رودخانه کارون طول 950 کیلومتر بزرگ‌ترین و پرآب‌ترین رود داخل کشور سرچشمه شاخه‌های اصلی کارون= زردکوه در استان چهار محال و بختیاری گذر از مناطق کوهستانی و سپس ورود به دشت خوزستان در منطقه‌ گتوند پیوستن به اروندرود در مرز ایران و عراق ریزشگاه = خلیج فارس

1. ‫شناختی‬‫مین‬‫ز‬‫ات‬‫ر‬‫مخاط‬-‫گتوند‬‫سد‬‫ن‬‫مخز‬‫و‬‫ساختگاه‬ ‫در‬‫محیطی‬ ‫یست‬‫ز‬
Geo-Environmental Problems in the Gotvand Dam Site and Reservoir
‫ارع‬‫ز‬‫مهدی‬ ‫دکتر‬
‫لزله‬‫ز‬ ‫ی‬ ‫مهندس‬‫و‬ ‫ی‬ ‫شناس‬‫لزله‬‫ز‬ ‫املللی‬ ‫بین‬‫پژوهشگاه‬ ،‫ی‬ ‫مهندس‬ ‫ی‬ ‫شناس‬‫لزله‬‫ز‬ ‫استاد‬
mzare@iiees.ac.ir

2. 2
‫ن‬‫و‬‫کار‬‫دخانه‬‫و‬‫ر‬
‫ل‬‫طو‬950‫کیلومتر‬
‫ر‬‫کشو‬ ‫داخل‬ ‫د‬‫و‬‫ر‬‫ترین‬‫پرآب‬ ‫و‬ ‫ترین‬‫گ‬‫ر‬‫بز‬
‫ن‬‫و‬‫کار‬ ‫اصلی‬ ‫های‬‫شاخه‬ ‫سرچشمه‬=‫در‬ ‫دکوه‬‫ر‬‫ز‬
‫ی‬‫بختیار‬‫و‬ ‫محال‬ ‫چهار‬ ‫استان‬
‫دش‬ ‫به‬ ‫ود‬‫ر‬‫و‬ ‫سپس‬ ‫و‬ ‫کوهستانی‬ ‫مناطق‬ ‫از‬ ‫گذر‬‫ت‬
‫منطقه‬ ‫در‬ ‫ستان‬‫ز‬‫خو‬‫گتوند‬
‫عراق‬ ‫و‬ ‫ایران‬ ‫ز‬‫مر‬ ‫در‬ ‫د‬‫و‬‫ندر‬‫و‬‫ار‬ ‫به‬ ‫پیوستن‬
‫یزشگاه‬‫ر‬=‫س‬‫ر‬‫فا‬ ‫خلیج‬

3. ‫ی‬‫ز‬‫ر‬‫کشاو‬
‫ی‬‫ماهیگیر‬
‫تولید‬‫ق‬‫بر‬
‫تامین‬‫آب‬‫آشامیدنی‬‫شهر‬‫اهواز‬
‫کشتیرانی‬‫و‬‫حمل‬‫و‬‫نقل‬‫کاال‬
‫جاذبه‬‫های‬‫تفریحی‬‫و‬‫ی‬‫گردشگر‬
3
‫ن‬‫و‬‫کار‬‫دخانه‬‫و‬‫ر‬ ‫از‬‫استفاده‬ ‫د‬‫ر‬‫موا‬
‫ن‬‫و‬‫کار‬‫دخانه‬‫و‬‫ر‬

4. 4
‫ن‬‫و‬‫کار‬‫ی‬‫و‬‫ر‬ ‫بر‬ ‫شده‬ ‫احداث‬‫سدهای‬
‫ن‬‫و‬‫کار‬4
‫دست‬ ‫پایین‬ ‫به‬‫باالدست‬ ‫از‬ ‫ترتیب‬ ‫به‬:

5. 5
‫ن‬‫و‬‫کار‬‫ی‬‫و‬‫ر‬ ‫بر‬ ‫شده‬ ‫احداث‬‫سدهای‬
‫ن‬‫و‬‫کار‬3
‫دست‬ ‫پایین‬ ‫به‬‫باالدست‬ ‫از‬ ‫ترتیب‬ ‫به‬:

6. 6
‫ن‬‫و‬‫کار‬‫ی‬‫و‬‫ر‬ ‫بر‬ ‫شده‬ ‫احداث‬‫سدهای‬
‫ن‬‫و‬‫کار‬1(‫ر‬‫عباسپو‬ ‫شهید‬)
‫دست‬ ‫پایین‬ ‫به‬‫باالدست‬ ‫از‬ ‫ترتیب‬ ‫به‬:

7. 7
‫ن‬‫و‬‫کار‬‫ی‬‫و‬‫ر‬ ‫بر‬ ‫شده‬ ‫احداث‬‫سدهای‬
‫سلیمان‬ ‫مسجد‬
‫دست‬ ‫پایین‬ ‫به‬‫باالدست‬ ‫از‬ ‫ترتیب‬ ‫به‬:

