY¡F¿
n f h £ i l a h k ‰ W « v G t ®
r«kªj¥g£l tH¡»š mt®fS¡F
ö¡F j©lid Éâ¤J Érhuiz
Ú â k ‹ w « Ô ® ¥ g Ë ¤ j J . n k š
KiwpLfŸ, fî©l‹ tH¡»‹
m o ¥ g i l Æ š k W ¡ f ¥ g £ l J .
ifâfŸ mªju§fkhd rigÆš
(privy council) nkšKiwpL
b r Œ j n g h J t h ¡ F _ y ¤ â š
F‰w¤ij x¥ò¡bfh©l gFâia
cŸsl¡f¡TlhJ v‹gnj ãÇî
27‹ rÇahd òÇjš (És¡f«) v‹W
brhšÈ fî©l‹ tH¡»‹ Ô®¥ig
Û¿ mt®fis ÉLjiy brŒjJ.
fij m§nf KoaÉšiy. fî©l‹
Ô®¥ã‹ mo¥gilÆš gyU¡F kuz
j©lid Ãiwnt‰w¥g£lJ k‰W«
gy® kuz j©lidia vâ®gh®¤J
tÇirÆš ïUªjd®. fî©l‹
Ô®¥ã‹ mo¥gilÆš j©lid
bg‰w mid¤J tH¡»idí« MŒî
brŒa xU Miza¤ij br‹id
khÃy« ÃWÉaJ. ïªâah KGJ«
Äf¥ gy® Ãgªjid vJîÄ‹¿
ÉLjiy brŒa¥g£ld®.
kuz j©lid Éâ¡f¥g£l uh›Í
FGÉd® g‰¿ c¢rÚâk‹wnk,
jtWjyhd Ô®¥ò tH§f¥g£LŸsJ
v‹W ãufld¥gL¤â ïU¥gij
ftd¤âš bfhŸs nt©L«
v‹gij tÈíW¤â flªj ïu©L
tUl§fshf k¤âa khÃy muRfŸ,
#dhâgâ, MSe®fŸ M»nahU¡F
v © Â y l § f h f o j § f Ÿ
vGj¥g£LŸsd. Mdhš, ïJtiu
vªjÉj Éisî« V‰glntÆšiy.
72 tUl§fS¡F ã‹ò ïªâa muR
uh›Í tH¡if ghÇah® tH¡F
x J ¡ » a n g h J ï ª â a m u R
ftiy¥g£lijÉl jtWjyhf
kuz j©lid Éâ¡f¥g£LÉ£l
ïªâa®fŸ g‰¿ ãÇ£oZ murh§f«
ftiy bfhŸSkh? mšyJ btW«
r£l M£á v‹gJ g‰¿ k£Lnk
m¡fiw vL¤J¡ bfhŸSkh?
xU K‹ndho tH¡F òw¡fÂ¡f¥g£lJ
7
ÚâgâfË‹ É©z¥g¤â‹go 13 F‰wthËfËš
g©^É‹ kuz j©lid #dhâgâ ãuâgh
gh£OÈdhš Fiw¡f¥g£lJ. ï›tUl« #]‹
khj¤âšmL¤j F‰wthËahd m‹FZ khUâ
á©nl FHªij v‹W m¿É¡f¥g£ljhš kuz
j©lid tÇirÆš ïUªJ Ú¡f¥g£LÉ£lh®.
jahÃâ ãrhÆ‹ kuz j©lid 2003« tUl¤âš
x Ç r h f t ® d u h š M í Ÿ j © l i d a h f
Fiw¡f¥g£LÉ£lJ. #]iy 2011š #dhâgâ ãuâgh
gh£Oyhš cngªâuh k‰W« r¤jh‹ M»nahÇ‹ kuz
j©lid Fiw¡f¥g£LÉ£lJ.
ïJnghy, ghÇah® tH¡»š c¢rÚâk‹w« mË¤j
Ô®¥ã‹ mo¥gilÆš mªj tÇirÆš ï¥nghij¡F 8
ngU¡F k£Lnk kuz j©lid MíŸ j©lidahf
Fiw¡f¥gl nt©L«. ït‰¿‹ rhŒg‹dhÉ‹
fUiz kD k£L«jh‹ #dhâgâ ãuâgh gh£OÈ‹
mYtyf¤âš mtÇ‹ gjÉ¡ fhy« Koí«nghJ,
gâyË¡f¥glhkš ïU¡»wJ. xU tUl¤J¡F
K‹dhŸ ïªj tH¡F #dhâgâÆ‹ gÇÓyid¡F
m D ¥ g ¥ g £ l n g h J « r h Œ g ‹ d h É ‹ k u z
j©lidia Fiw¥gJ g‰¿ k¤âa cŸJiw
mik¢rf« V‹ gÇªJiu¡fÉšiy v‹gJ bjËthf
brhšy KoaÉšiy. jdJ 5 tUl gjÉ¡ fhy¤âš
ïu©liu tUl¤J¡FŸ 35 kuz j©lidia u¤J
brŒj ãuâgh gh£Oš muR ághÇR brŒâUªjhš
rhŒg‹dhÉ‹ kuz j©lidiaí« Tl¤jh‹ u¤J
brŒâU¡f Koí«.
ÛjKŸs F‰w« rh£l¥g£l VG ngÇ‹ fUiz kD
# d h â g â i a b r ‹ w i l a É š i y .
bgU«ghyhdt®fË‹ kD mt®fŸ vªj khÃy¢
áiwÆš j©lid¡F¡ fh¤âU¡»wh®fnsh
mªjªj khÃy ft®d®fshš ÃuhfÇ¡f¥g£LÉ£lJ.
ãuâgh gh£Oš j‹ gjÉ¡fhy« Koªj #]iy 24«
njâa‹W mtU¡F ã‹ tUgt®fŸ m›tsî

8
vËjhf kW¡f Koahj x‹iw brŒJ Ko¤âUªjh®.
mtU¡F K‹ gjÉÆš ïUªjt®fŸ Koî brŒahj
23 kD¡fnshL bjhl§»a mt® j‹ gjÉ¡fhy¤âš
F‰w« Ã%ã¡f¥g£l 40 ngiu cŸsl¡»a 9 òâa
kD¡fis¥bg‰wh®.
ït‰¿š 18 kD¡fis V‰W¡bfh©L (35
ifâfSilaJ) _‹iw (5 ifâfSilaJ)
ÃuhfÇ¤jh®. Koî brŒahj 11 kD¡fis (16
ifâfSilaJ) jk¡F ã‹ tu cŸs ãuzh¥ Kf®Í
Koî brŒJ bfhŸSkhW É£L¢ br‹¿U¡»wh®.
mt® ïªj tUl¤âš #]‹ 2« njâ j©lidia¡
Fiw¤j 35 ifâfSŸ xUtuhd gªJ ghòuh›
#dhâgâÆ‹ Koî¡F fh¤âU¡F«nghJ 2007
m¡nlhg® 18 m‹W ïwªJÉ£lh®. mtÇ‹
j©lidia Fiw¥gj‰fhf cŸJiw mik¢rf«
gÇªJiu brŒjnghJ mt® ïwªj brŒâ cŸJiw
mik¢rf¤J¡F br‹W nruÉšiy. K‹dnu
mtÇ‹ fUiz kD V‰f¥g£oUªjhš xU ntis
ghòuh› ï‹D« bfhŠr fhy« thœªâU¥ghuh v‹gJ
Éthj¤J¡FÇaJ.
ã u â g h g h £ O È ‹ r Ç ¤ â u « v ‹ g i j
v©Â¡ifnahL k£L« ïiz¤J¥ gh®¡f¡TlhJ.
mtuJ mQFKiw rh®ªj g©ò« mâš ïU¡»wJ.
òâa murh§f¤âš mik¢r® khW«nghJ mšyJ
k¤âa mik¢rf« kh‰¿ mik¡f¥gL«nghJ fUiz
kD rh®ªj jdJ gÇªJiufis cŸJiw mik¢rf«
kh‰¿ÆU¡»wJ. xU cŸJiw mik¢r® xU
ifâÆ‹ fUiz kDit ÃuhfÇ¡f gÇªJiu¤jhš
mtU¡F mL¤J tUgtU« m›thnw brŒth®
v‹gâšiy. vdnt, cŸJiw mik¢r® g.áj«gu«
kuz j©lidia u¤J brŒa¥ gÇªJiu¤j gy
tH¡FfŸ mtU¡F K‹d® cŸJiw mik¢ruhf
ïUªj átuh{gh£oš mšyJ vš.nf.m¤thÅahš
ÃuhfÇ¡f¥g£oU¡F«.
ïj‹go ãuâgh gh£Oš gjÉ V‰wJ« jdJ gjÉ¡
fhy¤â‹ Kjš gFâÆš 2009« tUl« bghJ
nj®jY¡F¥ ãwF òâa murh§f« Ã®khÂ¡f¥gL«
tiu fh¤âUªjh®. mjhtJ ÃYitÆš cŸs
fUiz kD¡fŸ nj®jY¡F ã‹ gjÉna‰F«
cŸJiw mik¢ruhš gÇÓÈ¡f¥gL« tiu
fh¤âUªjh®. r£l¤â‹go M£áÆš ïU¡F«
cŸJiw mik¢rÇ‹ gÇªJiuia¤jh‹ mt® nf£f
nt©L«. Kªija mik¢ruitÆ‹ gÇªJiuia
mt® nf£f nt©oa mtáaÄšiy. vdnt, mt®
u¤J brŒa nt©L« vd murh§f« ÉU«ãa fUiz
kD¡fË‹ Ûjhd Koîfis jhkj¥gL¤JtJ
bghW¤jkhf ïU¡F« v‹W mt® fUâdh® v‹W eh«
òÇªJbfhŸsyh«. mL¤jL¤j k¤âa cŸJiw
mik¢r®fŸ xU fUiz kDit u¤J brŒtj‰fhf
gÇªJiu¤jhš mªj kDÉ‹ÛJ jh‹ Koî
brŒtj‰fhd thŒ¥òfŸ _l¥g£LÉL« v‹W mt®
Ãid¤âU¡fyh«.
“ÃYitÆš cŸs x›bthU fUiz kD¡fis¥
g‰¿ murhš cÇa MHkhd Éthj« eilbgWtij
mt® cWâ¥gL¤âdh®” v‹W mtÇ‹ cjÉahs®
ï¥g¤âÇifahsÇl« T¿dh®.
g¢r‹ á§ tH¡F K‹ndho tH¡fhf
ïUªJ« uh›ÍÆ‹ Koî k‰W« nkny
F¿¥ãl¥g£LŸs MW tH¡FfË‹
KoîfŸ, j©lid mË¥gj‰F, F‰w«
bjhl®ghd NœÃiyfis k£L«
ftd¤âš vL¤J¡bfhŸS«
msÉš FW¡»É£lJ.
Ã Y i t Æ š c Ÿ s f U i z k D ¡ f Ë ‹ Û J ,
g.áj«gu¤J¡F Kªija mik¢r®fË‹ m¿îiu
mšyJ gÇªJiufŸ mtU¡F âU¥â mË¡fÉšiy
v‹gJ bjËthf¤ bjÇ»‹wJ. “murh§f«
m¿îW¤âago x›bthU tH¡»Y« cŸs
F‰w¤ij¡ Fiwthf¡ fh£Ltj‰FÇa fhuz§fis
/ NHšfis mt® ftd¤âš vL¤J¡bfh©lh®”
v‹W« mt® cjÉahs® e«Äl« T¿dh®.
#dhâgâahš fUiz kW¡f¥g£l IªJ ifâfË‹
fUiz kD¡fŸ g‰¿a nfhÇ¡if Ûjhd Éthj¤âš
c¢rÚâk‹w« jdJ Ô®¥ig mË¡F«nghJ, cŸJiw
mik¢rfK« #dhâgâí« ï¤jifa kD¡fis
v›thW ifahŸ»wh®fŸ v‹gJ g‰¿a bjËthd
És¡f« mË¡F« v‹W vâ®gh®¡f¥gL»wJ.
ï j ‰ » i l n a , j t W j y h f k u z j © l i d
mË¡f¥gLtij jL¥gj‰fhd r£l ghJfh¥ò
elto¡iffŸ Kiwahf brašglÉšiy v‹W
e«òtj‰fhd nghJkhd fhuz§fŸ cŸsJ. kuz
j©lidia xÊ¥gj‰F rhjfkhd cyfshÉa
ïa¡f¤ij ïÅnkY« ïªâah xJ¡»Él KoahJ.
- í¡nkhÏ¤
Mjhu«: FRONTLINE, br¥l«g® 7, 2012

9
mtŸ ngRtJ fhânyna ÉHÉšiy. Mdhš
mtŸ ÉÊ¡»‹w x›bthU Éehoí« mtŸ
f‹d¤âš ÉGªJ Kf¤ij eid¡»‹w
m¡f©Ù® flªj thu¤âÈUªJ bgÇjhf
ngr¤jh‹ brŒ»wJ. 10 khj§fS¡F K‹ò, r¤ah
rªnjhõkhd kzkfŸ, FHªij¥ gUt¡ fhjy‹
ntšKUfidâUkz«brŒJbfh©lhŸ.
ntš KUf‹, mtŸ FHªijahŒ ïUªjâÈUªJ
ÉU«ã m‹ò ts®ªjt‹. mt®fË‹ ïu©L
FL«g§fË‹ nt‰Wikfis rkhË¤J
xUtÊahŒ rkhjhd« brŒJ âUkz« brŒJ
b f h © l h ® f Ÿ . V b d ‹ w h š ï U t U n k
m£ltiz rhâÆÈUªjhY« ntW ntW »is
rhâia¢ nr®ªjt®fŸ. br¥l«g® 15« njâjh‹
r¤ah ntšKUfid filáahf¥ gh®¤jJ.
mJî« v¥go ÉUJef® kht£l¤âÈYŸs
rh¤ö® muR kU¤JtkidÆš Þbl¢rÇš
MlhkšmirahkšFË®ªJnghŒ–ãzkhf.
20 taJ¥ bg©zhd mtŸ bt£l btËÆš
bt¿¤J¥ gh®¤J¡ bfh©oUf»whŸ. mtË‹
x U g F â n t š K U f D l ‹ b r ¤ J ¥
nghŒÉ£lbj‹gJbtË¥gilahfbjÇ»wJ.
22 tajhd ntš, flªj thu« átfhá¡F
mU»YŸs KjÈ¥g£oÆš g£lhR Miy
bto¤J rhî¡F ïiuahd 38 ng®fËš xUt‹.
kj‹ g£lhR MiyÆš ntiy gh®¤J¡
bfh©oU¡F« ntš, mU»YŸs X« r¡â
g£lhR MiyÆš elªj Ô Ég¤ij nto¡if
gh®¡f¢ br‹wnghJ xU bgÇa fš mt‹
jiyÆš ÉH mªj ïl¤ânyna ïwªjh‹. j‹
tsU« taâš ghâ eh£fis g£lhR¤
bjhÊÈnyna fÊ¤jt‹. jdJ 9« tF¥ãš
gŸËÆÈUªJ Ã‹w ãwF 14 taâš kh§fÜÞ,
cyf¤J¡F m¿Kfkhdh‹. kh§fÜÞ k£Lkh?
fªjf«, bgh£lháa« ngh‹w všyhK«jh‹. ïªj
_‹¿‹ ïurhad¡ fyitjh‹ g£lhR¡fhd âl
czî¥ bghUshF«. ïªj g£lhR MiyÆšjh‹
r¤ahîldhd mt‹ fhjY« bkšy bkšy
mU«ãaJ. mt®fŸ fhjiy ts®¤j mªj
ntiyjh‹ mtD¡F rh¤jhdhfî« tªJ
thŒ¤jJ.
átfháÆYŸs ã¢rh©o¤ bjU KGtJ«
rhî¤J¡f« f¥ã ïUªjJ. mªj òj‹»Hik
_‹W M©fŸ åL âU«gÉšiy. _‹W ngU«
beU§»a e©g®fS« gŸË ïil Ã‹wt®fS«
Mt®. ntš, fhËuh{k‰W« rªâunkhf‹ v‹w
_t®jh‹ mJ. _tU« kj‹ g£lhR Miy, X«
r¡â g£lhR Miy Ég¤âš cÆ® ïHªjt®fŸ.
xU áyiu¡ fh¥gh‰w Ãid¤J m§F
nghdh®fnsh mšyJ nto¡if gh®¤JÉ£L
tuyh« v‹w nghdh®fnsh? xUtU« âU«ã
tuÉšiy.
“eh‹ xU ò‰Wnehahš jh¡f¥g£l nehahË”
v‹W rªâu nkhfÅ‹ jhŒ gÇksh brhš»wh®.
v‹id v‹ kf‹ xU fod ntiyí« brŒa
Élkh£lh‹. v§F nghf nt©LkhdhY«
ir¡»Ëšjh‹ it¤J¡ T£o¥nghth‹. ïÅ
vd¡F ah® ïU¡»wh®fŸ” v‹W mGJ
b f h © n l i f f i s É Ç ¡ » w h ® . j ‹
nfŸÉfS¡F ahU« gâyË¡f KoahJ v‹D«
mtyK«mtU¡FbjÇa¤jh‹brŒ»wJ.
mt® kfŸ rhªâa«khŸ nkY« J¡f¤âš
ïU¡»whŸ. 18 khj FHªijia ts®¡F« jh‹,
j‹ kfid ïªj¤ bjhÊY¡F mD¥gkh£nl‹
v ‹ W b r h š È ¥ ò y « ò » w h ® . j ‰ f h È f
btË¢r¤ij bfh£o ïiw¡F« ó¢r£o (Flower
Pot) v‹D« k¤jh¥ò ã‹ò É£L¢ brštJ,
fÇ¡F¥igí« ïU£L«jh‹ v‹W mtU¡F
e‹whf¤bjÇªâU¡»wJ.
flªj MW tUl§fËš 84 Ég¤JfŸ, 185 cÆ®gÈ flªj 50 tUl§fshf khwhj xU fij
jÄœeh£oYŸs g£lhR efu« v‹w mtÑ®¤âahd efukhd átfhá g‰¿..
e« ÔghtË És¡FfË‹ ã‹DŸs Rikátfhá
- T.S. Râ®

