EKSETASTEA KAI DIDAKTEA YLH G TAKSHS GENIKOY LYKEIOY
Το Νερό στη Φύση
1. ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ:
Βραχνάκη Αντιγόνης &
Γουγούση Φωτεινής
ΘΕΜΑ:
Νερό Στη Φύση
ΜΑΘΗΜΑ:
Πληροφορική
ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ:
2011-2012
2. μΗ χη ική σύσταση του νερού
μ μ π π πΤο νερό είναι ια χη ική ένωση ου α οτελείται α ό υδρογόνο
και οξυγόνο. Το υδρογόνο
Σχηματίζεται από τις λέξεις “ύδωρ” νερό και “γένεση”
δημιουργία και είναι το ελαφρύτερο χημικό στοιχείο.
Βρίσκεται σε μεγάλη αφθονία γύρω μας, στα άστρα και σε
μεγάλους πλανήτες, αλλά είναι σε πολύ περιορισμένη
παρουσία στην ατμόσφαιρα: περίπου
ένα μέρος ανά ένα εκατομμύριο μέρη. Το οξυγόνο
σχηματίζεται από τις λέξεις “οξύς” και “γίνομαι” και είναι το
δεύτερο πιο απλό στοιχείο της ατμόσφαιρας με όγκο
περίπου
20,95% και βρίσκεται, συνήθως, ενωμένο με άλλα
στοιχεία. Στην αρχή της δημιουργίας του Κόσμου, δεν
υπήρχε ελεύθερο οξυγόνο στην ατμόσφαιρα, σχηματίστηκε
πολύ αργότερα από τη δράση ορισμένων βακτηριδίων.
Σήμερα, το άφθονο οξυγόνο στην ατμόσφαιρα οφείλεται,
κυρίως, στη φωτοσύνθεση, περίπου κατά το ήμισυ από το
φυτοπλαγκτόν στις θάλασσες και κατά το ήμισυ από τα
φυτά της ξηράς.
3. Οι ιδιότητες του νερού
Το νερό φαίνεται να έχει κάποιες “περίεργες” ιδιότητες,
που είναι εξαιρετικά σημαντικές για την
ίδια τη ζωή πάνω στη γη. Αποτελεί το μοναδικό στοιχείο
στη φύση που συναντάται και στις τρεις καταστάσεις της
ύλης: υγρό, στερεό και αέριο.
Είναι πολύ καλός διαλύτης κι έχει υψηλή επιφανειακή
τάση.
Παρουσιάζει τη μεγαλύτερη πυκνότητα στους 4°C, ενώ
όταν παγώνει ή θερμαίνεται διαστέλλεται και παρουσιάζει
μικρότερη πυκνότητα. Το φαινόμενο
της ανώμαλης διαστολής του νερού είναι εξαιρετικά
μεγάλης σημασίας για τη διατήρηση της
ζωής στους υγροτόπους .
Στην ατμόσφαιρα, το νερό συμβάλλει στην
αναπνοή των οργανισμών κι ακόμη μέσω της
απορρόφησης της υπέρυθρης ακτινοβολίας συμβάλλει στη
δημιουργία του φυσικού «φαινομένου
του θερμοκηπίου». Το φαινόμενο αυτό βοηθά στη δια-
τήρηση της ζωής σε σχετικά σταθερές μέσες
θερμοκρασίες, περίπου 14,5°C, ενώ διαφορετικά η
θερμοκρασία πάνω στον
4. πλανήτη θα παρέμενε στους -18°C. Βέβαια, η ανθρώπινη
δραστηριότητα αυξάνει την εκπομπή αερίων, που
προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, με αποτέλεσμα
προκαλείται ανατροπή της ισορροπίας στην ατμόσφαιρα,
μεγαλύτερη παρακράτηση
θερμότητας κοντά στην επιφάνεια της Γης και αύξηση της
μέσης θερμοκρασίας.
Το φυσικό νερό περιέχει ορισμένα ιχνοστοιχεία, δηλαδή
διαλυμένες ουσίες σε πολύ μικρές ποσότητες.
