3. Ջրային պաշարներ
ՀՀ ջրագրություն[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
Հայաստանի ջրագրական քարտեզ
Հայաստանը համեմատաբար հարուստ է ջրային պաշարներով։ Այստեղ կան մոտ 9480 գետեր, որոնցից 379-ը ունեն 10
կմ-ից ավել երկարություն, և 100-ից ավել լճեր, որոնց մի մասը չորանում է ամռանը։ Դարեր շարունակ Հայաստանը կոչվել
է «գետերի և լճերի երկիր»։ Երկրի տարածքի 4,7%-ը կազմում է ջուրը։
Հայաստանի մակերեսային ջրերի տարածքը կազմում է 7.7 միլիարդ մ2, ինչպես նաև 940 մ2 սահմանային ջրերը[1]։
ՀՀ գետերը պատկանում են Արաքսի (ՀՀ տարածքի 76,4 %-ը) և Կուրի (23,6 %-ը) ավազաններին։ Հանրապետությունում
կա 9480 գետ և գետակ, որից 9100-ը՝ մինչև 10 կմ, 318-ը՝ 10-25 կմ, 57-ը՝ 26_100 կմ, 5-ը (Արաքս, Ախուրյան, Դեբեդ,
Հրազդան, Որոտան)՝ մինչև 200 կմ երկարությամբ։ Գետային ցանցի միջին խտությունը 0,31 կմ/կմ 2 է։ Ջրագր․ ցանցն
առավել խիտ է ծալքաբեկորային լեռների շրջանում, նոսր՝ հրաբխ․ բարձրավանդակում։ Գետերի սնումը խառն է՝
ստորգետնյա, հալոցքային և անձրևային։ Սնման ամենակարևոր բաղադրիչը ստորգետնյա ջրերն են (30_50 %)։ Գետերի
ջրերի տարեկան միջին ծախսը մոտ 220 մ 3/վրկ է։ Առավել ջրառատ են Ձորագետ, Աղստև, Մարմարիկ, Վարդենիս,
Արգիճի, Որոտան, Ողջի գետերի վերին հոսանքները։ Մեծամորից բացի մյուս գետերի ռեժիմը սեզոնային ու
անհավասարաչափ է։ Հորդացումներ լինում են ապրիլ-հունիսին և աշնանը։ Գետերի մեծ մասը լեռնային բնույթի է։ Որոշ
գետեր հովտի տարբեր մասերում ունեն հարթավայրային բնույթ (Դեբեդ, Աղստև, Ազատ ևն)։ Գետաջրերը
հիդրոկարբոնատային են (թույլ ու միջին հանքայնացմամբ)։ Սևանա լճի և Մեծամոր գետի ջրերի աղիությունը
համապատասխանաբար 700_725 մգ/լ և 500_520 մգ/լ է։ Գետաջրերի մեջ լուծված նյութերի տարեկան հոսքը 1,3 միլիոն տ
է (0,4 միլիոն տ՝ Կուրի, 0,9 միլիոն տ Արաքսի ավազանում), կախութային նյութերինը՝ 2 միլիոն տ (0,8 միլիոն տ՝ Կուրի,
1,2 միլիոն տ Արաքսի ավազանում:
4. Տեղեկություն գետերի մասին
Գետերը[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ազատ գետը
Հիմնական հոդված՝ Հայաստանի գետերը
Հայաստանի տարածքում կան մոտ 9480 մեծ ու փոքր գետեր՝
ընդհանուր 23 հազար կմ երկարությամբ, որոնցից 379-ը ունեն 10-ից
ավել երկարություն։ Հայաստանում ստորգետնյա ծագում
ունեն Մեծամոր, Շաքի, Լիճք, իսկ մակերեսային
ծագում՝ Դեբեդ, Աղստև, Հախում, Մեղրի և Ողջի գետերը։
Հայաստանի հետերը հանդիսանում են Կովկասի խոշոր
գետերի՝ Արաքսի և Կուրի վտակները։ Հայաստնի տարածքում
ամենամեծ գետը Արաքսն է, որը հոսում
է Հայաստանի և Թուրքիայի ու Իրանի սահմանով։ Նրա վտակներն
են Ախուրյան, Քասախ, Հրազդան, Ազատ, Արփա, Որոտան և Ողջի գ
ետերը։ Հյուսիս-արևելյան մասի խոշոր գետերից են Դեբեդը և
Աղստևը, առավել փոքր՝ Ձորագետը և Փամբակը։
Հետևյալ աղյուսակում նշված են Հայաստանի 50 կմ-ից ավելի
երկարություն ունեցող գետերը.
