Salt Water

1. «TUZLUSU»
BİENALİ
1
Dr. Vural Yiğit
25.10.2015

2. BİANELİ
http://cdn.iksv.org/media/content/files/14b_guidebook
.pdf
Mekan ve etkinlik rehberi
2

3. TUZLU SU: «DÜŞÜNCE BİÇİMLERİ
ÜZERİNE BİR TEORİ»
• 14. İstanbul Bienali, «Sanatta araştırma ile diğer
bilgi türlerini birbirine bağlayan, doğrusal olmayan
ve organik formlar vasıtasıyla, çizginin nerede
çekileceğini, nerede geri çekilmek gerektiğini ve
nelerden faydalanılabileceğini arıyor.»
• Bienalin ana teması «TUZLU SU».
• Tuzlu Su’dan kastedilen, deniz.
• Bienali “yerleştiren” dünyaca ünlü sanatçı,
«Caroline Christophe Bakargiev», vücudumuzda da
tuzlu su dolaştığını ve o olmadan
yaşayamayacağımızı söylüyor.
3

4. TUZNEDİR?
• Tuz, Bir asitle, baz arasındaki nötrleşme
tepkimesi olup sonuçta; tuz ve su ortaya
çıkar.
• Erimiş tuz veya çözelti halindeki tuzların çoğu
«eksi» ile «artı» yüklü iyonlarına ayrışır ve
elektriği iletir.
• Tuz adı ayrıca, sofra tuzu veya sodyum klorür
(NaCl) için de kullanılır.
• Besin maddesi olması dışında tuzlar;
Dericilikte, hayvancılıkta, su yumuşatma
sistemlerinde, Gıda ve kimya sanayisinde
yaygın olarak kullanılır.
4

5. TUZKRİSTALİ
5

6. TUZVESU
• Tuz suyla karşılaştığında
su moleküllerinin
polaritesi daha kuvvetli
olduğundan sodyum ve
kloru birbirinden ayırır.
• Su molekülleri, sodyum
ve klor iyonlarıyla kendi
iyonik bağlarını kurar.
• Bu, tuzun suda çözülmesi
yani «tuzlu su» dur.
6

7. 7

8. TUZLU SU VE YAŞAM
• «Tuzlu su» dünyada en sık rastlanan maddelerden
biri. Vücudumuzdaki sodyum da sinir sistemimizi
oluşturan önemli bileşenlerden, bir anlamda
yaşamsal önem taşıyan bir sistemi çalıştırarak
insanları hayatta tutuyor.
• Binealin, İstanbul Modern kapsamında bulunan,
Kanal Bölümü, “Hem Boğaza hem de
nöronlarımızın 'sodium kanalı'na, sadece sodyum
iyonlarının geçişine izin veren bu hücre
zarlarındaki geçiş yoluna yapılan bir gönderme”
tanımıyla açıklanıyor.
•
8

9. BİENALDA NELERVAR?
• Bienalde, 1.500’ün üzerinde eserin arasında, 50 sanatçının yeni
işlerinin yanı sıra; Denizbilimi tarihi, çevre çalışmaları, sualtı
arkeolojisi, Art Nouveau, nörobilim, fizik, matematik ve teosofi
tarihinden de yapıtlar yer alıyor.
• Tarihsel açıdan projeler, nöronu keşfederek 1906’da Nobel
Ödülü’nü kazanan Santiago Ramón y Cajal’ın, 1870 yılına ait
çizimlerinden, Annie Besant ve Charles Leadbeater’ın çığır açan
soyut «Düşünce Biçimleri»ne,
• Aslı Çavuşoğlu’nun çok eski ve artık kaybolmuş bir Ermeni
tekniğini yeniden yaratarak bir böcekten kırmızı boya elde ettiği
yeni projesinden,
• Troçki’nin Türkiye’de geçirdiği dönemden esinlenen William
Kentridge’in, çok kanallı yeni enstalasyonuna kadar pek çok
sanat eseri yer alıyor.
9

