3. É a estructura que rodea e limita á célula e constitúe
Membrana plasmática unha "barreira" selectiva que controla o intercambio
de sustancias dende o interior celular ata o medio
exterior circundante, e viceversa.
Ten un espesor de 7,5 nm,
polo que non foi posible
determinar a súa estructura
ata a aparición da
microscopía electrónica.
3
4. Estructura da membrana plasmática
Singer e Nicholson propuxeron en
1972 un modelo estructural para as
membranas ao cal denominaron
"Modelo do mosaico fluido".
Según este modelo, a membrana sería
unha delgada lámina formada por dúas
capas superpostas de lípidos, na cal se
atopan insertadas proteínas. Isto lle
confire o aspecto dun "mosaico".
As membranas non son estructuras estáticas nin ríxidas. Están formadas por un conxunto
de moléculas hidrofóbicas e hidrofílicas que se manteñen unidas por enlaces, en xeral, non
covalentes.
Carecen de resistencia mecánica e en moitas células, como é o caso dos fungos, bacterias e
prantes están reforzadas polas paredes celulares.
4
6. Os lípidos de membrana son pertencen
LÍPIDOS
fundamentalmente a tres categorías:
fosfolípidos, glucolípidos e esteroles.
Todos son moléculas anfipáticas, é dicir, que as súas
moléculas conteñen unha zona hidrofílica ou polar e unha
hidrofóbica ou non polar.
Os fosfolípidos son os lípidos máis abundantes nas membranas.
Debido ó seu carácter anfipático, A súa vez, estas bicapas tenden a pecharse
os fosfolípidos nun medio acuoso se espontáneamente sobre sí mesmas formando
organizan espontáneamente vesículas, é dicir, compartimentos pechados.
formando a denominada bicapa
lipídica.
As cabezas polares están orientadas
cara ó medio acuoso (intra e
extracelular) e as colas hidrofóbicas
cara ó medio lipídico, é dicir, ó
interior da bicapa. Fosfolípido
A bicapa de fosfolípidos funciona principalmente
como armazón estructural da membrana e debido
ó seu carácter fortemente hidrofóbico como
barreira que impide o paso de sustancias Vesícula de fosfolípidos
hidrosolubles a través da mesma.
6
7. O colesterol é un esteroide que se atopa en unha alta
porcentaxe na membrana plasmática das células animais,
variando a súa concentración dun tipo de membrana a outro.
A maioría das células vexetais e bacterianas carecen de
colesterol.
O colesterol, tamén é unha molécula anfipática, polo cal
presenta unha orientación similar á dos fosfolípidos.
Funcións do colesterol na membrana plasmática
Inmoviliza os primeiros carbonos das cadeas hidrocarbonadas, esto fai a membrana
menos deformable e menos fluida, é dicir, a estabiliza. Sin colesterol, a membrana
precisaría dunha parede celular que lle proporcione contención mecánica.
Prevén o compactamento das cadeas hidrocarbonadas a baixas temperaturas, xa que
evita que as colas se xunten, aumenten as interaccións débiles entre as mesmas e adoiten
unha estructura moi compacta.
7
8. PROTEÍNAS Clasificación
(según o seu grao de asociación á membrana)
Proteínas intrínsecas, integrais ou transmembrana:
atravesan total ou parcialmente a membrana, á cal están
asociadas mediante enlaces hidrófobos.
Algunhas proteínas presentan hidratos de carbono unidos a
elas covalentemente (glicoproteínas), dispostas sempre cara
ó lado externo da membrana.
Proteínas extrínsecas ou periféricas: están unidas á
membrana mediante enlaces de tipo iónico e se separan con
facilidade. Aparecen principalmente na cara interna da
membrana.
Funcións
As membranas son asimétricas, é dicir,
pódense diferenciar as caras interna e Función estructural.
externa en función da súa composición Fucnión de recoñecemento e adhesión.
Están implicadas no transporte e metabolismo celular.
de lípidos e proteínas.