. Ο …Καθαρό νερό
Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι όσο πιο καθαρό
είναι το νερό τόσο καλύτερο είναι. Αλλά, “εντελώς καθαρό”
νερό, δηλαδή νερό που δεν περιέχει τίποτε άλλο, δεν
υπάρχει στη φύση. Μπορούμε να βρούμε μόνο στα
φαρμακεία ή στα νοσοκομεία, σε ορισμένες περιπτώσεις
και σε κάποιες βιομηχανίες, το οποίο ύστερα από
κατάλληλη επεξεργασία (αποστείρωση, απόσταξη κλπ)
χρησιμοποιείται σε ιατρικές και ορισμένες βιομηχανικές
5. εφαρμογές, στην κατασκευή μπαταριών και στην
παραγωγή φαρμάκων. Ωστόσο, το “εντελώς καθαρό” νερό
δεν είναι κατάλληλο για την ανθρώπινη υγεία .Οι ουσίες
αυτές στην ποσότητα με την οποία περιέχονται στο πόσιμο
νερό, προσδιορίζουν και την ποιότητα και καταλληλότητα
του νερού.
μ πΗ ση ασία των υγροτό ων
και το καθεστώς
προστασίας.
Τις τελευταίες δεκαετίες, η περιβαλλοντική, πολιτιστική και
οικονομική αξία των υγροτόπων αναγνωρίζεται διεθνώς. Οι
υγρότοποι φιλοξενούν ένα πλήθος ζωικών και φυτικών
οργανισμών, περιορίζουν τα φαινόμενα πλημμύρας και
συμβάλλουν στην προστασία του υδροφόρου ορίζοντα
από την εισβολή υφάλμυρου νερού ή τη
ρύπανση. Η εξάντληση του γλυκού νερού λόγω φυσικών
φαινομένων, αλλά
6. κυρίως λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας έχει άμεση
επίπτωση στους
ζωντανούς οργανισμούς που στηρίζονται σε αυτό για την
τροφή, την επιβίωση και την αναπαραγωγή τους. Επίσης,
τα μεγάλα τεχνικά έργα για εξασφάλιση νερού για ύδρευση
(φράγματα, εκτροπές, διευθετήσεις ποταμών)
καταστρέφουν φυσικά οικοσυστήματα με
δραματικές, συχνά, επιπτώσεις στους
πληθυσμούς, που μένουν εκεί.
H Συνθήκη Ramsar: Στις 2 Φεβρουαρίου του 1971
υπογράφηκε από τη
χώρα μας η διεθνής Συνθήκη Ramsar,
που στόχο έχει την προστασία των υγροτόπων, της
χλωρίδας και της πανίδας τους. Στον κατάλογο των
προστατευόμενων υγροτόπων ανήκουν 11 υγρότοποι της
χώρας μας:
1) το δέλτα Έβρου,
2) η λίμνη Σμαρίδα και οι λιμνοθάλασσες της Ροδόπης,
3) η Λίμνη Βιστονίδα και το Πόρτο Λάγος,
4) το Δέλτα του Νέστου,
5) η Λίμνη της Κερκίνης (τεχνητή)
6) οι λίμνες Βόλβη και Κορώνεια (λίμνες Λαγκαδά),
7) το Δέλτα των ποταμών Αξιός – Λουδίας - Αλιάκμονας
και η Αλυκή του Κίτρους
στην Πιερία,
7. 8) η Λίμνη Μικρή Πρέσπα,
9) ο Αμβρακικός Κόλπος,
10) η λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου,
11) η λιμνοθάλασσα Κοτύχι και το δάσος της Στροφυλιάς.
Ένα πλήθος άλλων υγροτόπων ανήκουν στο δίκτυο
προστατευόμενων περιοχών Φύση 2000.
Σύμφωνα με τις μέχρι σήμερα καταγραφές, η Ελλάδα
διαθέτει 400 υγροτόπους που καταλαμβάνουν έκταση δύο
εκατομμυρίων στρεμμάτων (πηγή: Ελληνικό Κέντρο
Βιοτόπων-Υγροτόπων), αν και νέες έρευνες αποδεικνύουν
ότι υπάρχουν πολλοί περισσότεροι μικροί υγρότοποι.
