κειμενο

1. Στα πλαίσια της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, ομάδα παιδιών από το Β3 και Β4 του 2ου Γυμνασίου
ασχοληθήκαμε με τα φυσικά διατηρητέα μνημεία της Ελλάδας.
Μέχρι τώρα γνωρίζαμε για διατηρητέα ιστορικά μνημεία αξιόλογα αρχιτεκτονικά μνημεία που τα διατηρεί ο
άνθρωπος γιατί έχουν ιστορική ή καλλιτεχνική αξία.
Υπάρχουν όμως και τα μνημεία της φύσης που έφτιαξε η φύση και ο άνθρωπος έχει καθήκον να τα
διατηρήσει , να τα προστατεύσει.
Ως Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης κηρύσσονται εκτάσεις, δημόσιες ή μη, που παρουσιάζουν
παλαιοντολογικό, γεωμορφολογικό και ιστορικό ενδιαφέρον, καθώς και συστάδες δένδρων ή δένδρα ή και
σπάνια είδη φυτών που έχουν ιδιαίτερη βοτανική, φυτογεωγραφική, αισθητική και ιστορική σημασία.
Στην Ελλάδα αναγνωρίστηκαν ως σήμερα 53 μνημεία φύσης .
Ο βασικοί στόχοι της εργασίας ήταν
Σήμερα θα σας παρουσιάσουμε κάποια ξεχωριστά φυσικά μνημεία
Ο πλάτανος του Ιπποκράτη στην ΚΩ αποτελεί ιστορικό αξιοθέατο το οποίο επισκέπτονται χιλιάδες
άνθρωποι από την Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο. Επίσης πολλοί γιατροί, απ' όλο τον πλανήτη, έρχονται στην
Κω για να δουν και να θαυμάσουν τον πλάτανο στην σκιά του οποίου δίδασκε ο πατέρας της Ιατρικής επιστήμης, ο
Ιπποκράτης.
Το είδος του πλατάνου είναι Πλάτανος ο ανατολικός (Platanus orientalis L.) και η ηλικία του, αν και δεν έχει
επακριβώς καθοριστεί, θεωρείται ότι υπερβαίνει τα 2.300 χρόνια. Η διάμετρος κορμού, στη βάση του, είναι 4,70
μέτρα και η περίμετρός του 10,50 μέτρα.
Ο πλάτανος της Άρτας
βρίσκεται στην αριστερή πλευρά του Άραχθου, δίπλα στο ιστορικό γεφύρι. Από τα κλωνάρια του κρεμούσε
ο Αλή Πασάς τους ανυπόταχτους ραγιάδες. Τον πόνο του πλατανιού που βεβήλωνε ο τύραννος τραγουδάει θρυλική
μούσα.
Τι έχεις καημένε πλάτανε και στέκεις μαραμένος
Με το νερό στη ρίζα σου και πάλι μαραμένος
Παιδια μ΄ σα με ρωτήσατε να σας το μαρτυρήσω
Αλή πασάς επέρασε με δεκαοχτώ χιλιάδες
Κι ούλοι στον ίσκιο μ έκατσαν ΄ποκατω απ΄ τη δροσιά μου
Κι ούλοι σημάδι μ ΄βαλαν κι ούλοι με ντουφεκίσαν
Κι αυτός ο γεροΑληπασάς μες στην καρδιά μου ρίχνει
Η ελιά Βουβών Χανιών
γνωστικοί στόχοι
να γνωρισουμε τα
φυσικά διατηρητέα
μνημεία ολης της
Ελλάδας
εκπαιδευτικοι στόχοι
•ομαδική -συνεργατική
μάθηση
•χρηση ψηφιακών μέσων
κοινωνικοί στόχοι
ευαισθητοποίηση σε
θέματα περιβάλλοντος
αλλη θεώρηση του
οικοσυστήματος
σεβασμός και αγάπη στο
περιβάλλον

2. Η ακριβής ηλικία της ελιάς είναι δύσκολο να εντοπιστεί και πιθανολογείται ανάμεσα στα 2500 έως τα 5000
χρόνια.