8. 8
‫ن‬‫و‬‫کار‬‫ی‬‫و‬‫ر‬ ‫بر‬ ‫شده‬ ‫احداث‬‫سدهای‬
‫گتوند‬
‫دست‬ ‫پایین‬ ‫به‬‫باالدست‬ ‫از‬ ‫ترتیب‬ ‫به‬:

9. 9

10. 10
‫تولید‬‫ی‬‫ژ‬‫انر‬‫آبی‬‫ق‬‫بر‬‫به‬‫میزان‬4500‫گیگاوات‬‫ساعت‬‫در‬‫سال‬
‫ل‬‫کنتر‬‫های‬‫سیالب‬‫فصلی‬‫دخانه‬‫و‬‫ر‬‫ن‬‫و‬‫کار‬‫و‬‫های‬‫آب‬‫جی‬‫و‬‫خر‬‫از‬‫های‬‫سد‬‫باال‬‫دست‬
‫تنظیم‬‫آب‬‫ی‬‫ز‬‫ر‬‫کشاو‬‫دست‬‫پایین‬
‫ایجاد‬‫های‬‫جاذبه‬‫ی‬‫گردشگر‬
‫گتوند‬ ‫سد‬ ‫ساخت‬ ‫اهداف‬

11. 11
‫بلندترین‬‫سد‬‫خاکی‬‫ر‬‫کشو‬
‫ای‬‫ر‬‫دا‬‫گترین‬‫ر‬‫بز‬‫ن‬‫مخز‬‫آبی‬‫ر‬‫کشو‬‫پس‬‫از‬‫کرخه‬
‫گترین‬‫ر‬‫بز‬‫ن‬‫مخز‬‫آبی‬‫بر‬‫ی‬‫و‬‫ر‬‫دخانه‬‫و‬‫ر‬‫ن‬‫و‬‫کار‬
‫ترین‬‫انتهایی‬‫سد‬‫و‬‫نیروگاه‬‫در‬‫پائین‬‫دست‬‫دخانه‬‫و‬‫ر‬‫ن‬‫و‬‫کار‬
‫ای‬‫ر‬‫دا‬‫نقش‬‫کننده‬‫تعیین‬‫در‬‫افزایش‬‫ت‬‫ر‬‫قد‬‫ر‬‫مانو‬‫سدها‬‫و‬‫های‬‫نیروگاه‬‫باالدست‬
‫ای‬‫ر‬‫دا‬‫گترین‬‫ر‬‫بز‬‫های‬‫تونل‬‫بر‬‫آب‬‫های‬‫نیروگاه‬‫آبی‬‫در‬‫ر‬‫کشو‬‫از‬‫لحاظ‬‫ل‬‫طو‬‫و‬‫سطح‬‫مقطع‬
‫ای‬‫ر‬‫دا‬‫بیشترین‬‫میزان‬‫تولید‬‫ی‬‫ژ‬‫انر‬‫ق‬‫بر‬‫آبی‬‫در‬‫میان‬‫های‬‫نیروگاه‬‫ق‬‫بر‬‫آبی‬‫ر‬‫کشو‬
‫ای‬‫ر‬‫دا‬‫یکی‬‫از‬‫ترین‬‫عمیق‬‫های‬‫ر‬‫دیوا‬‫بند‬‫آب‬‫در‬‫میان‬‫سدهای‬‫خاکی‬‫جهان‬
‫ای‬‫ر‬‫دا‬‫سیستم‬‫منحصر‬‫به‬‫بندی‬‫فردآب‬‫ترکیبی‬‫دیوار‬‫آب‬‫بند‬‫و‬‫پرده‬‫آب‬‫بند‬
‫گتوند‬ ‫سد‬ ‫های‬ ‫ویژگی‬

