кальци эрүүл мэндэд

1. Сайн байцгаана уу ?
Бэлтгэсэн банш: Д.Бавууханд 2014.02.27

2. Кальци

3. Хичээлийн агуулга
1. Кальци түүний нэгдлийн шинж чанар
2. Кальци ба эрүүл мэнд
3. Кальци дутагдвал илрэх шинж тэмдэг
4. Кальцийн хэрэглээ
5. Бяцхан зөвөлгөө

4. Химийн тэмдэг ?
Дэс дугаар ?
Атом масс ?
Электроны тоо ?
Протоны тоо ?
Нейтроны тоо ?
Электрон байгуулалт ?

5. Химийн тэмдэг Ca
Дэс дугаар 20
Атом масс 40
Электроны тоо 20
Протоны тоо 20
Нейтроны тоо 20
Электрон байгуулалт 1s22s22p63s23p64s2
Өнгө мөнгөлөг цагаан
Төлөв байдал хатуувтар

6. Кальци түүний нэгдлийн шинж чанар
Кальцийн нэгдэлүүдээс байгальд хамгийн их
тархсан нэгдлүүд нь:гантиг, шохойн, шулуу,
гөлтгөнө зэрэг болно. Мөн хөрс усны
найрлагад кальцийн фосфат байдаг.
Кальцийн оксидийг түүхий шохой гэж
нэрлэдэг. Түүхий шохой нь устай
эрчимтэй нэгдэж кальцийн гидроксид
үүсгэнэ. Кальци нь мөнгөлөг цагаан,
хатуувтар,хөнгөн (d=1.55г/см3) чанарын метал
хайлах ба буцлах темпаратур нь шүлтийн
металаас их болно. Кальци агаарт исэлддэг
тул түүнийг битүү саванд их төлөвт керосин
дотор хадгална.

8. Кальци дутагдвал илрэх шинж
тэмдэг:
1.Бага насны хүүхдүүдэд
голдуу витамин Д дутагдсанаас
кальц гэдэсний ханаар
шимэгдэх нь багасч улмаар
хүүхдийн нурууны болон
хөлийн ясны хэлбэр алдагдах,
нуруу муруйх, хөл майга болдог
ба мөн түүнчлэн хүүхдүүд
өндөр болохгүй байх ба шүдний
паалан хэврэгшиж амархан шүд
цоорох шинжүүд илэрнэ.

9. 1.Ид өсвөр насны хүүхдүүдэд
кальцийн хэрэгцээ ихэсдэг ба энэ
үед шаардлагатай кальциа яснаас
авснаас хүүхэд хөлийн шилбээр
өвдлөө, яс янгинаж өвдлөө,
шөрмөс татлаа гэх мэтээр
зовиурладаг ба энэ үед манай
монголчууд “ өндөр болох гэж
байгаа юм” гэж хэлдэг.

10. KАЛЬЦ ЗҮРХЭНД СӨРӨГ НӨЛӨӨ
ҮЗҮҮЛДЭГ
Өдөр бvр кальцийн бэлдмэл
ууж, сvvн бvтээгдэхvvн
тогтмол хэрэглэдэг 1471
эмэгтэйн биеийн байдлыг
таван жилийн турш ажигласан
бөгөөд зvрх судасны vйл
ажиллагаа нь хэвийн бус
эмэгтэйчvvдийн зvрхний
ажиллагаа аажмаар суларч
байгааг анзаарчээ.

11. Гэсэн ч кальц нь ясны сийрэгжилт болон
даралт ихсэхээс урьдчилан сэргийлдгийг олон
удаагийн судалгаа шинжилгээгээр тогтоогдсон
учир Их Британийн эмч нар дээрх судалгааны
хариунаас эмээж кальцнаас бvрмөсөн
татгалзаж болохгvйг анхааруулж байна.

12. Кальцийн хэрэглээ
Кальц бол хүний биед харьцангуй их хэмжээгээр
агуулагддаг эрдэс бөгөөд үүний 99% нь яс, шүдэнд ба
үлдсэн 1% орчим нь эсийн гаднах шингэн ба зөөлөн
эдэд агуулагддаг ба хувь хүний биеийн онцлогоос
шалтгаалан хэрэгцээ нь янз бүр байдаг.
Энэ чухал эрдэс бодисыг хэрэгцээт хэмжээгээр
хэрэглэснээр яс, шүдний эрүүл байдал болон хэвийн
үйл ажиллагааг хангахад чухал ач холбогдолтой
төдийгүй мэдрэл, булчингийн дамжуулах чанар,
зүрхний хэмнэл, цусны бүлэгнэлтэнд нөлөөлөх гэх
мэт зайлшгүй чухал эрдсийн нэг юм. Мөн
хөгшрөлтийн насанд кальцийг хангалттай хэмжээгээр
хэрэглэх нь ясны гэмтэл бэртлийг харьцангуй
бууруулдаг байна.

13. Бяцхан зөвөлгөө
Тахианы єндєгний хальсны 90 хувь нь
биед амархан шингэдэг карбонат
кальци бєгєєд бие организмд чухал
хэрэгцээтэй бvх бичил элементvvд
байдаг, vvнд зэс, фтор, тємєр, марганец,
молибден, фосфор, хvхэр, кремный,
цайр зэрэг нийт 27 элемент. Эрдэмтэд
єндєгний хальсыг судалж, шинжилгээ
хийжээ.
Тvvний бvтэц хvний яс ба шvдний
бvтэцтэй адилхан гэнэ. Тvvнээс гадна
ясны чємгийг бэхжvvлдэг тул ялангуяа
цацраг идэвхт хордлогын vед тун
чухал.
.

14. Бяцхан зөвөлгөө
Хvvхдvvд болон томчууд єндєгний хальсыг
хэрэглэвэл яс хэврэгжих, vс хугарах, буйлнаас
цус гоожих, єтгєн хатах, уцаартай болох,
нойргvйдэл, астм зэрэг євчнийг эмчилдэг
байна. Жирэмсэн vед, 1-6 насны хvvхдvvд, мєн
єсвєр наснаас 20 нас хvртлээ тvvнийг
хэрэглэвэл нэн тустай.
Кариес, сээр нурууны євчнєєс сэргийлэх,
томчууд ялангуяа хижээл насныхан
остеопорозоос сэргийлэн жилд хоёр удаа
єндєгний хальсыг жижиглэж идэх хэрэгтэй.
Оны эхэнд кальцийн солилцоо удааширсан vед
тvvнийг хэрэглэвэл их ашигтай.

15. Хэрэглэх заавар