Εισήγηση στο 2ο Πανελλήνιο Επιστημονικό Συνέδριο του ΙΑΚΕ: "Τοπική Αυτοδιοίκηση, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση. Η παιδεία και ο πολιτισμός ως πυλώνες περιφερειακής ανάπτυξης", Ηράκλειο, 1-3 Απριλίου 2016. Σοφία Περακάκη, Κοινωνική Λειτουργός MEd, Επιστημονικό Στέλεχος ΚΕΣΑΝ - Κέντρου Πρόληψης Δήμου Ηρακλείου.

1. 2ο
Πανελλήνιο Επιστημονικό Συνέδριο Ι.Α.Κ.Ε.
Τοπική Αυτοδιοίκηση, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση.
Η παιδεία και ο πολιτισμός ως πυλώνες περιφερειακής ανάπτυξης
Σοφία Περακάκη, Κοινωνική Λειτουργός, MEd
Στέλεχος Πρόληψης ΚΕΣΑΝ - Κέντρου Πρόληψης Δήμου Ηρακλείου
Μετασχηματίζουσα μάθηση και εκπαίδευση γονέων:
Η συμβολή των μελών της ομάδας στην αλλαγή/ στο μετασχηματισμό
πεποιθήσεων, απόψεων και στάσεων των γονέων
στη σχέση με τα παιδιά τους

2. Προσδιορισμός της έννοιας και των βασικών χαρακτηριστικών της θεωρίας της
μετασχηματίζουσας μάθησης.
Σύνδεση της θεωρίας της μετασχηματίζουσας μάθησης με την εκπαίδευση γονέων.
Παρουσίαση του μεθοδολογικού πλαισίου της έρευνας.
Παρουσίαση των αποτελεσμάτων της έρευνας.
Παρουσίαση συμπερασμάτων της έρευνας.
Στόχοι παρουσίασης

3. Μετασχηματίζουσα μάθηση
Η θεωρία της μετασχηματίζουσας μάθησης διατυπώθηκε το 1978 από τον Jack
Mezirow.
Επίκεντρό της είναι ο μετασχηματισμός/ η αλλαγή του πλαισίου αναφοράς, της
δομής δηλαδή των παραδοχών και προσδοκιών, σύμφωνα με την οποία το άτομο
αντιλαμβάνεται, ερμηνεύει και αποδίδει νόημα σε μια εμπειρία, μέσα από μία διαδικασία
κριτικού στοχασμού και στοχαστικού διαλόγου, και η διαμόρφωση μίας περισσότερο
βιώσιμης εικόνας του κόσμου και της θέσης του μέσα σε αυτόν.
(Mezirow, 1991, 1997, 2007)

4. Μετασχηματίζουσα μάθηση και εκπαίδευση γονέων
Η αξιοποίηση της μετασχηματιστικής προσέγγισης σε εκπαιδευτικά προγράμματα
ενίσχυσης του γονεϊκού ρόλου δίνει τη δυνατότητα στους γονείς να επανεξετάσουν
καθημερινές καταστάσεις της ζωής τους με εντελώς νέους/ διαφορετικούς τρόπους και
να εντοπίσουν δράσεις για ουσιαστική αλλαγή της επικοινωνίας και των σχέσεων
στο οικογενειακό περιβάλλον, μέσα από διαδικασία αλλαγής/ μετασχηματισμού
πεποιθήσεων, απόψεων και στάσεων.
(Christopher, Dunnagan, Duncan & Paul, 2001•
Fist & Way, 1995•
Leung & Lam, 2009•
Wolfe & Haddy, 2001)

5. Σκοπός
Επιδιώκοντας να εμπλουτίσουμε τη γνώση γύρω από την αποτελεσματικότητα της
μετασχηματιστικής μάθησης σε εκπαιδευτικά προγράμματα για γονείς, διεξήγαμε
έρευνα, με στόχο τη διερεύνηση απόψεων γονέων, οι οποίοι συμμετείχαν εθελοντικά σε
οργανωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, που βασίστηκε στη θεωρία της μετασχηματίζουσας
μάθησης.
Ερευνητικό ερώτημα
Πώς αξιολογούν οι γονείς τη συμβολή των μελών της ομάδας στην αλλαγή/ στο
μετασχηματισμό πεποιθήσεων, απόψεων και στάσεων στη σχέση με τα παιδιά τους;
Έρευνα

