อภัย
- 2. คานา
ชุดการสอน จัดทาขึ้นเพื่อศึกษาหาความรู ้เพิ่มเติม และให้ผทีู่้
สนใจได้ศึกษา ได้กล่าวถึง ตอนที่พระอภัยมณี และสิ นสมุทรกาลังหนีนาง
ผีเสื้ อสมุทร จนในที่สุดจะหนีได้หรื อไม่ ต้องติดตามในเนื้อเรื่ อง
คณะผูจดทาหวังว่า ชุดการสอนคงจะเป็ นประโยชน์ สาหรับผูที่
้ั ้
สนใจจะศึกษาค้นคว้าไม่มากก็นอย
้
- 3. สารบัญ
ผลงานของผูแต่ง
้ ประวัติผแต่ง
ู้ เนื้อเรื่ อง
พระอภัยมณี
ตอน พระอภัยมณีหนีนางผีเสือ
้
ลักษณะคาประพันธ์ ข้อคิดที่ได้จากเรื่ อง
ตัวละคร
บรรณานุกรม
- 4. ประวัตผ้ แต่ ง
ิ ู
สุ นทรภู่ถือกาเนิดในสมัยรัชกาลที่ 1 เมื่อวันที่ 26 มิ.ย. พ.ศ. 2329
ชื่อเดิมว่า ภู่ วัยเด็กได้อาศัยอยูกบมารดาในกรมราชวังหลัง
่ ั
สุ นทรภู่มีความสามารถด้านการแต่งกลอน มีผลงานมาตั้งแต่
สมัยรัชกาลที่ 1 ได้แก่นิทานคากลอน เรื่ อง โคบุตร และมีผลงาน
ด้านนิราศตามมา สุ นทรภู่ได้เข้ารับราชการในสมัยพระบาทสมเด็จ
พระพุทธเลิศหล้านภาลัย ได้แสดงความสามารถเชิงกลอน จนเป็ น
ที่พอพระราชหฤทัยได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์ เป็ น ขุนสุ นทรโวหาร
- 5. ชีวิตราชการช่วงสุ ดท้ายของสุ นทรภู่ในสมัยรัชกาลที่ 4
ได้เข้ารับราชกาลเป็ นเจ้ากรมอาลักษณ์ ฝ่ ายพระราชวังบวร
่ ั
(พระบาทสมเด็จพระปิ่ น-เกล้าเจ้าอยูหว) ได้รับพระราชทาน
บรรดาศักดิ์เป็ น พระสุ นทรโวหาร ขณะมีอายุได้ 66 ปี สุ นทรภู่
่
นับได้เป็ นกวีที่มีชีวิตอยูถึง 4 แผ่นดิน ถึงแก่กรรมลงในปี 2398
รวมอายุได้ 70 ปี
ในปี 2529 ซึ่ งเป็ นปี ครบรอบ 200 ปี ของสุ นทรภู่องค์การ
ศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ ( UNESCO )
ได้ประกาศยกย่องให้สุนทรภู่เป็ นกวีดีเด่นของโลก
กลับหน้าสารบัญ
- 6. นิทาน
นิราศ สุ ภาษิต
ผลงานของผู้แตง
่
บทละคร
เสภา
บทเห่กล่อม
กลับหน้าสารบัญ
- 7. นิทาน
โคบุตร
สิ งหไกรภพ พระอภัยมณี
กาพย์ พระไชยสุ ริยา ลักษณวงค์
กลับหน้าผลงาน
- 8. นิราศ
นิราศเมืองแกลง ราพันพิลาป นิราศพระประธม
นิราศวัดเจ้าฟ้ า นิราศภูเขาทอง นิราศเมืองเพชร
โคลงนิราศสุ พรรณ นิราศพระบาท นิราศอิเหนา
กลับหน้าผลงาน
- 13. ลักษณะคาประพันธ์
เรื่ องพระอภัยมณี เป็ นนิทานคากลอน ลักษณะสัมผัสบังคับเหมือนกลอนสุ ภาพ
OOOOOOOO OOOOOOOO
OOOOOOOO OOOOOOOO
OOOOOOOO OOOOOOOO
OOOOOOOO OOOOOOOO
- คาสุ ดท้ายของ วรรคสดับ สัมผัสกับ คาที่สามของวรรครับ - คา