10. «HER ŞEYAKAR»
Heraklit
10

11. AKIŞKANLARINMEKANİĞİ
• Boğaziçi ekseninde kentin geneline yayılan bienal
İstanbul Modern'in dış cephesine «Bernoulli
Denklemi» ile imzasını atmış.
• Vapur ile geçerken binanın denize bakan yönünde
rahatlıkla görebileceğiniz bu «Akışkanlar denklemi»
den başlayarak Bienal yolculuğuna çıkalım.
11

12. BERNOULLİİLKESİ
• Bernoulli ilkesi, adını Hollanda - İsviçre kökenli
matematikçi, Daniel Bernoulli'den almıştır.
• Bernoulli bu prensibini 1738 yılında,
«Hydrodynamica» adlı kitabında yayınlamıştı.
• Bu ilke farklı türlerde akışkan debileri üzerinde
uygulanabilir.
• Örneğin; Sıkıştırılamaz akımlar (çoğu sıvı akımlar
ve gazlar) için de geçerlidir.
• Bernoulli ilkesi, enerjinin korunumu yasasından
çıkarılabilir.
12

13. TUZLUSU
VESANAT
• Sanat yapmanın zorluklarına
ve görünürlük meselesine
dikkat çekmek amacıyla,
Çanakkale Boğazı’ndan
aldıkları iki şişe tuzlu su ile
300 kilometrelik bir yolu
yürüyerek, İstanbul'a gelen
Fatih Balcı ve Recep
Aksu'nun, Bakargiev’e teslim
ettikleri tuzlu su şişeleri.
13

14. YAŞAM,TUZLUSUDAMIBAŞLADI?
• Tuzlu su bugün yaşamın gelişmesine uygun bir
ortam, ama evrimin başlangıç aşamalarında, ilk
hücrelerin oluşmasına elverişli miydi?
• Yapılan laboratuvar araştırmaları, ilk hücrelerin tatlı
suda daha kolay bir araya geldiğini ortaya koydu.
• Araştırma, yaşamın denizlerde ya da denizin
oluşturduğu su birikintilerinde değil, en eski
kıtalardaki tatlı su birikintilerinde ortaya çıktığını
düşündürüyordu.
• Yaşamı oluşturan hidrokarbon zincirleri ve basit
zarların, tatlı suda kolayca oluştuğu, tuzlu sudaysa
bir araya gelemediği görüldü.
14

15. KANAL
• Carolyn Christov-Bakargiev;
“Kanal”ı bir Klein şişesi olarak
tasvir ediyor: İçi veya dışı
olmayan, tek yüzeyli bir biçim gibi,
farklı kaçış çizgileriyle içeriyi ve
dışarıyı birbirine düğümlüyor.
• Bu matametiksel nesne ya da bu
cisimleşmiş düşünce, üç boyutlu
«Möbius şeridi», içeri ve dışarının
yer değiştirebileceği bir yapı
görünümündedir.
15

16. KLEİNŞİŞESİNEDİR?
• Ünlü Matematikçi KLEİN tarafından
keşfedilmiştir.
• Kendisinin içinden geçer. İçine su
konulmaya çalışılırsa, dökülen su
aynı delikten dışarı çıkar.
• Klein Şişesi bir sürahi olarak
kullanılamaz.
• Klein Şişesi, boylamasına ikiye
kesilirse; iki adet Möbiüs Şerdi elde
edilir.
16

17. MÖBİUS ŞERİDİNEDİR?
• Möbius Şeridi; Kenarı düğüm yapmayan ve sürekli
biçim değiştirerek, çember haline gelebilen bir eğridir.
• Dikdörtgen şeklindeki bir kağıt şeridin, bir kısa kenarını
bir tam devir yaptırıp, diğer kenarıyla birleştirilince tek
yüzlü Möbiüs Şeridi elde edilir.
• Motor kayışlar, Möbius Şeridindeki gibi bağlanırsa her
iki yüzey eşit oranda yıpranır ve daha uzun süre
dayanır.
• İlk olarak 1861'de Johann Benedict Listing tarafından
tanımlanmıştır.
• Dört yıl sonra, August Möbius, yayınladığı bir
çalışmasında tanımını vermiştir.
17