Το νερό στη ζωή των φυτών
Στους υγροτόπους συναντά κανείς πολλά είδη βλάστησης,
που για την επιβίωση τους
χρειάζονται νερό. Πολλά φυτικά είδη βοηθούν στη
συγκράτηση του νερού στις λίμνες και
τα ποτάμια και συμβάλλουν στην καθαριότητα του
νερού. Στις όχθες των λιμνών, ποταμών, χειμάρρων και
ρεμάτων, συναντώνται πολλά είδη βλάστησης: ιτιές,
πλατάνια, λεύκες, λυγαριές, σκίνα,
8. μυρτιές, βούρλα, καλάμια. Στην υδάτινη επιφάνεια
συναντώνται άλλα είδη, όπως νούφαρα. Τα
υδρόβια φυτά π.χ. καλάμια φιλτράρουν, καθαρίζουν και
συγκρατούν το νερό προστατεύοντας τις
γύρω περιοχές.
Το νερό μαζί με τα άφθονα θρεπτικά συστατικά
που υπάρχουν στο έδαφος, απορροφάται από τις
ρίζες των φυτών και φτάνει ως τα φύλλα, από
όπου και απομακρύνεται μέσω της διαπνοής. Τα
υδρόβια φυτά σταματούν την ορμή του νερού
μειώνοντας τον κίνδυνο πλημμύρας. Η πλούσια
βλάστηση των υγροτόπων ρυθμίζει την περιεκτικότητα της
ατμόσφαιρας σε διοξείδιο του άνθρακα, συντελεί στη
δημιουργία ενός ήπιου
μικροκλίματος, το οποίο ευνοεί τα φυτά και τα ζώα και
προστατεύει τις καλλιέργειες, που
βρίσκονται κοντά λόγω της γονιμότητας του εδάφους.
Ο ρόλος ορισμένων φυτών στον καθαρισμό του νερού
είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Μικροοργανισμοί που
υπάρχουν στο ριζικό σύστημα ορισμένων ειδών, όπως
είναι τα καλά-
μια ή τα βούρλα έχουν την ικανότητα να καθαρίζουν το
νερό. Σε πολλές πόλεις και χωριά
έχουν αναπτυχθεί «φυσικοί» βιολογικοί καθαρισμοί για την
επεξεργασία των λυμάτων.
9. Τα λύματα διοχετεύονται υπόγεια στις ρίζες επιλεγμένων
ειδών και εκεί καθαρίζονται με
τη βοήθεια των φυτών. Επίσης, ορισμένα είδη φυτών
χρησιμοποιούνται για τη δέσμευση
ορισμένων τοξικών ουσιών (π.χ. βαρέα μέταλλα) από
ρυπασμένες περιοχές ή από τη λάσπη του βυθού
λιμανιών.
ΤΣΟΥΝΑΜΙ
Η ονομασία του, που αποτελεί διεθνή όρο, προέρχεται
από τις ιαπωνικές λέξεις τσου-νάμι (tsu, 津, λιμάνι και
nami, 波, κύμα), που θα μεταφράζονταν στα ελληνικά ως
«κύμα του λιμανιού». Η ονομασία αυτή δόθηκε από τους
Ιάπωνες, που πλήττονται συχνά από αυτά, λόγω του ότι
δεν γίνονται αντιληπτά και δεν αποτελούν κίνδυνο για τα
πλοία στην ανοιχτή θάλασσα, αλλά είναι πολύ
καταστρεπτικά όταν φθάσουν σε παράλιες περιοχές.
