1. 1
MEMBRANA PLASMÁTICA
• Só é visible ó microscopio electrónico
• Dúas bandas escuras e no medio unha clara
máis ancha
• Varios modelos para interpreta-lo visto no
microscopio
• Hoxe está vixente o modelo de mosaico fluído
postulado por Singer e Nicholson (1972)
• Porque deste nome
• Composición química :
• Lípidos : fosfolípidos, glicolípidos e
colesterol
• Proteínas :
• integrais ou intrínsecas
• transmembranais
• periféricas ou extrínsecas
• As proteínas poden estar unidas a cadeas glicídicas (oligosacáridos) = glicoproteínas, só
na cara externa. Xunto cos glicolípidos forman o glicocalix
• Propiedades da membrana :
• Fluidez
• Asimetría
Estrutura da membrana plasmática
Funcións da membrana
• Ademais de delimitara a célula :
• intercambio de substancias co exterior : premeabilidade selectiva
• recepción e transmisións de mensaxes, (glicoproteínas do glicocalix)
• contén moléculas activas, como por exemplo os antíxenos dos grupos sanguíneos
• transdución de sinais (AMPc)

2. 2
Transporte a través da membrana (debuxo)
• Transporte pasivo (a favor do gradiente
de concentración, sen gasto de enerxía)
• difusión simple (a través dos
lípidos (auga e gases) ou proteínas
canal (ións))
• difusión facilitada (permeasas)
• Transporte activo (en contra do gradiente de
concentración, con gasto de enerxía)
• Bomba de Na –K
• Endocitose
• Fagocitose
• Pinocitose
• Exocitose

3. 3
GLICOCALIX
• Tamén se chama membrana de secreción animal
• Atópase por fóra da membrana plasmática en
case todas as células animais
• É de natureza glicídica, está formada polos
oligosacáridos e polisacáridos que forman parte
dos glicolípidos e glicoproteínas que forman a
cara externa da membrana plasmática.
• Funcións:
o Representa a zona de identificación das
células (identificación inmunolóxica)
o É o órgano receptor de moléculas como
anticorpos, hormonas, etc.
o É o órgano receptor de virus, bacterias, etc.
o Protexe a membrana plasmática de danos mecánico e químicos.
o Intervén na regulación do crecemento e reproducción celular.
PAREDE CELULAR
• É unha estrutura propia das plantas, as algas, os fungos e as bacterias, pero ten diferente
composición
• Nas células vexetais está formada basicamente por celulosa aínda que dependendo do
tipo de células pode incorporar lignina, suberina, cutina ou sales minerais.
• nas bacterias está formada por peptidoglucanos e lípidos
• nos fungos contén quitina
• nas algas ademais de celulosa ten pectina.
• A parede celular das células vexetais medra de dentro a fóra e consta basicamente tres capas :
• lámina media : é a primeira en formarse e é a máis externa, separa dúas células
contiguas.
• parede primaria : fórmase a continuación da lámina media pero por dentro desta.
• parade secundaria : que é a última en formarse e é a que está tocando a membrana
plasmática da célula.
• A parede proporciona protección, sostén e
forma as células vexetais
• Para a comunicación entre as células é preciso :
• as punteaduras :son adelgazamento das
paredes de dúas células contiguas nun
punto concreto
• plasmodesmos : canais que atravesan
totalmente as paredes de dúas células
contiguas, poñendo en contacto os dous
citoplasmas.