12. 12
‫شروع‬‫مطالعات‬‫بر‬‫روی‬‫سد‬‫گتوند‬‫در‬‫دهه‬40‫ی‬‫هجر‬‫ی‬ ‫شمس‬(60‫میالدی‬)
‫پایان‬‫مطالعات‬‫اولیه‬‫طرح‬‫توسط‬‫شرکت‬‫های‬‫مشانیر‬‫و‬‫کایتک‬‫چین‬‫در‬‫سال‬1376
‫ی‬‫نگر‬‫ز‬‫با‬‫مطالعات‬‫اولیه‬‫توسط‬‫شرکت‬‫المایر‬‫و‬‫آغاز‬‫عملیات‬‫اف‬‫ر‬‫انح‬‫آب‬‫با‬‫حفر‬‫های‬‫تونل‬‫اف‬‫ر‬‫انح‬
‫انتخاب‬‫شرکت‬‫ی‬ ‫مهندس‬‫ر‬‫مشاو‬‫مهاب‬‫قدس‬‫به‬‫عنوان‬‫ر‬‫مشاو‬‫طرح‬‫جهت‬‫تکمیل‬‫مطالعات‬‫مرحله‬‫دوم‬‫و‬‫ت‬‫ر‬‫نظا‬‫بر‬‫عمل‬‫یات‬
‫ایی‬‫ر‬‫اج‬‫در‬‫سال‬1382
‫مسدود‬‫ی‬‫ساز‬‫بستر‬‫رودخانه‬‫با‬‫اف‬‫ر‬‫انح‬‫جریان‬‫رودخانه‬‫کارون‬‫به‬‫داخل‬‫های‬‫تونل‬‫اف‬‫ر‬‫انح‬‫در‬‫سال‬1382
‫احداث‬‫بند‬‫ز‬‫ا‬‫ر‬‫ف‬‫طرح‬‫در‬‫سال‬1382‫و‬‫سپس‬‫آغاز‬‫عملیات‬‫ی‬‫حفار‬‫نیروگاه‬
‫نصب‬‫اولین‬‫فت‬‫ر‬‫د‬‫تیوب‬‫نیروگاه‬‫در‬‫واحد‬‫م‬‫ر‬‫چها‬‫در‬‫پاییز‬‫سال‬1384
‫آغاز‬‫عملیات‬‫ی‬‫خاکریز‬‫هسته‬‫ی‬ ‫س‬‫ر‬‫بدنه‬‫سد‬‫در‬‫نیمه‬‫ل‬‫او‬‫سال‬1385
‫نمونه‬‫ی‬‫بردار‬‫از‬‫نمک‬‫در‬‫اعماق‬‫مختلف‬‫ای‬‫ر‬‫ب‬‫ی‬ ‫بررس‬‫جه‬‫ر‬‫د‬‫خلوص‬‫ان‬‫ز‬‫ومی‬‫انحالل‬‫آن‬‫توسط‬‫ر‬‫مشاو‬‫طرح‬(‫شرکت‬DHI
‫دانمارک‬)‫دو‬‫سال‬‫قبل‬‫از‬‫ی‬‫آبگیر‬.
‫ی‬‫آبگیر‬‫و‬‫افتتاح‬‫کامل‬‫سد‬‫گتوند‬‫در‬6‫مرداد‬1390
‫علیا‬ ‫گتوند‬ ‫نیروگاه‬ ‫و‬ ‫سد‬ ‫ی‬‫و‬‫ر‬ ‫بر‬‫مطالعات‬‫ند‬‫و‬‫ر‬

13. 13
‫مختصات‬‫افیایی‬‫ر‬‫جغ‬‫ساختگاه‬‫سد‬=‫ل‬‫طو‬”10’56°48‫شرقی‬-‫عرض‬”8’16°32‫شمالی‬
‫واقع‬‫در‬‫فاصله‬10‫ی‬‫کیلومتر‬‫شمال‬‫شرقی‬‫شهرستان‬‫گتوند‬‫واقع‬‫در‬‫استان‬‫ستان‬‫ز‬‫خو‬
‫واقع‬‫در‬‫فاصله‬380‫ی‬‫کیلومتر‬‫از‬‫مصب‬‫دخانه‬‫و‬‫ر‬‫ن‬‫و‬‫کار‬
‫ين‬‫ر‬‫ت‬‫دست‬‫پايین‬‫سد‬‫مخزني‬‫دخانه‬‫و‬‫ر‬‫ن‬‫و‬‫كار‬
‫گتوند‬ ‫سد‬‫ساختگاه‬ ‫جانمایی‬

14. 14
‫وجود‬‫ندهای‬‫ز‬‫سا‬،‫ان‬‫ر‬‫گچسا‬،‫ميشان‬‫ي‬‫آغاجار‬‫و‬‫ي‬‫بختيار‬‫و‬‫سوبات‬‫ر‬‫ی‬‫کواترنر‬‫در‬‫اطراف‬‫ن‬‫مخز‬‫و‬
‫یاچه‬‫ر‬‫د‬‫سد‬‫گتوند‬
‫جانمایی‬‫و‬‫احداث‬‫سد‬‫گتوند‬‫ي‬‫و‬‫ر‬‫ند‬‫ز‬‫سا‬‫ی‬‫بختیار‬(‫عمدتا‬‫از‬‫جنس‬‫کنگلومرا‬‫و‬‫سنگ‬‫ماسه‬‫آهکی‬)
‫ی‬‫قرارگیر‬40%‫از‬‫مساحت‬‫یاچه‬‫ر‬‫د‬‫و‬‫ن‬‫مخز‬‫سد‬‫گتوند‬‫در‬‫ند‬‫ز‬‫سا‬‫ان‬‫ر‬‫گچسا‬(‫از‬‫جنس‬‫نمک‬‫و‬‫گچ‬)
‫وجود‬‫گنبدهای‬‫نمکی‬‫و‬‫معدن‬‫نمک‬‫عنبر‬‫در‬‫ند‬‫ز‬‫سا‬‫ان‬‫ر‬‫گچسا‬‫در‬‫کنار‬‫و‬‫امتداد‬‫یاچه‬‫ر‬‫د‬‫سد‬‫گتوند‬‫ب‬‫ه‬
‫عنوان‬‫نشانه‬‫و‬‫هشدار‬‫خطر‬‫ی‬‫ر‬‫شو‬‫آب‬!
‫وجود‬‫گسلهای‬‫فعال‬‫مانند‬‫گسل‬،‫ل‬‫فو‬‫ز‬‫د‬‫گسل‬‫جبهه‬‫کوهستان‬(MFF)‫و‬‫ه‬‫ز‬‫لر‬‫ی‬‫خیز‬‫منطقه‬
‫مین‬‫ز‬ ‫وضعیت‬‫گتوند‬ ‫ن‬‫مخز‬‫و‬ ‫سد‬‫ساختگاه‬ ‫ی‬ ‫شناس‬