8
9. As membranas celulares conteñen un 210% de glícidos.
GLÍCIDOS Os glícidos se asocian covalentemente ós lípidos (glicolípidos) e ás
proteínas (glicoproteínas).
Os hidratos de carbono dos glicolípidos e das
glicoproteínas, na súa gran maioría oligosacáridos,
soen ubicarse cara ó espacio extracelular da célula
formando unha estructura chamada glicocálix.
Funcións do glicocálix
Protexer á superficie da célula das agresións mecánicas ou físicas.
Poseer moitas cargas negativas, que atraen catións e auga do medio
As células situadas á luz do intestino
extracelular. delgado presentan un glicocálix moi
Intervir no recoñecemento e adhesión celular. pronuciado.
Actuar como receptores de moléculas procedentes do medio
extracelular e que traen determinada información para a célula
(receptores de hormonas e neurotransmisores).
9
10. Presentan un alto grao de fluidez, o cal implica que
os seus lípidos e proteínas poden desplazarse
Fluidez da membrana libremente en todas as direccións, pero sempre sobre
o plano da membrana. De ahí a denominación de
"mosaico fluido".
Movementos dos compoñentes das membranas Rotación sobre o seu propio eixe.
Difusión lateral ou traslación sobre o
plano da membrana.
Movemento flipflop: consiste no
intercambio de fosfolípidos dunha
monocapa a outra. Está mediado por
enzimas flipasas debido á dificultade da
cabeza polar para atravesar o medio
hidrofóbico da matriz da membrana.
Factores que aumentan a fluidez das membranas
Ácidos grasos insaturados.
Baixa concentración de colesterol.
Altas temperaturas.
Colas hidrocarbonadas curtas: dificultan o empaquetamento.
10
12. Transporte a través de membrana
A membrana plasmática é unha barreira
con permeabilidade selectiva que regula
o intercambio de sustancias entre o
citoplasma e o medio extracelular.
As súas propiedades aseguran que as sustancias
esenciais (glicosa, aminoácidos, lípidos) entren no
interior da célula fácilmente, que os
intermediarios metabólicos permanezan na
célula e que os productos de refugallo (urea)
sexan eliminados ó exterior. Isto permite manter
un medio interno relativamente constante.
Debido ás súas características hidrofóbicas, a membrana é impermeable á maior parte das
moléculas hidrosolubles (glicosa, aminoácidos, ións), que serán transportados a través da
membrana mediante proteínas integrais que actúan como transportadores. En cambio, as
moléculas hidrofóbicas, sempre que o seu tamaño non sexa demasiado grande, poden
atravesala fácilmente.
12
14. TRANSPORTE PASIVO
(paso de sustancias a favor de gradiente electroquímico)
Difusión simple: as moléculas atravesan directamente a membrana ou por
medio de proteínas de canal, que permiten o paso de moléculas polares e ións a
unha velocidade superior á súa difusión a través da membrana.
Difusión facilitada: mediante proteínas transportadoras capaces de trasladar
moléculas polares (azúcres, aminoácidos, nucleótidos) ou ións.
14
15. TRANSPORTE ACTIVO
É o transporte de sustancias en contra de gradinte
electroquímico, para o cal se precisa un gasto enerxético
de ATP.
A sustancia transportada únese á proteína transportadora
e é liberada no interior da célula sin sufrir modificación
química.
Este tipo de transporte permite manter diferentes
concentracións intra e extracelulares para determinadas
Bomba Na+ K+ sustancias.
Bomba de Ca+2
15
17. TIPOS DE ENDOCITOSE
Pinocitose: é a inxesta de pequenas
partículas ou líquidos, mediante a formación
de vesículas moi pequenas, só visibles ao
microscopio electrónico..
Fagocitose
Fagocitose: consiste na inxesta de partículas
de gran tamaño, organismos vivos ou restos
celulares que forman vesículas visibles ao
microscopio óptico (fagosomas).
A endocitose mediada por receptor implica a
selección de macromoléculas específicas, para
o cal prodúcese a súa asociación á membrana
plasmática.
