در این درس با سه موضوع ” زبان، گرامر و ماشین” آشنا می شوید. این درس پیش نیاز درس طراحی کامپایلر است. با یادگیری زبان ها و گرامرها می توانید نحوه کار کامپایلر و همچنین طراحی زبان های برنامه سازی را متوجه شد. سرفصل هایی که در این آموزش به آن پرداخته شده است: درس یکم: زبان منظم درس دوم: گرامر منظم درس سوم: اتوماتای متناهی(DFA , NFA) درس چهارم: زبان و گرامر مستقل از متن درس پنجم: ابهام- ساده سازی گرامر- فرمهای نرمال ... برای توضیحات بیشتر و تهیه این آموزش لطفا به لینک زیر مراجعه بفرمائید: http://faradars.org/courses/fvsft110

1. ‫مدرس‬:
‫شیرافکن‬ ‫فرشید‬
‫دکتری‬ ‫دانشجوی‬‫تهران‬ ‫دانشگاه‬
(‫ارشد‬ ‫کارشناسی‬ ‫و‬ ‫کارشناسی‬:‫افزار‬ ‫نرم‬ ‫کامپیوتر‬( )‫دکتری‬:‫انفورماتیک‬ ‫بیو‬)
‫ها‬ ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬
1
‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

2. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
‫هشتم‬ ‫فصل‬
‫زبان‬‫های‬‫بازگشتی‬
‫گرامر‬‫محدودیت‬ ‫بدون‬
‫گرامر‬‫متن‬ ‫به‬ ‫حساس‬
2
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

3. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
‫خانواده‬‫های‬‫زبان‬‫مرتبط‬‫با‬‫های‬‫ماشین‬‫تورینگ‬‫بسیار‬‫گسترده‬،‫اند‬‫چون‬‫ماشین‬‫های‬
‫تورینگ‬‫قادر‬‫به‬‫انجام‬‫انواع‬‫محاسبات‬‫الگوریتمی‬‫هستند‬.
‫البته‬‫زبانی‬‫وجود‬‫دارد‬‫که‬‫توسط‬‫هیچ‬‫ماشین‬‫تورینگی‬‫پذیرفته‬‫نشود‬‫چون‬‫تعداد‬‫زبان‬،‫ها‬
‫بیشتر‬‫از‬‫های‬‫ماشین‬‫تورینگ‬‫است‬.
3
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

4. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
‫زبان‬‫های‬‫بازگشتی‬(RE)‫و‬‫بازگشتی‬‫شمارش‬‫پذیر‬: (REC)
‫زبان‬‫بازگشتی‬‫شمارش‬‫پذیر‬(‫برشمردنی‬):‫زبانی‬‫که‬‫ماشین‬‫تورینگی‬‫وجود‬‫داشته‬‫باشد‬‫که‬‫آنرا‬‫پذیرش‬
‫کند‬.
‫زبان‬‫بازگشتی‬:‫زبانی‬‫که‬‫ماشین‬‫تورینگی‬‫باشد‬‫که‬‫آن‬‫را‬‫پذیرفته‬‫و‬‫روی‬‫هر‬w‫موجود‬‫در‬،‫در‬‫یک‬
‫حالت‬‫پایانی‬‫یا‬‫غیر‬،‫پایانی‬‫متوقف‬‫شود‬.


4
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

5. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
‫بین‬‫زبانی‬‫که‬‫یک‬‫ماشین‬‫تورینگ‬‫پذیرنده‬‫به‬‫ازای‬‫آن‬‫وجود‬‫دارد‬‫و‬‫زبانی‬‫که‬‫یک‬
‫الگوریتم‬‫عضویت‬‫به‬‫ازای‬‫آن‬‫وجود‬،‫دارد‬‫تفاوت‬‫هست‬.
‫وجود‬‫یک‬‫ماشین‬‫تورینگ‬،‫پذیرنده‬‫به‬‫معنای‬‫وجود‬‫الگوریتم‬‫عضویت‬‫مر‬‫بوطه‬
،‫نیست‬‫چون‬‫های‬‫ماشین‬‫تورینگ‬‫لزوما‬‫برای‬‫ورودی‬‫که‬‫آنرا‬‫نمی‬،‫پذیرند‬‫ت‬‫وقف‬
‫نمی‬‫کنند‬‫و‬‫ممکن‬‫است‬‫در‬‫حلقه‬‫بی‬‫افتند‬.
5
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

6. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
‫هر‬‫زبانی‬‫که‬‫بوسیله‬‫یک‬‫روش‬‫الگوریتمی‬‫مستقیم‬‫قابل‬‫توصیف‬‫باش‬،‫د‬‫بوسیله‬
‫یک‬‫ماشین‬‫تورینگ‬‫هم‬‫قابل‬‫پذیرش‬‫بوده‬‫و‬‫بنابراین‬‫بازگشتی‬‫شمار‬‫ش‬‫پذیر‬
‫است‬.
‫های‬‫زبان‬‫بازگشتی‬‫زیر‬‫مجموعه‬‫های‬‫زبان‬‫بازگشتی‬‫شمارش‬‫پذیر‬‫می‬‫باش‬‫ند‬.
‫هر‬‫زبان‬‫بازگشتی‬‫می‬‫تواند‬‫زبان‬‫یک‬‫ماشین‬‫تورینگ‬‫غیر‬‫قطعی‬‫باشد‬.
6
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

7. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
‫پذیر‬ ‫شمارش‬ ‫بازگشتی‬ ‫هم‬ ‫و‬ ‫هستند‬ ‫بازگشتی‬ ‫هم‬ ،‫زیر‬ ‫های‬‫زبان‬:
n n 2n
L {a b c :n 0} 
 n n n n
L a b c d :n 0 
n m n m
L {a b c d :n 1,m 1}  
L {ww : w {a,b} }
 
*
a b cL {w {a,b,c} :n (w) n (w) n (w)}   
*
a b cL {w {a,b,c} :n (w) n (w) n (w)}   
7
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

8. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
‫چرا‬‫زبان‬‫بازگشتی‬‫شمارش‬،‫پذیر‬‫را‬‫زبان‬‫تشخیص‬‫پذیر‬‫نیز‬‫می‬‫نامند؟‬
‫پاسخ‬:‫یک‬،‫دهنده‬‫تشخیص‬‫الگوریتمی‬‫است‬‫که‬‫در‬‫صورت‬‫تعلق‬‫یک‬‫رشته‬‫به‬‫ی‬‫ک‬‫زبان‬
‫می‬‫تواند‬‫تعلق‬‫آن‬‫را‬‫مشخص‬‫کند‬.
‫اگر‬‫رشته‬‫متعلق‬‫به‬‫زبان‬،‫نباشد‬‫ماشین‬‫یا‬‫در‬‫حالت‬‫غیر‬‫پایانی‬‫متوقف‬‫شده‬‫و‬‫ی‬‫ا‬‫در‬‫حلقه‬
‫نهایت‬‫بی‬(Loop)‫می‬‫افتد‬.
‫بنابراین‬‫زبان‬‫بازگشتی‬‫شمارش‬،‫پذیر‬‫را‬‫زبان‬‫تشخیص‬‫پذیر‬‫نیز‬‫می‬‫نامند‬.
‫مثال‬
8
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

9. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
‫چرا‬‫زبان‬‫بازگشتی‬‫را‬‫زبان‬‫تصمیم‬‫پذیر‬‫نیز‬‫می‬‫نامند؟‬
‫پاسخ‬:
‫یک‬‫تصمیم‬‫گیرنده‬‫برای‬‫یک‬،‫زبان‬‫الگوریتمی‬‫است‬‫که‬‫مشخص‬‫می‬‫کند‬‫آیا‬‫رشت‬‫ه‬
w‫متعلق‬‫به‬‫زبان‬‫هست‬‫یا‬‫خیر‬‫و‬‫در‬‫هر‬‫صورت‬‫ماشین‬‫نهایتا‬‫متوقف‬‫می‬‫شود‬.
‫بنابراین‬‫زبان‬‫بازگشتی‬‫را‬‫زبان‬‫تصمیم‬‫پذیر‬(decidable)‫نیز‬‫می‬‫نامند‬.
‫مثال‬
9
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

10. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
1-‫یک‬‫زبان‬‫بازگشتی‬‫خواهد‬‫بود‬‫اگر‬‫و‬‫تنها‬‫اگر‬‫یک‬‫الگوریتم‬‫عضویت‬‫به‬‫ازای‬‫آن‬‫وجود‬‫داشته‬‫ب‬‫اشد‬.
2-‫اگر‬‫بازگشتی‬،‫باشد‬‫لزوما‬‫هم‬‫بازگشتی‬‫است‬.
3-‫مکمل‬‫هر‬‫زبان‬،‫بازگشتی‬‫بازگشتی‬‫است‬.
4-‫مکمل‬‫یک‬‫زبان‬‫مستقل‬‫از‬،‫متن‬‫حتما‬‫بازگشتی‬‫است‬.
‫پذ‬ ‫شمارش‬ ‫بازگشتی‬ ‫و‬ ‫بازگشتی‬ ‫های‬‫زبان‬ ‫های‬‫ویژگی‬‫یر‬:
LL
5-‫اگر‬‫یک‬‫زبان‬‫بازگشتی‬‫شمارش‬‫پذیر‬،‫نباشد‬‫مکمل‬‫آن‬‫بازگشتی‬‫نیست‬.
6-‫مکمل‬‫زبان‬‫بازگشتی‬‫شمارش‬،‫پذیر‬‫لزوما‬‫بازگشتی‬‫شمارش‬‫پذیر‬‫نیست‬.
7-‫یک‬‫زبان‬‫بازگشتی‬‫شمارش‬‫پذیر‬‫وجود‬‫دارد‬‫که‬‫مکمل‬‫آن‬‫بازگشتی‬‫شمارش‬‫پذیر‬‫نیست‬.
10
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

11. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
1-‫مجموعه‬‫اعداد‬‫حقیقی‬R،‫ناشمارا‬‫می‬،‫باشد‬‫چون‬‫تناظری‬‫بین‬R‫و‬N‫موجود‬‫نیست‬.
2-‫مجموعه‬‫تمامی‬‫دنباله‬‫های‬،‫نامحدود‬‫شمارش‬‫پذیر‬‫نیستند‬.
3-‫تمامی‬‫زبان‬‫های‬‫سلسله‬‫مراتب‬،‫چامسکی‬‫شمارش‬‫پذیر‬‫هستند‬.
4-‫مجموعه‬‫تمام‬‫ماشین‬‫های‬،‫تورینگ‬‫شمارش‬‫پذیر‬‫هستند‬.
5-‫تمامی‬‫ماشین‬‫های‬‫پشته‬،‫منظم‬،‫ای‬LBA‫و‬،‫تورینگ‬‫نامتناهی‬‫ولی‬‫شمارش‬‫پذیر‬‫هستند‬.
‫بودن‬ ‫پذیر‬ ‫شمارش‬ ‫با‬ ‫رابطه‬ ‫در‬ ‫نکاتی‬:
11
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

12. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
‫گرامر‬‫بدون‬‫محدودیت‬
‫گرامر‬‫مفروض‬‫بدون‬‫محدودیت‬‫خوانده‬‫می‬،‫شود‬‫اگر‬‫تمامی‬‫قوانین‬‫آن‬‫به‬‫فرم‬
‫باشند‬‫که‬‫در‬‫آن‬،‫عضو‬‫و‬‫عضو‬‫می‬‫باشد‬.
‫در‬‫گرامرهای‬‫بدون‬،‫محدودیت‬‫اساسا‬‫هیچ‬‫شرط‬‫و‬‫محدودیتی‬‫برای‬‫قواعد‬‫تولید‬‫قائل‬‫نمی‬‫شویم‬.‫بع‬‫الوه‬
‫هر‬‫تعداد‬‫غیر‬‫پایانی‬‫و‬‫پایانی‬‫را‬‫توان‬‫می‬‫با‬‫هر‬‫ترتیبی‬‫در‬‫طرفین‬‫راست‬‫و‬‫چپ‬‫قرار‬‫داد‬.
‫فقط‬‫نمی‬‫تواند‬‫در‬‫سمت‬‫چپ‬‫قواعد‬‫تولید‬‫رخ‬‫دهد‬.
‫این‬‫گرامر‬‫ها‬‫بسیار‬‫قدرتمندتر‬‫از‬‫گرامرهای‬‫منظم‬‫و‬‫مستقل‬‫از‬‫متن‬‫هستند‬.
‫گرامرهای‬‫بدون‬،‫محدودیت‬‫متناظر‬‫با‬‫بزرگترین‬‫خانواده‬‫ها‬‫زبان‬‫بوده‬‫و‬‫بوسیله‬‫ابزار‬‫مکانیکی‬‫ق‬‫ابل‬
‫تشخیص‬‫می‬‫باشند‬.
G (V,T,S,P)
u v(V T)
U uv*
(V T)U