15. 15
‫ان‬‫ر‬‫گچسا‬
‫میشان‬
‫ی‬‫آغاجار‬
‫ی‬‫بختیار‬
‫گتوند‬ ‫سد‬
‫عنبر‬ ‫کوه‬

16. 16
‫محدوده‬‫گسلهای‬

17. 17
‫محدوده‬‫گسلهای‬
‫گتوند‬ ‫سد‬ ‫ساختگاه‬

18. 18
‫ی‬‫خیز‬ ‫ه‬‫ز‬‫لر‬(2016-1900)
‫گتوند‬ ‫سد‬ ‫ساختگاه‬

19. 19
‫گتوند‬ ‫سد‬‫ن‬‫پیرامو‬ ‫چندگانه‬‫شناختی‬‫مین‬‫ز‬‫مخاطرات‬=‫عنبر‬‫نمک‬ ‫کوه‬+‫ل‬‫فو‬‫ز‬‫د‬‫گسل‬
‫گتوند‬ ‫سد‬
‫عنبر‬ ‫نمک‬ ‫کوه‬

20. 20
‫گتوند‬ ‫ن‬‫مخز‬‫و‬ ‫سد‬‫ساختگاه‬ ‫ی‬ ‫شناس‬ ‫مین‬‫ز‬
‫گت‬ ‫سد‬‫ن‬‫مخز‬‫در‬‫که‬ ‫عنبر‬ ‫منطقه‬‫نمکی‬ ‫های‬‫کوه‬‫وند‬
‫فت‬‫ر‬ ‫خواهند‬ ‫آب‬ ‫یر‬‫ز‬‫به‬.
‫ی‬‫عکسبردار‬ ‫یخ‬‫ر‬‫تا‬=1390/2/20

21. 21
‫گتوند‬ ‫ن‬‫مخز‬‫و‬ ‫سد‬‫ساختگاه‬ ‫ی‬ ‫شناس‬ ‫مین‬‫ز‬
‫محدوده‬ ‫در‬‫عنبر‬ ‫منطقه‬ ‫در‬‫خالص‬‫نمک‬
‫علیا‬‫گتوند‬ ‫سد‬‫ن‬‫مخز‬
‫ی‬‫عکسبردار‬‫تاریخ‬=1390/2/28

22. 22
‫گتوند‬ ‫ن‬‫مخز‬‫و‬ ‫سد‬‫ساختگاه‬ ‫ی‬ ‫شناس‬ ‫مین‬‫ز‬
‫قب‬‫روز‬ ‫چند‬‫عنبر‬ ‫منطقه‬ ‫در‬ ‫خالص‬‫نمک‬ ‫وجود‬‫ل‬
‫گتوند‬ ‫سد‬‫ی‬‫آبگیر‬‫از‬

23. 23
‫گتوند‬ ‫ن‬‫مخز‬‫و‬ ‫سد‬‫ساختگاه‬ ‫ی‬ ‫شناس‬ ‫مین‬‫ز‬
‫ای‬‫ر‬‫ب‬ ‫خالص‬ ‫آب‬ ‫در‬ ‫ی‬‫پذیر‬ ‫انحالل‬ ‫ان‬‫ز‬‫می‬
5‫هستند‬‫عنبر‬ ‫نمکی‬ ‫گنبد‬ ‫شاخص‬ ‫که‬ ‫مهم‬ ‫کانی‬

24. 24
‫گتوند‬ ‫سد‬
‫عنبر‬ ‫کوه‬
‫ان‬‫ر‬‫گچسا‬ ‫نمکی‬ ‫ند‬‫ز‬‫سا‬
‫سال‬2006(‫سد‬ ‫ی‬‫آبگیر‬‫از‬ ‫قبل‬)

25. 25
‫گتوند‬ ‫سد‬
‫ان‬‫ر‬‫گچسا‬ ‫نمکی‬ ‫ند‬‫ز‬‫سا‬
‫عنبر‬ ‫کوه‬
‫سال‬2016(‫سد‬ ‫ی‬‫آبگیر‬ ‫از‬‫پس‬)

