SlideShare a Scribd company logo
1 of 6
शिक्षण योजना
• क्या शिक्षण बिना किसी पूर्व तैयारी िे संभर्
है? (हााँ/नहीं )
• यदि शिक्षण पूर्व योजना ननर्ावण पुख्ता हो ,तो
वर्द्यार्थवयों िे अर्िगर् पर इसिा प्रभार्
दिखेगा?
• अिे ले किसी शिक्षि िो शिक्षण योजना किस
तरह से प्रभावर्त िरती है?
• सफल शिक्षण हेतु एि प्रभार्ी योजना
िा होना आर्श्यि है .
शिक्षण योजना के उद्देश्य
• वर्द्यार्थवयों िो ध्यान र्ें रख अर्िगर् उद्िेश्यों िा
ननिावरण हेतु ,जो –
छात्र स्तर अनुरूप
पूर्व ज्ञान अनुरूप
• आर्श्यि सार्र्ियों िी तैयारी िर पाना
पाठ िी रोचिता/सर्झाने हेतु
• अनुिेिन िो क्रर्िद्ि एर्ं व्यर्स्स्थत िनाने हेतु
• एि शिक्षि िो वर्श्र्ास िे साथ शिक्षण िरने हेतु
• अर्िगर् आिलन हेतु
शिक्षण योजना िे प्रिार
• िीर्व अर्र्ि योजना ----
र्ावषविyearly/छःर्ाही semesterयोजना
• यूननट /इिाई योजना
िीर्व योजना हेतु योजना से सम्िंर्ित
• पाठ योजना/अर्िगर् योजना/शिक्षण-अर्िगर् योजना
प्रत्येि दिन िी िायव योजना
शिक्षण योजना िे तत्र्
उद्िेश्य चयन
गनतवर्र्ि िा चयन
सहायि सार्िी/शिक्षण-अर्िगर् सार्िी िा चयन
क्रर्िद्िता एर्ं उर्चत ढंग से संगठन
सर्य प्रिंिन
र्ूलयांिन
अर्िगर् उपलस्धि
शिक्षण अर्िगर् प्रकक्रया TLP िा
• शिक्षण योजना िे इन तत्र्ों िा ध्यान न रखा जाये
,तो अर्िगर् उपलस्धि पर क्या प्रभार् दिखेगा ?
बिन्िुर्ार वर्चार साझा िरें ------------------------
-------------------------------------------------------------
-------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------
ननष्िषव –
उद्िेश्यरदहत शिक्षण/अप्रभार्ी
शिक्षण/उपचार,ननिानरदहत शिक्षण

More Related Content

More from Dr.Sanjeev Kumar

विभिन्न अधिगम सिद्धांत और उनके निहितार्थ
विभिन्न अधिगम सिद्धांत और उनके निहितार्थविभिन्न अधिगम सिद्धांत और उनके निहितार्थ
विभिन्न अधिगम सिद्धांत और उनके निहितार्थDr.Sanjeev Kumar
 
शिक्षण एक वृत्ति(Profession)रुप में कैसे
शिक्षण एक वृत्ति(Profession)रुप में कैसेशिक्षण एक वृत्ति(Profession)रुप में कैसे
शिक्षण एक वृत्ति(Profession)रुप में कैसेDr.Sanjeev Kumar
 
Barriers to effective communication ppt.
Barriers to effective communication ppt.Barriers to effective communication ppt.
Barriers to effective communication ppt.Dr.Sanjeev Kumar
 
सम्प्रेषण ,प्रभावी सम्प्रेषण की आवश्यकता
सम्प्रेषण ,प्रभावी सम्प्रेषण की आवश्यकतासम्प्रेषण ,प्रभावी सम्प्रेषण की आवश्यकता
सम्प्रेषण ,प्रभावी सम्प्रेषण की आवश्यकताDr.Sanjeev Kumar
 