12
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

13. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
‫ک‬ ‫تعیین‬ ‫را‬ ‫زیر‬ ‫محدودیت‬ ‫بدون‬ ‫گرامر‬ ‫توسط‬ ‫شده‬ ‫تولید‬ ‫زبان‬‫نید‬.
S aSBC | 
aB ab
bC bc
bB bb
cC cc
cB Bc
 n n n
L a b c :n 0 
‫مثال‬
13
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

14. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
‫گرامرهای‬‫بدون‬‫محدودیت‬،‫صرفا‬‫خانواده‬‫زبان‬‫های‬‫بازگشتی‬‫شمارش‬‫پذ‬‫یر‬
‫را‬‫ایجاد‬‫می‬‫کنند‬.
‫هر‬‫زبانی‬‫که‬‫بوسیله‬‫یک‬‫گرامر‬‫بدون‬‫محدودیت‬‫ایجاد‬،‫شود‬‫بازگشتی‬
‫شمارش‬‫پذیر‬‫است‬.
14
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

15. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
‫گرامر‬‫مفروض‬‫حساس‬‫به‬‫متن‬(‫وابسته‬‫به‬‫متن‬)‫خوانده‬‫می‬،‫شود‬‫اگر‬‫تمامی‬‫قوانین‬‫آن‬‫ب‬‫ه‬
‫فرم‬‫باشند‬‫که‬‫در‬‫آن‬x‫و‬y‫عضو‬‫باشند‬‫و‬.
‫پس‬‫قاعده‬‫غیر‬‫مجاز‬‫است‬.
‫بنابراین‬‫گرامرهای‬‫حساس‬‫به‬‫متن‬‫هرگز‬‫قادر‬‫به‬‫تولید‬‫زبانهای‬‫دارای‬‫رشته‬‫تهی‬‫نمی‬‫باشند‬.
G (V,T,S,P)
x y(V T)
Ux y
x  
‫متن‬ ‫به‬ ‫حساس‬ ‫گرامر‬
15
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

16. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
L L(G)L L(G) { } U
‫متن‬ ‫به‬ ‫حساس‬ ‫زبان‬
‫زبان‬‫مفروض‬L‫حساس‬‫به‬‫متن‬‫خوانده‬‫می‬،‫شود‬‫اگر‬‫گرامر‬‫حساس‬‫به‬‫متن‬G‫وجود‬‫داشته‬‫باشد‬،
‫بطوریکه‬‫یا‬.
16
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

17. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
‫گرامر‬‫برای‬ ‫متن‬ ‫به‬ ‫حساس‬‫زبان‬:
n n n
L {a b c :n 1} 
S abc | aAbc
Ab bA
Ac Bbcc
bB Bb
aB aa | aaA





‫مثال‬
17
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

18. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
‫گرامر‬‫برای‬ ‫متن‬ ‫به‬ ‫حساس‬‫زبان‬:
 n n n n
L a b c d :n 0 
S aSBCD | abcd
cB Bc
dB Bd
dC Cd
bB bb
cC cc
dD dd
‫مثال‬
18
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

19. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
n m n m
L {a b c d :n 1,m 1}  
S aAcD | aBcD
A aAc | aBc
Bc cB
Bb bB
BD Ed
cE Ec
bE Eb
aE ab








‫مثال‬
‫گرامر‬‫برای‬ ‫متن‬ ‫به‬ ‫حساس‬‫زبان‬:
19
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

20. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
‫زبان‬ ‫هر‬ ‫ازای‬ ‫به‬L‫خطی‬ ‫کراندار‬ ‫اتومات‬ ‫یک‬ ، ‫دارای‬ ‫متن‬ ‫به‬ ‫حساس‬M‫دارد‬ ‫وجود‬
‫بطوریکه‬L=L(M).

‫زبان‬ ‫اگر‬L‫نام‬ ‫به‬ ‫مفروض‬ ‫خطی‬ ‫کراندار‬ ‫اتومات‬ ‫یک‬ ‫بوسیله‬M‫یک‬ ‫آنگاه‬ ،‫شود‬ ‫پذیرفته‬
‫که‬ ‫دارد‬ ‫وجود‬ ‫متن‬ ‫به‬ ‫حساس‬ ‫گرامر‬L‫کند‬ ‫می‬ ‫تولید‬ ‫را‬.
‫پ‬ ‫به‬ ‫قادر‬ ‫فقط‬ ‫و‬ ‫بوده‬ ‫تورینگ‬ ‫های‬‫ماشین‬ ‫از‬ ‫تر‬‫ضعیف‬ ‫عمال‬ ‫خطی‬ ‫کراندار‬ ‫اتوماتای‬‫ذیرش‬
‫باشند‬ ‫می‬ ‫بازگشتی‬ ‫های‬ ‫زبان‬ ‫مناسب‬ ‫های‬‫مجموعه‬ ‫زیر‬ ‫از‬ ‫یکی‬.
20
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

21. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110‫ها‬ ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫گرامر‬ ،‫ها‬ ‫زبان‬ ‫بین‬ ‫ارتباط‬:
‫دهد‬ ‫می‬ ‫نشان‬ ‫را‬ ‫ها‬ ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫گرامرها‬ ،‫ها‬ ‫زبان‬ ‫بین‬ ‫ارتباط‬ ‫زیر‬ ‫جدول‬:
‫گرامر‬‫زبان‬‫ماشین‬
‫منظم‬‫منظم‬‫متناهی‬(FA)
‫خطی‬
‫خطی‬
‫معین‬ ‫متن‬ ‫از‬ ‫مستقل‬‫معین‬ ‫ای‬ ‫پشته‬(DPDA)
‫متن‬ ‫از‬ ‫مستقل‬‫متن‬ ‫از‬ ‫مستقل‬‫ای‬ ‫پشته‬(PDA)
‫متن‬ ‫به‬ ‫حساس‬
‫متن‬ ‫به‬ ‫حساس‬‫خطی‬ ‫کراندار‬(LBA)
‫بازگشتی‬‫گیرنده‬ ‫تصمیم‬ ‫تورینگ‬
‫محدودیت‬ ‫بدون‬‫پذیر‬ ‫شمارش‬ ‫بازگشتی‬‫دهنده‬ ‫تشخیص‬ ‫تورینگ‬
‫د‬ ‫گیرنده‬ ‫تصمیم‬ ‫تورینگ‬ ‫های‬ ‫ماشین‬ ‫از‬ ‫بیشتری‬ ‫قدرت‬ ،‫دهنده‬ ‫تشخیص‬ ‫تورینگ‬ ‫های‬ ‫ماشین‬‫ارند‬.
21
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

22. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
‫چامسکی‬ ‫مراتب‬ ‫سلسله‬:
‫کرد‬ ‫بندی‬ ‫دسته‬ ،‫سه‬ ‫نوع‬ ‫تا‬ ‫صفر‬ ‫نوع‬ ‫از‬ ،‫گروه‬ ‫چهار‬ ‫در‬ ‫را‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫چامسکی‬ ‫نوام‬.
‫صفر‬ ‫نوع‬ ‫های‬ ‫زبان‬:‫باشند‬‫می‬ ،‫پذیر‬ ‫شمارش‬ ‫بازگشتی‬ ‫های‬‫زبان‬ ‫شامل‬.
‫یک‬ ‫نوع‬ ‫های‬ ‫زبان‬:‫باشند‬‫می‬ ‫متن‬ ‫به‬ ‫حساس‬ ‫های‬‫زبان‬ ‫شامل‬.
‫دو‬ ‫نوع‬ ‫های‬ ‫زبان‬:‫باشند‬‫می‬ ‫متن‬ ‫از‬ ‫مستقل‬ ‫های‬‫زبان‬ ‫شامل‬.
‫سه‬ ‫نوع‬ ‫های‬ ‫زبان‬:‫باشند‬‫می‬ ‫منظم‬ ‫های‬‫زبان‬ ‫شامل‬.
‫نوع‬ ‫های‬‫زبان‬ ‫های‬‫خانواده‬ ‫از‬ ‫یک‬ ‫هر‬i،‫نوع‬ ‫خانواده‬ ‫مناسب‬ ‫های‬ ‫مجموعه‬ ‫زیر‬ ‫از‬ ‫یکی‬i-1‫شوند‬ ‫می‬ ‫محسوب‬.
22
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

23. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
‫کند‬ ‫می‬ ‫مشخص‬ ‫را‬ ‫رابطه‬ ‫این‬ ‫زیر‬ ‫نمودار‬:
‫داد‬ ‫نمایش‬ ‫زیر‬ ‫رابطه‬ ‫کمک‬ ‫به‬ ‫توان‬‫می‬ ‫را‬ ‫ها‬‫زبان‬ ‫بین‬ ‫ارتباط‬:
‫پذیر‬ ‫شمارش‬ ‫بازگشتی‬‫بازگشتی‬‫متن‬ ‫به‬ ‫حساس‬‫متن‬ ‫از‬ ‫مستقل‬‫معین‬ ‫متن‬ ‫از‬ ‫مستقل‬‫منظم‬
REG DCF CF CS REC RE    
    