สุ ดท้ายของ วรรครับ สัมผัสกับ คาสุ ดท้ายของวรรครอง และ คาที่สามของวรรคส่ ง
- คาสุ ดท้ายของ วรรคส่ ง สัมผัสกับ คาสุ ดท้ายของวรรครับ ( ในบทต่อไป )
- 14. การอ่านทานองเสนาะ
OOO/OO/OOO OOO/OO/OOO
OOO/OO/OOO OOO/OO/OOO
OOO/OO/OOO OOO/OO/OOO
OOO/OO/OOO OOO/OO/OOO
ตัวอย่าง
ฝ่ ายเงือกน้ า / คานับ / อภิวาท ข้าพระบาท / ทราบสิ้ น / ทุกถิ่นฐาน
อันน้ านี้ / มีนาม / ตามบุราณ อโนมาน / เคียงกัน / สี สนดรั
เป็ นเขตแควน / แดนที่ / นางผีเสื้ อ ข้างฝ่ ายเหนือ / ถึงมหิง / ษะสิ งขร
ข้างทิศใต้ / ไปจนเกาะ / แก้วมังกร หนทางจร / เจ็ดเดือน / ไม่เคลื่อนคลา
กลับหน้าสารบัญ
- 16. พระอภัยมณี
- ความรักที่มีให้บุตร แม้พระอภัยมณี จะมิได้มีจิตปฏิพนธ์ ั
นางผีเสื้ อ แต่เมื่อมีทายาทร่ วมกันก็รักใคร่ เอ็นดู เป็ นพ่อที่ทาหน้าที่
เลี้ยงดูลูกมากกว่าแม่อย่างนางผีเสื้ อ แล้วอบรมสังสอนวิชาให้
่
และด้วยเหตุน้ ีเองสิ นสมุทรจึงรักพระอภัยมณี มากกว่า นางผีเสื้ อ
ิ ู้ ่
- ยอมเสี ยสละชีวตของตนเองเพื่อให้ผอื่นอยูรอด เมื่อนางผีเสื้ อ
้ ่
ติดตามมาอย่างกระชั้นชิด พระอภัยมณี บอกให้เงือกผูพอ ส่ งพระองค์
่
ไว้ที่เกาะแล้วรี บหนีไป เพราะรู้วานางผีเสื้ อสมุทรถ้าได้ตนกลับไป
ก็จะเลิกติดตามทาร้ายผูอื่น
้
กลับหน้าตัวละคร
- 17. สิ นสมุทร
- ครึ่ งมนุษย์ครึ่ งยักษ์ สิ นสมุทรเป็ นบุตรของพระอภัยมณี กับ
นางผีเสื้ อสมุทร จึงมีหน้าตาเป็ นคนเหมือนพระอภัยมณี แต่ดวงตา
เป็ นสี แดง มีกาลังดังช้างสาร มีเขี้ยวเหมือนนางผีเสื้ อสมุทร เพราะ
มีเชื้อชาติผเี สื้ อน้ าสิ นสมุทรจึงมีกาลังมาก เก่งกล้ากล้าหาญ
ไม่เกรงกลังสิ่ งใด เกินเด็กธรรมดาในวัยเดียวกัน
- รักพ่อมากกว่าแม่ดวยเหตุน้ ีนางผีเสื้ อมิใคร่ ใส่ ใจดูแล มิหนาซ้ า
้
ยังขู่ตะคอกสิ นสมุทรจึงผูกพันกับพระอภัยมณี มากกว่า เลือกจะหนี
ไปพร้อมกับพระอภัยมณี เมื่อเห็นร่ างจริ งของแม่ที่ไม่สวยงาม
ดังร่ างลวง ด้วยความเป็ นเด็กจึงรู ้สึกผิดหวังและอับอาย แม้จะสงสาร
่
แม่ แต่ความกลัวกลับมีมากกว่า
กลับหน้าตัวละคร
- 18. นางผีเสื้ อสมุทร
- มีความรักที่เห็นแก่ตว นางผีเสื้ อสมุทรคิดที่จะครอบครอง
ั
่ ั
แต่พระอภัยมณี ให้อยูกบตนในถ้ าตลอดไป โดยไม่คานึงถึง
จิตใจ ของพระอภัยมณี วา พระองค์กเ็ จ็บปวดเพียงใด จะคิดถึง
่
พระญาติวงค์เพียงไหน
- รักสามีมากกว่าลูก นางผีเสื้ อสมุทรเป็ นตัวอย่างของหญิง
ที่รักสามีมากกว่าลูก หลงรู ปพระอภัยมณี ไม่ใส่ ใจเลี้ยงดู