10
mL¤j rªâš xU xÈ bgU¡»Æš uÍÅfhª¤
gl¥ ghlš xÈ¤J¡ bfh©L« my¿¡bfh©L«
ïU¥gJ átfháÆ‹ ïjaÄšyh j‹ikia
btËfh£LtJ nghš ïUªjJ. xU bg©
ó ¥ b g Œ â a j ‰ f h f x U å £ o š e l ¡ F «
ÉHhÉšjh‹ ïªj¡ nfhyhfy«. fhËuhÍ‹
bg‰nwh®fŸ k‰W« FL«g cW¥ãd®fËl«
J¡f« nf£f Äf¥bgÇa F«gš x‹W EiH»wJ.
rªnjhõK« J¡fK« mL¤jL¤J el¥gJ nrhf«
KoªjJ« mL¤jjhf el¡F« thœ¡ifia
R£o¡fh£LtJ nghyî« ïUªjJ. mâY«
uh¡bf£ bto x‹W ÔghtË ïuÉš bghU¤â
it¥gJ« mJ òw¥g£L nghdJ« mL¤j uh¡bf£
bghU¤âljahuhtJnghyïUªjJ.
clš CdK‰w fhËuh{-‹ jªij fšyh»¥
n g h d K f ¤ n j h ‰ w ¤ J l ‹ ï i k ¡ f h j
ÉÊfSlD« c£fh®ªJ bfh©L ïU¡»wh®.
mtUila _¤j kf‹ FUrhÄ j‹ kf‹
fhËuh{-I Ãid¤J mt® fy§»¥ nghŒ
ï U ¡ » w h ® v ‹ » w h ® . ò j ‹ » H i k i a
m¡FL«g¤âd® Mtyhf vâ®gh®¤J¡
bfh©oUªjd®. Vbd‹whš m‹Wjh‹
fhËuh{-‹ rnfhjÇ g¤âufhËia xU
kh¥ãŸis å£lh® tªJ gh®¡f¥ nghtjhf
Koth» ïUªjJ. Mdhš, mªnjh? m‹W
fhËuh{ãz«å£L¡FtªJnr®ªjJ.
ïªj¥ gFâfËš Ég¤JfËdhš rhî v‹gJ
x‹W« òâajhd ÉraÄšiy. flªj MW
tUl§fËš k£L« 84 Ég¤JfŸ elªJ 185
eg®fŸ cÆÇHªâU¡»wh®fŸ. thœ¡if ef®ªJ
bfh©oU¡f¤jh‹ nt©L« v‹gJ jÉ®¡f
ïayhjJjh‹. mjdhšjh‹ 2010« M©L
bgÇah©lt® g£lhR MiyÆš j‹ khkh mnrh¡
beU¥ãdhš cÆÇHªj nghJ« kUkf‹
mªnjhÂuh{mnj bjhÊÈš ïw§»l
nahá¡fÉšiy. mnj bjhÊÈš ïw§»dh®.
f l ª j t h u « m n j É g ¤ â d h š ï w ª J
nghdt®fËš mªnjhÂ uh#&« xUt®. mnj
FL«g¤ij¢ nr®ªj _‹W eg®fŸ ï‹dK«
mnj bjhÊÈš bt›ntW g£lhR MiyfËš
ntiygh®¤J¡bfh©Ljh‹ïU¡»wh®fŸ.
átfháÆš kh‰W¤ bjhÊš v‹W ntW vj‰F«
tÊÆšyhjJjh‹ ïj‰bfšyh« fhuz«.
x‹wiu y£r« k¡fis bjhÊyhs®fshf
bfh©L ïa§F« 700¡F« nk‰g£l g£lhR
MiyfËš ïªâahÉ‹ 90 rjåj g£lhRfŸ
c‰g¤âah»‹wd. ïâš gÂ brŒgt®fŸ
m i d t U « ï s « t a â d ® . g Ÿ Ë Æ š
ò¤jf§fis Rk¥gj‰F gâyhf ó¢r£o,
mQF©L k‰W« uh¡bf£ ngh‹w btofŸ
jahÇ¥gâš KidªJ <Lg£LÉ£lt®fŸ
cjhuzkhf Ûdh£á g£lhR MiyÆš ntiy
gh®¡F« gŠrt®z¤ij brhšyyh« VHh«
tF¥ãš ïilÃ‹w ã‹ò flªj ïu©L
tUl§fshf mQF©L btoÆš âÂ¤J
it¡f¥gL« âÇia brŒJ bfh©oU¡»whŸ.
Mdhš, fz¡if rÇahf¥ nghlkh£lhŸ
nghÈU¡»wJ. j‹Dila taJ 20 v‹W
brhšÈ¡ bfh©oU¡»whŸ. “v‹ ntiy vd¡F
Äfî« ão¤âU¡»wJ. xU ehS¡F %.150 tiu
r«ghâ¡»nw‹”v‹»whŸ.
g £ l h R M i y f Ë š n t i y g h ® ¡ F «
FHªijfS¡F LnlhÇaš el¤J« kÅj cÇik
k‰W« fšÉ ÃWtd¤ij¢ (Human Rights and
Educational Organisation) nr®ªj mªnjhÂ
bršt« brhš»wh®. “ïªj bjhÊ‰rhiyfËš
ntiy brŒí« FHªijfË‹ v©Â¡if
K‹igÉl j‰nghJ btFthf¡ FiwªJÉ£lJ.
j ‰ n g h i j a v © Â ¡ i f 3 0 0 0 n g h y
ïU¡f¡TL«. mJî« 14 taâÈUªJ 17
tiuÆyhd tu«ãÈU¥gt®fŸ” v‹»wh®. khÃy
òŸËÉtu¡ fz¡bfh‹W 1990fË‹ eLÉš
vL¡f¥g£lnghJ ït®fË‹ v©Â¡if
30,000¡FnkšïUªjJ.
ïªj¤ bjhÊš v¥bghGJ« K‹dÂÆš
ïU¡F« xU bjhÊyhF«. ïu©lh« ïl¤âš
cŸs $ fhËÞtÇ g£lhR bjhÊ‰rhiyÆ‹
(M©L¡F %.150 nfho) 7,000 gÂahs®fËš
500 ng® x›bthU M©L« kh¿¡bfh©nl
ïU¡»‹wd®. mªj msÉ‰F tWikí« gáí«
ïU¥gjhš xU bjhÊ‰rhiyÆš ntiy gh®¡F«
gÂahsiu mj‰F ngh£o ÃWtd« áy 100
%ghŒfŸ mšyJ ntiy neu¤â‹nghJ njÚ®
k ‰ W « á ‰ W © o m Ë ¡ f ¥ g L « v ‹ w
cWâbkhÊÆ‹ ngÇš jdJ bjhÊ‰rhiy¡F
ïG¡fKoí«.

11
ïj‹ _y« ek¡F bjÇa tUtJ v‹dbt‹whš,
ïurhad¡ fyitÆš vt‰iw nr®¡f¡TlhJ
v‹w bjhÊšE£g« bjÇªj eg®fŸ MiyfËš
gÂÆš ïšiy. N¥g® itr® mšyJ ïaªâu¥
gÂahs® (Fore man) ntiy brŒJbfh©nl
n t i y i a ¡ f ‰ W ¡ b f h Ÿ t J v ‹ g J
nguhg¤jhf¤jh‹ Koí«.
bjhÊšE£g kdÃiy v‹gnj
Ãyhit¥ ão¡f Ãid¥gJ
n g h ‹ w J j h ‹ . ï ª j
ô Å £ L f i s e h ‹ F
k h j ¤ â ‰ F x U K i w
nk‰gh®it brŒí« Miy
M Œ t h s ® b r h š t J
v‹dbt‹whš ïªj¥gÂ
brŒgt®fËš 70 rjåj¤âd®
ÉâKiwfis Ûw¤jh‹
brŒ»wh®fŸv‹»wh®.
vªj xU kÅjU« iffËš
ciwfnsh jiyÆš Kf_o
ngh‹w ghJfh¥ò ftr¤Jl‹
ntiy brŒtâšiy v‹gJ
átfháÆš Miyfis xU
R ‰ W R ‰ ¿ t ª j h š
c§fS¡F¤ bjÇatU«.
Äf¥bgÇa MiyfŸ vd
brhšy¥gL« ïl§fËY« ïnj
mty«jh‹. u¥g® ghŒfŸ cgnahf¥gL¤j¥gl
n t © L « m J î « f h © g j Ç J j h ‹ .
KjyhËfË‹ nguhir fhuzkhf ku§fË‹
m o Æ Y « b t £ l b t Ë Æ Y « c Ÿ s
fhÈÆl§fis áW jahÇ¥ghs®fS¡F cŸ
x ¥ g ª j m o ¥ g i l Æ š t h l i f ¡ F
É£LÉL»wh®fŸ. ïJg‰¿ všyh« nfŸÉ nf£f
gÆ‰á ïšyhj bjhÊyhË¡F, Ãòz¤Jt¥
òÇjnyh, ntiy nghŒÉLnk v‹w gaÄU¥gjhš
kdijÇankhïU¥gâšiy.
bt£l btËÆš urhad¥ bghU£fis
ifahŸtJ m›t¥nghJ eilbgW« bghJthd
ÉâKiw ÛwšfËš x‹W. btofis¥ ngh£L
it¥gJ, v¥go beU¥ò guîtj‰F Vjthf X«
r¡â MiyÆš ÃfœªjJ v‹gij¡ fhtšJiw
R£o¡fh£odh®fŸ. “mâf¥go T£l« nr®tJ
ï‹bdhU ãu¢rid. ïuhrad¥ bghUŸ
ï U ¡ F « m i w Æ š ï U t U ¡ F n k š
ïU¡f¡TlhJ v‹gJ Éâ. Mdhš, MW Kjš
v£L eg®fŸ ïU¡»wh®fŸ” v‹W ÉUJef®
kht£l fhtšJiw Miza® e{kš nfhlh
T¿dh®.
ntiy beU¡fo neu§fËš
j‰fhÈfkhf gÂahs®fis
n t i y ¡ F m k ® ¤ â ¡
bfhŸtJ ï§nf bghJ
tH¡fkhf ïU¡»wJ. ïJ
K j y h Ë f S ¡ F Ä f î «
r h j f k h d x ‹ w h F « .
ï J n g h y É g ¤ J ¡ f Ë š
mt®fS¡F eZl<L v‹W
vJî« bfhL¡f nt©oaJ
ï š i y . b r ¥ l « g ® 5 «
njâa‹W m§F 300 eg®fŸ
ntiy brŒj nghâY« Tl
X« r¡â g£lhR MiyÆš 50
eg®fS¡F¤jh‹ khÃy
ntiy <£Lwâ â£l¤â‹Ñœ
gâîbrŒa¥g£oUªjJ;
ïªj¤ bjhÊÈš kh‰w§fŸ
b f h © L t u ï ª j
mr«ghÉj« xU fhuzkhf
ï U ¡ F k h ? “ X « r ¡ â
M i y Æ š n t i y b r Œ j
ntiyah£fË‹ m¿ahikia it¤J¥ gh®¤jhš
ghJfh¥ò tÊKiwfŸ bjÇahjt®fis it¤J
ntiy gh®¥gJ v›tsî JaukhdJ v‹W Miy
ghJfh¥ò Ãòzuhd V. $uh« TW»wh®.
M i y f Ë š c Ÿ s b e U ¥ ò m i z ¡ F «
g¡bf£fËškzšïšiy.
ïu©L tUl§fS¡F K‹ng jÄœ ehL
Ôaiz¥ò¤ Jiwahš mâf thŒ¥òŸs Ô
ão¡F« ïlkhf átfhá cŸË£l ÉUJef®
kht£l« m¿É¡f¥g£lnghJ« mªj¥ gFâfËš
mik¡f¥g£LŸs Ôaiz¥gh‹fŸ btW«
fh£á¥ bghUnsjh‹ v‹gij¤ jÉu mitfis
bto kUªJ Ô Ég¤J tU«nghJ cgnahf¥gL¤j
KoahJ v‹W átfhá Ôaiz¥ò mâfhÇ M®.
r©Kfuh#&YTW»wh®.
Kªija Ég¤âš Ô¡fha«g£l ïªj¥ bg©Q¡F
ïJtiu vªj xU ïH¥ÕL« tH§f¥glÉšiy.

átfháÆYŸs bghJ kU¤Jtkid Ô¡fha¥
ãÇî Äfî« Mu«g f£l ÃiyÆnynajh‹
cŸsJ. beU¥nghL ÉisahL« ïlkhd mâY«
thu¤â‹ VG eh£fS«, ehË‹ 24 kÂ neuK«
beU¥ò mghaKŸs átfháÆš m¥go ïU¥gJ
Äfî« mâ®¢á jU»‹wJ. ïªj Ég¤J¡F ã‹ò
b#ayÈjh muR 4.5 nfho %ghŒ xJ¡» ïªj¥
ãÇitnk«gL¤âlMizãw¥ã¤âU¡»wJ.
1923« M©L bjhl§»a ïªj¥ g£lhR¤
bjhÊÈš gÆ‰á bg‰w kÅj ts«, 1990fËš
âU¥ó® gFâfËš Mil¤ bjhÊ‰rhiyfshš
ft®ªâG¡f¥g£ld®. ïJfhuzkhf ÉGªj
bgÇa ïilbtË bjhÊšE£g m¿nth
g Æ ‰ á n a h ï š y h j k ¡ f s h š g ¡ f ¤ J
k h t £ l § f Ë È U ª J b f h © L t u ¥ g £ L
Ãu¥g¥g£ld. ï¤bjhÊiy ftdkhŒ ftÅ¤J
tUgt®fŸ átfháia¥ bghW¤jtiu
“m¿ahikjh‹Mdªj«”v‹»‹wd®.
tUl¤â‰F 1500 nfho %ghŒ òuS« ïªj¤
bjhÊY¡F kÅj®fis gÆ‰áaË¡F« vªj
ÃWtdK« ïšyhjJ bgU§FiwahF«. m¥go¥
gÆ‹wt®fŸ ešy gÂ¢ NHiy nf£L¥
bgWth®fŸ. jÄœehL kfË® nk«gh£L¤
â £ l ¤ â ‹ Ñ œ b g © f i s ï j ‰ F
gÆ‰WÉ¥gj‰fhd K‹bkhÊî, â£lÄl¥g£L
mªjmsÉnynaÃYitÆšcŸsJ.
$fhçÞtÇ Miy ngh‹wt‰¿š gÂÆš
mk®¤âl $fhçÞtÇ fšÿÇÆš 6 khj¥ gÆ‰á
x‹W el¤j¥gL»‹wJ. g£lhR¤ bjhÊš k‰W«
mj‹ ghJfh¥ò g‰¿a gÆ‰á j« ïl§fËš
n t i y ¡ F m k ® ¤ â ¡ b f h Ÿ s v ‹ n w
el¤j¥gL»wJ.
bg£nuhÈa« k‰W« btokUªJ ghJfh¥ò
ÃWtd¤â‹ (PESO) ÉÇî¥gFâ átfháÆš
mik¡f¥g£LŸsJ. mid¤J ôÅ£LfS¡F«
bghW¥ghf IªJ mYty®fis k£L«
bfh©LŸsJ. cy»nyna mâf msÉš g£lhR
c‰g¤âÆš átfhá ïu©lhtJ ïl¤âš
ïUªjhY« ïJjh‹ Ãiyik. KjÈl«
ÓdhÉYŸs äí ah§ (Lin yang) gFâahF«. ïJ
cŸq® k¡fS¡F ešy tUkhd« <£L«
thŒ¥òŸsbjhÊyhF«.
Ég¤J¡F¥ ãwF khÃy k¤âa muRfŸ
MŒîfS¡F Kid»‹wd. ïâš mâfhÇfŸ
midtU« Miyfis k£L« bghW¥gh¡»l
Ka‰á¡»wh®fŸ. MW Jiwfis¢ nr®ªj MW
eg®fŸ bfh©l MW FG¡fŸ, vâ®ghuhkš
MiyfS¡F br‹W gh®itÆl ïU¡»wh®fŸ.
mt®fŸ btokUªJ, fhtš, Mnuh¡»a«,
Ôaiz¥ò, bjhÊyhs® k‰W« bjhHšJiwfis
rh®ªj eg®fŸ br¥l«g® 25¡FŸ 700
Miyfisí«gh®itÆl¥ngh»wh®fŸ.
ïªj MŒî, btW« f©Jil¥òjh‹ v‹»wh®
vÉl‹Þ (Evidence) v‹D« j‹dh®t
ÃWtd¤â‹ braš ïa¡Feuhd fâ® v‹gt®,
“v¥go MW FG¡fŸ k£L« 700 Miyfis
gâidªJ eh£fS¡FŸ gh®itÆ£LÉl Koí«.
mâY« gy åLfËš mDkâ ïšyhkš g£lhR
ntiy el¡»wJ. ïªj MŒÉdhš x‹W«
bgÇjhf tªJÉl¥ nghtâšiy v‹W
všnyhU¡F«bjÇí«”v‹Wbrhš»wh®.
gy M©Lfshf Miy cÇikahs®fŸ
bjhÊyhs®fŸ gFâ ntiyia å£o‰F vL¤J¢
br‹W brŒtij MjÇ¤âUªjd®. mjdhš gy
åLfËš NÇa‹ kiwªj ãwF _y¥bghUshf
mË¡f¥gLtJ kWehŸ fhiyÆš Ko¡f¥g£l
ru¡Ffshf kh‰w¥gL»wJ. br¥l«g® 8 m‹W,
kht£l Ã®thf¤âd® átfháÆš xU å£oš %. 8
y£r« kâ¥òŸs 90 g£lhR bg£ofis
if¥g‰¿d®.
ïJk£Lnk ftiy bfhŸs nt©oa x‹W mšy.
bto kUªJ¤ Jiw¡F« MiyfS¡F« cŸs
cwî g‰¿ fhtšJiwÆš ïU¥gt®fŸ
R£o¡fh£L»wh®fŸ. vdnt gy tH¡FfËš
É â K i w Û w š f Ÿ f © L
bfhŸs¥gLtâšiyah«. ïil¡fhy ntiy
ÃW¤â it¥ò neh£OÞfS¡F v‹W xU Éiy
Ã®za« brŒa¥g£oU¡»wJ. mJ mj‰F Ô®î
f©LÉL«. eh¡ó® k‰W« br‹id btokUªJ¤
JiwÆÈUªJ mâfhÇfŸ ïªj Ég¤Jg‰¿
Muha átfhá tªjnghJ mt®fŸ j§FÄl«