4. 4
CITOPLASMA : Citosol e orgánulos
• Definición de citoplasma
CITOSOL ou HIALOPLASMA
• Está formado por unha parte máis ou menos líquida na que se atopan inmersos os orgánulos
citoplasmáticos
• Está formado principalmente por auga (85%) na que se atopan disoltas grandes cantidades de
moléculas (glícidos, lípidos, prótidos e ARN, nucleótidos, etc.), sobre todo enzimas.
• No citosol realízanse a maior parte das reaccións do metabolismo celular :
• glicólise
• gliconeoxénese
• fermentación láctica
• síntese de proteínas
• biosíntese de glicóxeno, ácidos graxos, nucleótidos e aminoácidos
• En resume, o citosol é un medio dinámico que se atopa en continua transformación (sol a xel, xel
a sol) e gracias a esto os orgánulos pódense desprazar dentro del (ciclose).
• O desprazamento dos orgánulos non se fai ó chou, senón que seguen camiños fixos dentro do
citosol e esto débese a unha estrutura citoplasmática chamada citoesqueleto
CITOESQUELETO
• O citoplasma das células eucarióticas aparece
cruzado por unha rede de finas fibras dando lugar a
unha estrutura que chamamos citoesqueleto, aínda
que a súa función principal sexa a de proporcionar
unha organización dinámica ó citoplasma dirixindo o
movemento dos orgánulos.
• Está composto por : microfilamentos e microtúbulos
• Microfilamentos :
• Son estruturas proteicas
constituídos basicamente por actina que se asocia con outras proteínas segundo
o tipo de célula e a función que desempeñe.
• A actina é unha proteína globular
• A actina asociada coa miosina (miofilamentos) son os encargados da contracción
muscular
• Os microfilamentos atópanse, en xeral, na periferia celular, conectando entre si
distintas zonas da membrana
• Tamén se atopan presentes nas expansións celulares (pseudópodos)
• Microtúbulos :
• son estruturas cilíndricas e ocas formadas por unha proteína globular que se
chama tubulina.
• non son estruturas ríxidas, senón que se forman e se destrúen continuamente,
medran por un extremo e desfanse polo outro .
• nas células animais parecen saír do centrosoma formando o áster e enchendo
despois todo o citosol
• pode estar dispersos polo citosol ou organizados formando :

5. 5
• os centríolos do centrosoma,
• as fibras do fuso acromático (durante a mitose e meiose),
• o corpúsculo basal e o axonema dos cilios e dos flaxelos
• A misión biolóxica dos microtúbulos é dirixir e organizar o desprazamento dos
orgánulos e dos cromosomas no interior da célula e ademais están relacionados co
movemento da célula xa que aparecen en cilios e flaxelos
ESTRUTURAS ESTABLES DE MICROTÚBULOS
CENTRÍOLOS :
• Son estruturas en forma cilíndrica formados por nove
grupos de tres microtúbulos cada un.
• O conxunto de dous centríolos perpendiculares entre si
chámase diplosoma
• O diplosoma está rodeado dun material denso
opticamente chamado centrosfera, da que saen unha
serie de microtúbulos que reciben o nome de áster
• O conxunto formado polo diplosoma, centrosfera e áster
chámase centrosoma, cinetocentro, citocentro
• Os centríolos só aparecen nas células animais.
• Dos centríolos derivan tódalas estruturas constituídas
por microtúbulos, como o citoesqueleto, os flaxelos, os
cilios e o fuso acromático das células animais, encargado
de separar os cromosomas durante a mitose e a meiose
CILIOS E FLAXELOS :
• Son prolongacións citoplasmáticas
dotadas de movemento
• Presentan un eixe central ou axonema
formado por microtúbulos, rodeado
por unha membrana que é a
prolongación da membrana plasmática
• O axonema contén dous microtúbulos
centrais rodeados por nove pares de
microtúbulos
• Na base atópase un corpúsculo basal
ou cinetosoma ou kinetosoma que presenta a mesma estrutura que o centríolo
• Diferencias entre os cilios e os flaxelos :
• os cilios :
• son curtos e numerosos
• interveñen no desprazamento da célula e crean correntes de auga ó redor da
célula para a captura do alimento
• os flaxelos :
• son largos e pouco numerosos, xeralmente un só
• a súa misión é o desprazamento celular

6. 6
RIBOSOMAS
• Formados por ARN ribosómico e proteínas
• o ARN fórmase nos nucléolos
• Dúas subunidades. Debuxo
• grandes en eucariotas e pequenos en procariotas
• a súa función é a síntese de proteínas, ler e traducir o ARNm
• forman polirribosomas ou polisomas (explicar e debuxar)
• poden estar
• libres no citosol
• sintetizan prot. para a célula
• ou pegados no retículo endoplasmático formando ....
• sintetizan proteínas para segregar