สิ นสมุทร ปล่อยให้พระอภัยมณีเลี้ยงดูลูกเพียงลาพัง มิหนาซ้ า
ยังดุและขู่จนลูกกลัว ไม่รักใคร่ ลูกเหมือนแม่ทวไป
ั่
- 19. - จิตใจโหดร้าย นางผีเสื้ อสมุทรโกรธที่พระอภัยมณี หนีไป
นางจึงเต็มไปด้วยความเคียดแค้น ใครมาขัดขวางก็จบฆ่าทิ้งเสี ย
ั
่
ดังที่พอเงือกและแม่เงือกต้องตายอย่างอนาถแม้พระฤๅษีจะสั่งสอน
นางด้วยเมตตานางก็ไม่มีสัมมาคารวะ
กลับหน้าตัวละคร
- 20. เงือก
- ครอบครัวเงือก พ่อ แม่ ลูก มีบทบาทใน ตอน พระอภัยมณี
้ ่
หนีนางผีเสื้ อ คือ เงือดเฒ่าผูพอ เมื่อทราบความทุกข์ใจของ
็
พระอภัยมณี กอาสาคิดอุบาย เพื่อช่วยพระอภัยมณีหนีไปจาก
นางผีเสื้ อสมุทร เมื่อนางผีเสื้ อติดตามมาพ่อเงือก กับ แม่เงือก
สละชีวตของตนให้ลูกสาวพาพระอภัยมณีหนี แล้วหลอกล่อ
ิ
นางผีเสื้ อติดตามไปอีกทางหนึ่ง แม้จะโดนขู่ รู้ตงว่าไม่อาจพ้น
ั
เงื้อมมือนางผีเสื้ อก็ไม่ยอมบอกความจริ ง เงือกพ่อแม่หลอกล่อ
นางผีเสื้ อให้ตามผิดทางเสี ยเวลาครึ่ งวัน ท้ายสุ ดชะตากรรมของ
็ ้
เงือกพ่อแม่กไม่พนความตาย
กลับหน้าตัวละคร
- 21. พระฤๅษี
- พระฤๅษีแห่งเกาะแก้วพิสดารเป็ นผูทรงศีลมีจิตเมตตา
้
ช่วยเหลือผูหนีร้อนมาพึ่งเย็น แม้จะยังไม่รู้ตนสายปลายเหตุ
้ ้
ก็ช่วยชีวิตพระอภัยมณี สิ นสมุทร และนางเงือก
- พระฤๅษีร่ายคาถาซัดทรายเสก ทาให้พระอภัยมณี
สิ นสมุทร และ นางเงือก รอดพ้นเงื้อมมือของนางผีเสื้ อ-
สมุทรมาได้
กลับหน้าตัวละคร
- 22. เนื้อเรื่อง
พระอภัยมณี ตอน พระอภัยมณีหนีนางผีเสื้อ
ในเรื่ อง ได้กล่าวถึงพระอภัยมณี ซึ่งมีฐานะเป็ นพี่ชายคนโต และ
มีรูปร่ างสง่างาม จนเป็ นที่โปรดปราณของนางผีเสื้ อสมุทร ได้
อยูกินกันในถ้ าของนางผีเสื้ อ จนมีบุตรชาย ที่มีลกษณะเหมือน พระ
่ ั
อภัยมณี มีดวงตาเหมือนพระอาทิตย์ มีกาลังดังพญาช้าง มี
เขี้ยวคล้ายแม่ พระอภัยมณี มีความรักใคร่ เลี้ยงดูมาจนอายุ ได้ 8 ปี จึง
ให้ชื่อว่า สิ นสมุทร และได้มอบแหวนของพระองค์ และ ผ้า
คาดเอวให้เป็ นเครื่ องนุ่งห่ม และยังได้สอนวิชาเป่ าปี่ กับ เพลงอาวุธ
ให้จนชานาญ
- 23. วันหนึ่งนางผีเสื้ อสมุทรออกไปหาอาหรตามปกติ
่็ ่
สิ นสมุทรเห็นพระอภัยมณี นอนหลับอยูกไปวิงเล่นในถ้ า
เห็นแผ่นหิ นปิ ดปากถ้ าอยู่ จึงเข้าลองผลักด้วยกาลัง แล้ว
แผ่นหินก็เปิ ดออก สิ นสมุทรได้เห็นหาดทรายงาม ทะเลกว้าง
และ ป่ าไม้ที่เขียวชอุ่ม ก็ตื่นตาตื่นใจลงเล่นน้ าอย่างสบายใจ
ไปพบเงือกเข้าก็แปลกใจ เห็นเป็ นครึ่ งคนครึ่ งปลา จึงจับเงือก