k‰W« czî¢ bryîfis V‰W¡bfh©lJ.
átfháÆYŸs mt®fsJ cŸq® mYtyf«
m š y , g £ l h R M i y f Ë ‹ r § f « j h ‹
(TANFAMA)
%.20,000/-¡fhd j§F ÉLâÆ‹ f£lz¢ Ó£L
(bill) TANFAMA bgaÇšjh‹ ïU¡»wJ. 225
MiyfŸ ïâš gâî bg‰¿U¡»‹wd. ï‹D«
mªj ãš f£l¥glÉšiy v‹Wjh‹. TANFAMA-
Éd®brhšÈ¡bfhŸ»wh®fŸ.
g£lhR c‰g¤âahs®fŸ g£lhR É‰gid
mâfkhf el¡F« fhy§fËš mt®fŸÛJ
Clf§fË‹ gh®it gLtJg‰¿ tU¤j¥g£L¡
bfhŸ»wh®fŸ. ïªj MiyfŸ br¥l«g® 6 Kjš 9
tiu _l¥g£LŸsjhš ÔghtË¡fhf ntiy
KL¡»Él¥gL«.
“ïªj¤ bjhÊš brŒtJ v‹dnth fŸs¢
rhuha« fhŒ¢RtJ nghš gh®¡f¥gL»wJ” v‹W
nfhg« bfhŸ»wh®, ïªâa g£lhR MiyfŸ
r§f¤â‹ jiyt® n#. jÄœ bršt‹. “ïªj
M Œ î ¡ f h f t U « m Y t y ® f Ÿ ï ª j ¤
bjhÊiyna bga® bfl¢ brŒJÉL»wh®fŸ.
Éâfis ÛW»‹wt®fË‹ cÇk¤ij ïu¤J
brŒayh«. mj‰F¥ gâyhf ïªj bjhÊš
brŒgt®fŸ midtiuí« j¥ò brŒgt®fshf
V‹ gh®¡f nt©L«? fšÿÇfS¡F »nuL
jUtij¥nghy MiyfS¡F« V‹ »nuL
ju¡TlhJ”v‹Wnf£»wh®.
átfháÆš ïªj¤ bjhÊš vâ® bfhŸS«
Äf¥bgÇa rthš jhÅa§» fUÉfis m¿Kf«
brŒa KoahâU¥gJ, nkY« JiwKf§fŸ
g£lhRfis V‰Wkâ¡F V‰W¡ bfhŸtâšiy.
M d h š , Ó d m u R ï i t f i s v Ë â š
Éisah£L¥ bghUŸ vd¡T¿ 30,000
nfho¡fhd cyf¢ rªijia M¡»uÄ¤J¡
bfh©oU¡»wJ.
g£lhR¤ bjhÊnyhL átfhá ò¤jf§fŸ t©z
b j Œ t ¥ g l § f Ÿ c Ÿ s f h y © l ® f Ÿ
ngh‹wt‰iw m¢áL« m¢R¤ bjhÊY¡F«
ikakhf ïU¡»wJ. F£o #¥gh‹ v‹W
#tA®yhš neUthš miH¡f¥g£l átfhá ïÅ
òâanjh® mtjhu« vL¤jhf nt©L«. ïªj
âUÉHh¡fŸ bfh©lhL« rka« òâa
btË¢r¤âš ešygo òÇªJ bfhŸs¥gl
nt©L«.
beU¥ò ão¡f it¡f
átfhá¡F mU»YŸs xU g£lhR
Miy vÇªJ nghd ã‹ò m§F br‹W
gh®¤jnghJ v¥go ghJfh¥ò ÉâfŸ
Ûw¥g£LŸsJ v‹gij MŒî brŒâl
KoªjJ v‹W brhš»wh® T.S. Râ®.
mªj¡ fW¥ò òj‹»Hik¡F 8 eh£fS¡F K‹òjh‹
ã. u§frhÄ, Jiz¤ jiyik f£L¥gh£L mâfhÇ,
btokUªJ JiwÆ‹ átfhá »is¡F kh‰w¥g£lh®.
mtU« mt® FGÉdU« KjÈ¥g£oÆš cŸs
(átfháÆÈUªJ 16 ».Û) X«r¡â g£lhR Miyia
nk‰gh®itÆl br‹wd®. MfÞ£ 28« njâ mt®fŸ
38 ÉâKiw ÛwšfŸ ïU¥gjhf¡ f©Lão¤jd®.
mâš gy bgÇa ãu¢ridfŸ áy á¿a ãu¢ridfŸ
vd ïUªjd. cÇk¤ij u¤J brŒJ ÉLtj‰fhd
všyh¡ fhuz§fS« mªj áy k‰W« gy
ãu¢ridfËšïUªjJmit:
· 160 eg®fŸ ntiy brŒa nt©oa mªj
MiyÆš 300 eg®fŸ ntiy gh®¤J¡
bfh©oUªjd®.
· 35 eg®fŸ ku§fË‹ moÆš mk®ªJ g£lhR
b r Œ J b f h © o U ª j h ® f Ÿ . M d h š ,
É â f Ë ‹ g o m j ‰ f h d m i w f Ë š
k£L«jh‹brŒant©L«.
· ïU«òbghU£fŸga‹gL¤j¥g£ld.
· 35 gÂ miwfS¡fhd f£ol mDkâna
tH§f¥g£oUªJ« 55 gÂ miwfŸ
f£l¥g£oUªjd.
“Ú§f òif¥ ão¥Õ§fsh” v‹W v§fŸ g¤âÇ¡if¡
FG mªj Miyia gh®itÆl br‹wnghJ m§F
ï U ª j f h t š J i w c j É M Œ t h s ®
brštuh{nf£lh®. Ég¤J¡F¥ã‹ eh‹F ehŸ fÊ¤J
nghd v§fis ï¥go¡ nf£L “Ú§fŸ brŒakh£O®fŸ
v‹W bjÇí« v‹whY« nf£f nt©oaJ v§fŸ
flik”v‹WbrhšÈKo¤jh®.

ï¥go¥g£l v¢rÇ¡iffŸ ã‹g‰w¥g£oUªjhš 38
eg®fŸ cÆÇH¡f ne®ªâU¡fhJ. Ég¤J¡F¥ ã‹ò
mªj Miyia gh®itÆ£lnghJ ghJfh¥ò ÉâfŸ
v›thW Ûw¥glyh« v‹gj‰F xU cjhuzkhf, mJ
ïUªjJ. MŒî¡ FGÉ‹ tUif, cÇk¤ij
j‰fhÈfkhf u¤J brŒtj‰fhd Koî Miy,
Ã®thf¤âdiux‹W«brŒahJv‹WbjÇªjJ.
· fhtyhËÆ‹ miwÆš mYÄÅa« gîl®
Ãiwªjou«fŸÃiwªâUªjd.
· f¢rh¥ bghU£fS« ïWâ¥ bghU£fS« jiu
KGtJ« bt£l btËÆš ku§fË‹ moÆš
áj¿ »lªjJ. ïij¤ jh‹ K‹d®
gh®itÆ£l bto kUªJ Jiw FGÉdU«
M£nrã¤âUªjd® Ô ão¤jJ« X« r¡â
MiyKGtJ«guttrâahŒïUªjJ.
· mâfkhŒ ts®ªj òš, Ô ntfkhŒ¥ gut trâ
brŒJbfhL¤jJ.
· mDkâ tH§f¥glhj miwfËš g£lhR
ÃiwªâUªjJ. ïªj miwfËš ïUªj
g £ l h R f Ÿ b t o ¤ J ¢ á j ¿ a J v ª j
ÔghtËÆY« ïšyhj ÉjkhŒ Ég¤J¡F¥
ã‹ ãz§fS« if, fhš cilªj kÅj
c l š f s h Œ É u É ï U ª j J . ï â š
bfhLikahd Éõa« v‹dbt‹whš
ï¤jid ÉâKiw ÛwšfŸ ïUªJ« X« r¡â
g £ l h R M i y Æ ‹ c Ç k « u ¤ J
brŒa¥glÉšiy. xU ntis mj‹
cÇikahs® muáaÈš m›tsî bršth¡F
cŸstnuh? m¥gona fjit ïG¤J _o Óš
it¤JÉl KoahJ. áy ntiyfis
Ko¤Jjh‹ _ol nt©L«. ïšiyba‹whš
mJî« ghJfh¥ãšiy v‹W u§frhÄ
brhš»wh®.
g£lhR¤ bjhÊÈš ïU¥gt®fŸ brhštJ
v‹dbt‹whš Ég¤J elªj ã‹ XÇU kÂ
neu§fËš xJ¡f nt©oaitfis, brŒa
nt©oaitfis brŒjã‹ fhtšJiw¡F
bjÇÉ¤J clnd Óš it¤JÉLth®fŸ v‹W.
Mdhš, ï¥nghJ xU thu« M»í« vJî«
eilbgwhjJ rªnjf¤ij vG¥ò»‹wJ. ïJ
ïayh¤jdkhmšyJâwik¡Fiwth?
br¥l«g® 5« njâ kâa« 12.10¡F beU¥ò
ão¤jnghJ btokUªJ¤ Jiw f£L¥gh£lhs®
Kjš ehns cÇk« u¤J brŒa¥g£LÉ£lbj‹W
ifiafGÉÉ£lh®Mdhš:
· cÇk« u¤J v‹whš V‹ Óš it¡f¥glÉšiy.
nk‰gh®it KoªJ xU thu« M»í« ntiy
bjhl®ªJelªjJv›thW?
· u¤J g‰¿ kht£l M£áaU¡nfh fhtšJiw
f©fhÂ¥ghsU¡nfh vªj jftY« ïšiy.
ïªj Ég¤J elªJ 8 kÂ neu ïilbtË¡F
ã ‹ j h ‹ b j h i y e f š ( F a x )
brŒa¥g£oU¡»wJ. Éiuî¤ jghš (Speed
Post) mD¥ãajhf brhšy¥g£lJ ï‹D«
nruntÆšiy.
Ô vÇa Mu«ã¤jJ« vªj cÆ® ïH¥ò« el¡fÉšiy.
Ô ão¤j miu kÂ neu¤J¡F ã‹ò uh¡bf£oš
b r Y ¤ j ¥ g L « ï u h r a d m i w Æ š b t o
bto¤jJjh‹. ï¤jifa bfh^u kuz§fŸ ÃfH¡
f h u z « . m i t n t o ¡ i f g h ® ¤ J ¡
bfh©oUªjt®fis J¥gh¡» F©L nghš
jh¡»aJ,bgU§fha§fisc©lh¡»aJ.
50 »nyh fy® bto kUªJfis nrÄ¡f X« r¡â
Miy¡F mDkâ¡f¥g£oUªJ« 8 l‹ tiu m§F
nrÄ¡f¥g£oUªjJ v‹W áy® brhš»wh®fŸ. ïwªj
38 eg®fËš 34 eg®fŸ nto¡if gh®¡f tªjt®fŸ
ehšt®jh‹m§nfnantiygh®¤jt®fŸ.
ÉUJef® kht£l vÞ.ã. e{kš nfhlh brhš»wh®
“x›bthU ÉâKiwí« X« r¡â MiyÆš
Û w ¥ g £ o U ¡ » w J . ä R ¡ F É l ¡ T l h J ,
Él¥g£oU¡»wJ. u¥g® ghŒfŸ cgnahf¥g£oU¡f
nt©L«, mJ ïšiy. ïurhad¡ fyit j¥ghd
É»j¤âš fy¡f¥g£oU¡»wJ. mšyhkš mâf
F « g š , m â f ï u r h a d ¥ b g h U Ÿ n r Ä ¥ ò
ïitbašyhK«fhuz§fŸjh‹”v‹»wh®.
ÔghtË¡F Kªija khj§fŸ Ég¤J¡ fhy«
v‹wiH¡f¥gL«. Vbd‹whš, cÇikahs®fŸ
n t i y f i s K o ¡ f m t r u m t r u k h Œ
»il¤jt®fis všyh« ntiy¡F it¥gh®fŸ.
ntiy brŒgt®fS¡nfh, gŸËÆš ïil Ã‹w
ït®fS¡nfh gz« r«ghâ¡f ïJjh‹ neu«,
ehS¡F%.300tiuTÈahf¡»il¡F«.
x›bthU ehS« ï§»UªJ g¤âukhŒ åL âU«ò«
ntiyah£fS¡F thœÉš xU ehŸ TLjyhf¡
»il¤jjhŒÃid¡fyh«.
- Mjhu«: bjAšfh, 22 br¥l«g® 2012

ïªâa c¢rÚâk‹w«
F‰w nkšKiwp£L Úâk‹w«
áw¥ò ÉLjiy kD (F.r) v©. 6432‹ 2012
ÉyhÞ gh©L u§gth® k‰W« ãw® ... kDjhu®
vâ®
kfhuhZou muR & ãw® … ... vâ® kDjhu®
Ô®¥ò
Úâaur® rjhát«
1) FW»anjh® nfŸÉ ïªj kDit¥ bghW¤J v‹dbt‹whš 1860š ïªâa j©lid¢ r£l¤â‹Ñœ gšntW
tifahd F‰w§fË‹Ñœ g£oaš tF¥ãd® k‰W« g£oaš gH§FoÆdiu¥ ghJfh¡F« r£l« 1989‹go
(RU¡fkhf vÞ.á. vÞ.o. r£l«) tH¡bfh‹W tU«nghJ F‰w« rh£l¥g£lt® K‹#hÛ‹ bgw ãÇî 438 (ïªâa
F‰wÉašeilKiw¢r£l¤â‹1973)ÑœtÊïU¡»wjhv‹gJjh‹.
2) rÉjh khj› m¡fnlÆ‹ òfh® kDÉš mjhtJ _‹whtJ vâ® kDjhu®, mtU« mtuJ FL«g¤jhU«
kfhuhZou khÃy¤âYŸs mfkJ ef® kht£l«, f®#h£ jhYfhÉYŸs fªnjZtÇ v‹D« »uhk¤âš Étrha
ntiy brŒJ ãiH¤J tU»wh®. nkY« kDjhuU¡F Étrha Ãy« c©L. mJ ghYghDjhÞ gth® k‰W«
mU©ghDjhÞgth®M»nahÇ‹ÉtrhaÃy§fS¡Fg¡f¤âšmikªJŸsJ.
15.6.2012« njâa‹W j‹Dila Étrha Ãy¤âš nj§» ïUªj kiH Úiu ghYghDjhÞ Ãy¤âš
tÊªnjhlÉ£LÉ£lh®. kDjhuU« mt® fztU« vÞ.o. gÞ ÃW¤j¤âš fh#h£ brštj‰F fh¤âUªjd®.
mªj neu« ghY ghDjhÞ gth® m§nf tªJ mt®fŸ #hâ¥ bgaiu brhšÈ j‹Dila Ãy¤âš kiHÚiu
tÊªnjhlÉ£lj‰fhf nfhgkhŒ â£oago ïUªjh®. ã‹ kDjhuU« mtU« åL âU«ãa ã‹ò F‰w«
rh£l¥g£oUªj k‰wt®fnshL nr®ªJ å£o‰F tªJ â£l Mu«ã¤jh®fŸ. m¥nghJ« rhâ¥ bgaiu brhšÈ
â£oanjhLkDjhu®k‰W«FL«g¤jh®fisf«ò,f¤â,fšngh‹wt‰whšjh¡fî«brŒjd®.mj‹ã‹òmnj
ehËš kfhuhZou khÃy mfkJ ef®, f®#hl fhtš Ãiya¤âš Kjš jftš m¿¡if (FIR) gâî brŒa¥g£lJ,
gâîv©.139/2012.
3) kDjhuU« F‰w« rh£l¥g£LŸs ãwU« K‹#hÛ‹ É©z¥ã¤J F‰w¥ãÇî v©.438Ñœ (F‰wÉaš ïju
kD)É‹ Ñœ v© 712, 2012š mfkJ efÇYŸs brr‹Þ Úâk‹w¤âš gâî brŒjd®. 4.7.2012« njâÆ£l
MizÆ‹ÑœTLjšbrr‹ÞÚâgâK‹#hÛ‹nf£LÉ©z¥ã¤jkDitÃuhfÇ¤JMizÆ£lh®.
P.
15
g£oaš tF¥ãd® k‰W« g£oaš gH§FoÆd®
(t‹bfhLik¤ jL¥ò) r£l ÉâfË‹ Ñœ
K‹ #hÛ‹ ïšiy - c¢rÚâk‹w«

4) brr‹Þ ÚâgâÆ‹ Mizia vâ®¤J kDjhu®fŸ F‰w kD x‹iw K«ig ca®Úâk‹w mk®î, xsu§fh
gh¤âš gâî brŒjh®fŸ. gâî v©.3012, 2012 - njâ 19.7.2012 Mdhš, K‹#hÛ‹ kDit¤ jŸSgo brŒJ«
MizÆl¥g£lJ. vdnt, kDjhu®fŸ ïªj Úâk‹w¤âš áw¥ò ÉLÉ¥ò nfhÇ ïªâa muáayik¥ò¢ r£l«
ãÇî136-‹goÉ©z¥ã¤J¡bfh©ld®.
5)âUâÈ¥m‹dhrhnf¥jhñ®.kDjhu®fŸrh®ghfM#uhdh®.
6) ïªâa j©lid¢ r£l¤âÈUªJ gy tifahd F‰w§fŸ F¿¤J« vÞá.vÞo r£l¤â‹ ãÇî
3(1)(x)‹goí« 18« ãÇÉ‹ ÑG« eh§fŸ v¥go K‹#hÛ‹ bfhL¡f Koí« v‹w X® nfŸÉia vG¥ãndh«.
vÞ.á.vÞ.o.r£l¤â‹18«ãÇitÛ©LbkhUKiwgh®¥ngh«.mj‹go:
g£otaš tF¥ãd® k‰W« g£oaš gH§FoÆd® t‹bfhLik¤ jL¥ò¢ r£l« 18 ãÇî 438‹go
F‰w«brŒtâÈUªJÉL¥òmË¡fKoahJ.
438tJ ãÇî vÞ.á/vÞ.o. r£l¤â‹ Ñœ F‰wŠ brŒgt®fS¡F¥ bghUªjhJ vd F¿¥ã£L
brhšy¥g£LŸsJ. kDjhuU« mt® FL«g¤jhiuí« rhâ¥ bgaiu brhšÈ mtöwhf â£oanjhL mo¡fî«
brŒâU¡»wh®fŸ” kfiu moí§fŸ. mjdhš »uhk¤âš tá¡fhkš nghf£L«” v‹W brhšÈna
mo¤âU¡»wh®fŸ.
7) òfh® mË¤jt®fË‹ Jau« k‰W« kDjhu®fË‹ nfhUjiyí« òÇªJ bfhŸs 15.6.2012« njâÆ£l
kDÉDilaRU¡f¤ijgh®¥gJcjÉahŒïU¡F«.
òfh®
1. brs. Råjh khj› m¡fnl, taJ 45 ntiy å£L gÂ R/O jfË. fh©nlÞtÇ f®#h£ jhYfh (ïªJ
kj«-#hâkf®)
v‹Dila òfh®jid ïªj¡ fhtš Ãiya¤âš vG¤J _ykhf jU»nw‹. nk‰f©LŸs ïl¤âš eh‹,
v‹ fzt® khj›, v‹ kf‹fŸ unkZ, cnkZ ït®fSl‹ thœªJ tU»nw‹. ÕL (Beed) kht£l¤âš
v‹ fzt® ntiy gh®¤J tU»wh®. v‹ å£L¡F mU»š jhjh rhnf¥ ghuhÍ m¡fnl, rjhÉ› ghuhÍ
m¡Ü£ k‰W« âä¥ ghuhÍ m¡fnl M»nah® tá¤J tUtnjhL Étrha¥ ntiy brŒJ tU»wh®fŸ.
v‹Dila Étrha Ãy« fªnjÞtÇ »uhk¥ gFâÆš ïU¡»wJ. eh‹ Étrha« brŒJ tU« ïl¤â‰F
mU»š ghY ghDjhÞ gth® k‰W« mU© ghDjhÞgth® ïUtÇ‹ ÃyKŸsJ. mâš mt®fŸ
Étrha« brŒJ tU»wh®fŸ. 15.6.2012« njâa‹W v§fË‹ Ãy¤âÅ‹W nj§» ïUªj Úiu Ñœ
neh¡»tÊªnjhl¢brŒnjh«.ïJtH¡fkhdx‹W.
ï‹W 15.6.2012 7 kÂ msÉš v‹ fztnuhL jfË fªnjZtÇ S.T gÞ Ãiya¤âš f{uh£
brštj‰fhf fh¤âUªnjh«. mªj neu¤âš ghY ghDjhÞ gth® tªJ v‹ fztiu neh¡» “kf® gany”
v‹W miH¤J eh‹ v‹ Ãy¤âš c‹ Ãy¤âÈUªJ tU« j©Ùiu tÊªJ Xl Élkh£nl‹ v‹W
brhšÈÉ£L mtiu mo¡f Mu«ã¤jh®. mj‹ãwF m§»Uªj k¡fŸ áthÍ m‹dh njh«ng
ngh‹nwh®. x‹W To r©ilia Éy¡»É£lh®fŸ. mj‹ã‹ v‹ fzt® å£o‰F tªJ É£lh®.
å£o‰F tªj ãwF TATAACE v‹w thfd¤âš gy® F«gyhf tªjd®. mâš ÉyhÞ gh©Lu§f gth®,
uÉ jhjh gth®, mU© ghDjhÞ gth®, $u§f gth®, Ôg¡ gfnl gunkÞt® ïªâuÍ¤ g£nlh®, Râ® rhf‹
g£nl® rÔZ eh« Ñ®jh£, uFeh¤ J¡fhuh« rhth‹£, É£lš uFeh¤ rhth‹£, rªÔ¥ uFeh¤ rhth‹£, mgh
fhfh g£nl®, jh¤nuŒ eh«nl› gth®, ghY gthÇ‹ kUkf‹ cŸË£nlh® ïUªjd®. ït®fŸ midtU«
jfË fªnjZtÇ »uhk¤âš tá¥gt®fŸ. ïªj F«gš v§fŸ å£o‹ K‹dhŸ Ã‹W “ïªj kf®-I
moí§fŸ mjdhš, mt®fŸ ïªj »uhk¤âš tá¡fhkš nghf£L« v‹W M¡nuhr¤Jl‹ f¤â¡
bfh©nl f«ò, f¤â, fš ngh‹witfshš jh¡»dh®. mªj r©ilÆš eh‹, jhjh ghuhÍ m¡fnl,
rjhá› ghuhÍ m¡fnl, F©LÈ¡ bjŒ¡th£ unkZ m¡fnl, cnkZ m¡fnl, uhFš m¡fnl, mÞU

