Σημειώσεις για το μάθημα της Γ' Γυμνασίου

1. Οι διεκδικήσεις της
Αντάντ και της Ελλάδας
στην Οθωμανική
αυτοκρατορία

2. Μετά τη συνθηκολόγηση του σουλτάνου
(Οκτώβριος 1918), δυνάμεις της Αντάντ έθεσαν την
Οθωμανική αυτοκρατορία υπό κατοχή.
Ελληνικές δυνάμεις συμμετείχαν στην κατάληψη της
Κωνσταντινούπολης, εκφράζοντας, και με αυτό τον
τρόπο, τις ελληνικές διεκδικήσεις.

3. Ο Βενιζέλος έστειλε στο συνέδριο του
Παρισιού υπόμνημα (Δεκέμβριος 1918) με το
οποίο διεκδικούσε:
μια ευρύτατη ζώνη εδαφών στη δυτική
Μικρά Ασία με κέντρο τη Σμύρνη,
την Α. Θράκη μέχρι τα πρόθυρα της
Κωνσταντινούπολης
τα νησιά Ίμβρος και Τένεδος στην είσοδο
των Στενών.

4. Ο ο Βενιζέλος για να υποστηρίξει τις παραπάνω
διεκδικήσεις, έστειλε ελληνικό στρατό στην
εκστρατεία της Αντάντ στην Ουκρανία εναντίον
των μπολσεβίκων.
Τα ελληνικά αιτήματα υποστηρίχτηκαν από τη
Βρετανία αφού η παρουσία ελληνικού στρατού στη
Μ. Ασία θα αποτελούσε εμπόδιο στις ιταλικές
επιδιώξεις.

5. Η Ελλάδα στη Μικρά Ασία
«Η ανακωχή του Μούδρου (30 Οκτωβρίου 1918) σήμανε τον τερματισμό του Α'
Παγκοσμίου Πολέμου στο ανατολικό μέτωπο και την, ουσιαστικά, άνευ όρων
παράδοση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ωστόσο, η λύση του Ανατολικού
Ζητήματος αργούσε ακόμη, καθώς τα αντικρουόμενα συμφέροντα των νικητριών
δυνάμεων δεν ήταν εύκολο να εναρμονιστούν. Η ολιγωρία και η ασυνεννοησία
των συμμάχων της Entente διευκόλυναν την αντίδραση των Τούρκων, η οποία
εξελίχθηκε σε ένα ραγδαία ανερχόμενο εθνικιστικό κίνημα. Η Ελλάδα προσδέθηκε
στο βρετανικό άρμα προσδοκώντας, μέσω της εξυπηρέτησης των στόχων της
αγγλικής πολιτικής, την πραγμάτωση των εθνικών της επιδιώξεων. Χάρη στους
επιδέξιους πολιτικούς χειρισμούς του Βενιζέλου και τις ευνοϊκές συγκυρίες,
κατόρθωσε να φθάσει στην ολοκλήρωση σχεδόν του ονείρου της Μεγάλης Ιδέας.
Η κορύφωση, όμως, του θριάμβου του ελληνικού αλυτρωτισμού, υπήρξε η
απαρχή της οδυνηρής πορείας προς την καταστροφή.»
Γιαννακόπουλος Γ., «Η Ελλάδα στη Μικρά Ασία. Το χρονικό της μικρασιατικής περιπέτειας 1919-1922» στο
Παναγιωτόπουλος Β. (επιμ.), Ιστορία του Νέου Ελληνισμού 1770-2000, τ.6, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2003,
σ.83.

6. Το συμβούλιο του Παρισιού έδωσε εντολή
στην Ελλάδα, τον Απρίλιο του 1919, να
στείλει στρατεύματά της στη Μικρά Ασία.
Στις 2 Μαΐου 1919 Έλληνες στρατιώτες
αποβιβάστηκαν στη Σμύρνη και κατέλαβαν
την πόλη και μια περιοχή περίπου 17.000
τετραγωνικών χιλιομέτρων γύρω από αυτή.