ลากขึ้นฝั่ง แล้วไปถามพระอภัยมณี ว่ามันคือตัวอะไร
- 24. พระอภัยมณี เห็นก็ตกใจ จึงบอกแก่สินสมุทรว่า
่
ถ้าแม่เจ้ารู้วาเจ้ามีกาลัง เปิ ดปากถ้ าได้กลัวจะพาพ่อหนี
็
เจ้าต้องตายแน่ๆ เมื่อสิ นสมุทรรู้กสงสัย ถามพระอภัยมณี
ว่า แม่เป็ นอะไรทาไมต้องฆ่าเราด้วย พระอภัยมณี พา
สิ นสมุทรไปนังใต้ตนไทรแล้วเล่าเรื่ องทุกอย่างให้ฟัง
่ ้
่ ็
สิ นสมุทรเมื่อรู้วาแม่ของตนเป็ นยักษ์กร้องไห้เสี ยใจ
- 25. ฝ่ ายเงือกน้ าฟังภาษามนุษย์รู้เรื่ อง ก็ขอชีวตจากพระอภัยมณี และ
ิ
ขออาสาพาพระอภัยมณี หนีนางผีเสื้ อ พระอภัยเห็นว่าเงือกพูดได้ และ
ได้ฟังเรื่ องแล้วก็เกิดความสงสาร แล้วบอกว่า ตนต้องการหนีนางผีเสื้ อ
่
แต่ไม่รู้วาจะไปแห่งหนใด ขอให้เงือกแนะนาทาง แล้วเงือกก็บอกว่า
็ ้
ด้วยกาลังของตนจะพาหนีกตองใช้เวลาถึง 7 วัน แต่นางผีเสื้ อสมุทร
มีกาลัง ถ้าติดตามไปเพียง 3 วันก็จะตามทัน ถ้าจะแก้ไข ให้นางผีเสื้ อ
่
ไปอยูป่าล่วงหน้าก็จะค่อยยังชัวบ้าง
่
- 26. พระอภัยมณี ได้ฟังความแล้วก็ค่อยคลายทุกข์ แล้วให้สินสมุทร
ไปปิ ดปากถ้ า ให้เงือกช่วยเกลี่ยทรายไว้อย่างเดิม อย่าให้เป็ นที่สงสัย
ของนางผีเสื้ อ เมื่อนางผีเสื้ อกลับมายังถ้ าก็แปลงตนเป็ นมนุษย์เอา
ผลไม้มาให้พระอภัยมณี เมื่อค่าลงก็พากันหลับไป ฝ่ ายนางผีเสื้ อ
ได้นิมิตฝันว่า เทวดาที่อยูเ่ กาะนั้นมาทาลายถ้ า แล้วเอาพะเนินทุบตน
จนแทบถึงชีวต จากนั้นได้ควักเอาดวงตาไปด้วย เมื่อนางตื่นขึ้นจึง
ิ
เล่าความฝันให้พระอภัยฟัง แล้วขอให้ทานายฝันให้
- 27. พระอภัยมณี ได้ฟังแล้วก็เห็นว่าตนจะหนีนางผีเสื้ อไปได้
แต่นางผีเสื้ อสมุทรจะเป็ นอันตราย จึงแกล้งทานายฝันว่า เป็ นฝันร้าย
ต้องตาราว่า เทวดานั้น คือ มัจจุราชหมายเอาชีวตเจ้า แล้วแกล้งทา
ิ
โศกเศร้าแนะนาให้นางผีเสื้ อสมุทร สะเดาะเคราะห์ นางผีเสื้ อสมุทร
ก็ขอคาแนะนาว่าจะให้นางสะเดาะเคราะห์ดวยวิธีการอย่างใด
้
่
พระอภัยมณี จึงบอกให้นางไปอยูผเู ้ ดียวที่ตีนเขา แล้วอดข้าวอดปลา
่
ให้ครบ 3 วัน นางผีเสื้ อก็เชื่อแล้วออกไปอยูที่เขาใหญ่ สิ นสมุทรสงสาร
แม่ พระอภัยมณี จึงปลอบสิ นสมุทร เพื่อไม่ให้สินสมุทรร้องไห้ ไม่ให้
เป็ นที่สงสัยของนางผีเสื้ อ
- 28. ็
เมื่อนางผีเสื้ อสมุทรไปแล้ว พระอภัยมณี กให้สินสมุทรผลัก
แผ่นหินที่ปิดปากถ้ าออกไป แล้วพากันไปที่หาดทราย ฝ่ ายเงือกน้ า
ก็พาลูกเมียไปรอแล้วก็พาพระอภัยขึ้นบ่าพาไป โดยที่ สิ นสมุทรก็ขี่แม่เงือก