m¡fnl, âä¥ m¡fnl M»nah® jh¡FjY¡F cŸshndh«. nkY« v‹idí« âä¥ m¡fnl, rhóghŒ
jhjh rhnf¥ m¡f® M»nahiu F¿it¤J jh¡»dh®. mj‹ ã‹ò ÉyhÞ gh©L u§fgth®, uFeh¤
J¡fhuh« rht©£-I cjÉ¡F miH¤jh®. mj‹ã‹ò eh§fŸ fhtš Jiw¡F bjhiyngá _ykhf
jftšbjÇÉ¤J cjÉnfhÇndh«.mt®fŸm§Ftªjã‹òjh‹ïªjt‹KiwKoî¡FtªjJ.
mj‹ã‹ 15.6.2012 m‹W fhiy 7 Kjš 7.30 kÂ msÉš jfÊ jhY¡fh fªnjZtÇ »uhk¤ij¢ nr®ªj
Ñœf©l eg®fŸ tªjh®fŸ. mt®fŸ ghY ghDjhÞ gth®, ÉyhÞ gh©L u§f gth®, uÉ jhjh gth®,
mU© ghDjhÞ gth®, $u§f gth®, Ôg¡ g£nlh gunkÞt® ïªâu Í¤ g£nl®, Râ® rhfh‹ g£nl®, rÔZ
fh«nl Ñ® j¤, uFeh¤ J¡fhuh« rht‹£, É£lš uFeh¤, rht‹£, rªÔ¥ uFeh¤, mgh fhfh g£nl®,
jh¤nua eh«nj› gth®, ghY gthÇ‹ kUkf‹ (bga® bjÇaÉšiy) ngh‹nwh® r£l¤J¡F Énuhjkhf
To òfh® kD mË¤j egiuí« mtUila cwÉd®fisí« f¤â, f«òfŸ, mÇthŸ ngh‹w Míj§fis
it¤J jh¡»anjhL “ïªj kf® rhâahid mo¤J behW¡F§fŸ. mj‹ fhuzkhf ïªj
»uhk¤ijÉ£L Xo¥ nghf£L«” v‹W brhšÈ ghY ghDjhÞ gth®. Ãy¤âš Xoa kiH Ú® mt®fË‹
Ãy¤âš tÊªnjhl fhuzkh»É£nlh« v‹gj‰fhf ehD« k‰wt®fS« jh¡FjY¡FŸshndh«. gy¤j
fhaK‰wjhškU¤Jtá»¢ir¡FbršyÉU«ò»nwh«.
ïªj òfhÇš brhšy¥g£lbjšyh« c©ik, v‹Dila th¡F_y¤â‹ mo¥gilÆš vGj¥g£L v‹
K‹dhšthá¤J¡fh£l¥g£lJ.
vGj¥g£l
fhtšÃiyamâfhÇÆ‹K‹ÅiyÆš njâ15.6.2012
ifbaG¤Jïl¥g£lJ.
fh®#£fhtšÃiya«
mD¥g¥g£lJ: kh©òÄFJMFC
fh®#£
x¥g«
fhtš Ãiya mâfhÇ
f®#h£ fhtš Ãiya«
òfh®-I MœªJ neh¡»dhš kD mË¤jt®fŸ k‰W« ïju F‰w«rh£l¥g£lt®fŸ rhâ bgaiu
brhšÈanjhLkiHÚiuÃy¤âšÉ£lj‰fhfmo¤âU¡»wh®fŸv‹gJbjÇ»wJ.
8) vÞá / vÞo r£l¤â‹ 18« ãÇî 438-tJ r£l ÉâÆ‹Ñœ brašgLtij jil brŒ»wJ. vÞá / vÞo
r£l¤â‹go mt®fŸ F‰w« brŒâU¥gJ cWâahdhš F‰w«rh£l¥g£lt®fS¡F K‹#hÛ‹ bgw
cÇikïšiy.
9) 438 ÉâÆ‹ Ñœ 18« ãÇî K‹#hÛ‹ bgWtij jil brŒ»wJ. xU F‰wkhdJ vÞá / vÞo r£l¤â‹
Ñœ gâî brŒa¥gL«nghJ vªj Úâk‹wK« K‹#hÛ‹ tH§f mâfhuÄšiy. nkY« K‹#hÛD¡fhd
kDit gÇÓÈ¡F«nghJ áy Éra§fŸ ftÅ¡f¥glš nt©L«. Úâk‹w« rh£áa§fis gF¤jhŒî
brŒa nt©oa mtáaÄšiy. vÞ.á. vÞ.o r£l¤â‹ _ykhf ghâ¡f¥g£l k¡fS¡F Ãthuz«
»il¡f Ka‰á¡F«nghJ mjid ÛWgt®fS¡F K‹#hÛ‹ ïšiy v‹gJ g‰¿ bgÇa Éthjnkh
rh£áfŸg‰¿ÉyhthÇahdÉthjnkhbrŒtJáw¥ò¢r£l«MfhJ.
10) blšÈ ca®Úâk‹w¤âš Dr.R.K.r§th‹ k‰W« rh® vâ® khÃy« 2009, (112) DRJ.473 (DB) k‰W«
F‰w M.C. v©. 3866 / 2008 k‰W« F‰w M.C. v©. 1222/2009 jiy¥ò M.A. uZJ vâ® nfhghš rªâuh
23.3.2012 k‰W« xU Ô®¥ò xÇrh Úâk‹w« unkZ ãurh¤ ghŠrh k‰W« Ors. vâ® xÇrh khÃy« 1996 F‰w

L.J. 2743, áw¥ò jL¥ò ãÇî, 438‹ Ñœ tH§f¥g£oUªjhY« vÞá / vÞo r£l¤â‹ ãÇî 3(1)‹ Ñœ K‹
#hÛ‹tH§f¥g£oU¥gjhfTW»‹wd.
11) vÞá / vÞo r£l¤â‹Ñœ ãÇî 18‹go nk‰brh‹d thj§fŸ v‹dbt‹whš ãwiu K‹ khâÇahf
vL¤J¡ bfhŸs KoahJ. Mdhš, kDÉ‹ j‹ikia bghW¤Jjh‹ vL¤J¡ bfhŸs Koí«
v‹gJjh‹.
12) vdnt, nknyf©l Éthj§fË‹ mo¥gilÆY« vâ®thâahd kDjhu® _‹wh« eg® vÞ.á/vÞo
r£l¤â‹ 18« ãÇÉ‹ Ñœ K‹#hÛ‹ bgWtj‰F cÇik ïšiy. mjhtJ ãÇî 438« (F‰wÉaš r£l«)
Ñœ vdnt jÅ¥g£l KiwÆš nf£f¥g£l kD jŸSgo brŒa¥gL»wJ. ïUªjnghâY« ïªj kDit¥
bghW¤j tiuÆš k£L«jh‹ K‹#hÛ‹ bghUªJ« v‹W« ïªj tH¡if Érhuiz Úâk‹w«
jFâahdmo¥gilÆšÔ®¥òtH§fyh«v‹W«bjËîgL¤j¥gL»wJ.
............................................................. J.
(P. Rjhát«)
............................................................. J.
(uŠr‹ nfhnfhŒ)
òJâšÈ
br¥l«g®10,2012
18
fÂÅ ka«: ïiza js« _y« áiwfŸ ïiz¥ò
k¤âa áiwfis bjhl®ªJ, kht£l áiw k‰W« »is áiwfS«, fÂÅ kakh¡F« gÂ, elªJ tU»wJ.
jÄHf¤âš, br‹id òHš, 1, 2 k‰W« 3 cŸË£l, x‹gJ k¤âa áiwfŸ, 12 kht£l áiwfŸ, 12 gh°l‹
áiwfŸ,89jhYfh»isáiwfŸk‰W«ïu©LâwªjbtËáiw¢rhiyfŸcŸsd.
k¤âa áiwÆš, j©lid ifâfisí«, kht£l k‰W« jhYfh »is áiwfËš, Érhuiz ifâfisí«
mil¡F« tH¡f« cŸsJ. jÄHf áiw¤Jiw, V.o.Í.ã., ahf nlh¡uh ïUªj nghJ, nghäÞ Jiwia nghy,
áiw¤Jiwia, fÂÅkakh¡fc¤juÉ£lh®.
Kj‰f£lkhf, jÄHf¤âYŸs, x‹gJ k¤âa áiwfŸ, fÂÅ kakh¡f¥g£ld. ïijaL¤J, áiw¡F
tU« j©lid, Érhuiz ifâfË‹ bga®, taJ, KftÇ cŸË£l Étu«, ifnuifia Þnf‹ brŒJ,
fÂÅÆšgâîbrŒjd®.
khÃy¤âš, v§F F‰w¢ braÈš <Lg£L, ifjh» áiw¡F br‹whY«, ifnuifia Þnf‹ brŒí«nghJ,
mtuJ giHa tH¡FfŸ, c©ik Étu§fŸ vËjhf bjÇa¡TL«. ïjdhš, k¤âa áiwfis bjhl®ªJ,
Érhuiz ifâfŸ mil¡f¥gL«, kht£l k‰W« »is áiwfËY«, fÂÅ kakh¡F« gÂfŸ elªJ
tU»‹wd.
áiw¤Jiw mâfhÇfŸ T¿ajhtJ:
K‹dhŸ áiw¤Jiw mâfhÇ c¤juî go, kht£l k‰W« »is áiwfŸ fÂÅ
kakh»‹wd.khÃy¤âYŸs, 113 áiwfS¡F, òâjhf f«¥ô£l®, ãÇ‹l®, í.ã.vÞ.,M»at‰iw,
br‹idia nr®ªj, á¡kh gt® f©£nuhš k‰W« ošÈia¢ nr®ªj ny©£ kh®¡ ï‹ngh be£ ã., ÈÄbl£
M»a ïl§fËš ïUªj mD¥ãíŸsd®. áiwfËYŸs, ã.vÞv‹.vš., nkhl« _ykhf, ïiza js
trâia V‰gL¤â, áiw¡ fhty®fS¡F gÆ‰á tH§», áiw tUif gântL Kjš, ifâfŸ g‰¿a Étu«
tiuÆš, fÂÅÆš gâî brŒa¥gL«. k¤âa áiw r®tUl‹, kht£l k‰W« »is áiwfŸ
ïiz¡f¥gL«.15eh£fËš,ï¥gÂfisKo¡fc¤juÉ£LŸsd®. ï›thWmt®fŸT¿d®.
Mjhu«: âdky®, 7.11.2012

kÅj cÇik r£l ïiza« (HRLN), njáa k‰W«
khÃy kÅj cÇik mik¥òfnshL ïizªJ
gÂòÇí« j‹dh®t bjh©L ÃWtd§fŸ, jÅ
e g ® f Ÿ M » n a h Ç ‹ m i d ¤ â ª â a
T£lik¥ò(AiNNI), kÅj cÇik nk«ghL k‰W«
MuhŒ¢á mik¥ò (HRF), ïisP®fS¡fhd r_f
ÉÊ¥òz®¢á ika« (SASY) k‰W« xU§»izªj
»uhk ts®¢á brhir£o (SIRD) M»a mik¥òfË‹
MjunthL gaDŸs tifÆš Úâ »il¡f¢
brŒtij neh¡» kÅj cÇik mik¥òfis
C¡FÉ¡f jÄœehL khÃy kÅj cÇik
Miza« F¿¤j Rna¢irahd k¡fŸ Ô®¥gha«
x‹iw V‰ghL brŒJŸsJ. ïªj Ãfœ¢á
rÅ¡»Hik, 15 br¥l«g® 2012 m‹W br‹idÆš
eilbg‰wJ. kÅj cÇik ÛwšfS¡F vâuhf
áw¥ghf, btË¥gil¤ j‹iknahL, bghW¥ghf
brašgL« tifÆš jÄœehL khÃy kÅj cÇik
Miza¤ij tY¥gL¤Jtnj ïªj Ô®¥gha¤â‹
K¡»a neh¡f«.
ïªj¤ Ô®¥gha« 50 tH¡Ffis¡ nf£lJ ïªj
t H ¡ F f i s g h â ¡ f ¥ g £ l t ® f S « ,
ghâ¡f¥g£lt®fŸ rh®ghf j‹dh®t¤ bjh©L
ÃWtd§fS« ÉtÇ¤jh®fŸ jÄœehL khÃy kÅj
cÇik Miza«, ghâ¡f¥g£lt®fŸ mË¤j
òfh®fis v›thW ÉrhÇ¤J k‰W« ÉrhÇ¡fÉšiy
v‹gij g‰¿í« mjdhš rªâ¤j fZl§fisí«
ÉtÇ¤jh®fŸ. ïªj¤ Ô®¥gha¤âš á¤jutij, fhtš
Ã i y a k u z § f Ÿ , f h t š Ã i y a g h È a š
t‹òz®¢áfŸ, nkhjš bfhiyfŸ, rhâa ghFghL
k‰W« Ô©lhik, fšÉ cÇik r£l¤ij ÛWjš
cŸË£l gytH¡FfŸÉthâ¡f¥g£ld.
mid¤J òf®fŸ k‰W« ghâ¡f¥g£lt®fË‹
th¡F_y¤ij T®ªJ ftÅ¤j eLt® FGÉ‹ áy
K¡»afU¤J¡fŸ:
1. kÅj cÇikfŸ ghJfh¥ò¢ r£l« 1993‹ ãÇî
12š F¿¥ãl¥g£LŸs, Miza« Ãiwnt‰w
nt©oa bghW¥òfŸ gyt‰iw jÄœehL
k h Ã y k Å j c Ç i k M i z a «
Ãiwnt‰wÉšiy.
2. Úâk‹w¤âš ÃYitÆš cŸs kÅj cÇik
Û w š F ¿ ¤ j t H ¡ F f Ë š f l ª j 1 5
M©Lfshf xU Kiw Tl khÃy kÅj
cÇik Miza« jiyÆ£lâšiy
3. khÃy kÅj cÇik Miza«, kÅj
cÇikfis¥ ghJfh¡f, vªj xU r£l«
mšyJ ïªâa muáaš rhrd¢ r£l«
tH§»íŸs ghJfh¥ò elto¡iffis¥
kWMŒî brŒjâšiy. mt‰iw áw¥ghf
eilKiw¥gL¤Jtj‰fhd elto¡iffis
gÇªJiu¡fÉšiy.
k Å j c Ç i k M i z a « , k Å j
cÇikfis¥ mDgÉ¥gj‰F¤ jilahf
cŸs ÔÉuhj elto¡iffŸ cŸË£l
v ª j ¡ f h u z f i s í « k W M Œ î
brŒaÉšiy. ïJ ngh‹w ãu¢ridfis
r Ç b r Œ t j ‰ F ¤ n j i t a h d
elto¡iffis gÇªJiu¡fÉšiy.
kÅj cÇik rh®ªj JiwÆš vªj xU
M Œ i t í « n k ‰ b f h Ÿ s É š i y ,
C¡f¥gL¤jÉšiy
kÅj cÇik rh®ªj fs¤âš gÂòÇí«
muRrhu mik¥òfŸ k‰W« ÃWtd§fË‹
Ka‰áfis C¡f¥gL¤jÉšiy.
2. khÃy kÅj cÇik Miza«, mj‹
brašghLfis nghJkhd msÉ‰F
brašgL¤jÉšiy, mit
· áiwtháfË‹ thœ¡if¤ ju« v›thW
cŸsJ v‹gJ g‰¿a MŒit nk‰bfh©L
njitahd gÇªJiufis tH§f khÃy
19
jÄœehL khÃy kÅj cÇik Miza«
F¿¤j Rna¢irahd k¡fŸ Ô®¥gha«
gaDŸs tifÆš Úâ »il¡f¢ brŒtij neh¡»
kÅj cÇik mik¥òfis C¡FÉ¤jš
15, br¥l«g®, 2012, ï¡rh, br‹id