‫است‬ ‫متن‬ ‫از‬ ‫مستقل‬ ‫زبانی‬ ،‫منظمی‬ ‫زبان‬ ‫هر‬( .‫از‬ ‫مستقل‬ ‫زبانهای‬ ‫از‬ ‫خاصی‬ ‫حالت‬ ‫منظم‬ ‫های‬‫زبان‬ ‫چون‬‫متن‬
‫باشند‬‫می‬).
23
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

24. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
‫در‬‫شکل‬‫زیر‬‫جایگاه‬‫های‬‫زبان‬‫خطی‬‫و‬‫مستقل‬‫از‬‫متن‬‫معین‬(‫قطعی‬)‫نشان‬‫داده‬‫شده‬‫است‬.
‫با‬‫توجه‬‫به‬‫شکل‬‫می‬‫توان‬‫گفت‬‫که‬:
‫الف‬:‫تمامی‬‫زبان‬‫های‬،‫خطی‬‫مستقل‬‫از‬‫متن‬‫نیز‬‫هستند‬.
‫ب‬:‫زبان‬‫خطی‬‫وجود‬‫دارد‬‫که‬‫مستقل‬‫از‬‫متن‬‫معین‬‫نیست‬.‫مانند‬:
‫پ‬:‫زبان‬‫مستقل‬‫از‬‫متن‬‫معینی‬‫وجود‬‫دارد‬‫که‬‫خطی‬‫نیست‬.‫مانند‬:
   n n n 2n
L a b a b U
 a bL w :n (w) n (w) 
24
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

25. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110‫عملگرها‬ ‫تحت‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫بودن‬ ‫بسته‬ ‫بررسی‬:
‫دهد‬ ‫می‬ ‫نشان‬ ‫مختلف‬ ‫عملگرهای‬ ‫تحت‬ ‫را‬ ‫زبان‬ ‫نوع‬ ‫شش‬ ‫بودن‬ ‫بسته‬ ‫خواص‬ ‫زیر‬ ‫جدول‬:
‫منظم‬‫معی‬ ‫متن‬ ‫از‬ ‫مستقل‬‫ن‬‫متن‬ ‫از‬ ‫مستقل‬‫متن‬ ‫به‬ ‫حساس‬‫بازگشتی‬
‫شمارش‬ ‫بازگشتی‬
‫پذیر‬
‫الحاق‬-
‫اجتماع‬-
‫اشتراک‬--
‫مکمل‬--
‫معکوس‬-
‫ستاره‬ ‫بستار‬-
‫همریختی‬---
25
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

26. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
‫بخش‬‫اول‬:
‫منظم‬ ‫عبارت‬–‫منظم‬ ‫زبان‬-‫منظم‬ ‫گرامر‬-‫متناهی‬ ‫ماشین‬
‫دوم‬ ‫بخش‬:
‫متن‬ ‫از‬ ‫مستقل‬ ‫زبان‬-‫متن‬ ‫از‬ ‫مستقل‬ ‫گرامر‬–‫ای‬ ‫پشته‬ ‫ماشین‬
‫سوم‬ ‫بخش‬:
‫تورینگ‬ ‫ماشین‬–‫بازگشتی‬ ‫زبان‬–‫متن‬ ‫به‬ ‫حساس‬ ‫زبان‬
‫شیرافکن‬ ‫مدرس‬ ‫با‬ ‫مستقیم‬ ‫مشاوره‬:09121972028
26
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org

27. ‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
27
‫فرادرس‬ ‫در‬ ‫شده‬ ‫مطرح‬ ‫نکات‬ ‫مبنای‬ ‫بر‬ ‫ها‬ ‫اسالید‬ ‫این‬
«‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬»
‫است‬ ‫شده‬ ‫تهیه‬.
‫به‬ ‫آموزش‬ ‫این‬ ‫مورد‬ ‫در‬ ‫بیشتر‬ ‫اطالعات‬ ‫کسب‬ ‫برای‬‫مراجعه‬ ‫زیر‬ ‫لینک‬‫نمایید‬.
‫ماشین‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زبان‬ ‫نظریه‬‫ها‬
faradars.org/fvsft110
‫س‬‫ر‬‫د‬‫ا‬‫ﺮ‬‫ﻓ‬
FaraDars.org