18. KLAİNŞİŞESİVEMÖBİUSŞERİDİ
Geri
Dönüşüm
simgesi
Möbius
Şeridi'dir.
18

19. DÖLLENMENİNTÜRLÜ
SEÇENEKLERİ
• Charles Darwin (1809-1882), «Türlerin
Kökeni -1859» adlı kitabında «Evrim
teorisini» açıkladı.
• Charles Darwin’in hayvanlara, bitkilere ve
jeolojik oluşumlara dair dikkatli gözlemleri,
türlerin çevrelerine nasıl uyum sağladığını
açıklıyordu.
• «Orkidelerin Böceklerce Döllenmelerindeki
Türlü Seçenekler Hakkında» adlı 1862 tarihli
kitabında ise orkide döllenmesine dair
gözlemlerini ve orkidelerin nasıl belli polen
yayan böcekleri çekecek şekilde evrildiğini
anlattı; 0rkide çizimleri ise araştırmasının
temel birer parçasıydı.
19

20. DARWİN’İNORKİDELERİ
20

21. PAÇAVRALARINVENÜSÜ
Michelangelo Pistoletto'nun alçı bir Venüs
heykelini, paçavra yığınıyla buluşturduğu yüksek
sanatı, sıradan yaşam ile birleştirdiği "Venus of
The Rags" adlı eser, bir enerjiler yığını ile
kaynaşmıştı Venüs bizlere yüz çevirir ama
çaputlar çevirmez. Acaba!
21

22. AYNALIKUTU-MİRRORBOX
• Davranışsal nöroloji ve görsel
psikofizik alanlarında yapmış
olduğu çalışmalarla tanınan
sinirbilimci, Ramachhandran’ın
bilimsel çalışmalarda kullandığı
aynalı kutu; kişi bir organını,
Örneğin; kolunu kaybettiğinde,
süresiz olarak bu kayıp organla
ilişkili kas ağrıları ve kramplar
hissetmeye devam edebilir.
• İçi aynalı ve iki bölümden oluşan
kutu, hasta için kaybettiği kolunun
yerinde olduğu yanılsamasını
yaratır.
• Bir çok hastaya uygulanan bu
egzersiz ile, hayalet kramp ve
beraberindeki ağrıları gidermesini
sağlar.
22

23. SANTIAGORAMÓNYCAJAL(1852-1934),
MADRİD
• Nobel ödüllü bir patolog, histolog ve nörobilimcidir.
• Beynin mikroskopik yapısına dair özgün, öncül
araştırmaları, pek çoklarınca, «modern nörobilim»in
babası olarak görülmesini sağladı.
• Tıbbi sanatkârlığı efsaneviydi ve beyin hücrelerinin
ince arborizasyonlarını gösteren yüzlerce çizimi
hâlâ eğitim ve alıştırma amaçlı kullanılıyor.
• Ramón y Cajal başta sinir sistemi olmak üzere,
kasların ve diğer dokuların incelikli yapısıyla ilgili ve
genel patoloji alanında çeşitli konularda bir dizi
kitap ve bilimsel dergilerde 100’ün üzerinde makale
yayınlamıştı.
23

24. 24

25. NÖROFİZYOLOJİ
• Alessandro Volta’nın pili icadına kadar elektrik, sadece fiziksel bir
görüngü olarak hiç kavramsallaştırılmamıştı.
• Dirimselciliğe göre, canlandırma ve elektrik arasında sıkı bir bağ
vardı ve fizyoloji alanı daha sonra birbirinden açıkça ayrılmış üç
dala bölünecek olan araştırmaları bir araya yığıyordu:
• Bir bilim olarak nörofizyoloji alanı, henüz ortaya çıkmakta olan
elektromanyetik teknolojiler ve ezoterik inançlarla seans
toplantıları etrafındaki bilim ötesi çevrelerce de benimseniyordu.
25