muá‹ f£L¥gh£o‹ Ñœ ïa§F« vªj xU
áiw mšyJ ntW vªj xU ÃWtd¤â‰F«
bršyÉšiy.
· r_f¤â‹ gšntW ãÇÉdU¡F kÅj cÇik
F¿¤j fU¤J¡fis bjÇa¥gL¤j Éšiy,
kÅj cÇikfis¥ ghJfh¥gj‰fhd
( ï U ¡ F « ) e l t o ¡ i f f i s ¥ g ‰ ¿ a
ÉÊ¥òz®it ò¤jf§fŸ, Clf«, T£l§fŸ
k‰W« ãw tÊKiwfŸ _ykhf bghJ
k¡fS¡FmË¡fÉšiy.
3. Miza®fŸ k‰W« cW¥ãd®fË‹ Ãakd«
k‰W« mªj¥ gjÉfS¡fhd fhÈÆl§fŸ
g‰¿ eLt® FGÉ‰F Ñœf©l jftšfŸ
brhšy¥g£ld.
· Miza¤â‹ cW¥ãd®fË‹ ruhrÇ
taJ62MF«
· cW¥ãd®fË‹ Ãakd¤âš 3 tiffŸ
cŸsJ 1 (ca®Úâk‹w Úâgâ) + 1 (kht£l
Úâgâ) + 2 (kÅj cÇik g‰¿a òÇjš/neuo
mDgt« cŸst®fŸ). kÅj cÇik g‰¿a
òÇjš/neuo mDgt« cŸst®fŸ v‹w
ãÇÉ‹Ñœ XŒî bg‰w IAS mâfhÇfŸ,
kht£l ÚâgâfŸ mšyJ kU¤Jt¡ fšÉ
ïa¡Fduf¤â‹ XŒî bg‰w ïa¡Fd®
(DME) mšyJ XŒî bg‰w gŸË¡ fšÉ
ïa¡Fd® M»nah®jh‹ ïU¥gh®fŸ.
khÃy kÅj cÇik Miza¤â‹ 15
M©Lfhy brašgh£oš Foik¢ r_f«,
Clf«, fšÉahs®fŸ, r£l¤ JiwÆd®,
bg© cÇik brašgh£lhs®fŸ, jÈ¤,
FHªij, gH§FoÆd, R‰W¢NHš braš-
gh£lhs®fnsh mšyJ ntWahUnkh
cW¥ãduhf ÃaÄ¡f¥gl-Éšiy. vdnt
Miza¤â‹ g‹Kf¤ j‹ik, brašghL
M » a i t n f Ÿ É ¡ F £ g L ¤ j ¥ g l
nt©oajhf cŸsJ.
· 7.9.2001 Kjš 21.11.2008 (16 khj§fŸ)
Miza¤â‹ jiyt® gjÉÆš ïUªJ
brašglahU« ïšiy.
· 5.8.2006 m‹W Miza¤â‰F òâa
Miza® ÃaÄ¡f¥gL«tiu 21.11.2003
m ‹ W b g h W ¥ ò M i z a ® x U t ®
ÃaÄ¡f¥g£lh®
· 7.9.2001 Kš 5.08.2006 tiu, 5 M©LfŸ,
59 khj§fŸ Miza® gjÉ fhÈahf
ïUªjJ.
· 2002 – 2006 tiu (4 M©LfŸ) Xnu xU
cW¥ãd®jh‹ ïUªjh®.
· 14.12.2000 Kjš 30.03.2001 tiu eh‹F
cW¥ãd®fŸ jh‹ ïUªjd®
· 6.6.2008 Kjš 4.08.2011 tiu (38 khj§fŸ)
_‹W cW¥ãd®fŸ jh‹ ïUªjd®
· 5.08.2011 Kjš 8.1.2012 tiu (5 khj§fŸ)
Mizanuh bghW¥ò Mizanuh ïšiy
· 9.1.2012 Kjš ï‹W tiu (8 khj§fŸ)
bghW¥ò Miza® jh‹ cŸsh®
· 2011 br¥l«g® khj« Mizanuh, bghW¥ò
Mizanuh cW¥ãdnuh ïšiy
· 9.1.2012 Kjš ï‹W tiu (8 khj§fŸ ) xnu
xUcW¥ãd® j‹ïU¡»wh®
4. eLt® FGÉ‰F mË¤j jhdhfnt K‹tªJ
vL¤j òfh®fis Miza« ifah©lÉj«
F¿¤j tH¡FfËš, jftš cÇik r£l¤âš
bg‰w jftÈ‹go, 2006 ÈUªJ ï‹W tiu
124 tH¡FfËšjh‹ Miza« jhdhfnt
K‹tªJ òfh®fis vL¤JŸsJ. mâš 5
tH¡FfŸ Úâk‹w¡ fhtš kuz§fŸ 1
nkhjš bfhiy, ïªj tH¡FfËš 49%
Ko¡f¥g£lJ, 8% tH¡FfËš k£Lnk
MizfŸ ãw¥ã¡f¥g£lJ, 3% tH¡FfËš
k£L« eZl<L mË¡f¥g£lJ nkY«,
2006ÈUªJ ï‹W tiu 6 M©Lfshf 2
tH¡FfŸ ÃYitÆš cŸsJ; 2007 ÈUªJ
ï‹W tiu 5 M©Lfshf 5 tH¡FfŸ
ÃYitÆš cŸsJ, 18 tH¡FfŸ 2008ÈUªJ
4 M © L f s h f Ã Y i t Æ š c Ÿ s J ;
2009ÈUªJ 3 M©Lfshf 15 tH¡FfŸ
Ã Y i t Æ š c Ÿ s J , 2 0 1 0 È U ª J 2
M©Lfshf 2 tH¡FfS« 2011ÈUªJ 2
tH¡FfS«ÃYitÆš cŸsJ.
5. Kiwahf mšyhkš m›t¥nghJ tU«
tH¡FfŸ g‰¿ jftš cÇik¢r£l¤âš bg‰w
jftÈ‹go ÔÉu f©fhÂ¥ã‰fhf vL¤J¡
bfh©l 445 tH¡FfËš 61% rjåj
tH¡FfŸ g‰¿a òfh®fns fhtšJiw
M i z a ® k ‰ W « k h t £ l Ã ® t h f
mik¥òfS¡F mD¥g¥g£lJ. xU
khj¤â‰F« Fiwthd fhy¤âš mid¤J
tH¡FfS« Ko¡f¥g£lJ. 7% tH¡FfŸ
r«g¤j¥g£l JiwÆdÇ‹ m¿¡if¡F V‰g
Ko¡f¥g£ld. 14 rjåj« òfh®fŸ khÃy

kÅj cÇik Miza¤â‰F mD¥g¥glnt
ïšiy, 12 rjåj« òfh®fŸ Miza¤â‹
v š i y ¡ F Ÿ t u h j j h š , n f h ¥ ò ¡ F
mD¥ò¥g£L tÇir v© mË¡f¥g£L ã‹d®
M i z a ¤ â ‹ c W ¥ ã d ® x U t u h š
Ko¡f¥g£lJ.
6. 15 M©L fhy¤â‰F« ãwF«, khÃy kÅj
cÇik Miza¤â‰F v‹W xU És¡f¡
F¿¥ò Tl ïšiy. M©l¿¡iffË‹
bjhF¥ò k£L« cŸsJ. mJî« bghJ k¡fŸ
gh®it¡F Miza¤â‹ ïiza js¤âš
ï l « b g w É š i y . j Ä œ e h £ o š
M©l¿¡iffŸ jÄÊš ïšiy, M§»y¤âš
k£Lnk cŸsJ mJî« cŸslf¤âš Äfî«
ju« Fiwªjjhf cŸsJ. gy tUl§fshf
áy m¤âaha§fŸ m¥gona th®¤ij
ãrfhkš tU»wJ.
7. Miza¤â‹ ïizajs¤â‹ Kjš
g¡f¤âš giHa f£ol¤â‹ òif¥glnk
cŸsJ. j‰nghJŸs òâaf£ol« ïšiy.
8. fhtš Ãiya kuz§fŸ, m¤jifa
kuz§fË‹ ãnuj¥ gÇnrhjid, nghäÞ
ÉrhuizÆ‹ nghJ elªj rhîfŸ, nkhjš
bfhiyfŸ, ghÈ»uh¥ nrhjidfS¡fhd
tÊfh£LjšfŸ, áiw¢rhiyfËš kÅj
cÇikfŸ, áiw¢rhiyfËš kuz« elªjhš
m ¤ j i f a t H ¡ F f Ë ‹ ã n u j ¥
gÇnrhjidia åonah vL¥gJ, ifÆš ky«
mŸStij ÃW¤Jjš M»ait bjhl®ghf
n j á a k Å j c Ç i k M i z a « á y
tÊfh£Ljšfis tH§»íŸsJ, Mdhš,
jÄœeh£oš ït‰iw f©fhÂ¡f vªj xU
Ka‰áiaí« khÃy kÅj cÇik Miza«
nk‰bfhŸsÉšiy.
9. khÃy Miza¤âš òfh® mË¤j ãwF,
Érhuiz¡fhf, ghâ¡f¥g£lt®fŸ br‹id
mšyJ ntW ïl¤â‰nfh gy Kiw
tunt©oíŸsJ. áy neu« 3-4 M©LfŸ
Tl m›thW tunt©oíŸsJ. ïâš
rÈ¥gilªJ gy® Miza¤â‰F btËna
r«gªj¥g£lt®fnshL rkur« brŒJ bfhŸs
nt©oa Ãiy¡F¤ jŸs¥gL»wh®fŸ.
10. k h Ã y M i z a ¤ â š m i d ¤ J
mYty®fSnk murh§f¥ gÂÆš ïUªJ
áy fhy« gÂ brŒa Miza¤â‰F
m D ¥ g L » ‹ w d ® . n k Y « ï J t i u
M i z a u h f n t h c W ¥ ã d u h f n t h
ïUªjt®fŸ midtU« Úâgâfshfnth,
K ‹ d h Ÿ I A S m â f h Ç f s h f n t h
g Â ò Ç ª j t ® f Ÿ . v d n t m i d t U «
murh§f¤â‰fhf eh« ntiy brŒ»nwh«,
kÅj cÇik¡fhf ntiy brŒjhš mJ
m u r h § f ¤ â ‰ F v â u h d J v ‹ W
fUJ»wh®fŸ.
njáa kÅj cÇik mik¥òfŸ KGtJ«
Rjªâukhfî«, bjhl®òiljhfî« gy tifahd
ãÇÉdnuhL ïizªJ brašgLtjhfî« ïU¡f
nt©L« v‹W ghÇÞ bfhŸiffŸ tÈíW¤J»wJ.
kÅj cÇikfis ghJfh¡f K‹bdL¤J¢ bršy
nt©L« v‹whš mid¤J khÃy kÅj cÇik
Miza§fS« ghÇÞ bfhŸiffis ftd¤âš
bfhŸsnt©L« v‹W eLt® FGÉU«ò»wJ.
jÄœehL kÅj cÇik Miza« x£Lbkh¤jkhf
R j ª â u « ï š y h k š b r a š g L » w J . m J
njh‰WÉ¡f¥g£lâÈUªnj jÄHf murh§f¤â‹
jiypL ïšyhkš j‹Å¢irahf brašgLtâš
Miza¤â‰F á¡fšfŸ cŸsd. ïjdhš
Miza« kÅj cÇikfis¥ ghJfh¥gâš vªj xU
Ka‰áí« vL¡fÉšiy.
nkY«, Ãâia¥ bghW¤j msÉš Miza«
KGtJkhf jÄHf muá‹ f£L¥gh£oš cŸsJ.
Miza¤â‰F bghW¥ghf cŸs cŸJiw
mik¢rf«jh‹ fhtš k‰W« ãwr£l« xG§F
mYty®fS¡F« bghW¥ghF«, ïJ Miza¤â‹
Rj¤âu¤ij gyåz¥gL¤J»wJ.
khÃy kÅj cÇik Miza«, kÅj cÇikfis
ghJfh¡f k‰W« nk«gL¤j, jh‹ khÃy
msÉyhd jiyik Ãwtd« v‹gj‰nf‰wthW
mšyhkš, XŒî bg‰w Úâ¤Jiw k‰W« muR
mâfhÇfË‹ bfsut¤â‰fhd ïlkhf cŸsJ.
Miza¤â‹ cW¥ãd®fË‹ Ãiy / gjÉ kÅj
cÇikfis¡ fh¥gj‰fhd nghuh£l¤âš xU
r¡âÄ¡f Míjkhf ïUªjhY«, cW¥ãd®fË‹
Ãakd¤âš btË¥gil¤j‹ik ïšiy. ïjdhš,
khÃy¤âš mâf âwikahd áwªj eg®fŸ
btË¥gilahf nj®î brŒa¥gLtâšiy.
ïjdhš, kÅj cÇik¡ fs¤âš áw¥ghd
jiyik¤ Jt¤â‰F njitahd TLjš

âw‹fnshL Toa eg®fŸ Miza¤â‹
cW¥ãd®fshf Kotâšiy.
kÅj cÇik¡ fs¤âš mDgt« bg‰w
bghU¤jkhd brašgh£lhs®fis cW¥ãd®
gjÉ¡F nj®î brŒa kW¥gâÈUªJ Miza«,
cW¥ãd® gjÉ¡F njit¥gL« jFâfnshL
T o a j i y t ® f i s Ã a Ä ¡ f h j J ò Ç ª J
b f h Ÿ s ¥ g L » w J . m j d h š , É i s î
v ‹ d b t ‹ w h š , b g © f Ë ‹ E £ g k h d
ãu¢ridfnshL Toa MÆu¤J¡F« nk‰g£l
òfh®fis¥ gÇÓÈ¡f 15 M©LfËš 9 M©LfŸ
xU bg© cW¥ãd® Tl ïšiy.
Miza«. jdJ brašghLfis bgU«ghY«
b r ‹ i d Æ š c Ÿ s x U f £ o l ¤ â n y n a
nk‰bfhŸ»wJ. nkY« Miza cW¥ãd®fS¡F
v ª j x U g Æ ‰ á í « m Ë ¡ f ¥ g L t â š i y .
x£Lbkh¤jkhf, khÃy kÅj cÇik Miza« jdJ
brašgh£odhš murh§f¤â‹ ufáa mik¥ònghy
brašgL»wJ.
Miza¤â‹ gÂahs®fŸ, á¿a msÉš,
murh§f ntiyÆÈU¥gt®fŸ, j‰fhÈfkhf
mnjngh‹w gjÉÆU¥gt®fŸ M»nahiu¡
bfh©L nj®î brŒa¥gL»wJ. mt®fS¡F
m t ® f Ÿ n t i y ¡ f h d g Æ ‰ á í «
mË¡f¥gLtâšiy. nkY« mt®fS¡F, kÅj
cÇikfŸ g‰¿a vªj xU ã‹òyK« ïšiy.
njáa kÅj cÇik Miza¤â‹ áw¥ò¤
öJt®fŸ gjÉ cŸË£l K¡»a¥ gjÉfS¡F
jFâahd k‰W« jFâa‰w eg®fŸ, Kiwa‰w
tifÆš nj®î brŒa¥gL»‹wd®.
g h â ¡ f ¥ g £ l t ® f Ë l Ä U ª J k h Ã y «
KGtâÈUªJ« bgw¥gL« òfh®fis¡ ifahs
khÃy kÅj cÇik Miza¤âš 5 cW¥ãd®fŸ
bghW¥gh¡f¥g£LŸsd®. Miza¤âš, gjÉfŸ
bjhl®ªJ fhÈahf ïU¥gJ, j‰nghJ bghW¥ò
Miza® k‰W« xnu xU cW¥ãdnuhL
b r a š g L t J M » a t ‰ w h š ò f h ® f Ÿ
ifahs¥gLtâš v›tsî á¡fš ïU¡F« v‹gJ
M ¢ r Ç a k š y . M i z a « t H § » a á y
Mizfis¥ g‰¿ go¡F«nghJ, Úâ¤Jiw
mDgtKŸs cW¥ãd®fŸ Miza¤âš
ïU¡»‹wd® v‹gij e«òtJ fodkhf cŸsJ.
njáa kÅj cÇik Miza« gšntW
jiy¥òfËš bt›ntW bghUŸ rh®ªj FG¡fis
cUth¡»íŸsJ ngh‹W cUth¡f, khÃy kÅj
cÇik Miza« vªj¡ FG¡fisí« bjhl®ò
bfhŸtâšiy. mjhtJ khÃy¤âš cŸs ãw
Ãwtd§fshd gšfiy¡ fHf§fŸ / gŸËfŸ,
ïisP® mik¥òfŸ, bg©fŸ k‰W« FHªijfŸ
ey mik¥òfŸ ngh‹wt‰nwhL kÅj cÇik
Miza« bjhl®ò bfhŸtâšiy. vdnt, kÅj
cÇik Miza« bgW«ghY« murh§f¤âš
ufáakhf brašgL« mik¥ò nghy jÅ¤J
brašgL»wJ.
22
Úâgâ kyhŒ br‹ F¥jh
á¡»« ca®Úâk‹w¤â‹ K‹dhŸ bghW¥ò jiyik Úâgâ
Úâgâ átR¥ãukÂa«
K‹dhŸ Úâgâ, br‹id ca®Úâk‹w«
Dr. P. kndhukh
K‹dhŸ Miza®, FHªij ey FG, jiyt® CHES
K.P.
Kidt® N. kh®f©nla‹
K‹dhŸ Jiz ntªj®, fhªâ»uh« gšfiy¡ fHf«
Dr. gšuh«
K‹dhŸ cW¥ãd®, nfus khÃy kÅj cÇik Miza«
tH¡f¿P® Rjh uhkÈ§f«
njáa Jiz¤ jiyt®, PUCL
tH¡f¿P® S. kh®o‹
Organised by
HUMAN RIGHTS LAW NETWORK (HRLN)
All INDIA NETWORK OF NGO'S AND INDIVIDUAL WORKING WITH NATIONAL AND
STATE HUMAN RIGHTS INSTITUTIONS (AINNI)
HUMAN RIGHTS ADVOCACY AND RESEARCH FOUNDATION (HRF)
SOCIAL AWARENESS SOCIETY FOR YOUTH (SASY)
SOCIETY FOR INTEGRATED RURAL DEVELOPMENT (SIRD)