Το συγκεκριμένο αιωνόβιο, ζωντανό και καρπερό σήμερα, ελαιόδεντρο έχει χαρακτηριστεί-παγκοσμίως μνημείο της
φύσης και εκατοντάδες τουρίστες από όλο τον κόσμο το επισκέπτονται κάθε χρόνο. Όπως λένε και οι κάτοικοι έχουν
έρθει ακόμα και αγρότες από άλλες χώρες για να περάσουν λίγες ώρες δίπλα στο γηραιότερο παραγωγικό
ελαιόδεντρο του πλανήτη
Οι τεράστιες και επιβλητικές διαστάσεις της έχουν ως εξής: περίμετρο 12,5μ διάμετρο 3,64μ και εμβαδό 11,45τμ.
Σύμφωνα με τον Παυσανία αλλά και με άλλες πηγές το στεφάνι αγριελιάς σαν έπαθλο καθιερώθηκε για πρώτη φορά
στην Κρήτη από τον Ιδιαίο Ηρακλή ένα από τους Κουρήτες. Από το αρχαιότερο δένδρο ελιάς στον κόσμο, την Ελιά
των Βουβών έγινε η στέψη με στεφάνι αγριελιάς του πρώτου Μαραθωνοδρόμου της Ολυμπιάδας του 2004.
Ο σφένδαμος του Σιδηροκάστρου, στη Μεσσηνία
Ενα όμορφο γέρικο δένδρο κοντά σε μια πηγή, μοναδικό στην περιοχή για την αισθητική και βοτανική του
αξία, το οποίο έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο της φύσης. Η παράδοση, μάλιστα, θέλει στη σκιά του να
ξαπόστασε ο αρχιστράτηγος της Επανάστασης του 1821, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.
Τα σφεντάμια δεν είναι γνωστά σε όλους. Τα γνωρίζουν όσοι γυρνάνε στα βουνά και τα δάση οι κυνηγοί ,οι
φυσιολάτρεις, οι ορειβάτες. Τα λένε και νεροπλάτανα γιατί μερικά από αυτά μοιάζουν με πλατάνια. Το βοτανικό
όνομα του σφενδαμου είναι acer.
Υπάρχουν πολλές ποικιλίες Σφένδαμου. Ξεχωρίζει ο σφένδαμος ο τρίβολος και απαντά σε δενδρώδη και θαμνώδη
μορφή. Εχει τρίλοβα φύλλα σε σχήμα μικρού σταυρού. Σε μερικά μέρη το λένε Σταυροκλάδι. Σε ορισμένα Θεσσαλικά
χωριά με τα κλαδιά αυτού του σφένδαμου στολίζουν την Μπερμπερίτσα το παιδί της ομάδας που ηγείται ,και γυρίζει
το χωριό όταν υπάρχει ανομβρία και ξηρασία.
Μπερμπερίτσα περπατεί
Και τον θεό παρακαλεί
Θε μου ,ρίξε μια βροχή,
Μια βροχή καλή βροχή
Να γίνουν τα σταφυλάκια μας
Και τα καλαμποκάκια μας
Το ιστορικό "Κλήµα του Παυσανία» στον οικισµό "Σελλά» της κοιν. Παγκρατίου - Καλαβρύτων.
Αποτελείται από 9 κορµούς ενωµένους κοντά στο έδαφος και απλώνεται σε 18 αιωνόβια πουρνάρια . Σύμφωνα με
την παράδοση ο Παυσανίας κάθισε και ξεκουράστηκε κάτω από την σκιά του ερχόμενος από την περιοχή των
Aρχαίων Nάσων.
Το παρθένο δάσος της κεντρικής Ροδόπης Βρίσκεται στο βορειοανατολικό άκρο του νομού Δράμας, κάτω
από την ψηλότερη κoρυφή της Κεντρικής Ροδόπης στα 1.953 μ. Χαρακτηριστικό του αποτελεί η ύπαρξη του
Παρθένου Δάσους που είναι το μοναδικό της χώρας και θεωρείται το σπουδαιότερο στο είδος του στην Ευρώπη. έχει
έκταση 5.500στρ..και παρέμεινε ανέγγιχτο από τον άνθρωπο για περισσότερο από 500 χρόνια.
