1. วัตถุประสงค
เพื่อใหนักศึกษาสามารถ
อธิบายความหมายของระบบเชิงวัตถุได
อธิบายหลักการเชิงวัตถุได
แยกแยะความแตกตางของหลักการเชิงวัตถุได
หนวยที่ 2: อธิบายความหมายของการวิเคราะหและออกแบบเชิง
แนวคิดเชิงวัตถุ วัตถุได
ระบุรายชื่อแผนภาพยูเอ็มแอลแบบได
(Object-Orientation)
OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 1 OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 2
แนวคิดเชิงวัตถุ
(Object-Orientation) การจําลองระบบในเชิงวัตถุ
แนวคิดเชิงวัตถุเปนเทคนิคในการจําลองระบบ
ของจริง
ระบบถูกจําลองในรูปของกลุมอ็อบเจกตที่
ปฏิสมพันธกน
ั ั บาน
ประโยชน ทิชา
รถยนต
เขาใจงาย - ลดชองวางระหวางระบบจริงและระบบที่
จําลองโดยคอมพิวเตอร อาศัยอยูใน
ขับ
งายตอการแกไข - เพราะขอมูลและการทํางานอยู บาน รถยนต
ภายในอ็อบเจกต แบบจําลอง
ทิชา
OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 3 OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 4
1

2. หลักการเชิงวัตถุ
ภาพตัวอยางของระบบเชิงวัตถุ
(Object-Oriented Principles)
Customer Order 563 Chair 213 อ็อบเจกต (Object)
Mary
คลาส (Class)
add new order
Customer
add to
order แอบสแตร็กชัน (Abstraction)
Button
Bill
create ความสัมพันธ (Association)
add to
get text Order 143 order เอ็นแค็ปซุเลชัน (Encapsulation) และ
Text Box Lamp 453
การซอนรายละเอียด (Information Hiding)
display
Order 721 การสืบทอดคุณสมบัติ (Inheritance)
Label Chair 654 โพลีมอรฟซึม (Polymorphism)
Customer
Joe
Lamp 856
OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 5 OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 6
อ็อบเจกต (Object) คลาส (Class)
อ็อบเจกต คือสรางขึ้นมาเพื่อเปนตัวแทนของสิ่งตางๆ ในส คลาส คือ ตนแบบ หรือแมพมพ (template)
ิ
ถาวะจริงของระบบในโลกของซอฟตแวร สําหรับสรางอ็อบเจกต
อ็อบเจกต มี คลาส เปนขอกําหนดลักษณะรวมกันของอ็อบเจกต
สถานะ (state) = ขอมูล (data) ที่อธิบายตัวอ็อบเจกต ประเภทเดียวกัน
พฤติกรรม (behavior) = การกระทําที่ตัวอ็อบเจกตแสดงได
คลาสกําหนดโครงสรางของอ็อบเจกต
อ็อบเจกต สามารถจดจําสถานะได
แอททริบวเก็บสถานะของอ็อบเจกต
ิ
แอททริบิว (attribute) คือขอมูลแตละดานของ
อ็อบเจกต โอเปอรเรชันสําหรับพฤติกรรมของอ็อบเจกต
โอเปอรเรชัน (operation) คือการกระทํา (action) แตละ อินสแตนซ (instance) คือ อ็อบเจกตที่สรางจาก
อยางที่อ็อบเจกตแสดงได คลาส
OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 7 OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 8
2

3. อ็อบเจกต และ แอบสแตร็ก
คลาส และ อ็อบเจกต
ชัน
คลาสกําหนดโครงสรางของกลุมอ็อบเจกตประเภท แอบสแตร็กชัน (abstraction)
เดียวกัน หมายถึง การจํากัดรายละเอียด
เปนกระบวนการในการละเวนรายละเอียดที่ไมเกี่ยวของ
อ็อบเจกตของคลาสเดียวกันมีลักษณะโครงสราง
และ เนนรายละเอียดที่จําเปน
ภายในเหมือนกัน แตจะขอมูลที่เก็บจะตางกันขึ้นอยู
กับสถานะของอ็อบเจกตแตละตัว ซึ่งถูกกําหนด อ็อบเจกต เปนแอบสแตรกชันของสิ่งตางๆ ที่สราง
ผานโอเปอรชันของอ็อบเจกต ขึ้นไวในระบบคอมพิวเตอร
อ็อบเจกต แตละตัวจะมีไอเด็นทิตี้ (identity) ไมซา
้ํ อ็อบเจกตแตละตัวจะมีพฤติกรรมและขอมูลของ
กัน สิ่งทีมันเปนตัวแทน และมีเฉพาะดานทีเกี่ยวของกับ
่ ่
ระบบเทานั้น
OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 9 OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 10
ตัวอยางของแอบสแตร็กชัน ความสัมพันธ (Association)
แสดงความเกี่ยวของระหวางอ็อบเจกตของคลาส
หนึ่งกับอีกคลาสหนึ่ง
เชน พนักงานมีความสัมพันธกับ
ผูจัดการ
งาน
OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 11 OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 12
3

