Συνοπτική αλλά εμπερισυατωμένη αναφορά στους προκολομβιανούς πολιτισμούς της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής. Πώς και γιατί καταστράφηκαν; Τι έχει απομείνει από αυτούς;

1. Μια εργασία του Ντούλα Φοίβου και του Σφουντούρη Μάριου

5. Γύρω στα 1428-1429 συμμάχησαν με δύο γειτονικές
πόλεις, τις έθεσαν υπό τον έλεγχό τους και έβαλαν τις
βάσεις για τη δημιουργία της αυτοκρατορίας τους. Στη
συνέχεια εξαπλώθηκαν με γρήγορο ρυθμό σε ολόκληρο το
κεντρικό Μεξικό, από τον Ατλαντικό ωκεανό μέχρι τον
Ειρηνικό και ίδρυσαν μια ισχυρή αυτοκρατορία. Προς στιγμή
απείλησαν να υποτάξουν και τους Μάγια. Στα τέλη του 15ου
αι., όταν οι Ευρωπαίοι έφτασαν στην Αμερική, οι Αζτέκοι
βρίσκονταν σε πλήρη ανάπτυξη και κυριαρχούσαν σε
ολόκληρο το Μεξικό. Η πρωτεύουσά τους Τενοτστιτλάν ήταν
χτισμένη με βάση πολεοδομικό σχέδιο και είχε πληθυσμό
όσο και η Σεβίλλη. Στη θέση της βρίσκεται σήμερα χτισμένη
η Πόλη του Μεξικού. Η κοινωνική και πολιτική τους
οργάνωση είχε αρκετές ομοιότητες με αυτή της φεουδαλικής
Ευρώπης: κάτω από έναν αυτοκράτορα, που ήταν απόλυτος
μονάρχης και του αναγνωρίζονταν θεϊκές ιδιότητες, οι
Αζτέκοι χωρίζονταν σε τάξεις προνομιούχες, τους ιερείς και
τους πολεμιστές, καθώς και σε τάξεις μη προνομιούχες,
τους εμπόρους και τους γεωργούς.

6.  Κύριες πηγές πλούτου ήταν η γεωργία, που βασιζόταν στην
καλλιέργεια καλαμποκιού, και το εμπόριο. Η γη ήταν του
αυτοκράτορα, ο οποίος παραχωρούσε τμήματά της στις αγροτικές
οικογένειες για να τα καλλιεργούν και να εξασφαλίζουν τα αναγκαία.
Οι ιερείς και οι πολεμιστές ζούσαν χάρη στα εισοδήματα που
προέκυπταν από την καλλιέργεια δημόσιων γαιών.
 Η γεωργία ήταν εντατική και απόλυτα εξαρτώμενη από τα
συστήματα ελέγχου ύδατος της λεκάνης του Μεξικού, που
διαμορφώθηκαν από την Τεοτιουακάν.
 Τεχνολογικά βρίσκονταν σε ένα επίπεδο ανάμεσα στη λίθινη εποχή
και την εποχή του χαλκού. Τα εργαλεία τους ήταν κυρίως λίθινα και
χάλκινα, ενώ αγνοούσαν τον σίδηρο και τον τροχό. Τα κοσμήματά
τους ήταν χάλκινα και χρυσά.
Οικονομία

7. Η χειροτεχνία ήταν σημαντική υπόθεση, οι δε
καλλιτέχνες των Αζτέκων ήταν άριστοι λιθοξόοι, που
εκτός του λίθου χρησιμοποιούσαν οψιανό, διάφανους
κρυστάλλους και πράσινο νεφρίτη. Είχαν επίσης
ειδικευμένους γραφείς, που σχεδίαζαν και
ζωγράφιζαν τα εικονογράμματα, και εξειδικευμένους
τεχνίτες που ασχολούνταν μόνο με τη σύνθεση
φτερών για την κατασκευή πολυτελών ενδυμάτων και
καλυμμάτων κεφαλής, τα οποία χρησιμοποιούσαν οι
ευγενείς.
Οι Αζτέκοι σχεδίαζαν τις στολές των πολεμιστών
τους με ιδιαίτερη έμφαση στη λεπτομέρεια, ενώ
συχνά έκαναν τατουάζ για να τιμήσουν τη μνήμη
τους. Επιπλέον, είχαν μια ιδιαίτερη έφεση στην
ποίηση. Όσο για το φίλαθλο πνεύμα τους,
επιδίδονταν με πάθος στα σπορ, με το πλέον
περίφημο να είναι το Ullamaliztli: το άθλημα
περιλάμβανε μια ελαστική μπάλα και παιζόταν σε ένα
ειδικά διαμορφωμένο γήπεδο, το Tlachtli.
Οι Αζτέκοι είχαν μια καλλιτεχνικά εξελιγμένη
κοινωνία , αλλά και αθλητική παιδεία.