่
พระอภัยมณี ข่ีพอเงือก บรรดาสัตว์น้ าทั้งหลายไม่กล้ากล้ ากราย ด้วยกลิ่นอาย
่
ของสิ นสมุทรคล้ายผีเสื้ อสมุทรผูเ้ ป็ นมารดา ส่ วนลูกสาวเงือกก็วายน้ าตาม
โดยไม่ยอมหยุดพัก ด้วยเกรงนางผีเสื้ อจะตามมาทัน
- 29. ฝ่ ายนางผีเสื้ อสมุทร อดปลาอดนอนได้สามวันก็อ่อนกาลังจวนเจียน
ถึงชีวต เมื่อครบกาหนดแล้วก็หาผลไม้มากิน แล้วกลับมายังถ้ า เห็น
ิ
ประตูของถ้ าเปิ ดอยู่ เข้าไปดูในถ้ าไม่พบใครก็ตกใจ แลดูปี่ พระอภัย
่
ก็หายไปด้วย จึงรู้วาพากันหนีนางไปแล้ว นางมีความเสี ยใจที่ท้งลูก
ั
และผัว หนีจากไป แล้วก็เกิดความโกรธ ออกติดตามดูร่องรอยใน
มหาสมุทรก็ไม่พบ จึงเรี ยก โยธาหาญของตนที่เป็ นปี ศาจ มาซักถาม
่
พวกผีที่อยูทิศใต้ บอกว่า เห็นเงือกพามนุษย์ไปทางทิศใต้เมื่อคืนวาน
จะตามไปก็เกรงขามเด็ก
- 30. นางผีเสื้ อรู้ความแล้วก็รีบติดตามไปอย่างรี บร้อนและเหลือโกรธ
ทาลายสิ่ งที่กีดขวางทางไปตลอดทาง ฝ่ ายพระอภัยมณี หนียกษ์มาได้ ั
5 คืน เห็นทะมื่นมาข้างหลังดังสะเทือน จึงถามเงือกว่ามันเกิดอะไรขึ้น
ฝ่ ายเงือกรู ้วาสิ่ งนั้นคือ ฤทธิ์ของยักษ์ จึงตอบพระอภัยมณี ไปว่า นาง
่
ผีเสื้ อกาลังตามมา คงจะทันกันในวันนี้ เราคงหนีไม่พน เห็นสุ ดจน
้
จะม้วยลงด้วยกัน พระอภัยมณี จึงบอกให้เงือกส่ งพระองค์ที่เกาะ
ละเมาะนี้ แล้วรี บหนีไป
- 31. แล้วกล่าวแก่สินสมุทรว่า ถ้าแม่มารับให้กลับไปกลับแม่ ส่ วนตนจะ
ั
ขอตาย พระอภัยมณี กนแสงสังลูกด้วยความเศร้ายิง สิ นสมุทรไม่ได้กลัว
่ ่
่
แต่กลับหัวเราะ บอกว่าตนไม่ทิ้งจากพ่อไป ถ้าแม่มาจะห้ามไว้ ให้พอรี บ
ไปก่อน ลูกจะคอยดูอยูห่างๆ ขอดูตนทางให้ กล่าวแล้วสิ นสมุทรก็โดด
่ ้
็
ลงน้ าไป พระอภัยมณี เรี ยกไว้กไม่ยอมฟัง เที่ยวดาน้ าหาปลาตัวใหญ่พอดี
็ ่
จับปลาอินทรี ได้กขี่หลังปลานั้นตามลาพังลอยรออยูในน้ านั้น
- 32. ฝ่ ายนางผีเสื้ อก็ตามมาไม่หยุดสูอดทนว่ายน้ ามากาลังก็นอยถดถอย
้ ้
ไปบ้าง เพราะอดอาหารแทบจะตายลงในน้ าไม่ได้ ว่ายตามมา 3 วัน
ั ่
ก็ตามมาทันพระอภัยมณี กบสิ นสมุทร นางเห็นทั้งสองอยูลิบ ๆ ก็รีบ
็
ว่ายตามคลื่นมา ฝ่ ายพ่อเงือกก็หมดกาลังครั้นจะหยุดยักษ์กไล่เข้ามา
ใกล้เต็มที บอกเงือกลูกสาวว่าคราวนี้ตนคงจะต้องตายขอให้ลูกสาว
พาพระอภัยมณี ไปต่อ ลูกสาวเข้ามาผลัดอย่างเศร้าสร้อยแบกพระอภัย
แทนพ่อแล้วว่ายน้ าต่อไป
- 33. สิ นสมุทรหยุดดูนางยักษ์แล้วสงสัยเห็นผิดหน้าแม่ของตน เพราะ