17
19. A estructura e composición do núcleo varían dependendo do
NÚCLEO estadio do ciclo celular. Distínguese así entre:
INTERFÁSICO núcleo interfásico: propio da interfase (período que
transcurre entre dúas divisións celulares).
Núcleo mitótico ou en división.
No núcleo interfásico distínguense
claramente:
envoltura nuclear.
cromatina.
nucléolo.
nucleoplasma.
19
20. Envoltura nuclear
Pénsase que a membrana nuclear
tivo o seu orixe evolutivo nos
sistemas internos de membrana
(procedentes de invaxinacións da
membrana plasmática) que deron
lugar ao retículo endoplasmático,
probablemente en zonas
específicas de unión do
cromosoma.
20
22. Nucléolo
O nucléolo é unha estructura esférica visible
no interior do núcleo interfásico, cuia
función principal é a síntese e ensamblaxe
das subunidades ribosómicas. Algunhas
células presentan máis dun nucléolo.
Está constituído por proteínas e ácidos
nucleicos, ADN (13 %) e ARN (1030 %).
No nucléolo diferéncianse:
Parte amorfa ou nucleoplasma.
Parte densa, composta por: unha zona granular
con ribonucleoproteínas e unha zona fibrilar que
contén ADN e ARN.
22
23. NÚCLEO EN DIVISIÓN
En comparación co núcleo
interfásico, as características
máis destacadas do núcleo
mitótico son a estructuración e
condensación da cromatina, así
como a posibilidade de
observar os cromosomas ao
microscopio óptico.
Os cromosomas son estructuras
cilíndricas que representan o grao
máis elevado de empaquetamento
do ADN e, polo tanto, da
cromatina da célula.
Durante a metafase, cada
cromosma aparece constituido por
dous brazos ou cromátidas iguais,
unidos polo centrómero.
23
27. PAREDE CELULAR
EN
ENVOLTURAS EXTERNAS
CÉLULAS VEXETAIS
É unha envoltura externa á membrana
plasmática, altamente organizada e
ríxida, que aparece nas células vexetais.
FUNCIÓNS
Confire rixidez e contribúe ó mantemento da forma celular.
Une as células adyacentes.
Posibilita o intercambio de fluidos e a comunicación intercelular.
Permite ás células vexetais vivir no medio hipotónico da planta, impedindo que hinchen e
estalen .
Impermeabiliza a superficie vexetal en algúns tecidos, evitando as perdas de auga.
Sirve de barreira frente ao paso de axentes patóxenos.
27
28. Estructura e Composición Nas células diferenciadas, a parede celular aparece como
unha estructura grosa composta por varias capas que se
van depositando a medida que se produce o crecemento
celular.
Capas que forman a parede celular
Lámina media: é a capa máis externa e a
primeira que se forma despois da división celular.
Formada por proteínas e proteínas.
Parede primaria: é unha capa grosa de
estructura fibrilar, situada debaixo da lámina media
cara á membrana plasmática, formada
fundamentalmente por fibras de celulosa.
Parede secundaria: é a capa máis interna e se
atopa debaixo da parede primaria nalgúns tipos
especiais de células vexetais (tecidos de soporte e
vexetais).
28
29. Nos tecidos animais, as células están
MATRIZ EXTRACELULAR unidas entre sí por medio dunha
EN matriz extracelular ou glicocálix,
constituida fundamentalmente por
CÉLULAS ANIMAIS polisacáridos e proteínas.
FUNCIÓNS
Contribúe ao mantemento da forma
celular e da estructura tisular.
Regula o intercambio de sustancias.
Participa no recoñecemento e
adhesión celulares.
Realiza funcións metabólicas.
29
30. CITOESQUELETO CELULAR
O citoesqueleto constitúe unha rede
de filamentos proteicos, complexa e
interconectada, responsable do
mantemento e os cambios da forma
celular, do movemento e
posicionamento dos orgánulos, e da
división e motilidade celular.
30
32. MICROTÚBULOS
Son estructuras fibrilares formadas maioritariamente por
unha proteína globular chamada tubulina.
