Powerpoint

1. Πανσέληνος
“Ο δορυφόρος της Γης”

2. Τι είναι και πώς δημιουργείται η Πανσέληνος :
Πανσέληνος ονομάζεται η σεληνιακή φάση κατά την οποία η Σελήνη, ο μοναδικός δορυφόρος της Γης
φαίνεται «πασιφανής», δηλαδή ολόκληρο το στραμμένο προς την Γη ημισφαίριο της φαίνεται ως ένας
πλήρης φωτεινός κυκλικός δίσκος. Στη φάση της Πανσελήνου η Σελήνη διέρχεται κατά το μεσονύκτιο από
τον μεσημβρινό του τόπου που παρατηρείται, δηλαδή 12 ώρες ακριβώς μετά τη διάβαση του Ήλιου από τον
ίδιο μεσημβρινό. Συνεπώς την ώρα που ανατέλλει η Πανσέληνος δύει ο Ήλιος. Αυτό αποδεικνύει πως η
Σελήνη στη φάση αυτή βρίσκεται στην αντίθετη πλευρά της Γης απ' ό,τι ο Ήλιος, και όταν τα τρία αυτά
σώματα βρίσκονται πάνω στην ίδια ευθεία γραμμή, ή μάλλον όσο πλησιέστερα στη γραμμή αυτή είναι
δυνατό. Στην αστρονομική «γλώσσα» λέμε ότι ο Ήλιος και η Σελήνη βρίσκονται σε συζυγία και πιο
συγκεκριμένα σε αντίθεση. Σε αυτή τη χρονική στιγμή, όπως φαίνεται από τους παρατηρητές πάνω στη Γη,
το ημισφαίριο του φεγγαριού που βλέπει τη Γη φωτίζεται πλήρως από τον Ήλιο και εμφανίζεται στρογγυλό.
Κατά τη φάση της πανσελήνου, η σκοτεινή πλευρά της Σελήνης, που δεν είναι ποτέ ορατή από τη Γη, είναι
τελείως σκοτεινή (έχει νύχτα). Η πανσέληνος αποκαλείται στην κοινή γλώσσα ή στη λογοτεχνία και ολόγιομο
φεγγάρι.

3. Σούπερ Σελήνη: Την Κυριακή 3 Δεκεμβρίου το μεγαλύτερο φεγγάρι του
2017
Η μεγαλύτερη Σελήνη του 2017 ήταν ορατή στην πανσέληνο της Κυριακής 3 Δεκεμβρίου, η οποία ήταν η πιο
εντυπωσιακή από όλες τις πανσελήνους της φετινής χρονιάς.
Την ημέρα εκείνη ο δορυφόρος μας είχε πλησιάσει στη Γη πάρα πολύ, σε απόσταση σχεδόν 358.400 χιλιομέτρων, και
έτσι το φεγγάρι φαινόταν 7% μεγαλύτερο και 16% φωτεινότερο από όσο μια συνηθισμένη πανσέληνος.
Ο Ιανουάριος 2018 θα έχει δύο πανσελήνους, στις 2 και 31 Ιανουαρίου, που και οι δύο θεωρούνται σούπερ-Σελήνη.
Μάλιστα η πανσέληνος της 31ης Ιανουαρίου θα συνδυασθεί με ολική έκλειψη της Σελήνης.
Οι υπερπανσέληνοι στο βόρειο ημισφαίριο κατά τους μήνες του χειμώνα φαίνονται μεγαλύτερες από ό,τι τον υπόλοιπο
χρόνο, επειδή αυτή την εποχή του χρόνου η Γη βρίσκεται πιο κοντά στον Ήλιο. Εξαιτίας αυτού του γεγονότος η βαρύτητα
του Ήλιου έλκει το φεγάρι πιο κοντά στη Γη. Έτσι, μια χειμωνιάτικη σούπερ-Σελήνη δείχνει μεγαλύτερη και φωτεινότερη
από μια καλοκαιρινή – αλλά συχνά είναι πιο δύσκολο να την απολαύσει κανείς λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών.
Μεταπολεμικά, η πιο κοντινή στη Γη σούπερ-Σελήνη ήταν εκείνη στις 26 Ιανουαρίου 1948, ενώ την επόμενη φορά που η
πανσέληνος θα έλθει ακόμη πιο κοντά στη Γη, θα είναι στις 25 Νοεμβρίου 2034.
Κι επειδή κατά καιρούς εκφράζονται ανησυχίες ότι μια σούπερ-Σελήνη μπορεί να «πυροδοτήσει» φυσικές καταστροφές,
οι επιστήμονες της NASA και άλλοι που έχουν μελετήσει το ζήτημα, δεν επιβεβαιώνουν αυτές τις φοβίες.