6. Δείγμα και κριτήρια επιλογής
Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν 71 γονείς με παιδιά στην εφηβική ηλικία (12-18
ετών), που συμμετείχαν εθελοντικά σε οργανωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα για
γονείς, με θέμα: «Επικοινωνία στην Οικογένεια», το οποίο βασίστηκε στη
μετασχηματιστική προσέγγιση και υλοποιήθηκε το χρονικό διάστημα Μάρτιος - Μάιος
2014, μέσω τεσσάρων εκπαιδευτικών ομάδων από εκπαιδεύτρια του ΚΕΣΑΝ - Κέντρου
Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας Ηρακλείου.
Μεθοδολογικό πλαίσιο έρευνας

7. Εργαλεία συλλογής δεδομένων
Η εκπαιδευτική έρευνα στηρίχτηκε για τη συλλογή/ παραγωγή υλικού σε 68, ανώνυμα,
δομημένα, γραπτά ερωτηματολόγια, με ερωτήσεις κλειστού και ανοικτού τύπου και 3
ατομικές ημιδομημένες συνεντεύξεις.
Τεχνική ανάλυσης δεδομένων
Για την επεξεργασία των αποτελεσμάτων των ερωτηματολογίων αξιοποιήθηκε το
στατιστικό πακέτο IBM SPSS Statistics 21.
Μετά την απομαγνητοφώνηση των συνεντεύξεων ακολούθησε η ανάλυση του
περιεχομένου τους, μέσα από την ανάδειξη κατηγοριών και τον ορισμό θεματικών
ενοτήτων.
Μεθοδολογικό πλαίσιο έρευνας

8. Περιορισμοί έρευνας
Η συγκεκριμένη μελέτη απεικονίζει τάσεις και οδηγεί σε ενδεικτικά συμπεράσματα,
που διαφαίνονται από το συγκεκριμένο δείγμα, χωρίς, ωστόσο, να μπορούν να
γενικευτούν τα συμπεράσματά της.

9. Αποτελέσματα έρευνας
Τα μέλη της ομάδας συνέβαλαν στην αλλαγή/ στο μετασχηματισμό πεποιθήσεων,
απόψεων και στάσεών μου στη σχέση με τα παιδιά μου, καθώς
0%
10,6%
89,4%
0%
15,2%
84,8%
0%
1,5%
12,1%
86,4%
1,5%
7,6%
18,2%
72,7%
0%
28,8%
71,2%
0%
1,5%
25,8%
72,7%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
1 2 3 4 5 6
Διαφωνώ λίγο
Δεν έχω άποψη
Συμφωνώ λίγο
Συμφωνώ απολύτως
1. Επικρατούσε κλίμα συνεργασίας.
2. Υπήρχε ενεργός συμμετοχή.
3. Υπήρχε ανταλλαγή σκέψεων,
προβληματισμών και συναισθημάτων.
4. Αναδείχτηκαν κοινά προβλήματα /δυσκολίες
με άλλους γονείς.
5. Υπήρχε κατανόηση και υποστήριξη.
6. Υπήρχε κλίμα σεβασμού, ασφάλειας και
εμπιστοσύνης.

10. Η συμβολή των μελών της ομάδας στην αλλαγή/ μετασχηματισμό
πεποιθήσεων, απόψεων, στάσεων των γονέων στη σχέση με τα παιδιά τους
Μέσα στην ομάδα επικρατούσε κλίμα σεβασμού, ασφάλειας και εμπιστοσύνης
και:
 αξιοποιούν νέους τρόπους επικοινωνίας με τα παιδιά τους,
 έχουν αποκτήσει μεγαλύτερο αυτοέλεγχο στη σχέση με τα παιδιά τους,
 ακούνε περισσότερο τα παιδιά τους,
 αντιμετωπίζουν τα παιδιά τους με περισσότερη κατανόηση και
 χειρίζονται αποτελεσματικότερα δύσκολες καταστάσεις/ συγκρούσεις, που αφορούν
στην επικοινωνία με τα παιδιά τους.
Θετικές συσχετίσεις:

11. Η συμβολή των μελών της ομάδας στην αλλαγή/ μετασχηματισμό
πεποιθήσεων, απόψεων, στάσεων των γονέων στη σχέση με τα παιδιά τους
Μέσα στην ομάδα υπήρχε ενεργός συμμετοχή και:
 αντιλήφθηκαν λάθη στην επικοινωνία με τα παιδιά τους,
 αντιμετωπίζουν τα παιδιά τους με περισσότερη κατανόηση και σεβασμό και
 χειρίζονται αποτελεσματικότερα δύσκολες καταστάσεις/ συγκρούσεις, που αφορούν
στην επικοινωνία με τα παιδιά τους.
Θετικές συσχετίσεις:

12. Η συμβολή των μελών της ομάδας στην αλλαγή/ μετασχηματισμό
πεποιθήσεων, απόψεων, στάσεων των γονέων στη σχέση με τα παιδιά τους
Μέσα στην ομάδα επικρατούσε κλίμα ανταλλαγής σκέψεων, προβληματισμών
και συναισθημάτων και:
 έχουν αποκτήσει μεγαλύτερο αυτοέλεγχο στη σχέση με τα παιδιά τους και
 τα αντιμετωπίζουν με περισσότερη κατανόηση και σεβασμό.
Θετικές συσχετίσεις:

13. Η συμβολή των μελών της ομάδας στην αλλαγή/ μετασχηματισμό
πεποιθήσεων, απόψεων, στάσεων των γονέων στη σχέση με τα παιδιά τους
Αναδείχτηκαν κοινά προβλήματα/ δυσκολίες με άλλους γονείς και:
 ακούνε περισσότερο τα παιδιά τους,
 κατανοούν τα συναισθήματά τους και
 τα αντιμετωπίζουν με περισσότερη κατανόηση και σεβασμό.
Θετικές συσχετίσεις:

14. Η συμβολή των μελών της ομάδας στην αλλαγή/ μετασχηματισμό
πεποιθήσεων, απόψεων, στάσεων των γονέων στη σχέση με τα παιδιά τους
Μέσα στην ομάδα υπήρχε κλίμα κατανόησης και υποστήριξης και:
 έχουν αποκτήσει μεγαλύτερο αυτοέλεγχο στη σχέση με τα παιδιά τους,
 τα ακούνε περισσότερο και
 τα αντιμετωπίζουν με περισσότερη κατανόηση.
Θετικές συσχετίσεις:

15. Η συμβολή των μελών της ομάδας στην αλλαγή /μετασχηματισμό
πεποιθήσεων, απόψεων, στάσεων των γονέων στη σχέση με τα παιδιά τους
Στις συνεντεύξεις οι γονείς ανέφεραν ότι τα μέλη της εκπαιδευτικής ομάδας:
Συνέβαλαν στο να δημιουργηθεί κλίμα ασφάλειας και εμπιστοσύνης.
Αποτέλεσαν πηγή στήριξης, ανατροφοδότησης και ευκαιρία για νέες σχέσεις.
Στάθηκαν αφορμή για περαιτέρω σκέψεις και προβληματισμό στη σχέση με τα παιδιά
τους.

16. Η συμβολή των μελών της ομάδας στην αλλαγή /μετασχηματισμό
πεποιθήσεων, απόψεων, στάσεων των γονέων στη σχέση με τα παιδιά τους
Ενδεικτικές απαντήσεις γονέων:
«Δεν είμαι μόνη μου, τις ίδιες δυσκολίες ή τα ίδια συναισθήματα, είτε ευχάριστα είτε
δυσάρεστα, δεν τα νοιώθω μόνο εγώ, αλλά τα νοιώθουν και άλλοι 20 γονείς.»
«Είδα ότι αντιμετωπίζουνε και άλλοι γονείς παρόμοιες καταστάσεις με αυτές που αντιμετωπίζω
κι εγώ με την κόρη μου και εν τέλει, φυσιολογικό είναι, δεν είναι κάτι το οποίο το έχω μόνο εγώ.»
«Μέσα στη διαδικασία αυτή παρατηρείς και τις συμπεριφορές άλλων ανθρώπων, που είναι σε
παρόμοια κατάσταση.»
«Πήρα κουράγιο, με βοήθησε πολύ. Και απέκτησα και φιλίες μέσα από το κομμάτι αυτό της
ομάδας.»
«Ακούς κάτι διαφορετικό, διαφορετικό χειρισμό. Παίρνεις ιδέες για τον τρόπο που μπορείς να
συμπεριφερθείς καλύτερα Τι λειτούργησε ή τι δεν έχει λειτουργήσει σε κάποιον… Που κι αυτή η
ανταλλαγή με τα μέλη της ομάδας βοηθάει να σκεφτείς καλύτερα τι γίνεται…»

17. Συμπεράσματα
Η ομάδα:
Αποτέλεσε ένα χώρο συνάντησης ανθρώπων με παρόμοιες ανάγκες και
προβλήματα, μέσα στον οποίο ένιωθαν συμπαράσταση, εμπιστοσύνη, ασφάλεια,
κατανόηση, υποστήριξη, σεβασμό.
Διευκόλυνε την ενεργό συμμετοχή, την επικοινωνία, το διάλογο και τον
αναστοχασμό μεταξύ των συμμετεχόντων.
Ανέδειξε κοινά προβλήματα/ δυσκολίες, που λειτούργησαν ιδιαιτέρως υποστηρικτικά
στην ενίσχυση του γονεϊκού ρόλου.
(Christopher et al., 2001•
First & Way, 1995•
To et al., 2012•
Wolfe & Haddy, 2001)

18. Ευχαριστώ πολύ για την προσοχής σας!