Διδακτική πρόταση για τα αρχαία της Α΄Λυκείου

1. ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ
ΓΙΑ ΤΑ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Α΄
ΛΥΚΕΙΟΥ
Παπαθεμιστοκλέους Αργυρώ, φιλόλογος,
2o Λύκειο Γιαννιτσών

2. ΘΟΥΚΥΔΙΔΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑΙ
ΒΙΒΛΙΟ 3. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 70. ΠΑΡ. 1 - 2
ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ
 Να γνωρίσουν οι μαθητές τα ιστορικά γεγονότα που αφορούν
την έναρξη του εμφυλίου πολέμου, τα πρόσωπα και τις ομάδες
που έπαιξαν πρωταγωνιστικό ρόλο.
 Να κατανοήσουν τα βαθύτερα αίτια των γεγονότων και τα
κίνητρα ή τις σκοπιμότητες που υπαγορεύουν τις ενέργειες των
προσώπων.
 Να αντιληφθούν ότι η αντίθεση λόγῳ - ἔργῳ (αντίθεση
θεμελιακή στο έργο του Θουκυδίδη) αποτελεί μέθοδο
διερεύνησης των πραγματικών αιτίων των γεγονότων.
 Να μελετήσουν τις επιρρηματικές μετοχές (συνημμένες –
απόλυτες), την αντιστοιχία τους με τις δευτερεύουσες
επιρρηματικές προτάσεις στην αρχαία και τη νέα ελληνική.
 Να παρατηρήσουν το ύφος και τη γλώσσα του Θουκυδίδη.

3. • Σύνδεση με τα προηγούμενα:
Η αιχμαλωσία επιφανών Κερκυραίων πολιτών
στα Σύβοτα από τους Κορινθίους.
• Θεματικός πυρήνας:
Η απελευθέρωσή τους και η συνωμοτική τους
δράση

4. Η εμφύλια
διαμάχη στην
Κέρκυρα
Χρόνος της
έναρξης και οι
υποκινητές
Ο
φαινομενικός
και ο
πραγματικός
λόγος της
απελευθέρωσή
ς τους
Οἱ γὰρ Κερκυραῖοι ἐστασίαζον
ἐκ τῶν περὶ Ἐπίδαμνον ναυμαχιῶν
ἐπειδὴ οἱ αἰχμάλωτοι ἦλθον →αὐτοῖς
↓
ἀφέμενοι ὑπὸ Κορινθίων
τῷ μὲν λόγῳ διηγγυμένοι τοῖς προξένοις ὀκτακοσίων ταλάντων
τῷ δὲ ἔργῳ πεπεισμένοι Κορινθίοις
↓ Κέρκυραν
προσποιῆσαι ↗
↘ Κορινθίοις.

5. Παρατηρήσεις - σχολιασμός
• Παρουσίαση πραγματολογικών στοιχείων,
απαραίτητων για την ερμηνευτική προσέγγιση της
περιόδου.
• Λόγοι απελευθέρωσης των αιχμαλώτων από τους
Κορινθίους (οικονομικοί, στρατιωτικοί και
πολιτικοί).
• Η αντίθεση λόγῳ - ἔργῳ (περιεχόμενο, μέθοδος,
ύφος).
• Η χρήση των μετοχών.
• Παθητική σύνταξη (ποιητικό αίτιο)

6. Η συνωμοτική
δράση
Ο σκοπός τους
καὶ οὗτοι ἔπρασσον
↓
μετιόντες → ἕκαστον → τῶν πολιτῶν
ὅπως ἀποστήσωσιν → τὴν πόλιν
↓
Ἀθηναίων

7. Παρατηρήσεις - σχολιασμός
• Σχολιασμός της συνωμοτικής δράσης των
αιχμαλώτων (ἔπρασσον, μετιόντες).
• Ο σκοπός τον οποίο εξυπηρετούν.
• Η χρήση του παρατατικού.

8. Η ανάμειξη των
Αθηναίων και των
Λακεδαιμονίων
Η απόφαση των
Κερκυραίων για
ουδετερότηταρότ
ητα
ἀφικομένης νεὼς → Ἀττικῆς
↓
Κορινθίας
(τῶν νεῶν) ἀγουσῶν → πρέσβεις
(τῶν πρέσβεων) καταστάντων ἐς λόγους
κατὰ τὰ ξυγκείμενα
Κερκυραῑοι ἐψηφίσαντο → εἶναι → σύμμαχοι → Ἀθηναίοις
↓
(εἶναι ) → φίλοι →Πελοποννησίοις
ὥσπερ (ἦσαν) καὶ πρότερον.

9. Παρατηρήσεις - σχολιασμός
• Σχολιασμός της άφιξης των Αθηναίων και
Κορινθίων πρέσβεων – αιτιολόγηση.
• Σχολιασμός της απόφασης των Κερκυραίων
• Οι γενικές απόλυτες (πώς αναλύονται; Πώς
εξυπηρετούν το ύφος του Θουκυδίδη;)

10. Ερωτήσεις - ασκήσεις
Ερμηνευτικές ερωτήσεις
1. ὑπό Κορινθίων ἀφεθέντες: ποια ήταν τα κίνητρα
της πράξης αυτής των Κορινθίων;
2. Λόγῳ μὲν … ἔργῳ δέ: Να εξηγήσετε τη σημασία
που έχει η αντίθεση για τη μέθοδο του ιστορικού.
3. ἐψηφίσαντο Κερκυραῑοι … πρότερον: ποιοι λόγοι
υπαγόρευσαν αυτή την απόφαση των Κερκυραίων;

11. Γραμματικές ασκήσεις
1. ἐστασίαζον, ἔπρασσον, ἐψηφίσαντο: να γράψετε
τους ίδιους τύπους σε όλους τους χρόνους.
2. Αἰχμάλωτοι, ἀφεθέντες, οὗτοι, πολιτῶν, νεώς,
ἀγουσῶν: να γράψετε την ίδια πτώση του άλλου
αριθμού.

12. Συντακτικές ασκήσεις
1. Να βρείτε και να αναγνωρίσετε τις δευτερεύουσες
προτάσεις του αποσπάσματος.
2. πεπεισμένοι: να αναλύσετε τη μετοχή στην αντίστοιχη
δευτερεύουσα πρόταση.
3. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους παρακάτω τύπους:
αὐτοῑς, ὑπὸ Κορινθίων, τῶν πολιτῶν, Ἀθηναίων,
ξύμμαχοι.
4. Πεπεισμένοι Κορινθίοις: να μετατρέψετε την παθητική
σύνταξη σε ενεργητική.

13. Λεξιλογικές – σημασιολογικές ασκήσεις
1. Ναυπηγός, άφεση, εγγύηση, πίστη, άφιξη,
οδηγός: με ποιες λέξεις του κειμένου σχετίζονται
ετυμολογικά οι παραπάνω;
2. καταστάντων: να γράψετε δέκα ομόρριζα
ουσιαστικά, απλά ή σύνθετα.

14. Μεταφραστικές προσπάθειες

15. Απαντήσεις μαθητών (στην 3η ερμηνευτική ερώτηση)

16. Βιβλιογραφία
• Βιβλίο του καθηγητή
• Αξιολόγηση των μαθητών της Α΄ Λυκείου
στην αρχαία ελληνική γραμματεία
• Οδηγίες για τη διδασκαλία και αξιολόγηση
του μαθήματος της Αρχαίας Ελληνικής
Γλώσσας και Γραμματείας της Α΄ τάξης
Γενικού και Α΄ και Β΄ τάξεων του Εσπερινού
Γενικού Λυκείου για το σχ. έτος 2012-2013