7. 7
ORGÁNULOS DE MEMBRANA SIMPLE:
Retículo endoplasmático, aparato de Golgi, lisosomas, peroxisomas e vacuolas.
RETÍCULO ENDOPLASMÁTICO
• Está formado por un conxunto de sacos aplanados, túbulos e vesículas, rodeados por unha única
membrana que delimita un espacio interno chamado lumen.
• A membrana do retículo endoplasmático é continuación da membrana plasmática e polo tanto ten
a mesma estrutura
• O retículo endoplasmático rodea o núcleo formando a envoltura nuclear. O interior da envoltura
nuclear é o lumen do retículo
• Hai dou tipos :
• Retículo endoplasmático rugoso (RER) :
• É o máis abundante
• Leva ribosomas pegados
• Función :
• síntese de proteínas :
• para segregar
• para os lisosomas e peroxisomas
• para as membranas, xunto co REL
• As proteínas sintetizadas nos ribosomas do RER, pasan ó lumen do
retículo e de aí ó aparato de Golgi para a súa selección, empaquetamento
e distribución.
• Retículo endoplasmático liso :
• É menos abundante que o rugoso
• non ten ribosomas pegados
• Función :
• Sintetiza, almacena e transporta lípidos para as membranas

8. 8
APARATO DE GOLGI
• É un orgánulo de estrutura membranosa semellante ó retículo e relacionado funcionalmente con
el.
• Está formado por unha serie de sacos aplanados que se apilan como un montón de pratos
formando, os sacos chámase cisternas, e unha pila deles dictiosomas.
• O número de dictiosomas varía dunha célula a outra sendo maior nas células con actividade
secretora
• No aparato de Golgi pódense diferenciar dúas caras:
• A cara cis ou proximal
• próxima ó retículo
• nela atópanse as vesículas de transición
• A cara trans ou distal
• Máis lonxe do retículo
• Nela localízanse as vesículas de secreción
• Función :
• Almacenamento e empaquetamento das proteínas sintetizadas no RER para o seu
posterior transporte
• a outras zonas da célula (lisosomas e peroxisomas)
• ou para o exterior (exocitose), secreción de hormonas, formación da parede
celular .....
• glicosilación de lípidos e proteínas
• renovación e reciclaxe da membrana plasmática

9. 9
LISOSOMAS
• Son vesículas de membrana sinxela cheas de hidrolasas ácidas.
• As hidrolasas ácidas son enzimas dixestivos. Realizan hidrólise nun medio ácido.
• A misión dos lisosomas é realizar a dixestión celular :
• explicar o debuxo
• Na dixestión celular podemos diferenciar dous tipos :
• Heterofaxia : dixestión de materiais endocitados pola célula
• para a nutrición
• defensa (fagocitos do sangue)
• limpeza (macrófagos)
• Autofaxia : dixestión de orgánulos vellos ou estragados
PEROXISOMAS
• Son vesículas esféricas semellantes ós lisosomas
• Son ricos en enzimas : as máis abundantes son as enzimas oxidasas e catalasas.
• No interior dos peroxisomas transcorren reaccións de oxidación de diferentes
substratos (RH2 -> R) catalizadas por enzimas oxidasas que utilizan o osíxeno da
célula como aceptor de electróns reducíndoo a H2O2
Formación de peróxido : RH2 + O2 -> R + H2O2
FADH2 + O2 -> FAD + H2O2
• O peróxido de hidróxeno é un oxidante moi forte que podería dana-la célula polo
que se transforma inmediatamente gracias á acción da catalasa en auga e osíxeno
2H2O2 -> 2H2O + O2

10. 10
VACUOLAS
• Son estruturas máis ou menos redondeadas que conteñen substancias inertes, é dicir que
non están involucradas en ningún proceso metabólico.
• a membrana que as rodea chámase tonoplasto.
• Son moito máis importantes nos vexetais que nos animais
• Nos vexetais son pequenas e numerosas nas células novas e grandes e poucas nas máis
vellas, chegan a ser unha soa.....
• A función
• nos vexetais é almacenar substancias :
• auga,
• pigmentos,
• substancias nutritivas
• substancias de desfeito resultantes do metabolismo e que poden ser
tóxicas para a célula
• nos animais (ás veces chámanse vesículas):
• vacuolas dixestivas (relacionadas cos lisosomas)
• vacuolas pulsátiles : propias dos ciliados (paramecio) a súa misión é
regular a cantidade de auga da célula