26. 26
‫گتوند‬ ‫سد‬
‫عنبر‬ ‫کوه‬

27. 27
‫در‬‫اواخر‬‫ساخت‬‫سد‬(2‫سال‬‫قبل‬‫از‬‫ی‬‫آبگیر‬)‫به‬‫مشکل‬‫الیه‬‫های‬‫ضخیم‬‫نمک‬‫در‬‫محدوده‬
‫یاچه‬‫ر‬‫د‬‫پی‬‫برده‬‫و‬‫هشدار‬‫داده‬‫شد‬.
،‫بنابراین‬‫آب‬‫شیرين‬‫ن‬‫و‬‫كار‬‫پس‬‫از‬‫تجمع‬‫در‬‫پشت‬،‫سد‬‫به‬‫ت‬‫ر‬‫صو‬‫آب‬‫ر‬‫شو‬‫از‬‫سد‬‫خارج‬
‫میشود‬.
‫به‬‫عنوان‬‫اه‬‫ر‬‫حل‬‫سعی‬‫شد‬‫تا‬‫دیوار‬‫حائل‬(‫پتو‬)‫از‬‫جنس‬‫خاک‬‫س‬‫ر‬‫ا‬‫ر‬‫ی‬‫و‬‫ر‬‫این‬‫الیه‬‫های‬‫ن‬‫مکی‬
‫بکشند‬‫تا‬‫از‬‫د‬‫ر‬‫برخو‬‫آب‬‫به‬‫آن‬‫و‬‫انحالل‬‫نمک‬‫ی‬‫جلوگیر‬‫شود‬.
‫مایش‬‫ز‬‫آ‬‫ها‬‫نشان‬‫داد‬‫که‬‫اجرای‬‫ی‬‫پتو‬‫ی‬ ‫س‬‫ر‬‫در‬‫این‬‫مکان‬‫ایی‬‫ر‬‫کا‬‫نخواهد‬‫داشت‬.
‫حائل‬ ‫دیوار‬(‫پتو‬)‫نمکی‬ ‫گنبد‬‫و‬ ‫گتوند‬ ‫سد‬ ‫مابین‬ ‫ی‬ ‫س‬‫ر‬

28. 28
‫حائل‬ ‫دیوار‬(‫پتو‬)‫نمکی‬ ‫گنبد‬‫و‬ ‫گتوند‬ ‫سد‬ ‫مابین‬ ‫ی‬ ‫س‬‫ر‬
‫حائل‬ ‫دیوار‬ ‫مایشگاهی‬‫ز‬‫آ‬ ‫نمونه‬ ‫و‬‫رودخانه‬ ‫ه‬‫ر‬‫کنا‬ ‫های‬ ‫ی‬‫ساز‬‫ساحل‬.
‫مدت‬‫به‬ ‫آب‬ ‫تماس‬ ‫از‬ ‫پس‬24‫آن‬ ‫درون‬‫نمک‬ ‫و‬ ‫شده‬‫حل‬ ‫آب‬ ‫در‬‫ها‬‫خاک‬ ،‫ساعت‬
‫کرد‬ ‫نشست‬.
***‫است‬‫منفی‬ ‫مایش‬‫ز‬‫آ‬ ‫پاسخ‬*** !

29. 29
‫ان‬‫ر‬‫گچسا‬ ‫نمکی‬‫ند‬‫ز‬‫سا‬ ‫در‬‫واقع‬‫عنبر‬‫کوه‬
‫در‬5‫گتوند‬‫سد‬‫باالدست‬‫ی‬‫کیلومتر‬
‫ی‬ ‫س‬ُ‫ر‬ ‫ی‬‫پتو‬ ‫اجرای‬
‫شد‬‫اجرا‬‫حائل‬ ‫دیوار‬ ‫این‬،‫ی‬ ‫س‬ُ‫ر‬ ‫ی‬‫پتو‬‫مایشگاهی‬‫ز‬‫آ‬‫نمونه‬‫ایی‬‫ر‬‫کا‬‫عدم‬‫وجود‬‫با‬.

30. 30
‫شد‬‫اجرا‬‫حائل‬ ‫دیوار‬ ‫این‬،‫ی‬ ‫س‬ُ‫ر‬ ‫ی‬‫پتو‬‫مایشگاهی‬‫ز‬‫آ‬‫نمونه‬‫ایی‬‫ر‬‫کا‬‫عدم‬‫وجود‬‫با‬.