26. Luigi Galvani, 1783 yılında yaptığı
ünlü kurbağa deneyi ile bilinir.
Kasların elektrik içerdiğine
inanmıştı.
Fakat vatandaşı,Alessandro
Volta(1745–1827), bunun kas
hücrelerinin yapısındaki metal
iyonlarından ve içerisindeki sıvıdan
kaynaklandığını keşfetti.
Volta, aynı mantıkla ilerleyerek tuzlu
su çözeltisinin iki ayrı uç kısmına
çinko ve bakır metal parçalarını
yerleştirmiş ve elektrik akımını elde
etmiş, yani pili bulmuştu.
26

27. DÜŞÜNCENİNRENKLERİ
• Önde gelen teosofist Madame Blavatsky’nin (1831-91)
Newton’ın renk teorisinden hareketle farklı dinleri
bağdaştıran bir kozmolojiye ulaşma çabasını, ölümünün
ardından genişletip yeniden kavramsallaştıran, Annie
Besant ve Charles Leadbeater adlı teosofistlerin
«Düşünce Şekilleri» kitabından alıyor. (1901)
• Besant ve Leadbeater’a göre, “düşünceler nesnelerdir”
ve hal böyleyken, gözle görülür auralar halinde zuhur
edebilirler.
• Düşünce Şekilleri, Besant ve Leadbeater’ın fikir, duygu
ve seslerden, görsel şekiller, renkler ve biçimler halinde
yayılan “ruhani titreşimleri” belgeledikleri, “düşüncenin
ne tür bir şey olduğuna” dair ayrıntılı bir döküm yer
alıyor.
27

28. "YOLUN KENDİSİ OLMADAN YOLU
TAKİP EDEMEZSİN"
H.P. Blavatsky, sessizliğin sesi 32,(2)
• Helena Petrovna Blavatksy, 1831'de, Ukranya'da doğdu.
• İtalya'da Garibaldi saflarında erkek gibi dövüşüp, kendi deyimi ile
"Papa taraftarlarını devirmeye" çalışacaktı.
• Evliliği üç ay sürdü ve kocasını terk ederek İstanbul'a kaçtı.
Burada bir süre bir sirkte at üzerinde akrobasi yapmıştı.
• Teosofi Cemiyeti kurdu. Teosofi (Teos-Tanrı, Sofi=Bilgelik)
Tanrı Bilgeliği ve İlahi Hikmet anlamına gelir. Cemiyetin üç
amacı vardır: 1) Evrensel insan kardeşliğini kurmak, 2) Kadim
din, felsefe ve bilimleri araştırmak ve açıklamak, 3) Doğa
kanunları araştırmak ve insan içinde potansiyel olarak yatan ilahi
güçlerini geliştirmek.
• Blavatsky öldükten sonra bu sorumluluğu Annie Besant ve C.W.
Leadbeater üstlenmişlerdi.
28

29. ARARATKIRMIZIBÖCEĞİ
• Sanatçı, Aslı Çavuşoğlunun "Kırmızı" isimli
çalışmasıyla, «Ararat kırmız böceği»inden
elde edilen kırmızı ile Türk kırmızısını
karşılaştırıyor.
• Bu böcek bugün Türkiye’de önemsiz olarak
nitelendirilse de, bu rengi elde etme tekniği
Ermenistan’da saklı olarak tutulmaktadır.
• Türkiye’de yaygın olan kırmızı ile Ararat
kırmız böceğinden elde edilen «Karmen
kırmızıs» mürekkebi karşılaştırılır. Türkiye
kırmızısı varlığını sürdürmektedir,.
• Oysa Ararat kırmızısı yok olmaya mahkum
edilmiştir. Sanatında siyasi bir yön oluşturan
sanatçı kayıp ve geçmiş bir tarihi eserinde
vurgulamaya çalışmış!
29