Cilios e Flaxelos
Os cilios e flaxelos son
apéndices externos,
responsables da motilidade
das células eucariotas, cuio
esqueleto interno está
fomado por microtúbulos.
32
33. MICROFILAMENTOS DE ACTINA
A actina é unha proteína globular
asociada ao ión Ca que forma
filamentos constituidos por dúas febras
enrolladas helicoidalmente. Esta
proteína asóciase xeralmente a outras
proteínas para formar febras que poden
presentar propiedades contráctiles.
FUNCIÓNS
Contracción muscular
Movemento de ciclosis e formación de pseudópodos
Funcións estructurais
Formación do anel contráctil
33
35. 5
RIBOSOMAS
Os ribosomas son orgánulos intracitoplasmáticos
compostos por ARN e proteínas, que participan na
síntese proteica.
ESTRUCTURA
Están formados por dúas subunidades:
Subunidade grande con 23 moléculas de
ARN e proteínas.
Subunidade pequena con un só tipo de
ARN asociado a proteínas.
35
38. Retículo endoplasmático liso (REL)
RETÍCULO
ENDOPLASMÁTICO Retículo endoplasmático rugoso (RER)
O retículo endoplasmático (RE)é un
complexo sistema de membranas, composto
por sáculos e túbulos aplanados conectados
entre sí, que delimitan un espacio interno
chamado lumen.
Está conectado co complexo de Golgi e coa
membrana nuclear externa.
38
39. RETÍCULO ENDOPLASMÁTICO RUGOSO
O RER está constituído por un
sistema de cisternas con ribosomas
adheridos á cara citoplasmática da
súa membrana.
FUNCIÓNS
Síntese e/ou modificación de proteínas.
Almacenamento de proteínas.
39
40. RETÍCULO ENDOPLASMÁTICO LISO
O REL non contén ribosomas asociados e
forma un sistema de túbulos membranosos
interconectados entre sí e co RER.
FUNCIÓNS
Síntese de lípidos e derivados lipídicos.
Detoxificación.
Contracción muscular.
40
41. O Complexo de Golgi está formado polos
dictiosomas, un conxunto de sáculos ou
COMPLEXO DE GOLGI cisternas apilados e relacionados entre sí,
que aparecen rodeados de pequenas
vesículas membranosas.
FUNCIÓNS
Modificación de proteínas sintetizadas
no RER.
Secreción de proteínas.
Intervén na xénese dos lisosomas.
Participa na formación da parede
celular vexetal e do glicocálix nas
células animais.
41
42. Os lisosomas son pequenas vesículas que conteñen unha
LISOSOMAS gran variedade de enzimas hidrolíticas (hidrolasas)
implicadas nos procesos de dixestión celular.
Os lisosomas participan activamente nos procesos de dixestión celular.
TIPOS
Lisosomas primarios: de recente
formación, proceden do complexo de
Golgi e conteñen diversas enzimas
hidrolíticas.
Lisosomas secundarios: fórmanse
tras a fusión de varios lisosomas
primarios a unha vesícula de maior
tamaño e neles teñen lugar os
procesos activos de dixestión celular.
42
45. ESTRUCTURA E COMPOSICIÓN DAS MITOCONDRIAS
ELEMENTOS DA MITOCONDRIA
Membrana mitocondrial externa
Espacio perimitocondrial
Membrana mitocondrial interna
Matriz mitocondrial
45
46. Os cloroplastos forman parte dun conxunto de
CLOROPLASTOS orgánulos característicos das células eucariotas
vexetais denominados plastos ou plastidios.
FUNCIÓN Fotosíntese oxixénica
Fase lumínica: na membrana tilacoidal prodúcense as
reaccións de conversión da enerxía lumínica en enerxía
química (ATP) e se xenera poder reductor, para o cal son
imprescindibles a luz e a presencia de pigmentos
fotosintéticos.
Fase escura: no estroma ten lugar a fixación do CO2 en
moléculas orgánicas (Ciclo de Calvin) e o seu
almacenamento en forma de polisacáridos de reserva
(almidón). Esta fase é independente da luz.
46