7. Τηλεγράφημα του Ελευθερίου Βενιζέλου, από το Παρίσι, προς το Υπουργείο Εξωτερικών
τις παραμονές αποστολής εκστρατευτικού σώματος στη Σμύρνη, τον Μάιο του 1919.
Μεγαλοκονόμος Μ., Η Σμύρνη. Από το αρχείο ενός φωτορεπόρτερ, Ερμής, Αθήνα 1992, σ.67.

8. Ημερήσια Διαταγή 1ης Μαίου 1919 του Προέδρου της κυβερνήσεως
Παρακαλώ όπως ανακοινώσητε [...] εκ μέρους μου Ημερησίαν Διαταγήν.
Απεφασίσθη υπό των Μεγάλων Δυνάμεων η δια του Ελληνικού στρατού κατάληψις της
Σμύρνης και η εξασφάλισις της τάξεως εκεί. Αποστολή τιμητικωτέρα της οποίας σπανίως
ανετέθη εις τμήμα του Εθνικού στρατού, καθ' όλην την μακράν του Ιστορίαν. Γνωρίζω ότι θα
ευρεθήτε εις το ύψος της αποστολής σας και ότι πάντες οι αξιωματικοί και οπλίται θα
αισθανθώσι δικαίαν υπερηφάνειαν διά την αποστολήν ταύτην και ότι θα αναλογίζωνται τας
ευθύνας τας οποίας έκαστος εξ ημών φέρει απέναντι του Έθνους. Είναι ανάγκη έκαστος εκ των
ανδρών της Μεραρχίας να εμπνέηται από την συναίσθησιν ότι ο ίδιος αντιπροσωπεύει την
Ελλάδα και πρέπει ανά πάσαν στιγμήν να ενθυμήται ότι από κάθε λόγον και κάθε πράξιν του,
θα εξαρτάται η προς την Ελλάδα εκτίμησις, ουχί μόνον των Οθωμανών, αλλά και των ξένων
στοιχείων, άτινα πολυάριθμα ευρίσκονται εις την Σμύρνην. [...] Συστάσεις διά την
συμπεριφοράν σας προς τους ομογενείς δεν έχω ανάγκην να σας κάμω. Επί αιώνας ήδη
περιμένομεν την ευτυχή αυτήν ημέραν, χωρίς ποτέ να απελπισθώμεν ούτε εν μέσω των
μεγαλυτέρων συμφορών.Αλλά και προς το Τουρκικόν, το Εβραϊκόν και το Αρμενικόν στοιχείον
και τας διαφόρους Ευρωπαϊκάς παροικίας θα δείξητε διά της συμπεριφοράς σας ότι ο
Ελληνικός στρατός ουχί μόνον δεν υστερεί των Συμμαχικών στρατών κατά την γενναιότητα
και την αυταπάρνησιν και την ευγένειαν της ψυχής, αλλ' ότι διεκδικεί ότι ευρίσκεται εις την
πρώτην γραμμήν του πολιτισμού.Από την εμπιστοσύνην ην θα εμπνεύσητε εις όλα τα ξένα
στοιχεία και προ παντός το πολυαριθμότερον Τουρκικόν, θα εξαρτηθή εν μεγάλω μέτρω η
πραγματοποίησις των Εθνικών μας πόθων.
Αι ευχαί του Έθνους σας συνοδεύουσι.
Ελευθέριος Βενιζέλος."
Χ. Τριανταφυλλίδη, Η Μικρασιατική Εκστρατεία και το Ημερολόγιον ενός οπλίτου, τ. Α', Αθήνα, Δωδώνη, 1984, σ. 25.

9. Αποβίβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη, Ιούνιος 1919

10. 2 Μαΐου 1919, υποδοχή του ελληνικού στρατού στην αποβάθρα της Σμύρνης.
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ.ΙΕ΄, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1978, σ.119.

11. Το θωρηκτό «Λήμνος», του ελληνικού στόλου, στο λιμάνι της Σμύρνης κατά τη διάρκεια
της ελληνικής απόβασης (Μάιος 1919).
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ.ΙΕ΄, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1978, σ.117.