सम्प्रेषण प्रवाह व इनके प्रकार Ppt
सम्प्रेषण प्रवाह व इनके प्रकार Pptसम्प्रेषण प्रवाह व इनके प्रकार Ppt
सम्प्रेषण प्रवाह व इनके प्रकार PptDr.Sanjeev Kumar
 
Motivation and learning ppt
Motivation and learning pptMotivation and learning ppt
Motivation and learning pptDr.Sanjeev Kumar
 
शिक्षण एक वृत्ति(Profession)रुप में कैसे
शिक्षण एक वृत्ति(Profession)रुप में कैसेशिक्षण एक वृत्ति(Profession)रुप में कैसे
शिक्षण एक वृत्ति(Profession)रुप में कैसेDr.Sanjeev Kumar
 
Meaning of goals ,aims and objectives
Meaning of goals ,aims and objectivesMeaning of goals ,aims and objectives
Meaning of goals ,aims and objectivesDr.Sanjeev Kumar
 
approaches &strategies of teaching
 approaches &strategies of teaching approaches &strategies of teaching
approaches &strategies of teachingDr.Sanjeev Kumar
 
principles and maxims of teaching
 principles and maxims of teaching principles and maxims of teaching
principles and maxims of teachingDr.Sanjeev Kumar
 
अधिगम और अधिगम सिद्धांत
अधिगम और अधिगम सिद्धांतअधिगम और अधिगम सिद्धांत
अधिगम और अधिगम सिद्धांतDr.Sanjeev Kumar
 
शिक्षण एवं अधिगम का सम्बन्ध
शिक्षण एवं अधिगम का सम्बन्धशिक्षण एवं अधिगम का सम्बन्ध
शिक्षण एवं अधिगम का सम्बन्धDr.Sanjeev Kumar
 
शिक्षण क्या
शिक्षण क्याशिक्षण क्या
शिक्षण क्याDr.Sanjeev Kumar
 
अधिगम और अधिगम सिद्धांत
अधिगम और अधिगम सिद्धांतअधिगम और अधिगम सिद्धांत
अधिगम और अधिगम सिद्धांतDr.Sanjeev Kumar
 

More from Dr.Sanjeev Kumar (17)

विभिन्न अधिगम सिद्धांत और उनके निहितार्थ
विभिन्न अधिगम सिद्धांत और उनके निहितार्थविभिन्न अधिगम सिद्धांत और उनके निहितार्थ
विभिन्न अधिगम सिद्धांत और उनके निहितार्थ
 
शिक्षण एक वृत्ति(Profession)रुप में कैसे
शिक्षण एक वृत्ति(Profession)रुप में कैसेशिक्षण एक वृत्ति(Profession)रुप में कैसे
शिक्षण एक वृत्ति(Profession)रुप में कैसे
 
C 3 unit 1 learnng basics
C 3 unit 1 learnng   basicsC 3 unit 1 learnng   basics
C 3 unit 1 learnng basics
 
Barriers to effective communication ppt.
Barriers to effective communication ppt.Barriers to effective communication ppt.
Barriers to effective communication ppt.
 
Ppt on self study
Ppt on self studyPpt on self study
Ppt on self study
 
सम्प्रेषण ,प्रभावी सम्प्रेषण की आवश्यकता
सम्प्रेषण ,प्रभावी सम्प्रेषण की आवश्यकतासम्प्रेषण ,प्रभावी सम्प्रेषण की आवश्यकता
सम्प्रेषण ,प्रभावी सम्प्रेषण की आवश्यकता
 
सम्प्रेषण प्रवाह व इनके प्रकार Ppt
सम्प्रेषण प्रवाह व इनके प्रकार Pptसम्प्रेषण प्रवाह व इनके प्रकार Ppt
सम्प्रेषण प्रवाह व इनके प्रकार Ppt
 
Factor affecting learning
Factor affecting learningFactor affecting learning
Factor affecting learning
 
Motivation and learning ppt
Motivation and learning pptMotivation and learning ppt
Motivation and learning ppt
 