Θεωρείται από τα πλέον αδιατάραχτα φυσικά δασικά οικοσυστήματα στην Ευρώπη και παρουσιάζει μέγιστο
οικολογικό ενδιαφέρον,
Έχει κηρυχθεί μνημείο της φύσης και τελεί υπό καθεστώς προστασίας από το 1980 γιατί συνδυάζει παρθένα δάση
,πλούσια και πυκνή βλάστηση, ρέματα , καταρράχτες, και μεγάλη ποικιλία άγριας πανίδας.
Φιλοξένει σημαντικά και απειλούμενα είδη αρκούδα, αγριόγιδο , λύκος ,αγριόγατα , ζαρκάδι ,ελάφι και περίπου 50
είδη πουλιών.
Μέσα στα όρια του απαγορεύεται κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα και επιτρέπεται είσοδος μόνο για επιστημονική
έρευνα .
Για να το επισκεφτεί κανείς θέλει άδεια απ΄το δασαρχείο
και τέλος

3. Το απολιθωμένο δάσος στη Λέσβο
Οι επιστήμονες το λένε «Πομπηία των φυτών», οι καλλιτέχνες θα μπορούσαν να το αποκαλούν «άγνωστη
Ατλαντίδα του Αιγαίου». Οι ντόπιοι δεν ξέρουν καλά-καλά πως ζουν πάνω στα απομεινάρια του ηφαιστείου. Το
απολιθωμένο δάσος στο Σίγρι, στο δυτικό άκρο της Λέσβου, όπως κι αν το αποκαλέσεις, είναι μια πρόκληση για
τις αισθήσεις.
Η δυτική Λέσβος είναι γέννημα ενός ηφαιστείου, που βρυχήθηκε πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια. Ο Ήφαιστος
ζήλεψε την ομορφιά του υποτροπικού δάσους κι έστειλε τη λάβα να το σκεπάσει. Μα φαίνεται πως την τελευταία
λέξη την είπε ο Δίας: Η λάβα και η στάχτη του ηφαιστείου σκέπασαν τα δάση, αγκάλιασαν τόσο καλά ό,τι
υπήρχε σ΄ αυτό το κομμάτι της Λέσβου, που δεν άφησαν τον αέρα και το φως να τα αλλοιώσουν. Mε το
πέρασμα των αιώνων οι κορμοί, τα κλαδιά, τα φύλλα των δέντρων απολιθώθηκαν.
Βλέπεις ένα απολιθωμένο δέντρο και λες, ναι, αυτός είναι κορμός δέντρου, ξεχωρίζεις τον φλοιό, τους
δακτυλίους. Μα σαν το αγγίξεις, έχεις την αίσθηση πως πιάνεις πέτρα. Πέτρα, μα πολύχρωμη, που παίζει με το
φως του ήλιου του Αιγαίου, που την ξαναβλέπει σήμερα, ύστερα από 20 εκατομμύρια χρόνια. Αυτό είναι το
απολιθωμένο δάσος. Μια πρόκληση για τις αισθήσεις.
Τα περισσότερα απολιθωμένα δέντρα βρίσκονται στο Σίγρι, όπου χτίστηκε πριν από μερικά χρόνια το Μουσείο
Φυσικής Ιστορίας. Ο επισκέπτης χάρη στην πολύ καλή οργάνωση του μουσείου μπορεί να καταλάβει πως
δημιουργήθηκε το απολιθωμένο δάσος και γιατί θεωρείται μοναδικό μνημείο σε όλο τον κόσμο. Ένα μουσείο
που χτίστηκε με ηφαιστειακή πέτρα, από τα σπλάχνα του βουνού που έκρυβε τόσα χρόνια τα απολιθώματα.
Στον περίβολο του μουσείου, εκεί όπου βρέθηκαν, εκτίθενται στα έκπληκτα μάτια των επισκεπτών κορμοί και
ρίζες δέντρων.