8. • Μέχρι την ηλικία των δεκατεσσάρων, την
ευθύνη για την εκπαίδευση των παιδιών είχαν
οι γονείς υπό την εποπτεία ειδημόνων από το
κράτος. Μέρος αυτής της εκπαίδευσης
αποτελούσε η εκμάθηση κανόνων, γνωμικών
και πεποιθήσεων, που λέγονταν
ουεουετλάτολι (huēhuetlàtolli, που στα
νάουατλ σημαίνει «τα λεγόμενα των
αρχαίων») και εμπεριείχαν τα ήθη, την σοφία
και τα ιδανικά των Αζτέκων.Υπήρχαν δύο
ειδών σχολεία: το telpochcalli για τεχνικές και
στρατιωτικές σπουδές και το calmecac για
εξειδίκευση στην αστρονομία, την γραφή, την
διοίκηση και την θεολογία, μεταξύ άλλων.
Εκπαίδευση

9.  Οι Αζτέκοι είναι διαβόητοι για τις πολυάριθμες τελετουργικές
ανθρωποθυσίες που εκτελούσαν στην ακμή του πολιτισμού τους. Μια από
τις πλέον διαδεδομένες θυσίες περιλάμβανε την αφαίρεση της καρδιάς
ζωντανού ανθρώπου ως τρόπο δοξολογίας του κορυφαίου θεού Ηλίου. Οι
περισσότερες μάλιστα θεότητες των Αζτέκων απαιτούσαν αίμα προς τιμή
τους, απαίτηση που οι Αζτέκοι ικανοποιούσαν πρόθυμα! Η θεότητα Tlaloc,
για παράδειγμα, πρόσταζε τα «κλαψιάρικα» αγόρια να δολοφονούνται
ιεροτελεστικά, Η Μητέρα της Γης Teteoinnan απαιτούσε γδαρμένες
γυναίκες, με όλες τις πρακτικές λατρείας των Αζτέκων να καταλήγουν στο
άδοξο και φρικιαστικό τέλος αμέτρητων.
Θρησκεία

10.  Ο Κορτέζ έφτασε στο Μεξικό σαν κατακτητής και όχι σαν
εξερευνητής. Ενδιαφερόταν για το κέρδος , ποτέ όμως για τη
γνώση. Κατέλαβε με εξυπνάδα την πρωτεύουσα των Αζτέκων και
μετά από τρομερή σφαγή στερέωσε την κυριαρχία του στη χώρα,
καταστρέφοντας την ολοκληρωτικά. Τέτοια ήταν η καταστροφή του ,
που μετά από μερικές εκατοντάδες χρόνια , ο πολιτισμός των
Αζτέκων είχε ξεχαστεί και χρειάστηκαν εξαντλητικές προσπάθειες
αρχαιολόγων , για να έρθουν στο φως ελάχιστα στοιχεία γι’ αυτόν
τον αινιγματικό λαό .
Τέλος των Αζτέκων

11. Οι Μάγια είναι ιθαγενής λαός της Κεντρικής Αμερικής. Κατά το
παρελθόν καταλάμβανε μια συνεχή έκταση στο νότιο Μεξικό,
στη Γουατεμάλα και στο βόρειο Μπελίζ και μιλούσαν διάφορες
γλώσσες της γλωσσικής οικογένειας των Μάγια. Οι αρχαιολόγοι και
οι ερευνητές των Μάγια διαίρεσαν τις περιοχές που ζούσαν οι λαοί
των Μάγια σε 3 ζώνες- βόρεια, κεντρική, νότια. Η γεωγραφική, αυτή,
διαίρεση συμπίπτει και με τη γλωσσική διαίρεση.

12.  Η κοινωνία των Μάγια βασιζόταν σε σχέσεις συγγένειας και
διαστρωματωνόταν με βάση τις σχέσεις αυτές. Οι ανώτατοι
κυβερνήτες και οι βασιλείς θεωρούνταν απευθείας απόγονοι
κάποιου θεοποιημένου προγόνου. Για κάθε νεογέννητο γίνονταν
προγνώσεις, ενώ αστρονομικά συμβάντα συνόδευαν πάντα την
εμφάνιση θεών που γίνονταν γενάρχες.
 Σύμφωνα με τον ερευνητή Eric Umland υπάρχουν σήμερα δυο
εκατομμύρια Μάγια που ζουν στην Κεντρική Αμερική, μιλούν μια
γλώσσα που παρουσιάζεται σε χιλιάδες επιγραφές - κι όμως, αυτές
οι επιγραφές μόνο κατά ένα μέρος έχουν αποκρυπτογραφηθεί. Ένα
άλλο μυστήριο είναι ότι οι Μάγια αρνήθηκαν να πολεμήσουν ενάντια
στους Ισπανούς κατακτητές, ενώ οι Αζτέκοι και οι Ίνκας που
αντιστάθηκαν, νικήθηκαν και καταστράφηκαν. Τι έκανε τον Κορτέζ ν’
αποφύγει μια σύγκρουση με τους Μάγια; Πώς κατάφεραν οι Μάγια,
κρυμμένοι μέσα στη ζούγκλα, να εξαφανιστούν από το πρόσωπο της
ιστορίας για τρεις ολόκληρους αιώνες;».