शिक्षण एक वृत्ति(Profession)रुप में कैसे
शिक्षण एक वृत्ति(Profession)रुप में कैसेशिक्षण एक वृत्ति(Profession)रुप में कैसे
शिक्षण एक वृत्ति(Profession)रुप में कैसे
 
Meaning of goals ,aims and objectives
Meaning of goals ,aims and objectivesMeaning of goals ,aims and objectives
Meaning of goals ,aims and objectives
 
approaches &strategies of teaching
 approaches &strategies of teaching approaches &strategies of teaching
approaches &strategies of teaching
 
principles and maxims of teaching
 principles and maxims of teaching principles and maxims of teaching
principles and maxims of teaching
 
अधिगम और अधिगम सिद्धांत
अधिगम और अधिगम सिद्धांतअधिगम और अधिगम सिद्धांत
अधिगम और अधिगम सिद्धांत
 
शिक्षण एवं अधिगम का सम्बन्ध
शिक्षण एवं अधिगम का सम्बन्धशिक्षण एवं अधिगम का सम्बन्ध
शिक्षण एवं अधिगम का सम्बन्ध
 
शिक्षण क्या
शिक्षण क्याशिक्षण क्या
शिक्षण क्या
 
अधिगम और अधिगम सिद्धांत
अधिगम और अधिगम सिद्धांतअधिगम और अधिगम सिद्धांत
अधिगम और अधिगम सिद्धांत
 

शिक्षण योजना एवं इसमें शामिल तत्व

  • 1. शिक्षण योजना • क्या शिक्षण बिना किसी पूर्व तैयारी िे संभर् है? (हााँ/नहीं ) • यदि शिक्षण पूर्व योजना ननर्ावण पुख्ता हो ,तो वर्द्यार्थवयों िे अर्िगर् पर इसिा प्रभार् दिखेगा? • अिे ले किसी शिक्षि िो शिक्षण योजना किस तरह से प्रभावर्त िरती है?
  • 2. • सफल शिक्षण हेतु एि प्रभार्ी योजना िा होना आर्श्यि है .
  • 3. शिक्षण योजना के उद्देश्य • वर्द्यार्थवयों िो ध्यान र्ें रख अर्िगर् उद्िेश्यों िा ननिावरण हेतु ,जो – छात्र स्तर अनुरूप पूर्व ज्ञान अनुरूप • आर्श्यि सार्र्ियों िी तैयारी िर पाना पाठ िी रोचिता/सर्झाने हेतु • अनुिेिन िो क्रर्िद्ि एर्ं व्यर्स्स्थत िनाने हेतु • एि शिक्षि िो वर्श्र्ास िे साथ शिक्षण िरने हेतु • अर्िगर् आिलन हेतु
  • 4. शिक्षण योजना िे प्रिार • िीर्व अर्र्ि योजना ---- र्ावषविyearly/छःर्ाही semesterयोजना • यूननट /इिाई योजना िीर्व योजना हेतु योजना से सम्िंर्ित • पाठ योजना/अर्िगर् योजना/शिक्षण-अर्िगर् योजना प्रत्येि दिन िी िायव योजना
  • 5. शिक्षण योजना िे तत्र् उद्िेश्य चयन गनतवर्र्ि िा चयन सहायि सार्िी/शिक्षण-अर्िगर् सार्िी िा चयन क्रर्िद्िता एर्ं उर्चत ढंग से संगठन सर्य प्रिंिन र्ूलयांिन अर्िगर् उपलस्धि शिक्षण अर्िगर् प्रकक्रया TLP िा
  • 6. • शिक्षण योजना िे इन तत्र्ों िा ध्यान न रखा जाये ,तो अर्िगर् उपलस्धि पर क्या प्रभार् दिखेगा ? बिन्िुर्ार वर्चार साझा िरें ------------------------ ------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------------- ------------------------------------------------------ ननष्िषव – उद्िेश्यरदहत शिक्षण/अप्रभार्ी शिक्षण/उपचार,ननिानरदहत शिक्षण