4. 4 ιστορίες από την μυθολογία του κόσμου:
Ο μύθος του λυκάνθρωπου: Ο μύθος του Λυκάνθρωπου, ήτοι του ανθρώπου που
μεταμορφώνεται σε λύκο με την εμφάνιση της Πανσελήνου, έχει τις ρίζες του στην
Πρωτο-Ινδοευρωπαϊκή Μυθολογία. Έγινε, όμως, δημοφιλής τον Μεσαίωνα, όταν η
«λυκανθρωπία» θεωρήθηκε μία (όχι ιδιαίτερα δημοφιλής) μορφή μαγείας, οι θιασώτες
της οποίας –εννοείται– καίγονταν στην πυρά. Ανθρώπους που μεταμορφώνονται σε
λύκους συναντάμε και στην αρχαία ελληνική μυθολογία, αλλά χωρίς εμφανή σχέση με
την Πανσέληνο. Ο Ηρόδοτος, για παράδειγμα, αναφέρει τους Νέουρι, μια φυλή στα
βορειο-ανατολικά της Σκυθίας, που μεταμορφώνονταν όλοι σε λύκους μια φορά τον
χρόνο για μερικές μέρες, και μετά ξαναέπαιρναν την ανθρώπινη μορφή τους.
Ο μύθος του θεού Mawu: Για κάποιες φυλές της Αφρικής, το φεγγάρι είναι ο θεός
Mawu, η μοίρα του οποίου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με εκείνη της αγαπημένης του,
θεάς Liza, που δεν είναι άλλη από τον ήλιο. Οι δύο θεοί διατηρούν, καταπώς φαίνεται,
σχέση από απόσταση, καθότι οι ηλιακές και σεληνιακές εκλείψεις συμβαίνουν σύμφωνα
με αυτή την παράδοση όταν κάνουν έρωτα. Συχνό φαινόμενο δεν το λες.

5. 4 ιστορίες από την μυθολογία του κόσμου συνέχεια...
Ο μύθος του θεού Anningan: Στη μυθολογία των Inuit της Γροιλανδίας, το
φεγγάρι είναι ένας θεός, ο Anningan, ο οποίος κυνηγά την αδερφή του,
Malina, που είναι ο ήλιος, στο ουράνιο στερέωμα. Το αέναο αυτό κυνηγητό,
σε συνδυασμό με την έλλειψη φαγητού στο διάστημα, εξουθενώνει τον
Anningan και γι’ αυτό ολοένα αδυνατίζει. Ο χαριτωμένος μύθος είναι,
προφανώς, μια προσπάθεια του αρχαίου λαού να εξηγήσει τις φάσεις της
σελήνης καθώς εκείνη γίνεται από Πανσέληνος μισοφέγγαρο.
Ο μύθος του φεγγαροκούνελου: Σε πολλές μυθολογίες της Ανατολικής Ασίας,
αλλά και των Αζτέκων, στο φεγγάρι κατοικεί ένα κουνέλι, το οποίο φαίνεται
και με γυμνό μάτι επάνω στην Πανσέληνο . Το μυστήριο τετράγωνο σχήμα
δίπλα του είναι ένα γουδί, το περιεχόμενο του οποίου διαφέρει από κουλτούρα
σε κουλτούρα. Για τους Κινέζους, το κουνέλι είναι ο σύντροφος της θεάς του
φεγγαριού, Chang'e, για την οποία φτιάχνει στο γουδί του το ελιξήριο της
ζωής. Στην ιαπωνική και την κορεάτικη εκδοχή, πάλι, το φεγγαροκούνελο
χτυπά στο γουδί του τα συστατικά για το κέικ ρυζιού που φτιάχνει.

6. Οι φάσεις της σελήνης.
Ο κύκλος των σεληνιακών φάσεων οφείλεται στην συνεχώς μεταβαλλόμενη ευθυγράμμιση του ήλιου και
της σελήνης κατά την διάρκεια της τραχειακής περιόδου του φεγγαριού. Με τη παρέλευση των ημερών και
την αλλαγή της σχετικής θέσης των τριών ουράνιων σωμάτων το ορατό από τη γη τμήμα της σεληνιακής
επιφάνειας που φωτίζεται από τον ήλιο μεταβάλλεται .
1)Νέα σελήνη ή νουμηνία όπου το φεγγάρι δεν φαίνεται καθόλου.
2)Αύξων Μηνίσκος όπου το φεγγάρι αρχίζει να φαίνεται και να μεγαλώνει σε μέγεθος.
3)Πρώτο τέταρτο
4)Αύξων αμφίκυρτος
5)Πανσέληνος
6)Φθίνων αμφίκυρτος

7. Ποιήματα για τη Σελήνη
1. Γιάννης Ρίτσος: Όνειρο καλοκαιρινού μεσημεριού
Απόσπασμα
Τότε το φεγγάρι σκόνταψε στις ιτιές κι έπεσε στο πυκνό χορτάρι.
Μεγάλο σούσουρο έγινε στα φύλλα.
Τρέξανε τα παιδιά, πήραν στα παχουλά τους χέρια το φεγγάρι κι όλη τη νύχτα παίζανε στον κάμπο.
Τώρα τα χέρια τους είναι χρυσά, τα πόδια τους χρυσά, κι όπου πατούν αφήνουνε κάτι μικρά φεγγάρια στο
νοτισμένο χώμα. Μα, ευτυχώς, οι μεγάλοι που ξέρουν πολλά, δεν καλοβλέπουν. Μονάχα οι μάνες κάτι
υποψιάστηκαν.
Γι αυτό τα παιδιά κρύβουνε τα χρυσωμένα χέρια τους στις άδειες τσέπες, μην τα μαλώσει η μάνα τους
που όλη τη νύχτα παίζανε κρυφά με το φεγγάρι.