31. 31
‫گچسا‬ ‫ند‬‫ز‬‫سا‬‫های‬‫نمک‬‫ود‬‫ر‬‫و‬ ‫از‬ ‫ی‬‫جلوگیر‬ ‫برای‬ ‫که‬ ‫ی‬ ‫س‬‫ر‬ ‫تپه‬‫به‬ ‫ان‬‫ر‬
‫بود‬ ‫شده‬‫بینی‬ ‫پیش‬‫دخانه‬‫و‬‫ر‬ ‫آب‬

32. 32
‫حائل‬ ‫دیوار‬(‫پتو‬)‫نمکی‬ ‫گنبد‬‫و‬ ‫گتوند‬ ‫سد‬ ‫مابین‬ ‫ی‬ ‫س‬‫ر‬
‫در‬6‫مرداد‬1390،‫سد‬‫گتوند‬‫ی‬‫آبگیر‬‫شد‬.
‫در‬8‫مرداد‬1390،‫آب‬‫از‬‫ی‬‫پتو‬‫ی‬ ‫س‬‫ر‬‫د‬‫ر‬‫شد‬‫و‬‫ترک‬‫های‬‫کوچ‬‫در‬‫دیوار‬‫حائل‬‫پدیدار‬‫شد‬.
‫در‬9‫مرداد‬1390،‫ترکها‬‫تبدیل‬‫به‬‫حفره‬‫های‬‫کوچک‬‫در‬‫کف‬‫دیوار‬‫شد‬.
‫در‬10‫مرداد‬1390،‫چهار‬‫حفره‬‫گ‬‫ر‬‫بز‬‫پدیدار‬‫شد‬‫که‬‫سریعا‬‫ت‬‫ر‬‫بصو‬‫سطحی‬‫و‬‫نه‬‫عمقی‬‫ت‬‫رمیم‬
‫شد‬.
‫در‬11‫مرداد‬1390،‫دیوار‬‫حائل‬‫ر‬‫بطو‬‫ناگهانی‬‫و‬‫به‬‫تفاع‬‫ر‬‫ا‬7‫متر‬‫نشست‬‫کرد‬.
‫ن‬‫اکنو‬‫ی‬‫پتو‬‫ی‬ ‫س‬‫ر‬‫در‬‫عمق‬24‫ی‬‫متر‬‫از‬‫سطح‬‫آب‬‫پشت‬‫سد‬‫قرار‬‫گرفته‬‫است‬‫و‬‫انحالل‬‫کوه‬
‫عنبر‬‫در‬‫ن‬‫مخز‬‫سد‬‫گتوند‬‫به‬‫یج‬‫ر‬‫تد‬‫ادامه‬‫د‬‫ر‬‫دا‬!

33. 33
‫گتوند‬ ‫سد‬ ‫از‬ ‫جی‬‫و‬‫خر‬ ‫آب‬ ‫ی‬‫ر‬‫شو‬
‫طی‬4‫سال‬،‫گذشته‬17‫ن‬‫میلیو‬‫تن‬‫نمک‬‫از‬‫سد‬‫گتوند‬‫خارج‬‫و‬‫د‬‫ر‬‫وا‬‫ن‬‫و‬‫کار‬‫شده‬‫است‬.
‫هم‬‫ن‬‫اکنو‬‫حدود‬9‫ن‬‫میلیو‬‫تن‬‫نمک‬‫ل‬‫محلو‬‫در‬‫ن‬‫مخز‬‫سد‬‫گتوند‬‫وجود‬‫د‬‫ر‬‫دا‬.
‫میزان‬‫نمک‬‫انحالل‬‫یافته‬‫در‬‫های‬‫الیه‬‫پایین‬‫سد‬‫گتوند‬(300‫گرم‬‫در‬‫لیتر‬)‫و‬‫بیش‬‫از‬10‫برابر‬‫ی‬‫ر‬‫شو‬
‫آب‬‫اقیانوس‬(28‫تا‬30‫گرم‬‫در‬‫لیتر‬)‫د‬‫ر‬‫برآو‬‫شود‬‫می‬.
‫میزان‬‫هدایت‬‫الکتریکی‬(EC)‫در‬‫برخی‬‫نقاط‬‫برابر‬4‫و‬‫میکر‬‫یمنس‬‫ز‬‫بر‬‫سانتیمتر‬‫است‬.