12. Διάγγελμα του Προέδρου της Ελληνικής Κυβερνήσεως προς τον λαόν της Σμύρνης
"Το πλήρωμα του χρόνου ήλθεν. Η Ελλάς εκλήθη υπό του Συνεδρίου της Ειρήνης να
καταλάβη την Σμύρνην, ίνα ασφαλίση την τάξιν. Οι ομογενείς εννοούσι ότι η απόφασις αύτη
ελήφθη, διότι εν τη συνειδήσει των διευθυνόντων το Συνέδριον είναι αποφασισμένη η ένωσις
της Σμύρνης μετά της Ελλάδος. Διατελέσας μέχρι των Βαλκανικών πολέμων υπόδουλος υπό
τον αυτόν ζυγόν,εννοώ καλώς ποία αισθήματα χαράς θα πλημμυρίσωσι σήμερον τας ψυχάς
των Ελλήνων της Μικράς Ασίας. Την εκδήλωσιν των αισθημάτων τούτων δεν εννοώ
βεβαίως να παρεμποδίσω. Αλλά είμαι βέβαιος, ότι η εκδήλωσις αύτη δεν θα λάβη χαρακτήρα
ούτε εχθρικότητος, ούτε υπεροψίας απέναντι ουδενός των συνοίκων στοιχείων του
πληθυσμού. Η εκδήλωσις της πλημμυρούσης χαράς ας συνοδευθή τουναντίον με εκδηλώσεις
των αδελφικών αισθημάτων προς τους συνοίκους πληθυσμούς. Ας δοθή εις αυτούς να
εννοήσουν, ότι δεν εορτάζομεν την κατάλυσιν ενός ζυγού, δια να υποκαταστήσωμεν εις αυτόν
την ιδίαν ημών επικράτησιν επί βλάβη των άλλων. Αλλά ότι η Ελληνική ελευθερία θα φέρη
προς όλους, ανεξαρτήτως φυλής και θρησκεύματος, την ισότητα και την δικαιοσύνην.
Εμπνεόντες εις πάντας τους συνοίκους πληθυσμούς την εμπιστοσύνην ταύτην, δεν μένομεν
μόνον πιστοί εις αυτήν την Εθνικήν μας υπόστασιν, αλλά και εξυπηρετούμεν άριστα αυτά τα
υπέρτερα Εθνικά συμφέροντα. Ιδιαιτέρα προσοχή πρέπει να επιδειχθή προς το Ιταλικόν
στοιχείον. Ας μην παροραθή, ότι η Ιταλία συνήνεσε μετά των λοιπών Συμμάχων εις την
Ελληνικήν κατάληψιν της Σμύρνης. Γνωρίζω ότι η έκκλησίς μου προς την Ελληνικήν Μικράν
Ασίαν δεν γίνεται επί ματαίω και εύχομαι, όσον τάχιστα, δυνηθώ να επισκεφθώ αυτήν,
κομιστής Ευαγγελίου Εθνικής δι' αυτήν αποκαταστάσεως.
Ελευθέριος Βενιζέλος"
Χ. Τριανταφυλλίδης, Η Μικρασιατική Εκστρατεία και το Ημερολόγιον ενός οπλίτου, τ. Α', Αθήνα, Δωδώνη, 1984, σ. 26.

13. Οι Έλληνες της Μικράς Ασίας δέχτηκαν το γεγονός με
ενθουσιασμό, ενώ οι Τούρκοι αντέδρασαν αρνητικά. Με
ευθύνη και των δύο πλευρών σημειώθηκαν από την
πρώτη στιγμή επεισόδια με νεκρούς και τραυματίες.

14. Οι Ιταλοί, που είχαν καταλάβει εδάφη νότια της
ελληνικής ζώνης και διεκδικούσαν και εκείνοι τη
Σμύρνη, δυσαρεστήθηκαν, σε αρκετές περιπτώσεις
υπέθαλπαν ή υποστήριζαν τις τουρκικές επιθέσεις