8. 1. Ουίλιαμ Σαίξπηρ: Ρωμαίος και Ιουλιέτα (Απόσπασμα)
ΡΩΜ. Κυρά μου, μα το ευλογημένο αυτό φεγγάρι
που ασημοβάφει τις κορφές των δέντρων –
ΙΟΥΛ. Όχι , μην παίρνεις όρκο στο φεγγάρι, το άστατο,
που με τον μήνα αλλάζει κάνοντας το γύρο του,
μήπως κι η αγάπη σου αλλάξει σαν κι αυτό.
ΡΩΜ. Σε τι να σου ορκιστώ;
ΙΟΥΛ. Μην ορκιστείς καθόλου· ή, αν θέλεις,
ορκίσου στον χαριτωμένον εαυτό σου,
που ’ν’ της λατρείας μου ο θεός, να σε πιστέψω.
να ’ναι όμορφος ανθός όταν ξανανταμώσουμε.
Καλή σου νύχτα, καληνύχτα! Κι η γλυκιά γαλήνη
που νιώθω στην καρδιά μου και δικιά σου ας γίνει!

9. 1. Γιάννης Ρίτσος: Σονάτα του σεληνόφωτος (Απόσπασμα)
Ἄφησέ με ναρθῶ μαζί σου. Τί φεγγάρι ἀπόψε! Εἶναι καλὸ τὸ φεγγάρι, – δὲ θὰ φαίνεται ποὺ ἄσπρισαν τὰ
μαλλιά μου. Τὸ φεγγάρι θὰ κάνει πάλι χρυσὰ τὰ μαλλιά μου. Δὲ θὰ καταλάβεις. Ἄφησέ με νἄρθω μαζί
σου.
Ὅταν ἔχει φεγγάρι, μεγαλώνουν οἱ σκιὲς μὲς στὸ σπίτι, ἀόρατα χέρια τραβοῦν τὶς κουρτίνες, ἕνα δάχτυλο
ἀχνὸ γράφει στὴ σκόνη τοῦ πιάνου λησμονημένα λόγια – δὲ θέλω νὰ τ᾿ ἀκούσω. Σώπα.
Ἄφησέ με νἄρθω μαζί σου λίγο πιὸ κάτου, ὡς τὴ μάντρα τοῦ τουβλάδικου, ὡς ἐκεῖ ποὺ στρίβει ὁ δρόμος
καὶ φαίνεται ἡ πολιτεία τσιμεντένια κι ἀέρινη, ἀσβεστωμένη μὲ φεγγαρόφωτο τόσο ἀδιάφορη κι ἄϋλη, τόσο
θετικὴ σὰν μεταφυσικὴ ποὺ μπορεῖς ἐπιτέλους νὰ πιστέψεις πὼς ὑπάρχεις καὶ δὲν ὑπάρχεις πὼς ποτὲ
δὲν ὑπῆρξες, δὲν ὑπῆρξε ὁ χρόνος κ᾿ ἡ φθορά του. Ἄφησέ με νἄρθω μαζί σου.

10. Το πολυτραγουδισμένο φεγγάρι…
1) Θα πιω απόψε το φεγγάρι, Γιάννης Πουλόπουλος. Αποκλείεται να μην θυμάσαι αυτό το τραγούδι, αποκλείεται να
μην έχεις πονέσει, αποκλείεται να μην έχεις φανταστεί τον εαυτό σου με το φεγγάρι καρφωμένο στο μαλλιά (λίγο
spooky αλλά μετράει)
2) Πάμε μια βόλτα στο φεγγάρι και Χάρτινο το φεγγαράκι, Μάνος Χατζιδάκις ερμηνευμένα από τη Χ. Αλεξίου και τη
Νάνα Μούσχουρη.
3) Η πανσέληνος, Χάρις Αλεξίου. All time classic και πιάνει σε λαϊκούς και έντεχνους!
4) Δίδυμα φεγγάρια, Δημήτρης Μητροπάνος και Φεγγάρι μου χλωμό, Πασχάλης Τερζής: διαχρονικοί και πιο
σύγχρονοι.
5) Fly me to the moon, Frank Sinatra: απίστευτα ρομαντικό, απίστευτα ατμοσφαιρικό, ο Φρανκ είναι απλά εγγύηση.
6) Dark side of the moon, Pink Floyd. Ποιος είπε ότι το ροκ δεν μπορεί να είναι ρομαντικό;