34. 34
‫گتوند‬ ‫سد‬ ‫آب‬ ‫ی‬‫ر‬‫شو‬ ‫کاهش‬ ‫ای‬‫ر‬‫ب‬ ‫پیشنهادی‬ ‫های‬ ‫طرح‬
‫انتقال‬‫ها‬‫شورابه‬‫از‬‫قسمت‬‫پایین‬‫سد‬‫به‬‫حوضچه‬‫های‬‫ی‬‫تبخیر‬‫در‬‫فاصله‬35‫ی‬‫کیلومتر‬‫ن‬‫مخز‬‫سد‬
‫انتقال‬‫نمک‬‫کف‬‫یاچه‬‫ر‬‫د‬‫سد‬‫گتوند‬‫به‬‫های‬‫شرکت‬‫پتروشیمی‬‫ای‬‫ر‬‫ب‬‫تأمین‬‫نمک‬‫مورد‬‫نیاز‬‫آنها‬
‫مدیریت‬‫ن‬‫مخز‬‫و‬‫تنظیم‬‫شوری‬‫آب‬‫با‬‫توجه‬‫به‬‫ها‬‫ز‬‫نیا‬‫به‬‫طوری‬‫که‬‫در‬‫برخی‬‫از‬‫های‬‫فصل‬‫سال‬‫که‬‫ی‬‫ز‬‫ر‬‫کشاو‬‫خوزست‬‫ان‬‫به‬‫آب‬
‫یادی‬‫ز‬‫نیاز‬،‫د‬‫ر‬‫ندا‬‫ان‬‫ز‬‫می‬EC‫آب‬‫در‬‫خروجی‬‫سد‬‫گتوند‬‫بین‬1500‫تا‬1700‫برسد‬‫تا‬‫به‬‫مرور‬‫مان‬‫ز‬‫از‬‫نمک‬‫ته‬‫نشین‬‫شده‬‫کاسته‬
‫شود‬.
‫انتقال‬‫آب‬‫از‬‫طریق‬‫احداث‬‫خط‬‫لوله‬‫به‬‫ل‬‫طو‬‫حدود‬۲۰۰‫کیلومتر‬‫به‬‫درون‬‫خلیج‬‫س‬‫ر‬‫فا‬(‫ن‬‫تاکنو‬۱۰‫کیلومتر‬‫لوله‬‫ی‬‫خریدار‬
‫شده‬‫و‬‫عملیات‬‫ی‬‫حفار‬‫و‬‫ی‬‫گذار‬‫لوله‬‫به‬‫ل‬‫طو‬3‫کیلومتر‬‫اجرایی‬‫شده‬‫است‬.‫اگر‬‫سرعت‬‫ای‬‫ر‬‫اج‬‫ه‬‫ژ‬‫پرو‬‫به‬‫همین‬‫شکل‬‫باقی‬
،‫بماند‬‫کشیدن‬‫این‬‫لوله‬‫ها‬‫سال‬‫به‬‫ل‬‫طو‬‫انجامد‬‫می‬!!!)

35. 35
‫محیطی‬ ‫یست‬‫ز‬ ‫و‬ ‫ی‬ ‫شناس‬ ‫مین‬‫ز‬‫تبعات‬
1)‫فرسایش‬‫خاک‬‫و‬‫انش‬‫ر‬‫مین‬‫ز‬‫در‬‫نزدیکی‬‫بخش‬‫عنبر‬‫از‬‫توابع‬‫شهرستان‬‫مسجدسلیمان‬

36. 2)‫به‬‫یر‬‫ز‬‫آب‬‫فتن‬‫ر‬41‫ستا‬‫و‬‫ر‬‫در‬‫مسجد‬‫سلیمان‬‫و‬‫اللی‬‫و‬‫کوچ‬‫ی‬‫اجبار‬‫ستائیان‬‫و‬‫ر‬
‫روستای‬‫از‬‫ای‬ ‫عمده‬‫بخش‬«‫تاک‬‫چال‬»‫است‬ ‫شده‬‫ن‬‫مدفو‬ ‫دریاچه‬ ‫آب‬‫زیر‬. ‫ی‬‫آبگیر‬‫ای‬‫ر‬‫ب‬ ‫آماده‬ ‫و‬ ‫شده‬‫تخلیه‬‫روستاهای‬‫از‬ ‫تعدادی‬
‫درخت‬«‫نار‬
ٌ
‫ک‬»‫سد‬‫دریاچه‬ ‫آب‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫ن‬‫مدفو‬‫روستاهای‬ ‫در‬ ‫رفته‬ ‫آب‬‫زیر‬‫به‬‫روستاهای‬‫از‬ ‫تعدادی‬
‫محیطی‬ ‫یست‬‫ز‬ ‫و‬ ‫ی‬ ‫شناس‬ ‫مین‬‫ز‬‫تبعات‬
36

37. 2)‫به‬‫یر‬‫ز‬‫آب‬‫فتن‬‫ر‬41‫ستا‬‫و‬‫ر‬‫در‬‫مسجد‬‫سلیمان‬‫و‬‫اللی‬‫و‬‫کوچ‬‫ی‬‫اجبار‬‫ستائیان‬‫و‬‫ر‬
‫شود‬‫می‬ ‫حل‬‫گتوند‬ ‫سد‬‫آب‬ ‫در‬‫هم‬‫روستا‬‫قبرستان‬!
‫رفته‬ ‫آب‬‫زیر‬‫به‬‫روستاهای‬‫از‬ ‫تعدادی‬‫روستای‬‫ساکنین‬ ‫وداع‬‫اسم‬‫ر‬‫م‬«‫پرنوشته‬»‫سد‬‫ی‬‫آبگیر‬‫از‬ ‫قبل‬
‫محیطی‬ ‫یست‬‫ز‬ ‫و‬ ‫ی‬ ‫شناس‬ ‫مین‬‫ز‬‫تبعات‬
37