nehí« kuzK« :
ªnjhÂ FN® ïwªjnghJ
mtU¡F taJ 24 jh‹.
MfÞ£ 24« njâa‹W mt®
rhî¡F¡ fhuzkhd nehŒg‰¿mv › t h W k U ¤ J t ® f Ÿ
f©l¿ant ïšiy v‹W
nj«ã¡ bfh©oUªj mt® jhŒ ânyhghŒ
m G i f í } n l b r h š » w h ® . m t U i l a
FL«g¤âdU¡F mtÇ‹ ïH¥ò Äf Äf¥ bgÇaJ.
Mdhš r£OÞf® muR¡nfh mJ fz¡F¡ Tl tuhj
x‹W. muá‹ mâfhu¥ó®t m¿É¥ò¥go 2012«
tUl« knyÇahthš ïwªjt®fŸ v‹W vtUÄšiy.
mªnjhÂFN® bkšy kuz¤â‰FŸ åœªJ koªJ
nghdh®. r£OÞfÇš elªj f©Q¡F¤ bjÇahj
kuz§fËšïtUilaJ«x‹W.
FN®, tl¡F r£OÞf® gFâÆš Äf¥gRikahd xU
»uhkkhd F£ughuhÉš thœªJ tªjh®. mo¡fo
njáa jiy¥ò¢ brŒâfËš mogL« r£oÞfÇ‹ xU
gFâ mšy ïªj »uhk«. ïJ, R®Ruh v‹D« tskhd
kht£l¤âYŸs xU »uhk«. mªj kht£l¤âYŸs
bgÇa efukhd m«ãfhó® xU gz¥òH¡fKŸs
Éahghu ÞjykhF«. m§»UªJ mªnjhÂÆ‹
Cuhd F£oghuhî¡F neuoahd rhiy trâ cŸsJ.
m§nf rªnjhZ á§ v‹W xU kU¤Jt® Tl
k U ¤ J t u h f ¥ g Â ò Ç » w h ® . m J 1 0 Ã Ä l
eilöu«jh‹. mJ m¥go x‹W« mQfKoahj
ïU©lgFâmšy.
jd¡F Ãidî¡F¤ bjÇªjtiu x›bthU tUlK«
mªnjhÂ¡F knyÇahî¡fhf á»¢ir mË¤jjhf¡
TW»wh® m«kU¤Jt® ( lh¡l® á§). ïªj tUlK«
mnjngh‹W á»¢ir mË¤jh®. mªnjhÂí«
Fzkilªjh®. Mdhš xU khj¤âš Û©L« nehÆš
åœªjh®. Mdhš mtiu mtuJ FL«g¤jh® lh¡l®
á§»l« miH¤J¢ bršyÉšiy. mtuJ nkhrkhd
Ã i y i a ¥ g h ® ¤ J m « ã f h ó Ç Y Ÿ s Ä r ‹
kU¤Jtkid¡F (Mission Hospital) T£o¢
br‹wd®. m§nf mt® ïwªjh®. mªnjhÂÆ‹
m‹id brhštJ nghš mt® cl«ãš knyÇah¤
bjh‰W ïU¡»‹wjh v‹W f©Lão¡fÉšiy.
mtUila òwnehŒfS¡F k£Lnk á»¢ir
mË¡f¥g£lJ. mjhtJ kŠrŸ fhkhiy k‰W«
ilghŒL¡F k£Lnk á»¢ir ju¥g£lJ.
mjdhšjh‹ ï‹W mªnjhÂ e«Äilna ïšiy
vdyh«.
r£OÞfiu¥ bghW¤jtiu knyÇah v‹gJ gUtfhy
nehŒ mšy. mJ xU ufáa bjh‰W nehŒ.
ü‰W¡fz¡fhd k¡fis xnu neu¤âš bfh‹W
FÉ¤JÉL« nehahF«. bjÇªnjh bjÇahknyh
x › b t h U t U « m J g ‰ ¿ m ¿ a h k š j h ‹
ïU¡»‹wh®fŸ. #]‹ 15« njâtiu ïªj¥
g¤âÇ¡if mYtyf¤âY« mJg‰¿ m¿ahkš
ïUªnjh«. v§fËš xUtiu ïHªj ã‹òjh‹
v§fis¤ ö§fÉlhkš brŒj, milahs« bjÇahj
mJg‰¿ bjÇªJ bfhŸs Kidªnjh«. jU©
nruht¤ 23 tanj Mdt®. r£OÞfÇš brŒa nt©oa
ntiy ju¥g£l nghJ k»œ¢áíl‹ br‹W nr®ªjh®.
J r h Ä £ l Y l ‹ ï i z ª J g Â a h ‰ W «
g¤âÇ¡ifahs®. r£OÞfÇ‹ bj‹ gFâÆYŸs
g Þ j h ® g F â Æ Y Ÿ s m ò { k h ® v ‹ D «
fh£L¥gFâÆš EiHªjd®. mJ m«khÃy¤â‹
mghafukhd, k¡fŸ Fonawhj gFâahF«. m¡gÇ‹
gil k‰W« M§»nya muá‹ r®nta®fS«
EiHahj gFâ v‹W brhšth®fŸ. jUiz vâ®
bfh©l vâÇnah mikâahŒ cÆ® Fo¡F«
xUnehŒ.
jU© mò{kh®¡ gFâÆÈUªJ âU«ãa xU
thu¤J¡F¥ã‹ fhŒ¢rÈš gL¤jh®. clnd kŠrŸ
fhkhiyí« ilghŒL« mtiu¤ jh¡»aJ. mtÇ‹
F L « g ¤ j h ® f S « e © g ® f S « g h ® ¤ J ¡
b f h © o U ¡ F « n g h n j n f h k h É š å œ ª J
ÃidÉHªjh®. X‹wiu khj¤â‰F¥ã‹ F®fh‹
CÇYŸs nkj‹lh v‹D« kU¤JtkidÆš
nr®¡f¥g£L Fzkhdh®. knyÇahÉÈUªJ
fh¥gh‰w¥g£lh®. Mdhš âObu‹W _isÆš
ÔÉukhd u¤j¡fáî V‰g£lJ. m›tsîjh‹, mt®
nghnanghŒÉ£lh®.
»nu¡f ïâfhr§fËš cšy‹ üš gªij vL¤J¡
bfh©L Ôáa§ Ru§f¥ ghijÆš ãÇ¤J
23
gh®it¡F
òy¥glhj
kuz§fŸnutâ yîš k‰W«
mÅšÄÞuh vGJ»wh®fŸ.

É£L¡bfh©nl cŸns bršth®. cŸns cŸs
mu¡fid¡ bfh‹WÉ£L ïU£lhd ghijÆš
btËna bršY« tÊia f©Lão¡f m¥go í¡â
brŒjjhŒ brhšth®fŸ. jU© ïwªjãwF
g¤âÇ¡ifÆš gÂ brŒgt®fis mªj cšy‹
üšf©o‹ mL¤j EÅÆš É£LÉ£L¥ nghtij¥
nghyî« cŸns v¤jid mRunuh mšyJ
mu¡f®fnsh ïU¡»wh®fnsh v¥go f©Lão¥gJ
v‹gij¥ nghÈUªjJ. jU© J‹g¥g£L thœªJ
koªjij¥ nghy . ï¥go kÅj®fis bfh‹W
FÉ¤âl knyÇahÉš v‹d ïU¡»wJ v‹W
v§fis ÉrhÇ¤j¿a it¤jJ. mªj msÉš
mtU¡Feh§fŸflik¥g£oU¡»nwh«.
r£OÞfÇš knyÇah g‰¿a c©ik Étu«
bghŒfshY« tu£L¤jdkhd fz¡bfL¥òfshY«
NœªJŸsJ. ghšág® knyÇah x‹W Kjš _‹W
r j å j n e h a h Ë f i s
bfhšY« tifia nr®ªjJ
v‹W cyf« KGJ« m¿ªj
c © i k . c j h u z k h f
í.nf.(UK)Éš bjh‰WnehŒ
g‰¿a g¤âÇif (Journal of
infection)Æš 2007« tUl«
k n y Ç a h t h š
ghâ¡f¥g£lt®fËš xU
rjåj¤âd® ïwªJÉ£ljhf
brŒâ tªJŸsJ. mjhtJ
1500 eg®fËš 10 eg®fŸ
ï w ª â U ¡ » w h ® f Ÿ .
òJošÈÆš Rfhjhu« k‰W«
F L « g e y m i k ¢ r f «
i t ¤ J Ÿ s k U ¤ J t ¡
F¿¥ngL 2007« tUl«
1,90,590 k¡fŸ r£OÞfÇš
k n y Ç a h t h š
ghâ¡f¥g£LŸsd® v‹W«
ïâš 75 rjåj« ghšáu«
knyÇahthš ghâ¡f¥g£LŸsd® v‹W bjÇÉ¡F«
mnj neu¤âš mâš ïwªjt®fË‹ v©Â¡if
_‹W jh‹. m¥gobaÅš ïw¥ò rjåj« .00002
rjåj«.
mYtyf¡ fz¡bfL¥ò mšyJ òŸË Étu¤ij e«g
Koahbj‹gjhš ïªj¥ ãu¢ridÆ‹ ÔÉu¤
j‹ikia kâ¥ãl ntW tÊfis¡ f©l¿a
nt©oíŸsJ. r£OÞfÇYŸs khÃy Rfhjhu ts
ika« ghâ¡f¥g£l k¡fË‹ v©Â¡ifia
MÆu§fËš fz¡bfL¡F« tUlhªâu bjh‰WnehŒ
msî(API) v‹wòŸËÉtu¤ije«ãïU¡»wJ.
tUlhªâu bjh‰WnehŒ msî g‰¿ 1000 k¡fËš 5
eg® ïwªjhny cyf Rfhjhu ÃWtd« mij bjh‰W
n e h a h f m ¿ É ¤ â U ¡ » w J . r £ O Þ f Ç š
knyÇahÉ‰fhd API index IªJ¡F nk‰g£ljhf 79
ãsh¡FfËš cŸsJ. 42 ãsh¡FfËš ïJ 10¡F
nkšïU¡»wJ.áyt‰¿š100¡F«nkš.
Äf mâfkhf ghâ¤j gFâfŸ gÞj® fhLfŸ
k£Lkšy. rkkhf r£OÞfÇ‹ tlgFâfS«jh‹.
ï§F, brašglhj bghJ Rfhjhu mik¥ò ïªj
Ku©gh£o‰FŸkiwªJbfhŸsKoahJ.
lh¡l® nahnfZ b#Æ‹ v‹gt® ãyhÞóU¡F
tl¡»š yhg neh¡F ïšyhkš Rfhjhu ika« x‹iw
el¤â tU»wh®. ïtUila nehahËfËš
bgU«ghnyhndh® R‰W¥ gFâÆYŸs fhLfËš
tá¥gt®fŸ. knyÇah ï§F
Ä f ¥ b g U « f t d ¤ â š
bfhŸs¥gl nt©oa x‹W.
#‹ RtÞ¤ah rAnah¡ (JSS)
v‹w ïtÇ‹ ika¤â‹
_ykhf 2010« tUl« xU
fz¡bfL¥ò el¤âdh®fŸ.
ïâš ãyhÞóÇš cŸs
bfh©lh v‹w ãsh¡»š
k£L« Vw¤jhH 100 eg®fŸ
knyÇahÉdhš ïwªJŸsd®.
ï§FŸs 10 ãsh¡FfËY«
n r ® ¤ J 1 0 0 0 e g ® f Ÿ
knyÇahthš ïwªâU¡fyh«
vd TW»wh® âU. b#Æ‹.
Mdhš, muR¤ ju¥ãš mªj
KG, kht£l¤âš btW« 9
ï w ¥ ò f Ÿ k £ L n k
Ã f œ ª J Ÿ s j h f ¡
Tw¥gL»wJ.
k h Ã y « K G t J « n r ® ¤ J
fz¡»£lhš knyÇahthš ïwªjt®fË‹
v©Â¡if 5000¤ij jh©L«. ïªâa msÉš 2
rjåj k¡fŸ bjhif bfh©l r£OÞfÇš
ïªâahÉš knyÇahthš ghâ¡f¥g£lt®fË‹
v©Â¡ifnahL x¥ã£lhš 14 rjåjkhf ïU¡F«
v‹»wh® lh¡l® b#Æ‹. Mdhš, khÃy muR ïij
m¥g£lkhfV‰W¡bfhŸskW¡»wJ.
r£OÞf®, ïªâahÉ‹ cŸeh£L, ghJfh¥ã‰F
Äf¥bgÇa m¢RW¤jY¡F Mshd khÃykhf
fUj¥gLtjhš, v¥go Rfhjhu mik¥ò rÇahf ntiy
brŒí« vd xUt® vâ® gh®¡f Koí«. knyÇah v‹gJ
24
ã#¥ó® kht£l¤âš cŸs 5 tajhd uhnfZ ku¡fh‹
3 thu§fshf fhŒ¢ryhš mtâ¥gL»wh®.

m«khÃy¤âš khnthÆr¤â‹ Jiz¤ jahÇ¥ò v‹w
fU¤ij muR kiwKfkhf gu¥òtj‹ _y« k¡fis
F%ukhdKiwÆšifÉ£LÉ£lJ.
khnthÆÞLfË‹ ãoÆš á¡»íŸsjhf fUj¥gL«
m«khÃy« 12 tUl§fS¡F K‹dhš k¤âa¥
ãunjr¤âÈUªJ ãÇªJ jÅ khÃykhdJ. kiythœ
k¡fS¡F jk¡F cÇa khÃykhf fUj¤j¡f
tifÆš ãw nk«ghLfËš ftd« brY¤Jtj‰fhf
jÅ khÃy« mik¡f¥g£ljhf cWâ bkhÊ
mË¡f¥g£lJ. Mdhš, Rfhjhu ftÅ¥ãš njhšÉ
f©l ã‹ò mJ bghŒahd cWâbkhÊahf¡ fUj
thŒ¥òfŸ c©L. xU jiyKiw flªj ã‹ò«
khÃy¤â‹ Rfhjhu mik¥ò njhšÉÆnyna
KoªJŸsJ.
mo¥gil¤ njhšÉ v‹dbt‹whš ahnuD«
knyÇahthš ghâ¡f¥g£lhš vªjÉj ftÅ¥ò¡F«
tÊ ïšiy. mo¥gil Rfhjhu trâ¡fhf¡ Tl
ïu©L kÂ neu« elªJ bršy nt©L«. Mdhš,
mªj trâ Tl kU¤Jt®fshš el¤j¥gL« x‹wšy.
gš neh¡F kU¤Jt¥ gÂahs®fshš el¤j¥gL«
x‹W. mo¥gilahd kUªJ bfhL¡F« kU¤Jt
brÉÈa®fŸ, xU M© xU bg© v‹W ïUt®
»uhk¥ ã‹dÂÆÈUªJ nj®ªbjL¡f¥g£L gÆ‰á
mË¡f¥g£lt®fŸ, Jiz Rfhjhu ika¤â‹
bghW¥ghs®fŸ. ït®fŸ 3000 k¡fË‹ Rfhjhu¤
njitfS¡F¥bghW¥òV‰fnt©L«.
fh‹f® - r£OÞfÇš cŸs xU khâÇ kht£l«. ï§F
rhiy k‰W« Ä‹ trâ ïU¡»‹wJ. ï§FŸs
Ä£lhfh«Ç v‹D« »uhk¤âš gÂah‰W« nj›È
v‹D« Rfhjhu¥ gÂahsiu bjAšfh g¤âÇif
FG gh®¤J ngáaJ. mªj Rfhjhu ika¤â‹ Tiu
ãŒªJ xGfš f©LŸsJ. Ñwš ÉGªJ <ukhd ku¡
f£oš, FHªijfis¥ ãurÉ¡f jFâa‰wjhf
cŸsJ. Mdhš, 30 ».Û. R‰wsÉ‰F ïJ k£Lnk xnu
Rfhjhu ika«. vdnt, nj›È, ãurt¤â‰fhf
j‹Ål« tU« bg©fis neuoahŒ kht£l
kU¤Jtkid¡F mD¥ãÉL»‹wh®. ïªj¤ Jiz
Rfhjhu ika« Äfî« nehí‰wt®fS¡F á»¢ir
mË¡f¤ jFâa‰wJ. ïJngh‹W ntW _‹W Rfhjhu
brÉÈa® É¤âahrkhd Ãy ã‹òyKŸs f‹f®
kht£l¤ij¢ nr®ªjt®fŸ. ït®fŸ brhštj‰F«
ïJngh‹w fij ïU¡»wJ. ïªj _tÇš xUt®
Éthfu¤J Mdt®. ï‹bdhUt® FHªijíl‹
jÅ¤J thG« bg©. Mdhš, ïªj _‹W eg®fS«
âdK« 15 Kjš 20 »nyh Û£l® öu« tiu elªnj
nghŒ öu¤J »uhk§fËš kUªJ bfhL¤J nehŒ
gÇnrhjid brŒJ tU»‹wd®. ïJngh‹w xU
»uhk¤ij g¤âÇ¡if FG gh®itÆl¢ br‹wnghJ
ešy kiHÆš kh£o¡bfh©nlh«. g¢ir gnrš fhL
bfh£L« kiH Äf mHfhŒjh‹ ïUªjJ. Mdhš,
rhiy kiHÆš kiwªJ nghŒÉ£oUªjJ. “ïªj
rhiy e¡rš FGÉd® ngh£lJjh‹. eh§fŸ Kjš
jlit mªj »uhk¤â‰F br‹wnghJ mt®fŸ
v§fis g‰¿í« v§fŸ gÂg‰¿í« ÉrhÇ¤jd®.
kUªJ nf£lh®fŸ. e«ik¥ nghy mt®fS«
nehŒthŒ¥gLtJc©Ljhnd”v‹Wbrhš»wh®fŸ.
ïªj Rfhjhu¥ gÂahs®fŸ khj¤â‰F %10,000 Kjš
20,000 tiu khj Câakhf¥ bgW»wh®fŸ. ï¤njhL
r£OÞfÇ‹ Rfhjhu mik¥ãš mo¤jskhŒ
Ä£lhÅ‹ v‹D« j‹dh®t bg©fŸ ïUªJ
tU»wh®fŸ. ïªj 60,000 fhšeil åu®fS«
r£OÞfÇ‹ Rfhjhu¥ nghÇš Câa« th§fhkš
j‹dh®t¤njhL <Lg£LŸsd®. midtU«
bg©fns Ä£lhÅ‹ v‹whš bg© e©g® v‹W
bghUŸ. g¤jh©LfS¡F K‹ò ïJ jÅ khÃykh»¥
ãÇªjnghJ Rfhjhu mik¥ãYŸs bt‰¿l§fis
Ãu¥òtj‰fhf cUth¡f¥g£lt®fŸ. »uhk¤J¥
bg©fS¡F mo¥gil Rfhjhukhd jhŒ¥ghš
b f h L ¤ j š , r Ç É » j c z î c © Q j š ,
R‰W¥òw§fis R¤jkhf it¤J¡ bfhŸSjš
ngh‹wt‰iw f‰W¤jUtj‰fhf ït®fS¡F gÆ‰á
mË¡f¥g£oUªjJ. Mdhš, ït®fËl« knyÇahit
xÊ¡F« Äf¥ bgÇa bghW¥ig mË¡f Koíkh v‹gJ
Äf¥bgÇabjhUnfŸÉahF«.
cjhuzkhf r£OÞfÇ‹ bj‹gFâÆš cŸs b#ŒF®
v‹D« »uhk¤âYŸs nfhthá ãÄ v‹D«
Ä£lhÅ‹ g‰¿ gh®¥ngh«, 28 tajhd KJF tisªj
ït® fij Äfî« nrhf«. ïtUila 9 taJ kf‹
ïdªbjÇahj fhŒ¢ryhš âObu‹W jh¡f¥g£lh‹.
ntW tÊ vJî« ïšyhjjhš CÇYŸs ngŒ Éu£L«
kªâuthâÆl« vL¤J¢br‹wh®.
ÕÄ e‹whf¥ gÆ‰á bg‰WŸsh®. »uhk¤jh®fËl«
ïJngh‹W nehŒthŒ¥gL«nghJ f©zho¤ jfoš
ïu¤j¤ij vL¤J¡ bfh©L mo¥gil Rfhjhu
Ãiya¤â‰F¢ br‹W nrhâ¤j¿a nt©L«. ngŒ
X£ofËl« bršy¡ TlhJ v‹W brhšy nt©oa
gÆ‰á bg‰w m¥bg© j‹ å£onyna m¥ãu¢rid
tªjnghJ ntW tÊÆ‹¿ kªâuthâÆl« jh‹
br‹¿U¡»wh® v‹whš cŸq® trâfis g‰¿
e«khš f‰gid brŒJ bfhŸs Koí«. ÕÄ g‰¿ eh«
Fiw brhšy KoahJ. ÕÄnghš xU ïu©L l#‹
Ä£lhÅ‹fis r£OÞf® KGtJ« rªâ¤J eh§fŸ
ng£o f©lnghJ mt®fŸ j« gÂfŸ g‰¿ Äf¥
bgUÄjkhf¤jh‹ ngádh®fŸ. “v§fŸ »uhk¤J¡F