30. TUZDÖNGÜLERİ
• Kemeraltı Caddesi’ndeki,
«Galata Özel Rum
İlköğretim Okulu» unda
Kahire doğumlu sanatçı
Anna Boghiguian’ın
çarpıcı eseri , «tuz
döngüleri» ve «Tuz
Tüccarları» tasarımı yer
alıyor.
• Alt salona tümüyle
yayılmış eserde, zamanlar
arasında seyahat eden,
yolunu yitirmiş bir eski,
tuhaf gemi var.
• Tuz madenlerinden çıkan
yığınlar arasında, kırmızı
tuz kristalleri görünüyor
30

31. KIRMIZITUZ
• Artemia salina ve artemia dunaiella; Tuzlu
göl sularında ve tuz göllerinde, yaşayan bir
tür eklembacaklıdır.
• Tuz karidesleri olarak da bilinirler.
Okyanuslarda yaşamaz. Sudaki mikroskobik
boyutlardaki alglerle beslenir.
• Tuzluluk arttıkça, salinaların sayısı da artar.
Çok yoğun olduğu yerlerde o bölge kırmızı
görünür.
• Flamingolar ve bazı akvaryum balıkları,
artemia salinalarla beslenirler.
• 250 milyon yılda oluşan Himalaya kaya
tuzunun, İçeriğinde demir elementi fazla
olması sebebi ile rengi kırmızı-turuncu dur.
31

32. ARTEMİA SALİNA
32

33. JACQUESLACAN
1901–1981
• Kağıt üzerine mürekkep ve renkli keçeli
kalem ve kurşunkalem Çizim ve resimlerin
bulunduğu 15 yaprak kağıt, (1975–1978).
• Topoloji ve pratik arasında bir örtüşme
vardır.
• Bu örtüşme, tempolara dayanır. Topoloji
direnir, örtüşme tam da burada var olur.
Yapının içinde yönümüzü bulmamız
gerekir.
• Birini kesmeli, diğer ikisini serbest
bırakmalıyız. Bir saattir konuşuyorum.
Dinlediğiniz için teşekkür ederim.
33

34. LACAN’DAN SEÇMELER
• "Freud'den bu yana en tartışmalı psikanalist» olarak anılan
Fransız psikanalist, İşte bazı düşünceleri:
İletişim bir iletişimsizlik düzeneğidir.
Kelimelere ancak istenilen bir şey yok olduğunda ihtiyaç duyulur
ve eğer etrafımızdaki dünya 'gereken' her şey ile donatılmış olsaydı
kelimelere gerek duyulmayacaktı.
Kayıp olmayan yerde dil var olamaz.
Sahtekar olmadığımızdan nasıl emin olabiliriz?
Daima doğruyu söylerim. Ama doğrunun tamamını değil. Çünkü
doğrunun tamamını kimse söyleyemez.
Her şeyi söylemek imkânsızdır. Yeterince kelime yoktur. Doğruyu,
gerçek olana yaklaştıran da bu imkânsızlıktır.
Aşk, daha ilişki başlamadan önce fark edilen cinsel başarısızlık ve
mutsuzluk gerçeğine karşı bir önlem olarak ortaya çıkar.
34

35. FAHRELNİSAZEİD1901-1991
• Fahrelnissa Zeid, Seramik sanatçısı
yeğeni Füreya Koral’ın bir Portresini
1945 yılında çini mürekkebi ile yaptı.
• Bukleleri, sonraki soyut resimlerinin
algısallığını haber verir. Bunlar
düğümlenmiş midir yoksa?
• Büyükada’da doğdu, Iraklı bir prensle
evlendi. İstanbul Güzel Sanatlar
Akademisi’nin ilk kadın öğrencilerinden
biriydi,
• Optik resmi icat etti. Işıltılı renklerle
bezeli, dinamik ve canlı resimleri zevke
hitap eder, güneş etkisi yaratır, renkler
parçacıklar halinde dağılır.
35