13.  Θεωρείται το ακριβέστερο ημερολόγιο που δημιουργήθηκε ποτέ, από οποιονδήποτε γνωστό
πολιτισμό, συμπεριλαμβανομένου και του δικού μας. Βασίζεται σε τρείς κύκλους: Έναν
κεντρικό κύκλο 365 ημερών, έναν «ιερό» κύκλο 260 ημερών κι έναν Μεγάλο Κύκλο 5.125
ετών. Στις 21 Δεκεμβρίου του 2012 θα ολοκληρωνόταν ένας Μεγάλος Κύκλος και σύμφωνα με
τη Μυθολογία των Μάγια, οι Μεγάλοι Κύκλοι τελειώνουν με καταστροφή.

14.  Η θρησκεία έπαιζε εξέχοντα ρόλο στη ζωή των Μάγια. Λάτρευαν πλήθος θεοτήτων—σε κάποιο
έγγραφο μνημονεύονται 160 από αυτές. Για να αναφέρουμε μόνο λίγους θεούς, υπήρχε ο
δημιουργός θεός, ο θεός του καλαμποκιού, ο θεός της βροχής και ο θεός του ήλιου. Οι γυναίκες
προσκυνούσαν στο ναό της θεάς Ίξτσελ, που βρισκόταν στο νησί Κοσουμέλ, προσευχόμενες για
γονιμότητα ή, αν ήταν ήδη έγκυες, παρακαλώντας να έχουν καλή γέννα.

15.  Για τους Μάγια, η κάθε ημέρα είχε θρησκευτική σημασία, και ο κάθε
μήνας του ημερολογίου των Μάγια είχε τη δική του γιορτή. Επίσης
έκαναν ειδικές τελετές όταν έθαβαν τους νεκρούς. Αφού έβαφαν τα
πτώματα κόκκινα, τα τύλιγαν σε τάπητες από χόρτα μαζί με κάποια από
τα προσωπικά τους είδη. Έπειτα τα έθαβαν κάτω από το πάτωμα του
σπιτιού στο οποίο είχαν ζήσει. Με τους αρχηγούς τα πράγματα ήταν λίγο
διαφορετικά, επειδή τους έθαβαν στις πυραμίδες κάτω από τους ναούς.
Μαζί με αυτούς έθαβαν τους υπηρέτες τους αφού τους θανάτωναν,
καθώς και διάφορα σκεύη τα οποία οι Μάγια πίστευαν ότι θα
χρησίμευαν στην επόμενη ζωή.

16.  Τα κέντρα των μεγάλων πόλεων τους περιλάμβαναν μια ορθογώνια πλατεία , που περιβαλλόταν
από εξέδρες ή και τεχνητούς λόφους. Πολλές φορές αυτές οι πλατείες ήταν χτισμένες σε τεχνητά
επίπεδα αναχώματα . Στην επίπεδη επιφάνεια των ψηλών πυραμίδων χτίζονταν ναοί. Στις πλατείες
υπήρχαν και χαμηλές πυραμίδες που χρησίμευαν για βάσεις ανακτόρων με πολλά δωμάτια που
ανήκαν , κυρίως , σε αριστοκράτες .

17. Η αυτοκρατορία των Ίνκας αποτελούσε το
μεγαλύτερο κράτος της προκολομβιανής Αμερικής,
περιλαμβάνοντας τα δυτικά 2/3 της σημερινής
έκτασης του Περού, τη δυτική Βολιβία, το
μεγαλύτερο μέρος του Εκουαδόρ, τη βόρεια Χιλή και
τη βορειοδυτική Αργεντινή. Είχε έκταση1.000.000
τετρ. χλμ. και πληθυσμό της τάξης των 6.000.000 –
20.000.000 περίπου το 1520, σύμφωνα με διάφορες
εκτιμήσεις. Επίσημη γλώσσα του κράτους ήταν η
κέτσουα. Σύμφωνα με τη μυθολογία των Ίνκας, ο
βασιλιάς των Ίνκας Μάνκο Κάπακ ίδρυσε την
αυτοκρατορία και είχε τον τίτλο του Αγιάρ.
Παραδοσιακά ο διάδοχος του θρόνου ήταν και
αρχηγός του στρατού.