11. 11
MITOCONDRIA
• Son orgánulos citoplasmáticos presentes en tódalas células eucarióticas encargadas da
respiración celular para a obtención de enerxía.
• Estrutura :
o Membrana externa :
• é lisa
• a súa estrutura é a mesma que a da membrana plasmática
• é moi permeable, contén porina
o Espacio intermembranal:
• a súa composición é semellante á do citosol
o Membrana interna :
• está repregada en cristas mitocondriais
• é moi impermeable sobre todo ós protóns
• contén tres tipos de proteínas :
1. transportadoras de moléculas necesarias na matriz
2. as proteínas da cadea respiratoria ou cadea transportadora de electróns
3. o complexo enzimático chamado ATP-sintetasa no
debuxo.
• Complexo ATP-sintetasa : está formado por
unha estrutura proteica incrustada na
membrana (F0) que actúa como canal de protóns
e outra (F1) formada por unha pequena esfera
que cataliza a formación de ATP
• Na membrana interna da mitocondria realízase a última fase da
respiración celular, a fosforilación oxidativa
o Matriz mitocondrial :
• cavidade interna da mitocondria
• contén auga e unha serie de moléculas e estruturas moleculares:
• ADN circular, ribosomas chamados mitorribosomas e todo o necesario para a síntese
de proteínas enzimas e moléculas necesaria para o ciclo de Krebs e a β-oxidación dos
ácidos graxos

12. 12
CL0ROPLASTO :
• Orgánulos citoplasmáticos das células vexetais nos que se realiza a fotosíntese
• Tamaños e formas variadas
• Estrutura :
• Membrana externa lisa e moi permeable
• Membrana interna, tamén lisa e moito menos permeable
• Espacio intermembrana, entre a dúas membranas
• Estroma :
• Espacio interior delimitado pola membrana interna e semellante á matriz
mitocondrial
• Contén as moléculas e os enzimas necesarios para a fase escura da fotosíntese
(Ciclo de Calvin)
• Tamén leva ADN circular e ribosomas (todo o necesario para a síntese de
proteínas)
• Membrana tilacoidal :
• delimita un novo espacio : espacio tilacoidal
• forma unha especie de sacos aplanados chamados tilacoides que poden ser de
dous tipos :
• sacos planos e alargados : tilacoides do estroma ou lamelas
• sacos con forma de pequenos discos, tilacoides dos granas, que se apilan formado os
granas
• contén todo o necesario para a fase luminosa da fotosíntese :
• pigmentos fotosintéticos
• enzimas transportadores de electróns
• ATP-sintetasa mirando cara ó estroma

13. 13
NÚCLEO INTERFÁSICO
• O núcleo é o centro de control da célula eucariótica, contén a maior parte do ADN celular.
• Estrutura :
• Envoltura nuclear, formada polo retículo endoplasmático, nela podemos distinguir :
• Membrana externa :
• contén ribosomas na súa cara citosólica.
• Membrana interna :
• está separada da membrana externa por un espacio intermembranoso
correspondente ó lumen do retículo endoplasmático