เคยเห็นแต่รูปที่แปลง ด้วยความสงสัยจึงออกขวางกลางน้ าแล้วถาม
ตามประสาเด็กว่านางเป็ นสัตว์บกหรื อสัตว์น้ า ทาไมดาหนักหนา
น้ ากระโจนโครมครามตามตนกับพ่อมาทาไม ฝ่ ายนางผีเสื้ อได้ฟังลูกพูด
็ ั
แสนอดสูใจเป็ นห่วงสามี ชะแง้ดูไม่เห็นสามีกกงวลว่า พระอภัยมณี กลัว
่
แอบซ่อนอยูที่เกาะไหน นางจึงกล่าวเท็จแก่โอรสว่าตนไม่ใช่ยกษ์ ั
่
ลูกแปลกใจหรื อนี่คือ แม่อยูในถ้ าไม่ได้จาแลงแต่นี่ออกเดินทางต้องแปลง
่
รู ปร่ างหน้าตาจึงผิดไปจากเก่า เจ้าจึงสงสัยพ่อของสิ นสมุทรอยูไหนแม่
ไม่เห็นเลย ขอให้เจ้ากลับไปที่ถ้ าเถิด จากมา 6 วัน แล้วขอให้ตนได้อุม
้
หน่อยได้ไหม
- 34. ่
สิ นสมุทรฟังจากเสี ยงแล้วก็รู้วาเป็ นแม่แน่ เห็นรู ปร่ างเหมือนเปรตแล้ว
ก็สมเพชนาง มิน่าบิดาถึงหนี ตนจาจะหน่วงถ่วงเวลานางไว้ไม่ให้ตามบิดา
ไปอย่างกระชั้นชิด สิ นสมุทรจึงแกล้งตอบว่าตนไม่เชื่อ ถ้าเป็ นแม่จริ งกรุ ณา
่
อย่ามา แม่น้ นมีชาติเชื้อเป็ นผีเสื้ อสมุทรต้องอยูถ้ าใต้น้ า พ่อนั้นเป็ นทุกข์
ั
่ ้
ทรมานเพราะเคยอยูบานเมืองที่เป็ นมนุษย์ที่แสนสบาย พ่อนั้นคิดถึงวงศา
คณาญาติจาต้องหนีแม่ เห็นแม่แล้วพ่อก็กลัวจึงรี บซ่อนตัวเพราะกลัวตาย
่
ตนจึงว่ายน้ าอยูคนเดียว ขอให้แม่อย่าโกรธปล่อยเราไปตนขอลาแม่ไป
เพียงปี เดียวไปท่องเที่ยวบ้านเมืองของพ่อ แม้นพบปู่ ย่าอาแล้วเห็นว่าเขา
่ ็
เหล่านั้นอยูสบายไร้ทุกข์กจะชวนพ่อมาเยียมแม่ ่
- 35. นางผีเสื้ อไม่เชื่อคาสิ นสมุทรเห็นว่าสิ นสมุทรกล่าวเท็จ นางแกล้งทาเป็ น
ไม่โกรธกล่าวเสี ยงอ่อนเสี ยงหวานว่า ถ้าตนรู้แต่แรกว่าเป็ นแบบนี้ก็
จะไม่เที่ยวตามหาตนสงสัยจึงตามมา จะไปไหนไม่หามจะตามไปส่ ง
้
่
พ่ออยูที่ไหนขอตนพบหน่อยจะขอพูดจาตามประสาแล้วจะให้สินสมุทร
พาพ่อไปได้ สิ นสมุทรรู้ทนไม่ยอมบอก นางผีเสื้ อเหลืออดแค้นสิ น
ั
สมุทรดังไฟไหม้เนื้อตน ทามาพูดทาเป็ นว่าตนรู้ไม่เท่าทันมาพูดแบบ
นั้นแบบนี้ หลอกลวงผูใหญ่เช่นนาง ถ้าไม่บอกดีๆ คงจะต้องตีกนแล้ว
้ ั
สิ นสมุทรหลอกล่อแม่ แกล้งวิงหนีไปทางโน้นทีทางนี้ทีให้ไปได้ไกลๆ
่
จากที่พออยู่ สิ นสมุทรแกล้งดาน้ าหนีไปตามพ่อ นางจึงร่ ายเวทย์ให้สอง
่
ตาสว่างดังดวงแก้วจนเห็นหลังไวๆ นางจึงลุยน้ าตามไป
่
- 36. สิ นสมุทรรี บตามพ่อมาไม่ยอมหยุด จนเช้าเงือกตายายอ่อนล้า
นางยักษ์ตามมาทันจับเงือกตะคอกถามหาพระอภัยมณี นางขู่วาถ้าไม่บอก่
จะควักลูกตามออกมาดูเล่น ทั้งสองเงือกเห็นว่าตนไม่รอดแน่ แต่ถึงจะตาย
่