Πουθενά αλλού στον κόσμο δεν υπάρχουν τόσοι πολλοί όρθιοι απολιθωμένοι κορμοί. Κάποιος φτάνει σε ύψος
20 μέτρων, άλλοι έχουν διάμετρο τριών μέτρων! Πεύκα σεκόγια, δρυς, φοίνικες, οξυές, λεύκες, πλατάνια…
Εκεί όμως που ο επισκέπτης μένει άναυδος, είναι στη Νησιώπη. Ένα μικρό νησάκι απέναντι στο λιμανάκι του
Σιγρίου, όπου δυστυχώς η διοίκηση του Μουσείου δεν έχει προβλέψει να υπάρχει θαλάσσια πρόσβαση για
όσους θέλουν να το επισκεφτούν. Φαίνεται πως είναι «ψιλά γράμματα» για τους ιθύνοντες η ύπαρξη
απολιθωμένων κορμών μέσα στη θάλασσα, λες κι υπάρχουν κι αλλού στον κόσμο τέτοια μνημεία… Το
απολιθωμένο δάσος το ύμνησαν πρώτοι οι ξένοι (τι παράξενο…) . Το 1844, έγραψε για τα απολιθωμένα δέντρα
της Λέσβου ο Αυστριακός βοτανολόγος Φραγκίσκος Ούγκερ και το 1989, ο Γάλλος γεωλόγος, Λουδοβίκος Λονέ,
περιέγραψε με θαυμασμό «το μαρμαρωμένο δάσος στην πατρίδα της Σαπφούς».
Ακολούθησαν οι βάνδαλοι, κυρίως Έλληνες, που έσπαγαν τους κορμούς που έρχονταν στο φως για να έχουν …
αναμνηστικά στα σαλόνια τους… Μόλις πριν από είκοσι χρόνια, η ελληνική πολιτεία εδέησε να θεσπίσει μέτρα
για την προστασία του δάσους.
Τι είναι αυτό που κάνει το απολιθωμένο δάσος μοναδικό μνημείο σε όλο τον κόσμο; Το ότι αποτελεί ένα
ολοκληρωμένο οικοσύστημα δάσους που απολιθώθηκε επί τόπου, από την έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα
και έχει διατηρηθεί σε άριστη κατάσταση μέχρι σήμερα. Τα δέντρα βρίσκονται μέχρι τις μέρες μας στο ίδιο
σημείο όπου στέκονταν αγέρωχα πριν από 20 εκατομμύρια χρόνια, όπως μαρτυρούν τα ριζικά συστήματά τους.
Κι επιπλέον, οι επιστήμονες βλέποντας τη σύνθεση της χλωρίδας, μπορούν να βγάλουν ασφαλή συμπεράσματα
για το περιβάλλον και τις κλιματικές συνθήκες τότε που στο βόρειο Αιγαίο, το πάνω χέρι το είχε ο Ήφαιστος.
Το απολιθωμένο δάσος στο Σίγρι της Λέσβου, είναι άλλος ένας λόγος να φτάσεις στα άκρα, εκεί όπου η
Σαπφώ σαγήνευε Θεούς και ανθρώπους.
Το απολιθωμένο δάσος της Λέσβου θεωρείται ως ένα από τα σπανιότερα φυσικά μνημεία στον κόσμο
Στη Χαλκιδική υπάρχουν 3 διατηρητέα μνημεία φύσης ο πλάτανος στον Γεροπλάτανο , το πεύκο Νικήτης και ο
πλάτανος στην βάβδο. Δυστυχώς όμως δεν υπάρχουν σχετικές αναφορές και εικόνες στο διαδύκτιο και στα
ταξιδιωτικά έντυπα.
Τα τελευταία χρόνια δίνεται και στην χώρα μας έμφαση στον εναλλακτικό τουρισμό
Αξίζει πράγματι όταν ταξιδεύουμε σε ένα τόπο να επισκεπτόμαστε όχι μόνο τα έργα των ανθρώπων
αλλά και τα μνημεία της φύσης που κρύβουν μέσα τους ιστορίες, θρύλους ,αλήθειες και
παραμύθια……που τόση ανάγκη τα έχει ο σύγχρονος τεχνοκρατούμενος άνθρωπος