36. Fahrelnisa zeid, «Cehennemim»
ve «otoportre»
36

37. İNCİRAĞACI
• Şişhane, Tünel bölgesinde Adahan Otel’de
Camondo Ailesi’nin 1815’te yaptırdığı binada iki
yıldan beri bir otel (ve çeşitli ofisler) var.
• Birinci katta, Meriç Algün Ringborg imzalı, «Siz
Hiç İncir Ağacının Çiçek Açtığını Gördünüz mü?»
isimli çalışması otelin geçmişte bulunduğu
konumundan esin alıyor.
• Sanatçının dediği üzere, “Galata bir zamanlar incir
ağaçlarıyla doluydu, şimdiyse otel odalarıyla.”
• Kraliçe Victoria, David Heykelinin cinsel organını
örtmek için bir incir yaprağı koydurmuştu.
37

38. İNCİRAĞACIÇİÇEKAÇAR MI?
• İncir ağaçlarından iki çeşit meyve elde edilir.
Bunlardan ilki, sarı renkli sultan ya da « lop»
inciridir.
• Biz İzmir’liler buna «Bardacık» deriz.
• İkinci çeşit morumsu renkli incirlerdir.
• İncir dioik bir meyve türüdür. Dişi ve erkek
çiçekleri içeren meyveler (syconiumlar) ayrı
ağaçlar üzerinde bulunur.
• İncirde döllenme erkek ve dişi çiçeklerin kapalı
bir çiçek kılıfı içersinde olmasından dolayı
döllenme, «ilek sineği, Blastophaga psenes»,
denilen ve erkek incirlerle «simbiyoz-ortak»
halde yaşayan bu böcek sayesinde olur.
38

39. BEYAZALTIN,TUZ
• Kurlansky’nin, «İnsanlığın Tuzlu Tarihi» adlı kitabında, et ve balığı
tuzlayarak saklayan ilk uygarlığın Mısırlılardır.
• Mısırlılar Nil deltasında deniz suyunu buharlaştırarak tuz
üretiyorlardı.
• Tuzun kullanılması belirli bölgelerle kısıtlı olduğundan, tuz
ticaretinin sayesinde bir çok küçük şehir zengin metropolar haline
gelmiştir.
• Tuz, tarihte «Beyaz Altın» olarak adlandırılmıştır.
• Geçmişte bazı ülkelerin tuzu, bir tür ödeme biçimi olarak
kullanılmıştır.
• İngilizcede’ki, “Ücret” anlamına gelen «salary» kelimesi, Latince
«salarium-tuz» dan kaynaklanıyor
• Bizdeki “Pahalı”anlamına gelen “Tuzlu” sıfatı, bir kıymet
ifadesinden kaynaklanıyor olmalı.
39

40. TROÇKİEVİ,BÜYÜKADA
• Yanaros Köşkü, bahçesi ve
iskelesi, 1850’lerde
Büyükada’nın Batı tarafında
Nikola Demades tarafından
yaptırılmıştır.
• Lev Troçki, adadaki dört yıllık
sürgünü sırasında burada
yaşadı, (1932)
• Adrián Villar Rojas’ın
• «The Most Beautiful of All
Mothers (Tüm Annelerin En
Güzeli», adlı Mekâna özgü
enstalasyon, organik ve organik
olmayan malzemeler adlı eseri,
Troçki’nin evinin denize hemen
kıyısında, denizin içinde
organik olmayan ve organik
canavarlardan oluşuyor. (2015)
40

41. ÇORBADATUZUMUZOLSUN
• Salamura kelimesi Latince “Salmacudus”, Sal ve Maria kelimelerinin
birleşmesinden meydana gelmiş olup, tuzlu su anlamını taşımaktadır.
• Salamura; Peynir, et, balık, turşu, asma yaprağı vb. yiyeceklerin,
bozulmaması için içinde tutuldukları tuzlu su çözletisidir.
• 20 derecede 100 mL suda, en fazla 36 g sodyum klorür (tuz) çözebilir.
(%36). Buna doymuş tuz çözeltisi denir.
• Salamura Tuzunun yeterli olup olmadığını anlamak için, çözelti içine
taze çiğ yumurta konur. (Hanımlar bunu iyi bilir)
• Tuzu yeterliyse yumurta yüzeyde durur.
Neden?
41