ก็ไม่ยอมบอกแล้วออกอุบายว่าพระอภัยมณี อยูบนเขาจะพาไปหาถ้าไม่จริ ง
ก็ให้ฆ่าตนกับภรรยาได้ นางยักษ์เชื่อเงือก เงือกล่วงมาได้ครึ่ งวันรู้วาถูก
่
หลอกจึงฉี กแขนขาเคี้ยวเงือกทั้งสองกินด้วยความแคล้นแล้วรี บว่าย
ตามมา สิ นสมุทรจึงตามพระอภัยมณี มาทัน พระอภัยถามนางเงือกว่า
่ ่
เงาเขาอะไรอยูกลางน้ านางเงือกบอกแก่พระอภัยมณี วาเกาะแก้วพิสดาร
พระอภัยมณี จึงค่อยคลายทุกข์ลงเห็นหนทางรอดจากนางผียกษ์แล้ว ั
- 37. ่
ฝ่ ายโยคีที่อยูบนเกาะแก้วพิสดารและผูคนที่รอดจากเรื อแตกหลายชาติ
้
ทั้งจีน ไทย พราหมณ์ แขก ชวา ฮอลันดา ฝรั่ง มาปรนนิบติรับใช้ฤๅษี
ั
เก็บผลไม้ ปัดกวาด พัดวีท่าน ในเวลาบ่ายเสี ยงคลื่นดังอึกทึกแถวๆ หน้าภูเขา
โยคีจึงจับยามดู ท่านได้กล่าวศิษย์วา วันนี้จะมีชายผูมีศกดิ์มาหาและจะมี
่ ้ ั
นางผีเสื้ อยักษ์ตามมาด้วย จาจะต้องไปรอดูที่ชายหาดเพื่อช่วยด่าว่านางผีเสื้ อ
็
ให้กลับไป ว่าแล้วโยคีกถือไม้เท้า พวกศิษย์ท้ งแขกฝรั่งก็ตามไป พอมาถึง
ั
่
หาดและมองไปยังกระแสคลื่นก็เห็นมนุษย์อยูไกลๆและมีนางผีเสื้ อสมุทร
ไล่ตามมาติดๆทุกคนที่เห็นต่างเวทนา
- 38. พระอภัยมณี เห็นนางผีเสื้ อสมุทรก็แสนกลัวนางผีเสื้ อ โถมกระโจน
ไล่พระอภัยมณี โยคีลงมายืน นางผีเสื้ อกลัวโยคีจนตัวสัน พระอภัยมณี
่
สิ นสมุทร ช่วยกันฉุดนางเงือกขึ้นฝั่ง แล้วกราบไหว้โยคี พระโยคีมีจิต
สงสารพระอภัยมณี ขอให้พระอภัยมณี เล่าทุกสิ่ งให้ฟัง พระอภัยมณี จึง
เล่าทุกอย่างให้โยคีฟังและขอถวายตัวรับใช้พระโยคีพร้อมกับสิ นสมุทร
จนตัวตายไป เพียงขอดให้โยคีช่วยป้ องกันภัยให้ พระโยคีบอกให้
พระอภัยมณี พกอาศัยที่บนเกาะนี้ ถ้านางผีเสื้ อเข้ามาชนหาดทรายก็
ั
จะตาย เพราะตนได้เสกไว้ประดุจเขื่อนเพชรที่ภูตผีปีศาจเข้าใกล้ไม่ได้
พระโยคีกล่าวปลอบไม่ให้พระอภัยมณี กลัว
- 39. ฝ่ ายนางผีเสื้ อโกรธมากตะโกนร้องเรี ยกผัวว่าทาไมถึงแอบซ่อน
ขอให้มาพบหน้าตน เสี ยแรงที่ตนรักมาก ตนจึงพยายามดั้นด้นตามมา
เพื่อมารับใช้พระอภัยมณี ถ้าพระอภัยมณี ไปไหนตนจะไปด้วย ไปอยู่
เป็ นเพื่อนจนวันตายขออย่าได้ตดรอนนาง พระอภัยมณี กล่าวแก่นางผีเสื้ อ
ั
ว่า คิดถึงอนุชา บิดาและมารดาว่าเศร้าคิดถึงตนปานใด เพราะได้จากกันมา
นานแล้วไม่เคยได้ทราบข่าวว่าเป็ นอย่างไร ตนจึงจาเป็ นต้องจากนางไป
่
ขอให้นางตัดใจเสี ยกลับไปอยูที่ถ้ าอย่าได้เศร้าโศก ให้บาเพ็ญศีลรักษา
ธรรม อย่าฆ่าสัตว์ตดชีวต เพื่อจะได้ข้ ึนสวรรค์เกิดชาติใด ขอให้พบเจอกัน