18.  Τα κέτσουα είναι η πιο διαδεδομένη, γεωγραφικά και αριθμητικά, από τις αμερικανικές ιθαγενείς
γλώσσες και μιλιέται από περίπου 8 με 10 εκατομμύρια άτομα στη Νότια Αμερική. Οι Ίνκας
μιλούσαν ως μητρική μια διάλεκτό της.
 Αρχική κοιτίδα της ,πολύ πριν την άφιξη των Ισπανών ήταν το Περού. Η κέτσουα είχε ήδη αρχίσει
να γίνεται στις Άνδεις μια κοινή γλώσσα συνεννόησης,συναλλαγών και εμπορίου ακόμη και πριν
την άνοδο των Ίνκας.Κατόπιν η γλώσσα ακολούθησε την επέκταση της Αυτοκρατορίας των Ίνκας
νοτιότερα στη Χιλή.

19.  Εδώ και δεκαετίες οι επιστήμονες προσπαθούν να δώσουν λύση
στο ακόλουθο παράδοξο: ενώ ο πολιτισμός των Ίνκας ήταν ένας
από τους πλέον ανεπτυγμένους της αρχαιότητας με σπουδαία
τεχνολογικά επιτεύγματα, δεν έχει βρεθεί σε αυτόν κανένα στοιχείο
για χρήση γραφής. Για πολλά χρόνια οι ανθρωπολόγοι
δυσκολεύονταν να δεχτούν ότι ο πολιτισμός, που δημιούργησε το
Μάτσου Πίτσου, με ένα εξελιγμένο δίκτυο δρόμων και σύστημα
υδροδότησης που θα ζήλευαν ακόμη και σύγχρονοι πολιτισμοί, δεν
είχε σύστημα γραφής- έστω και στοιχειώδους. Η αλήθεια μάλλον
βρίσκεται ακριβώς στην άλλη πλευρά αφού, όπως όλα δείχνουν, οι
Ίνκας δεν είχαν μεν γραπτό τρόπο επικοινωνίας, χρησιμοποιούσαν
όμως μια μέθοδο ανάλυσης δεδομένων που έχει πολλά κοινά
στοιχεία με το σύστημα δυαδικού κώδικα που χρησιμοποιούν
σήμερα οι υπολογιστές, 500 χρόνια πριν ανακαλυφθούν καν οι
υπολογιστές.

20. Η θρησκεία του κράτους ήταν βασισμένη στην λατρεία του Ήλιου. Οι
αυτοκράτορες Ίνκας θεωρούνταν οι απόγονοι του Θεού Ήλιου και
λατρεύονταν σαν θεότητες. Ο χρυσός, το σύμβολο του Ήλιου, ήταν
εξαιρετικά εκμεταλλεύσιμος για να τον χρησιμοποιούν οι ηγέτες και τα μέλη
της αφρόκρεμας, όχι τόσο σαν αντάλλαγμα αλλά κυρίως για εθιμοτυπικούς
και διακοσμητικούς σκοπούς. Η θρησκεία κυριαρχούσε σε όλη την πολιτική
δομή. Μετά τον ναό του Ήλιου στο κέντρο του Cuzco, θα μπορούσαμε να
χαράξουμε φανταστικές γραμμές προς τους τόπους λατρείας των
διαφόρων κοινωνικών τάξεων της πόλης. Οι θρησκευτικές πρακτικές
αφορούσαν χρησμούς, θυσίες ως προσφορά, θρησκευτικούς φόβους και
δημόσιες εξομολογήσεις. Ένας ετήσιος κύκλος θρησκευτικών γιορτών ήταν
στο ημερολόγιο των Ίνκας, εξαιρετικά ακριβής, όπως η γεωργική χρονιά.

21.  Οι Ισπανοί κατακτητές που οδηγήθηκαν από τον Φρανθίθκο Πιζάρο και τους αδελφούς του ,
ερεύνησαν νότια του Παναμά και έφτασαν στα εδάφη των Ίνκας το 1526.΄Ηταν άτυχο γεγονός για
τους Ίνκας το ότι οι Ισπανοι έφθασαν στην κορύφωση ενός εμφυλίου πολέμου μεταξύ των
αδερφών Huascar και Atahualpa.Μαζί με την τακτική και υλική ανωτερότητα οι Ισπανοί είχαν
επίσης δεκάδες χιλιάδες εγγενείς συμμάχους που επιδίωξαν να απαλλαχθούν από τον έλεγχο των
Ίνκας.

22.  www.slideboom.com
 Users.sch.gr
 www.newsbeast.gr
 Wikipedia.org
 www.Sigmalive.com
 www.americalatina.gr
 https://apolasos.wordpress.com
 http://3gym-p-falir.att.sch.gr/GR/007-
Ergasies/Triantafullou%20ergasies/ithageneis.pdf