4. เมสเสจ (Message) เมสเสจ (ตอ)
เมสเสจ คือขอมูลที่สงไปยังอ็อบเจกตเพื่อสั่งให การสงเมสเสจ = การเรียกใชโอเปอรชันของ
ทํางาน อ็อบเจกตอื่น
อ็อบเจกตแตละคลาสจะรับผิดชอบงานตางกันไป
ระบบเชิงวัตถุทํางานโดยอาศัยการปฏิสัมพันธ
ระหวางอ็อบเจกต หมายถึงการที่อ็อบเจกตสง 
เมสเสจไปถึงกัน
โดยอ็อบเจกตที่ไดรบเมสเสจจะทํางานตามที่ไดรบ
ั ั
การรองขอ โดยการเรียกโอเปอรชันที่ตรงกับที่
เมสเสจสงมาทํางาน
OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 13 OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 14
เอ็นแคปซุเลชัน การซอนรายละเอียด
(Encapsulation) (Information Hiding)
หมายถึง การรวมกันของขอมูลและกระบวนการ หมายถึงการเปดเผยเฉพาะขอมูลที่จําเปนตอการใช
ทํางานไวในอ็อบเจกต ซอฟตแวรโมดูล (software module) เทานั้น
แยกระหวางกลไกการทํางานภายใน กับการเรียกใช
ทําใหออบเจกตสมบูรณในตัวเอง (self-
็
งานจากภายนอก
contained)
เอ็นแคปซุเลชัน ทําใหสามารถใชการซอน
ทําใหเกิดสภาพเปนสวนจําเพาะ (modularity) รายละเอียดในระดับของอ็อบเจกตได
เนื่องจากขอมูลและการกระทําทีเกียวของถูกเก็บ
่ ่ ทําใหอ็อบเจกตสามารถใชงานไดแบบ black box ซึ่ง
ไวในที่เดียว ไมกระจายไปทัวระบบ
่ ผูใชสามารถใชไดโดยไมรูโครงสรางภายใน
OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 15 OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 16
4

5. การสืบทอดคุณสมบัติ
การสืบทอดคุณสมบัติ (ตอ)
(Inheritance)
เปนวิธีการในการออกแบบสิ่งสองสิ่งหรือมากกวาที่ คุณสมบัติสามารถสืบทอดตอลงไปไดหลายลําดับชั้น
ตางกัน แตมีลักษณะบางอยางเหมือนกัน เนื่องจาก ซับคลาสสามารถเปนซุปเปอรคลาสของคลาส
โดยกําหนดลักษณะสวนที่เหมือนกันไวใน ซูเปอรคลาส อื่น
(superclass) หนึ่งคลาส แลวกําหนดใหคลาสอื่นๆ
เรียกวา ซับคลาส (subclasses) มารับนี้ลักษณะสืบทอด กอใหเกิดลําดับชั้นการสืบทอดคุณสมบัติ (inheritance
ตอไปเปนของตัวเอง hierarchy) หรือ ลําดับชั้นความสัมพันธแบบเจน
หมายความวา ซับคลาสมีแอททริบิวและโอเปอรชันที่ เนอรัลไลเซชัน (generalization hierarchy)
รับมาจากซุปเปอรคลาส
ความสัมพันธระหวางซับคลาสกับซูเปอรคลาสที่ติดกัน
เรียก generalization
ซับคลาสเรียกวา specialization
OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 17 OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 18
ตัวอยางลําดับชั้นการสืบทอด โพลีมอรฟซึม
คุณสมบัติ (Polymorphism)
แปลวาหลายรูปแบบ
ยานยนต ในเชิงวัตถุหมายถึงการทีอ็อบเจกตตางคลาสกัน
่ 
ทํางานตอบสนองตอเมสเสจทีเหมือนกันในรูปแบบ
่
ที่แตกตางกันอยางเหมาะสม
จักรยานยนต รถบรรทุก รถยนต
ทําใหสามารถใชงานอ็อบเจกตโดยไมตองทราบ

คลาสของอ็อบเจกต
รถยนตสวนบุคคล รถยนตโดยสาร
OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 19 OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 20
5

6. การพัฒนาซอฟตแวรเชิงวัตถุ การวิเคราะหเชิงวัตถุ
เนน 3 กิจกรรมหลัก OOA: object-oriented analysis
การวิเคราะหเชิงวัตถุ (object-oriented analysis) กระบวนการในการทําความเขาใจกับระบบ
การออกแบบเชิงวัตถุ (object-oriented design) พิจารณาขอมูลและพฤติกรรมของระบบรวมกันในรูป
การเขียนโปรแกรมเชิงวัตถุ (object-oriented กลุมของอ็อบเจกต
programming)
กิจกรรม
สรางแบบจําลองความตองการ (requirement model)
สรางแบบจําลองการวิเคราะห (analysis model)
ระบุอ็อบเจกตที่เกี่ยวของในระบบ ความสัมพันธของอ็อบเจกต
และการปฏิสัมพันธระหวางอ็อบเจกต
OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 21 OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 22
การออกแบบเชิงวัตถุ
ประโยชนของหลักการเชิงวัตถุ
OOD: object-oriented design หลักการ ประโยชน
กระบวนการในการกําหนดรูปแบบของระบบ คลาส ทําใหมมมองในการพัฒนา
ุ
กิจกรรม อ็อบเจกต ซอฟตแวรสอดคลองกับธรรมชาติ
สรางแบบจําลองการออกแบบ (design model) โอเปอรชัน และ อ็อบเจกตที่ใชซ้ําได
ปรับรูปแบบทีไดจากการวิเคราะหใหเหมาะกับสภาพแวดลอม
่ เมสเสจ
ของระบบ และขอกําหนดในดานตางๆ
เอ็นแคปซุเลชัน อ็อบเจกตที่ใชซ้ําได
และการซอน ชวยลดผลกระทบจากการ
รายละเอียด เปลี่ยนแปลง
OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 23 OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 24
6