ั ิ
อย่าให้ตองเศร้าและจากกันเช่นในชาติน้ ี ตนขอเอาสิ นสมุทรไปเป็ นเพื่อน
้
ด้วยขอลานางไปยังเมืองรัตนาขออย่าโกรธตนเลย
- 40. นางผีเสื้ อสมุทรกล่าวอ้อนวอนด้วยถ้อยคาอ่อนหวานว่า ถ้าพระอภัยมณี
และสิ นสมุทรจากไปคงอยูไม่ได้ขอตายไปเสี ยดีกว่าไม่ขอมีชีวตอยูต่อไป
่ ิ ่
ถ้าไม่เห็นใจตน ตนก็จะขอให้พระอภัยมณี ลงมาที่น้ านี้นางจะให้มนต์วเิ ศษ
แล้วนางก็ร้องเรี ยกสิ นสมุทรให้มากับพระอภัยมณี นางจะขอลาตายนาง
จะทาจริ งๆมิได้แกล้งกล่าวมุสา สิ นสมุทรสงสารแม่ยงนักมองดูแล้วร้องไห้
ิ่
น้ าตาไหลพราก ได้กล่าวแก่มารดาว่าตนนั้นจะเข้าใกล้แม่ตนก็กลังนัก
เพราะเมื่อวานนี้ตีตนไปไม่นอย ตีจนระบมเหมือนกระดูกจะหักเสี ยให้ได้
้
ที่แม่รักตนตนก็รู้ และมิได้ลืมบุญคุณ ถึงตนจากไปแต่ใจยังคงคิดถึง
่
ถ้าจัดการธุระเสร็จจะกลับมา ขอให้นางอย่าได้โกรธ จงกลับไปอยูในถ้ า
ให้มีความสุ ขเถิด
- 41. โยคีกล่าวสังสอนนางยักษ์ให้ตดใจ ตนที่เป็ นเช่นนี้เพราะเคราะห์กรรม
่ ั
่ ้
และนางสิ้ นบุญวาสนาของนางแล้ว จึงมิได้อยูดวยกันเพราะทาบุญร่ วมกัน
มาเพียงเท่านี้ นางผีเสื้ อสมุทรร้องด้วยความโกรธกล่าวหาว่าฤๅษีน้ ีไม่ได้อยู่
่
ในศีลสัตย์มายุงเรื่ องสามีภรรยา ทาเป็ นสังสอน แล้วนางก็ช้ ีหน้าด่านางเงือก
่
่
ว่าเสแสร้งทาเป็ นโศกเศร้ากับสามีตน พ่อกับแม่เงือกนั้นเข้าไปอยูในท้อง
นางแล้วอย่ามาแย่งสามีของนางให้ระวังตัวให้ดี พระฤๅษีช้ ีหน้าด่านางผีเสื้ อ
่
ว่า ยังมาวุนวายอินงผีตายโหง มามัวหวงสามี มาว่าตนโกง ตัวนางก็จะตก
ั
นรกเอง แล้วก็เสกทรายขว้างไปที่นางยักษ์เหมือนลูกปื นยิงนางยักษ์จะ
ให้ตาย นางผีเสื้ อกลัวตัวสันเหมือนจะตายเสี ยให้ได้แล้วนางจึงรี บหลบหนี
่
ไปตามน้ า
กลับหน้าสารบัญ
- 42. ข้อคิดที่ได้จากเรื่องพระอภัยมณี
ความรักที่มิได้เกิดจากความผูกพันนั้นย่อมไม่จีรัง เพราะคาว่ารัก หมายถึง
มีใจผูกพันกันด้วยความเสน่หาในที่น้ ีคือความรักระหว่างนางผีเสื้ อสมุทรกับ
พระอภัยมณี และรักอีกความหมายคือ มีใจผูกพันกันด้วยความห่วงใยเช่นพ่อแม่
รักลูก นางผีเสื้ อสมุทรกับพระอภัยมณี คือตัวอย่างของรักที่มิได้เกิดจากความ
สมัครใจของพระอภัยมณี และมีปัจจัยหลายอย่างที่จะยึดเหนี่ยวผูกพันคน 2 คน
ไว้ได้ นางผีเสื้ อสมุทรกับสิ นสมุทรคือตัวอย่างแม่ลกที่มิได้มีความผูกพันกันนาง
ู
ผีเสื้ อรักแต่พระอภัยมณี ปล่อยให้พระอภัยมณี เลี้ยงสิ นสมุทรแทน
กลับหน้าสารบัญ