eh§fŸ J®fhnjÉ ngh‹wt®fŸ eh§fŸ åu®fŸ”
v‹W xU bg© T¿dh®. ÕÄÆ‹ fij Rfhjhu
mik¥ã‹ FiwghLfis Äf¤ bjËthf
òy¥gL¤J»‹wJ.
gšyhÆu¡fz¡fhd k¡fŸ knyÇahthš ïwªJ
bfh©oU¡F«nghJ knyÇahit xÊ¡F« bgU«
bghW¥ig ïªj j‹dh®ty®fshf ïU¡F«
Ä£lhÅ‹fËl«muRÉ£LÉlyhkh?
nkY« ïªj khÃy¤âYŸs j©nlthlh kht£l¤âš
<Šrhuh« v‹D« »uhk« cŸsJ. ngh¤Juh#h v‹gt®
j©nlthlh kht£l gŠrha¤JfË‹ cgjiyt®
mJk£Lkšy Ä¡f bršth¡F« ešy gz trâí«
gil¤j xU kÅj®. ï¤jid ïUªJ« mtuhš
j ‹ D i l a 1 4 t a j h d n g h ¤ J y È j h i t
knyÇahÉÈUªJfh¥gh‰wKoaÉšiy.
yÈjh jd¡F fhŒ¢rš ïU¥gjhf V¥uš 5« njâ
brhšÈ ïU¡»whŸ. mtSila 8« tF¥ò nj®î
beU§»¡ bfh©oU¥gjhš mtŸ jªij uh#h clnd
xU kU¤Jtkid¡F miH¤J¢ br‹W u¤j¥
gÇnrhjid brŒâU¡»wh®. ïu¤j¥ gÇnrhjidÆš
VJ« ãu¢rid ïšiy v‹Wjh‹ tªâU¡»wJ.
ïUªjnghJ« mtË‹ fhŒ¢rš É£lghošiy.
knyÇah g‰¿ m¿ªj k‰W« mJ r«kªjkhf
gÂah‰W« kU¤Jt®fŸ ïJnghy mo¡fo el¡F«
v ‹ W b r h š » w h ® f Ÿ . k n y Ç a » U Ä a h d
ãshÞnkhoa« ghšánghu« v‹D« »UÄia¡ f©L
ão¡f E£gkhd nrhjid njit¥gL»wJ.
áuk¥glhÉ£lhš mij vËjhf¡ f©Lão¤JÉl
KoahJ.
Mdhš, ngh¤J uh#h Äf cWâahf j‹ kfis
f h ¥ g h ‰ ¿ É l n t © L « v ‹ W Ã i d ¤ J
nfh‹lhÉYŸs Mu«g Rfhjhu Ãiya¤â‰F
kfis¡ bfh©L br‹wh®. mj‹ã‹ò Mªâu khÃy
všiy¥ òw¤âYŸs gy kU¤JtkidfS¡F
mjhtJ, g¤uhry«, bfh¤jTl«, uh#KªâÇ v‹W
n g h Œ f i l á Æ š f « k « t i u b r ‹ w h ® .
u h # K ª â Ç Æ Y Ÿ s k U ¤ J t k i d Æ š j h ‹
kU¤Jt®fŸ yÈjhî¡F knyÇah ïU¥gij¡
f©o¿ªjh®fŸ. Mdhš, mJ Äf¤ jhkjkhd fhy
f£l«. MfÞL 4« njâ yÈjh ïwªJ nghŒÉ£lhŸ.
mtSila kU¤Jt¥ gântLfŸ mid¤J«
g H § F o k ¡ f Ë ‹ k u ò ¥ g o m t n s h L
ò i j ¡ f ¥ g £ L É £ l d . y È j h É ‹ k u z K «
r£OÞfÇ‹ f©Q¡F bjÇahj kuz§fËš
x‹wh»É£lJ. ngh¤Juh{ršth #&L« (Salwas
Judum) mik¥ã‹ jiyt®fËš K¡»akhdt®fËš
xUt®. ïªj mik¥ò khÃy murhš cŸeh£L
g h J f h ¥ i g f t Å ¤ J ¡ b f h Ÿ t j ‰ f h f
cUth¡f¥g£L mJ njhšÉí‰wjhš ã‹ò
fiy¡f¥g£LÉ£lJ. mt® j« »uhkkhd
mnr®TlhitÉ£L É£L <Šrhuh« »uhk¤âYŸs
KfhÄš j§»ÆUªjh®. Mdhš, fhtšJiw¥
ghJfh¥ò, gz¢ brGik k‰W« gaz« brŒa¡ Toa
thŒ¥ò ngh‹wit ïU¡F« mtuhš j‹ kfis
fh¥gh‰w Koahkš nghdJ. ïJjh‹ r£OÞfÇš gy®
kªâuthâfËlK« e«ã¡ifthâfËlK« nghf¡
fhuz«. kU¤Jt« ÛJ e«ã¡if ïUªJ« K‹dJ
bt‰¿ bg‰WÉL»‹wJ. Kiwahd ÉŠPhd
ßâÆyhd mQFKiw ïšyhjjhš, gH§Fo k¡fŸ
kªâuthâ ngh‹wt®fis ehlnt©oíŸsJ. ïJ
v¥nghJ« mt®fË‹ _l¥gH¡fkhf Ã®thf¤jhY«
Clf§fshY«òÇªJbfhŸs¥gL»wJ.
khÃy¤âYŸs r®T#h kht£l¤âš e«ã¡ifÆ‹ik
k‰W« FU£L gh®itjh‹ Ãyî»‹wJ. gy Rfhjhu¥
gÂahs®fis¥ ng£o f©lâÈUªJ 70¡F«
nk‰g£l ïw¥òfŸ ïªj kht£l¤âš k£L« ïªj xU
tUl¤ânyna ÃfœªJ ïU¡»‹wJ v‹W
bjÇ»‹wJ. Mdhš, kht£l Kj‹ik kU¤Jt
mâfhÇ lh¡l® õh«R nlhfh m¥goah v‹W
M¢rÇa¥gL»wh®. mt® TWtJ ruhrÇ¡F« Äf¡
Fiwªj v©Â¡if¢ rhî v‹W fz¡F brhš»wh®.
“r®T#h kht£l¤âš xU x‹¿a¤âš Tl API
msÉš ïu©L¡F nkš knyÇah cŸsJ v‹W
T¿Él KoahJ” v‹W tUlhªâu m£ltizia
fh£o mo¤J¡ TW»wh®. Mdhš, “IªJ¡F
nk‰g£LŸsJ v‹W bjbAšfh T¿anghJ, ïJ
bjh‰WnehahfïU¡fnt©L«vdT¿dh®.
v§fŸ T‰¿dhš âU¥â milahj nlhfh, kht£l
knyÇa mâfhÇ lh¡l® mÅš ãurhij T¥ã£L
mD¥ãdh®. lh¡l® mÅš ãurh¤ r®T#h KGtJ«
API5.5IflªJÉ£ljhf¡T¿dh®.
j d ¡ F ¡ Ñ n H g Â b r Œ g t u h š c © i k
btË¢r¤J¡F tªJÉ£lij _okiw¥gj‰fhf j‹
mã¥ãuha« x‹iw¡ T¿dh®, kht£l Rfhjhu
Kj‹ik mâfhÇ. “ïªj gH§Fo k¡fS¡F
gu«giuahfnt kJ mUªJ« gH¡f« cŸsJ. mJjh‹
mt®fŸ nehŒ¤ jh¡FjY¡F Msh¡F»wJ” v‹W
brhšÈ Ko¤jh®. mj‰F Jizahf lh¡l® ãurh¤
Tw Mu«ã¤jh®. gH§Fo k¡fËš 80 rjåj¤âd®
Fo¥gH¡f¤â‰F moikahdt®fŸ. Ãiwa¢
rh¥ãlkh£lh®fŸ. Mdhš, e‹whf¡ Fo¥gh®fŸ.
vdnt, r®¡fiu mt®fŸ u¤j¤âš TLjš
M»ÉL»‹wJ. nkY«, mt®fŸ knyÇahÉ‰fhd
á»¢ir¡F rÇahd x¤JiH¥ò jUtâšiy. knyÇah
jh¡»aJ«ïwªJÉL»‹wh®fŸ.

xU Rfhjhu mik¥ò rÇahd kU¤Jt á»¢ir
brŒahkš k¡fis (j‹dh®ty®fis) it¤J
e l ¤ j ¢ b r h š È É £ L g H § F o Æ d Ç ‹
kuòfis¡ fhuz§fh£o F‰wŠbrhšÈ
mt®fis m¿ahik v‹D« ngh®itahš
_oÉL»‹wJ. lh¡l® nkhfh k‰W« mtUila
g Â a h s ® f Ÿ n g h ‹ w t ® f Ÿ Ú â ,
xG¡f¤âÈUªJ tGÉat®fŸ mšy.
f©LbfhŸshj j‹ikjh‹. ïnj j‹ik
nkšf£L¥ gÂahs®fËlK« ïU¡»wJ.
buŒ¥óÇš cŸs Rfhjhu Mizahs® ãujh¥
á§. “ïªj tUl¤âš knyÇahthš mâf«
ghâ¡f¥g£lt®fŸ ïJtiu ahUÄšiy v‹W
TW»wh®. “ïtÇl« nghŒ v‹d nf£f Koí«
v‹Wnjh‹W»wJ.
khÃy murhš 2011« M©oš ‘knyÇah
gÂ¡FG' v‹W x‹W Mu«ã¡f¥g£lJ.
ïJtiu mJ brŒJŸsJ v‹d v‹W nf£lhš
áy tÊfh£LjšfŸ cUth¡f¥g£oU¡»‹wJ
v‹W lh¡l® á§ TW»wh®. bjbAšfh FG
nkY« mtiu¡ nf£lJ. tÊfh£LjšfŸ
cUth¡f¥g£LŸsJ v‹whš mâš DDTnah
mšyJ mj‰F« nk«g£l ó¢á¡ bfhšÈnah
c g n a h f ¥ g L ¤ j ¥ g l n t © L « v ‹ W
brhšy¥g£LŸsjh” VbdÅš ïªâa kU¤Jt
MŒî FGk« (Indian Council for Medical
Research) r£OÞf® muál« T¿íŸsJ
v‹dbt‹whš 80 rjåj knyÇah ghâ¡f¥g£LŸs
ïl§fËš DDT vâ®¥ò¤ âw‹ ts®ªJ ó¢á¡ bfhšÈ
gad‰wjh»É£lJ v‹W mj‰F Rfhjhu fÄrd® T¿a
gâyhdJ Äf Éa¥ghdjhF«. “eh‹ mªj gÂ¡FGÉš
(Table Force) cW¥ãd® ïšiy. Ú§fŸ brhštJ nf£gJ
g‰¿bašyh« vd¡F vJî« bjÇahJ” v‹»wh®. gUtkiH
Jt§Ftj‰F K‹ xnu xU Kiwjh‹ ïªj FG To
ïU¡»‹wJ.
nghoa« b#hfh, ngh¤Juh#hÉ‹ »uhk¤ij nr®ªjt®jh‹.
mtUila nrhf Koî g‰¿ bjÇªjhš ï¥go
bghW¥ãšyhkš ngrkh£lh®fŸ. V¥uÈš n#hfhî¡F
nkhrkhd fhŒ¢rš f©lJ. clnd nfh‹lh f«ôÅ£o
br‹lU¡F¤jh‹ nghf Ãid¤jh®. ïu¤j¥ gÇnrhjid
Tl brŒíK‹ò V¥uš 14š ïwªJ nghŒÉ£lh®. kht£l¤â‹
kW nfhoÆYŸs ãyhÞóÇš Rfhjhu¥ gÂahsU« r_f
M®tyUkhd ãuòš r‹nlš Fušf«Ä¡ bfhŸs, kU¤Jt
cjÉ eho XL»‹w nghJ« kU¤Jt mik¥ò mt®fis¡
fh¥gh‰w¤jt¿ÉL»wJv‹WTW»wh®.
r‹nlš, ãyhÞóÇš cŸs lh¡l®. b#ÆDila #‹
ÞtÞâa rfnah¡ ÃWtd¤âš gÂ brŒ»wh®. 2010«
tUl« xUt®, öu¤âYŸs »uhk¤âÈUªJ fLikahd
fhŒ¢rYŸs j« kfid miH¤J¡bfh©L u¤dhóÇš
cŸs Mu«g Rfhjhu Ãiya¤J¡F tªjh®. mªj igaid
gh®¤jîlndna m§»Uªj kU¤Jt® mtD¡F _isÆš
knyÇah jh¡» ïU¡»wJ. nkhrkhd ÃiyÆš ïU¥gjhš
uhŒóU¡F¤jh‹ bfh©L bršy nt©L« v‹W
brh‹dh®. jªijnah jh‹ nghŒ gz« òu£o¡bfh©L
tUtjhfî« m‹¿uî k£L« j‹ kfD¡F £Ç¥Þ ngh£L
m§nfna it¤âU¡FkhW v›tsnth k‹whoí«
kU¤Jt® f©L bfhŸsÉšiy. it¤âU¡fî«
mDkâ¡fÉšiy.
vdnt ntW tÊÆšyhkš ir¡»Ë‹ ã‹dhš c£fhu
it¤J¡ bfh©L 10 ».Ä. öu¤âYŸs »uhk¤J¡F
br‹wh®. m‹¿unt mt® kf‹ ïwªJÉ£lh®. eåd
kU¤Jt¤âš e«ã¡ifÆšyhj m¿ahikÄ¡f jªij
mšy ït®. eåd kU¤Jt«jh‹ mtiu njhšÉ¡F¤
Ju¤âÉ£lJ.
kiythœ k¡fŸ j«Kila m¿ahik fhuzkhf rhf¤jh‹
nt©L« v‹whš k¤âa Çr®› nghäÞ (CRPF) g‰¿ v‹d
brhštJ? CRPF nr®ªj gilfŸ r©ilÆLtj‰fhf
gÞj® bršy¥ gÂ¡f¥g£ld®. 168tJ CRPF fh«¥
âkhóÇš ïUªjnghJ 2011š gÞjÇ‹ EiHthÆÈš xU
ïw¥ò ÃfœªjJ. ïwªjt® bga® X«ghšahj›. 28 tanj
Md mtU¡F fLikahd fhŒ¢rš f©lJ. ïu¤j¥
gÇnrhjid vJî« brŒa¥glÉšiy. mtUila rf
27
fhŒ¢rš mtuJ khwhj Jizah»É£ljhf
60 taJ Í«Ä FŠr« brhš»wh®

gÂahs®fS¡F mªj mikâahd bfhiyfhuid¥
g‰¿¤ bjÇªâU¡fÉšiy. mtU¡F knyÇah
tªâU¡F«v‹W«nahá¡f¤njh‹wÉšiy.
mt® ïwªj ãwF Kfh« (Camp), bjh‰WnehŒ g‰¿
ÉÊ¤J vGªjJ. ï¥nghJ KfhÄYŸs x›bthU
#thD« FnshnuhFÆd kh¤âiufis thu« ïu©L
Kiw vL¤J¡bfhŸs Mu«ã¤jd®. mijna jh‹
bjAšfh FGÉd® gÞjU¡F¥ nghtj‰F K‹dhš
brŒjd®. ïJ xU jL¥ò kUªJ. Mdhš, ïJ k£Lnk
khabkJî« brŒJÉlhJ. c©ikÆš njitahdJ
Kiwahd K‹ v¢rÇ¡if elto¡ifjh‹. ïj‰F
v‹bd‹d brŒa nt©L«? Kiwahf ó¢á¡
bfhšÈ kUªJfis ghâ¥ò cŸs ïl§fËbyšyh«
bjË¤J tunt©L«. xU áy ïl§fis É£L É£L
bjË¡f¥g£lhš mªj E©QÆ® »UÄfŸ ó¢á¤
jL¥ò kUªJfS¡F Û¿adthf kh¿ Ä¡f
ntf¤Jl‹jh¡Fjiy¤Jt§»ÉL«.
Kfh«fËš #th‹fŸ Kiwahf DDTI bjË¤J
tU»wh®fŸ. Mdhš, mt®fSila ntiy
Kfh«fS¡F btËÆš mJî« fhLfËš kUªJ
bjË¡f¥glhj khÃy muá‹ ftdÄšyhj
gFâfËšjh‹. ïªj tUl« ïu©L #th‹fŸ
fLikahd fhŒ¢rš fhuzkhf m›Él¤ij É£L
mD¥g¥g£LÉ£lh®fŸ. knyÇah jh¡F« gUt«
(Season) ï¥nghJjh‹Jt§»ïU¡»wJ.
bgu«fh® (Behramgarh) efÇYŸs f«ôÅ£o bAš¤
br‹lÇš cŸs gâî bg‰w kU¤Jtuhd kU¤Jt
mâfhÇ (RMO) N®afhª¤ fZa¥ knyÇah Äfî«
ftiy bfhŸs nt©oa x‹W v‹W cWâahf¢
brhš»wh®. mtÇl« tU« 90 rjåj k¡fŸ
knyÇahthš ghâ¡f¥g£L¤jh‹ ïU¡»wh®fŸ
v‹»wh®. btË nehahËfŸ ãÇÉš âdK« 100
eg®fŸ m›thW tU»wh®fŸ. ïu©L kU¤Jt
mâfhÇfS« ïu©L RMOî« jh‹ ïU¡»wh®fŸ.
nghJkhd kU¤Jt¥ gÂahs®fŸ m§F ïšiy.
VbdÅš m§F tªJ gÂah‰w¥ gÂ¤jhš tªJ
gÂbrŒaahU«ÉU«òtJïšiy.
muR xU mik¥ò V‰gL¤â cŸsJ. knyÇah
f©l¿í« JÇj nrhjid¥ bg£ofis brŒJ ju
Miz ãw¥ã¤JŸsJ. ïªj¥ bg£ofŸ ïj‰fhf¥
gÆ‰á bg‰WŸs »uhk§fËYŸs Ä£lhÅ‹fËl«
bfhL¡f¥glîŸsjh«. Mdhš, ïªj¥ gÇnrhjid¥
bg£ofS« FnshnuhFÆ‹ kh¤âiufS« nghJkhd
msî¡FÉÃnah»¡f¥gLtâšiy.
xU eg® fLikahd fhŒ¢ryhš jh¡f¥gL«nghJ
ïªj Ä£lhÅ‹fŸ j‹dh®ty®fshf ïU¥gjhš
všyh ntiyfisí« ïytrkhf¢ brŒa nt©L«
v‹W vâ®gh®¡f¥gL»wJ. mJ fodkhd gÂ.
f©zho jf£oš vL¡f¥g£LŸs ïu¤j¤ij gy
».Û. öu¤âYŸs gšJiw kU¤Jt¥ gÂahsÇl«
elªnj nghŒ Ó¡»ukhf¡ bfhL¡f nt©L«. mt® gy
».Û. öu« elªnj nghŒ Mu«g Rfhjhu Ãiya¤âš
nr®ã¡f nt©L«. ïJ ïu¤j« vL¤j F¿¥ã£l
neu¤J¡FŸelªjhfnt©L«.
m¥go el¡fÉšiybaÅš ïu¤j« N£o‹
fhuzkhf ïs»ÉL« mšyJ kiH fhuzkhf
bf£LÉL« mšyJ fhy§flªjjh» rÇahd
ga‹gh£L¡FÇaJ mšyhjjh»ÉL«. fZa¥ xUt®
k£L«jh‹ ïJg‰¿ És¡fkhŒ bjËîWâíl‹
T¿dh®. ïijna Ä£lhÅ‹fS« Rfhjhu¥
gÂahs®fS«tÈíW¤âdh®fŸ.
k¤âa Míj¥gil (CAF)ia¢ nr®ªj #th‹fŸ
iAnt (highway)Æš r®nf TlhÉ‰F« m§»UªJ
b f h ¤ j T l « » u h k ¤ i j n e h ¡ » ¥ n g h Œ
bfh©oUªjh®fŸ. #]iy 28« njâa‹W nkhjš
rhî v‹w bgaÇš gy rhjhuz k¡fis ïªj¥
gilia¢ nr®ªj #th‹fŸ bfh‹W FÉ¤jâÈUªJ
ïªj¥ ghij¡F “bfhšY« ghij” v‹W bga®
it¤âU¡»wh®fŸ. fkyh fh¡T v‹D« Rfhjhu¥
gÂahs® mªj nkhjš rhî g‰¿¡ F¿¥ãL«nghJ
Kfnk át¡»wJ. khÃy muR bghJ k¡fis r®nf
TlhÉš bfh‹W FÉ¡F« K‹dnu Tl f©L
bfhŸsnth ftÅ¡fnth ïšiy. #]iy 28¡F¥
ãwF k¡fŸ jŸË it¡f¥g£L É£ljhfnt k¡fŸ
fUJ»wh®fŸ.
ïªj »uhk¤âš jhfh rkf® v‹D« bg© j‹ _‹W
taJ kf‹ kndh{-I fhŒ¢rš fhuzkhf grTlh
eyika¤J¡F vL¤J¢ brš»wh®. m§F kUªJfŸ
vJî« ïšyhjjhš ïu©L eh£fŸ fÊ¤J tUkhW
m § F Ÿ s t ® f Ÿ b r h š » w h ® f Ÿ . ï u ¤ j ¥
gÇnrhjidí«brŒa¥glÉšiy.
k n y Ç a h É d h š r £ O Þ f Ç š k ¡ f Ÿ b r ¤ J
koªJbfh©oUªjhY« M¢rÇa¥gl x‹WÄšiy
nghš njh‹W»‹wJ. ïªj nehÆ‹ kWg¡f«
gh®¤jhš tW¤bjL¡F« tWik. lh¡l® b#Æ‹
brhštJgo gh®¤jhš et«g® or«g®fËšjh‹ ïJ
c¢r¤âÈU¡F« fhy«. mªj rka¤âšjh‹
mWtil¡ fhy« KoªJ nghŒ å£oYŸs
jhÅa§fbsšyh« Ô®ªJ nghÆU¡F« fhy«.