7. ประโยชนของหลักการเชิงวัตถุ ยูเอ็มแอล (UML)
หลักการ ประโยชน
UML – Unified Modeling Language
การสืบทอด ลดความซ้าซอน
ํ
เปนภาษาภาพในการนําเสนอแนวคิดที่จาเปนใน
ํ
คุณสมบัติ ลดระยะเวลาในการสรางคลาสใหม การพัฒนาระบบเชิงวัตถุ
ชวยใหเกิดมาตรฐานและความ ผูพัฒนา
ตรงกันในโปรแกรม Grady Booch
โพลีมอรฟซม ชวยลดความซับซอนในการเขียน
ึ Ivar Jacobson
โปรแกรมเกียวกับเหตุการณ
่ James Rumbaugh
ชวยลดผลกระทบจากการ
เปลี่ยนแปลง
OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 25 OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 26
ยูเอ็มแอล (ตอ) ประเภทของแผนภาพยูเอ็มแอล
แผนภาพยูเอ็มแอล (UML diagram) มี มี 13 ประเภท
องคประกอบ 4 สวน แบงเปน 3 กลุม
สัญรูป (Icon)
Structure diagrams
สัญลักษณสองมิติ
แสดงโครงสรางของระบบ
เสนเชื่อม (paths)
Behavior diagrams
ขอความ
แสดงพฤติกรรมทัวไป
่
ขอกําหนดของยูเอ็มแอลกําหนดทั้งกฎเกณฑ Interaction diagrams
สําหรับโครงสรางและความหมายของ แสดงการปฏิสัมพันธของ
องคประกอบ
OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 27 OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 28
7

8. แผนภาพโครงสราง (Structure แผนภาพพฤติกรรม (Behavior
Diagrams) Diagrams)
คลาสไดอะแกรม (class diagram) ยูสเคสไดอะแกรม (use case diagram)
แสดงความสัมพันธระหวางคลาส
อ็อบเจกตไดอะแกรม (object diagram) แสดงความตองการในการใชงานระบบ ในเชิงการ
แสดงความสัมพันธระหวางอ็อบเจกต ปฏิสัมพันธระหวางระบบรับสิ่งแวดลอม
คอมโพเนนตไดอะแกรม (component diagram)
แสดงความสัมพันธเชิงกายภาพระหวาง components ของซอฟตแวร
แอคทิวิตี้ไดอะแกรม (activity diagram)
คอมโพซิทไดอะแกรม (composite structure diagram) แสดงการไหลของการทํางาน (workflow)
แสดงโครงสรางภายในของคลาส
แพ็คเกจไดอะแกรม (package diagram)
สเตทแมชีน ไดอะแกรม (state machine
แสดงการรวมกลุมของ UML element เปนโครงสรางระดับสูงขึ้น diagram)
ดีพลอยเมนตไดอะแกรม (deployment diagram) แสดงพฤติกรรมการเปลี่ยนสถานะของอ็อบเจ็คของ
แสดงสถาปตยกรรมเชิงกายภาพและองคประกอบ (components) ของ
ซอฟตแวรของระบบ คลาส
OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 29 OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 30
แผนภาพการปฏิสัมพันธ
(Interaction Diagrams)
ซีเคว็นไดอะแกรม ( Sequence diagram)
แสดงพฤติกรรมการทํางานของกลุมอ็อบเจกตในยูสเคสเรียงลําดับ

ตามเวลา
คอมมิวนิเคชันไดอะแกรม ( Communication diagram)
แสดงพฤติกรรมการทํางานของกลุมอ็อบเจกตในยูสเคส ในรูปการ

สื่อสารระหวางอ็อบเจกต
ไทมิงไดอะแกรม ( Timing diagram)
แสดงการปฏิสัมพันธระหวางกลุมอ็อบเจกตและเปลี่ยนแปลง
สถานะของอ็อบเจกตตามแกนเวลา
อินเตอรแรคชันโอเวอรวิวไดอะแกรม ( Interaction
overview diagram)
แสดงการไหลของการควบคุมโพรเซส
OOAD 1/2551 ภาคปกติ ดร.สุขสถิต มีสถิตย 31
8