38. 3)‫به‬‫یر‬‫ز‬‫آب‬‫فتن‬‫ر‬‫آثار‬‫باستانی‬‫و‬‫یخی‬‫ر‬‫تا‬‫منطقه‬
‫روستاهای‬ ‫های‬‫سنگی‬‫شیر‬‫باستانی‬ ‫آثار‬‫رفتن‬ ‫آب‬‫زیر‬‫به‬«‫ماهیک‬‫آب‬»‫و‬«‫تنبل‬»
‫عنوان‬ ‫با‬‫آثار‬‫این‬"‫بردشیرها‬"‫بودند‬‫شده‬‫ثبت‬‫ملی‬‫اث‬‫ر‬‫می‬‫فهرست‬‫در‬.
‫روستای‬‫های‬ ‫خانه‬‫رفتن‬ ‫آب‬‫زیر‬‫به‬«‫ی‬‫ار‬‫ز‬‫گل‬»‫ی‬‫قاجار‬‫قدمت‬‫با‬
38
‫محیطی‬ ‫یست‬‫ز‬ ‫و‬ ‫ی‬ ‫شناس‬ ‫مین‬‫ز‬‫تبعات‬

39. 4)‫از‬‫بین‬‫فتن‬‫ر‬400‫ار‬‫ز‬‫ه‬‫خت‬‫ر‬‫د‬‫نخل‬‫خرما‬‫در‬‫منطقه‬‫ندکنار‬‫و‬‫ار‬‫و‬‫ت‬‫ر‬‫خسا‬‫به‬‫ات‬‫ر‬‫صاد‬‫ان‬‫ر‬‫ای‬(‫تولید‬40%
‫خرمای‬‫ر‬‫کشو‬‫در‬‫این‬‫منطقه‬)‫به‬‫دلیل‬‫ی‬‫ر‬‫شو‬‫آب‬‫ن‬‫و‬‫کار‬.
39
‫محیطی‬ ‫یست‬‫ز‬ ‫و‬ ‫ی‬ ‫شناس‬ ‫مین‬‫ز‬‫تبعات‬

40. 5)‫ی‬‫ر‬‫شو‬‫دشت‬‫های‬‫حاصلخیز‬‫ستان‬‫ز‬‫خو‬‫و‬‫مشکالت‬‫ی‬‫ز‬‫ر‬‫کشاو‬‫خصوصا‬‫گندم‬‫و‬‫نیشکر‬
40
‫محیطی‬ ‫یست‬‫ز‬ ‫و‬ ‫ی‬ ‫شناس‬ ‫مین‬‫ز‬‫تبعات‬

41. 6)‫پر‬‫شدن‬‫یجی‬‫ر‬‫تد‬‫ن‬‫مخز‬‫سد‬‫به‬‫دلیل‬‫ی‬‫سوبگذار‬‫ر‬‫حاصل‬‫از‬‫فرسایش‬‫نمک‬‫و‬‫کاهش‬‫عمر‬‫مفید‬‫آن‬‫و‬
‫همچنین‬‫دگی‬‫ر‬‫خو‬‫فلزات‬‫و‬‫تاسیسات‬‫سد‬‫به‬‫دلیل‬‫وجود‬‫مقادیر‬‫یاد‬‫ز‬‫نمک‬
41
‫محیطی‬ ‫یست‬‫ز‬ ‫و‬ ‫ی‬ ‫شناس‬ ‫مین‬‫ز‬‫تبعات‬

42. ‫پیشنهادات‬
42
(1‫یابی‬‫ز‬‫ار‬‫ویژگی‬‫های‬‫مخاطرات‬‫مین‬‫ز‬‫شناختی‬‫چندگانه‬‫مرتبط‬‫با‬‫ساختگاه‬‫سد‬‫گتوند‬
(2‫تهیه‬‫یک‬‫نقشه‬‫خطر‬‫یکی‬‫ژ‬‫فولو‬‫ر‬‫ئومو‬‫ژ‬‫از‬‫ساختگاه‬‫و‬‫ن‬‫مخز‬‫سد‬،‫گتوند‬‫با‬‫تمرکز‬‫بر‬‫قابل‬‫یت‬‫انحالل‬‫و‬
‫موقعیت‬‫واحد‬‫نمکی‬-‫گچی‬‫عنبر‬
(3‫تحلیل‬‫سود‬-‫هزینه‬‫شرایط‬‫جغرافیائی‬-‫یست‬‫ز‬‫محیطی‬‫عملیات‬‫سد‬‫گتوند‬
(4‫توسعه‬‫یک‬‫مدل‬‫پیش‬‫بینی‬‫از‬‫مخاطرات‬‫مین‬‫ز‬‫شناختی‬‫در‬‫ه‬‫ر‬‫دو‬‫های‬‫کوتاه‬،‫مدت‬‫متوسط‬‫و‬‫بل‬‫ند‬
‫مدت‬.

43. 43
‫شما‬ ‫توجه‬ ‫از‬ ‫سپاس‬ ‫با‬