29
gánahoU¡F« kÅj®fis knyÇah jh¡FtJ nghy
ntbwJî«jh¡fKoahJ.
bfh¤jTl« »uhk¤âYŸs kh®¡f« uhéÉ‹ _‹W
taJ kfŸ ïj‰F rh£áa«. mªj¡ FHªij¡F r¤J¡
Fiwî fhuzkhf clš bkÈªJ vY«òfbsšyh«
bjÇ»wJ. mJ mG«nghJ ï‹D« vY«òfŸ btËna
JW¤â¡bfh©L ïU¡»wJ _¢RÉLtj‰fhf
mGifia ÃW¤J«nghJ _¢R ÉLtnj mGif
r¤j¤ij Él¥ bgÇjhf¡ nf£»‹wJ. mªj¡
FHªij¡F ï‹D« bgaÇl¥ bgwÉšiy. VbdÅš
mtŸ bg‰nwhU¡F mtis cÆnuhL KjÈš
fh¥gh‰¿l nt©Lnk v‹D« ftiyjh‹ bgÇjhŒ
ïU¡»wJ.
gÞj® fhLfËš cÆ® ãiH¡F« nghuh£l«
Äf¥bgÇa nghuh£lkhF«. v¥nghJ« ga¤âš ïU¡f
n t © L « . R f h j h u ¥ g Â a h s ® f Ÿ ï § F
Fz¥gL¤Jgt®fŸ k£Lkšy jÅeg®fŸ vD«
tifÆšmrhjhuzbj«ò«ijÇaK«cilat®fŸ.
Mdhš, khÃy¤â‹ kWnfhoÆYŸs r®T#h v‹D«
gFâ mikâ¥ ãunjr« m§F vªjÉj bjhªjuî«
»ilahJ. vdnt, mâfhÇfŸ mij¢ brhšÈ j¥ã¡f
KoahJ. ïªj¥ gFâ »uhk§fËš bfhR¡fŸ f£L¥
gh£L¡FŸ it¡f¥g£oUªjhš Äf¡ Fiwªj
msÉšjh‹ k¡fŸ nehÆš åœt®. khÃy¤â‹ k‰w
gFâfis¥ ngh‹nw ï§F« Rfhjhu mik¥òfŸ
njhšÉjh‹. knyÇahit f©l¿í« nrhjid¥
bg£ofŸ mj‰fhd kUªJfŸ všyh« njitahd
msÉš ïšiy. bfhR tiyfŸ Tl g‰wh¡Fiwjh‹.
ïªj tUl¤âš gUt kiH Jt§» bfhR¡fË‹
v©Â¡if bgU»a ã‹òjh‹ mâfhÇfS¡F 100
bk£Ç¡ l‹ msî DDT g‰wh¡Fiw cŸsJ vd¤
bjÇa tªjJ. vdnt xÇrh khÃy¤âÈUªJ jh‹
DDT jUÉ¡f¥ ngh»wh®fŸ. Ójhó® kht£l¤âYŸs
yÈ¤ó® »uhk¤âš _‹W ïs« áWt®fŸ DDT
bjË¡F« ntiy brŒ»wh®fŸ. mt®fŸ j« taij
Û©L« Û©L« 19 v‹W brhšÈ¡ bfhŸ»wh®fŸ.
mt®fis¥ gh®¤jhš 14 taij jh©o ïU¡f
kh£lh®fŸ v‹W njh‹W»‹wJ. g¤âÇif¡
FGÉd® tu¥ngh»wh®fŸ v‹W mt®fËl« 19 taJ
v‹W brhšy brhšÈ tÈíW¤j¥g£oU¡f nt©L«.
ïUªj nghâY« mt®fŸ DDT gîl®fis btW«
iffËš fyªJ bfh©oUªjh®fŸ. “v§fŸ
ifíiwfŸ ï‹W »ÊªJ nghŒÉ£ld” v‹wd®.
mt®fis ntiy¡F mk®¤â¡ bfhŸS«
bgÇat®ffË‹ â£lÄ£l brašfŸ mit.
ït®fŸjh‹ knyÇahit xÊ¡f¥ òw¥g£oU¡F«
k‹dÅ‹á¥ghŒfŸ.
ïitfis rkhË¡f tÊfŸ ïšyhkš ïšiy. khÃy
Rfhjhu Mjhu ika« State Health Resource Centre
(SHRC) M¡r‹ vŒL, ïªâa brhir£o k‰W«
ônuh¥ãa‹ ôÅa‹ gz cjÉíl‹ 2002« tUl«
áy gÂfis¤ Jt¡»aJ. Ä£lhÅ â£l« SHRCahš
jh‹ Ã®t»¡f¥gL»wJ. ïJ j‹dh®ty®fshš Md
x ‹ W v ‹ g n j h L g y F i w g h L f n s h L
brašgL¤j¥g£lhY« ïªj¥ gÆ‰á Ä¡f ga‹
mË¤jJ. cjhuzkhf bg©fis FHªijfS¡F
jhŒghÿ£l t‰òW¤JtJ, knyÇahit¡ f©l¿a
ïu¤j¥ gÇnrhjid¡fhd f©zho¤ J©Lfis
kU¤Jtkid¡F mD¥òtJ, bfhRtiy ga‹gL¤j
nt©oaâ‹ mtáa« g‰¿ »uhk¤J k¡fS¡F¥ òÇa
it¥gJ ngh‹wt‰iw¡ T¿lyh«. ïUªjnghJ«
SHRC gÂahs®fS¡F« ãw bghJ kU¤Jt
Mnuh¡»a¥ gÂ brŒgt®fS¡Fkhd bjhl®ò
v‹gJïšyhkšjh‹ïU¡»‹wJ.
muá‰F m¥gh‰g£L Äf¥bgÇjhŒ ghuh£l¤j¡f
msÉš khÃy¤â‹ gy gFâfËš ntiyfŸ
elªâU¡»‹wd. 1983« tUl« r£OÞf® k¤âa¥
ãunjr¤â‹ xU gFâahf ïUªjnghJ K‰ngh¡F
v©z« bfh©l áy kU¤Jt®fŸ Rfhjhu á»¢ir
ÃfHhj mšyJ xJ¡f¥g£l gFâfËš j§fŸ
ftd¤ij brY¤âd®. mt®fËš lh¡l® ãdha¡
br‹ k‰W« lh¡l® irghš #dh ngh‹wt®fŸ
ml§Ft®. mt®fŸ cUth¡»a kU¤Jtkid
r£OÞfÇ‹ Ru§f¥ gFâfË‹ Äfî« cŸns
mikªJŸs jŸË uh{Auh (Dalli Raj hara)Éš
mikªJ cŸq®tháfË‹ âwid ghu«gÇa¤ij
fh£L»‹wJ. kU¤Jtkid gÂahs®fS¡fhf
g Â a h s ® f s h š c U t h ¡ f ¥ g £ L j ‰ n g h J
gÂahs®fshf¢ nr®ªJ cUth¡»a mw¡f£lis
(Trust)Ædhš Ã®t»¡f¥g£L tU»‹wJ. ï‹W«
nehahËfËl« %ghŒ _‹W Kjš IªJtiu
f£lzkhf tNÈ¡f¥gL»‹wJ. nehahËfŸ btË
nehahËfŸ ãÇî¡F btËna ghij beLf c£fh®ªJ
ïU¥gij¥ gh®¡f Koí«. j‹dhš Koªj msî
kU¤Jt nritia brŒ»‹wJ. Äf¢ áwªj mik¥ò
Kiw ï§F brašgL¤j¥gL»‹wbj‹W brhšÈÉl
KoahJ. Mdhš, ï§F tU»‹w nehahËfË‹
njit¡F« vâ®gh®¥ò¡F« njitahd kU¤Jt«
»il¡»wJv‹WTwyh«.
ï ª j k U ¤ J t k i d b r a š g £ L t U t n j
murh§f¤â‹ Rfhjhu mik¥ãš xU òŸËahf
ftd¤ij <®¤JŸsJ. ViHfË‹ Mnuh¡»a«
c§fË‹ ftdkhf ïU¡Fkhdhš mt®fS¡F V‰w
kU¤Jt mik¥ò x‹iw V‰gL¤âl Koí«. ãyhŒ

30
cU¡fhiyÆYŸs âd¡TÈ¤ bjhÊyhs®fshš
x U k U ¤ J t k i d x ‹ i w V ‰ g L ¤ â x U
kU¤Jtkidia j«Kilajhf brašgL¤âl
Ko»wbj‹whš V‹ murh§f¤jhš brašgL¤âl
KoahJ?
khÃy¤â‹ kWnfhoÆš lh¡l® b#Æ‹ k‰W«
mtUila FGÉd® xU NGO x‹iw #‹ ÞtÞâa
rfnah¡ (JSS) v‹w bgaÇš ãyhÞóU¡F btËna
fÅahÇ (Ganiyari) v‹w ïl¤âš el¤â tU»wh®fŸ.
10 V¡f® Ãy¤âš mikªJŸs ïJ g¢ir gnrš v‹W
ku§fËilna th®LfSl‹ mikªJŸsJ.
ï§FŸs kU¤Jt®fS« ViHfË‹ Mnuh¡»a¤âš
m¡fiw cŸst®fshŒ gH§Fo k¡fËlK« mnj
m¡fiwíl‹ brašgL»wh®fŸ. Kfh«fŸ mo¡fo
el¤J»wh®fŸ. g¤jh©Lfshf k¡fS¡F
xU§»iz¥ò KiwÆš ïu¤j¥ gÇnrhjid
brŒa¥gL»wJ. x›bthU »uhk¤âY« fhŒ¢rš
cŸst®fË‹ ïu¤j« f©zho¤ jfLfËš
jÅ¤jÅahf nrfÇ¡f¥gLtj‰F xU eg®
ÃaÄ¡f¥gL»wh®. ï¡f©zho jfLfŸ xU nrh¥ò¥
bg£ofËš mL¡f¥g£L fhiyÆš gŸË¡F gÞÌš
bršY« ãŸisÆl« bfhL¤jD¥g¥gL»wJ. gÞ
Ã‰F« ïl¤âš JSS eg® nrh¥ò bg£ofis bg‰W¡
bfhŸ»wh®. f©zho¤ jfLfËš cŸs ïu¤j«
njitÆ‹ mo¥gilÆš tÇir¥gL¤j¥g£L
nrhâ¡f¥g£L KoîfŸ kâa« bršY« gÞÌš
bfhL¤jD¥g¥gL»‹wd.
“efu¤âš cŸs xU eg® jd¡F knyÇah tªjhš
v¥go mjid Ã®t»¤J bfhŸthnuh e®Þ k‰W«
kU¤Jt® _y« Ã®thf« brŒJ bfhŸtJ nghš
» u h k ¤ J k ¡ f S « j § f i s f h ¥ g h ‰ ¿ ¡
bfhŸ»‹wd®. m¥go ïU¡F«nghJ ã¿njh®
ïl¤âš k¡fis v¥go¡ fh¥gh‰w Koahkš nghF«”
v‹W nf£»wh® lh¡l® b#Æ‹. lh¡l® b#Æ‹
nf£F« ïnj nfŸÉia¤jh‹ r£OÞfÇYŸs
FL«g¤âš gyiu ïHªj Ûâ FL«g eg®fŸ
nf£»wh®fŸ-knyÇahthš ghâ¡f¥g£l ït®fŸ
nf£gJÃahaªjhnd.
r£OÞfÇ‹ fijia¥ nghšjh‹ xoÞ[hÉ‹
fijí« knyÇahthš ïwªjt®fË‹ v©Â¡ifí«
ïUkl§Fjh‹. kÅj ts®¢á mik¥ò (Human
Development Foundation ) v‹D« mik¥ig el¤J«
Rj®r‹ jhÞ muR¡F “ïªj _‹W Ms”fis
rkhË¥gj‰fhd muáaš cWâ (Political will) ïšiy
v‹»wh®. knyÇah, r¤J¡ Fiwî k‰W« ïw¥òfŸ
(Malaria, Mal Nutrition and Mortality) v‹gitjh‹
m«_‹W«, knyÇah ïªâahÉš át¥ò všiyfis
jh©o mjhtJ r£OÞf®, xÇrh, #h®f©£ v‹W
n g h Œ b f h © n l ï U ¡ » w J . ï J n k Y «
tl»H¡»YŸs 8 kht£l§fËš IªJ¡F guÉ
É£lJ. Änrhu« mâš Äf nkhrkhf jh¡f¥g£LŸsJ.
Äf MHkhf MŒªj¿ªJ gh®¤jhš vªbjªj
kht£l§fS« m§FŸs »uhk§fS« bghUshjhu¤âš
ã‹j§»íŸsnjh m§bfšyh« knyÇah Äf¥
gutyhfMHkhŒEiHªâU¡»‹wJ.
ïJ fhuzkhf ïªj fijia ï‹D« ÉtÇ¥gJ Äf¡
fodkhdjhŒ ïU¡»‹wJ. ïWâahf¢ brhšy
tUtJ mâY« f©iz _o¡bfh©L cWâahŒ
b r h š y ¡ T o a J v ‹ d b t ‹ w h š V i H f Ÿ
ïw¡»wh®fŸ. Vbd‹whš mt®fŸ ViHahŒ
ïU¡»‹wh®fŸ. Ú§fŸ r_f¥ bghUshjhu VÂÆ‹
ÑnH tá¥gt®, c§fS¡bf‹W Ãy« vJî«
brhªjkhdâšiy v‹whš VjhtJ xU nehahš
Ú§fŸ ïwªJÉl¥ ngh»Ö®fŸ. r£OÞfÇš v‹whš
mJ knyÇah, nfush v‹whš bl§F éu«,
ïuh#Þjh‹ c¤âu ãunjr« v‹whY« #¥ghÅš
v‹whY« xnu xU fhuz« tWik, tWikjh‹
k‰witbašyh«btW«És¡f§fŸjh‹.
Mdhš, ïªj¡ fhuz¤ij x¤J¡bfhŸtj‹ _y«
mªnjhÅ FUl‹ gaÂ¡f¤ jt¿ÉL»nwh«, eh«
ïªj RH‰áia¤ bjhlu mDkâ¤J« ÉL»nwh«.
knyÇah fhuzkhf rhîfŸ Äfî« ne®tj‰F muR
m§F vJî« brŒahjJjh‹ fhuzkhF«. ÔÉuthj
nghuhË mik¥òfŸ kuz§fS¡F¡ fhuz« v‹W
brhšÈ j¥ã¤JÉl KoahJ. nehŒfŸ Äfî« gutyhf
cŸs ïl§fËš e« eh£oš xUÉjkhd jL¥ò
(mšyJ kW¥ò) ïU¥gJ fhuz« vdyh«. ïâš
gH§Fo k¡fSila m¿ahik v‹W muR
mâfhÇfŸ brhšÈ ïU£lo¥ò brŒtJ v‹gij eh«
x›bthUtU« murh§f¤â‹ â£lÄ£l mik¥ò
KiwÆyhd t‹Kiw vd czu nt©L«. nehí«
mJ fhuzkhf kuzK« V‰gLtJ j‰nghJ Äfî«
btË¥gilahf¤ bjÇªJ« ïit midtÇ‹
gh®itÆÈUªJ kiw¡f¥g£oU¡»wJ. jU©
br¡uhth£ (Tarun Sehrawat)‹ kuz« bjbAšfh
g¤âÇifÆš cŸs v§fS¡F kiw¡f¥-
g£litfis gh®¥gj‰F k‰W« vit, vit ïJtiu
brŒa¥glÉšiy v‹gijí« m¿a, czu it¤jJ.
f©Q¡F¤ bjÇahj ïªj kuz§fŸ ï¥nghJ mt®
_ykhfngrMu«ã¤âU¡»‹wd.
revati@tehelka.com
anildantewada@rediffmail.com
Mjhu«: TEHELKA, 22 September 2012

Voices for Custodial Justice Newsletter - November 2012 issue

Voices for Custodial Justice Newsletter - November 2012 issue

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (19)

Voices for Custodial Justice Newsletter - November 2012 issue