14. 14
• na súa cara interna parece tapizada pola lámina fibrosa, composta por
proteínas formadoras de poros, ten un papel importante na organización
da cromatina e da envoltura nuclear despois da mitose.
• Poros :
• son estruturas de natureza proteica
• atravesan a envoltura nuclear
• abren e cerran mediante unha estrutura semellante a un diafragma
• regulan o intercambio de grandes moléculas (proteínas, ARN, NAD+, etc.)
entre o núcleo e o citoplasma
• Nucleoplasma :
• tamén se pode chamar zume nuclear
• semellante ó citosol na súa composición, auga e moléculas especialmente
nucleótidos e enzimas encargadas da transcripción e replicación
• tamén contén a cromatina e os nucléolos
• Nucléolos
• corpúsculos esféricos que aparecen no núcleo
• pode haber un só pero o normal é que haxa dous
• están formados por ADN e ARN
• é a zona do ADN onde se transcribe o ARN ribosómico
• durante a mitose desaparece e o ADN dos nucléolos gárdase nos
organizadores nucleolares dos cromosomas
• Cromatina
• É a substancia fundamental do núcleo das células eucarióticas que se
tinguen facilmente con colorantes básicos
• Corresponde ó ADN asociado ás histonas (colar de perlas, nucleosomas) e
empaquetado formando a fira de 300 A
• leva os xenes
• O núcleo das células humanas contén 46 fibras de cromatina, unha por
cada cromosoma
• Na cromatina do núcleo interfásico podemos atopar distintos grados de
empaquetamento do ADN, dando lugar a dous tipos de cromatina :
• eucromatina :
• zonas do ADN pouco condensadas
• permiten o acceso ARN-polimerasa e polo tanto a
transcripción
• heterocromatina :
• zonas do ADN moi condensados
• non pode entrar o ARN-polimerasa e polo tanto non se
transcriben
• hai dous tipos :
• h. constitutiva :
• que non se transcribe nunca
• h. facultativa :
• comprende zonas distintas nas diferentes
células
• é moi escasa nos tecidos embrionarios
• recolle os xenes inactivos en cada grupo
de células
• será diferente segundo a función que
realice ese conxunto de células

15. 15
CROMOSOMAS
• Cando a célula eucariótica se vai dividir ou reproducir a cromatina (ADN) condénsase aínda máis
empaquetándose ó redor dun armazón proteico non histónico formando os cromosomas
mitóticos.
• Cando mellor se ven os cromosomas é durante a metafase. Neste estado o ADN está duplicado
porque cada cromosoma contén dúas copias ás que chamamos cromátidas.
• Morfoloxía dun cromosoma metafásico (A):

16. 16
CROMOSOMAS
• Cando a célula eucariótica se vai dividir ou reproducir a cromatina (ADN) condénsase aínda máis
empaquetándose ó redor dun armazón proteico non histónico formando os cromosomas
mitóticos.
• Cando mellor se ven os cromosomas é durante a metafase. Neste estado o ADN está duplicado
porque cada cromosoma contén dúas copias ás que chamamos cromátidas.
• Morfoloxía dun cromosoma metafásico (A):
1. Centrómero : ou constricción primaria que divide ó cromosoma en dous brazos
2. Brazos : Parte do cromosoma comprendida entre o centrómero e os telómeros. Segundo
a lonxitude dos brazos os cromosomas poden ser poden ser :
• Metacéntricos : cando os dous brazos don iguais
• Submetacéntricos : cando os dous brazos son lixeiramente desiguais
• Acrocéntrico : cando o centrómero está moi desprazado cara a un dos extremos
e os dous brazos son moi desiguais
• Telocéntrico : cando o cromosoma parece ter un só brazo porque o centrómero
está situado un dos extremos.
3. Cinetocoro :Estrutura discoidal presente en cada cromátida ó nivel do centrómero.
Contén un centro organizador de microtúbulos que dirixen os movementos dos
cromosomas durante a mitose e a meiose
4. Satélite : Estrutura esférica que aparece no extremo dun dos brazos e quen non
presentan tódolos cromosomas.
5. Organizador nucleolar : Constricción secundaria situada debaixo do satélite onde se
garda o ADN dos nucléolos. Ás veces aparecen constriccións secundarias que non están
asociadas ós satélites e polo tanto non son organizadores nucleolares
6. Telómero : rexión do extremo dos brazos
7. Cromátida : Cada unha das copias dun cromosomas metafásico que durante a anafase van
dar un cromosoma fillo. Cada un dos cromosomas fillos cando aínda están unidos polo
centrómero
• Número de cromosomas (recordar):
• Diploide : N pares de cromosomas
• Haploide : N cromosomas todos distintos
• Cariotipo :
• Cromosomas homólogos
• Na especie humana 46 cromosomas : 44 autosomas e 2 c. sexuais (XX, XY)