Το τσουνάμι πολλοί το αποκαλούν παλιρροιακό κύμα ή
«θαλάσσιο σεισμικό κύμα». Ο πρώτος όρος είναι εντελώς
10. λανθασμένος, καθώς αφορά την 6-ωρη περιοδική
μετατόπιση υδάτινων μαζών της Γης λόγω των βαρυτικών
επιδράσεων από τη Σελήνη και τον Ήλιο που τείνουν να
παραμορφώνουν τη Γη και το καταφέρνουν στο ευκίνητο
μέρος της, την υδρόσφαιρα. Ο δεύτερος όρος αποδίδει πιο
σωστά το φαινόμενο, καθώς το τσουνάμι είναι παράγωγο
οδεύουν κύμα θραύσης, μεγάλης κλίμακας και μελετάται με
σεισμολογικούς όρους. Ωστόσο, αγνοεί άλλες πιθανές
αιτίες που ενδέχεται να προκαλέσουν τσουνάμι.
Παράλληλα, υπάρχει και ο όρος «Μετεο-τσουνάμιι», για
μεγάλα κύματα, που προκαλούνται από μετεωρολογικά
φαινόμενα, που όμως δεν έχουν σχέση με τα πραγματικά
τσουνάμι. Επίσης, συχνά χρησιμοποιείται και ο άτυπος
όρος «Μέγα-τσουνάμιι», που περιγράφει τα πολύ μεγάλα
τσουνάμι.
Όταν τα τσουνάμι φτάνουν στα ρηχά, λόγω της μείωσης
του βάθους αναδιπλώνονται και ενώ χάνουν ταχύτητα,
κερδίζουν σε ύψος
11. Όταν τελικώς σκάσουν στην ακτή, έχουν φτάσει στο
μέγιστο ύψος
Τα κύματα αυτά έχουν μεγάλο μήκος κύματος και
μεταφέρουν τεράστια ποσά ενέργειας. Ενώ μία σειρά
μεγάλων θαλάσσιων κυμάτων, που προκαλούνται από τον
άνεμο, έχει μέγιστο μήκος κύματος (απόσταση από
κορυφή σε κορυφή κύματος) τα 100 - 150 μέτρα και
περιοδικότητα μερικά δευτερόλεπτα, τα τσουνάμι έχουν
τεράστια μήκη κύματος, που μπορεί να φτάσουν τα 100 ή
και τα 200 χιλιόμετρα και περιοδικότητα ακόμα και άνω της
μιας ώρας.
Όσο διαδίδονται στην ανοιχτή θάλασσα με μεγάλο βάθος,
έχουν ελάχιστο ύψος, που δεν ξεπερνά συνήθως τα 1 - 2
μέτρα και ταξιδεύουν προς όλες τις επιτρεπτές από τον
αρχικό σχηματισμό του μετώπου, κατευθύνσεις, με
ταχύτητα 700 - 800 χλμ/ώρα. Παρά την τρομακτική αυτή
ταχύτητα, δεν γίνονται αντιληπτά, από τα πλοία στην
ανοιχτή θάλασσα, ούτε καν από βάρκες, καθώς φαίνονται,
ως μία φουσκοθαλασσιά (λείας και αδιάσπαστης
επιφάνειας, με κορυφές που δεν σκάνε, ούτε ασπρίζουν),
που περνάει «σαν αστραπή» και φεύγει.
Φθάνοντας όμως στα ρηχά, λόγω της μείωσης του βάθους
αναδιπλώνονται και ενώ χάνουν ταχύτητα, κερδίζουν σε
12. ύψος. Όταν τελικώς «σκάσουν» στην ακτή, αν και η
ταχύτητα πρόσκρουσης συνήθως είναι 40 χλμ/ώρα, το
τελικό τους ύψος μπορεί να ποικίλλει από 5 μέχρι 15
μέτρα, αν και θεωρητικά μπορεί να φτάσει και τα 50 μέτρα
(το σενάριο της πιθανής κατάρρευσης ηφαιστείου στο νησί
La Palma
[2]
) ή και πολύ υψηλότερα σε συμβάν
πρόσκρουσης με αστεροειδή ή κομήτη. Πρακτικά όμως
αρκεί να φτάσει τα 2 μέτρα, για να υπάρξουν ζημιές και
θύματα.
ΠΛΗΜΜΥΡΑ
13. Μία πλημμύρα είναι η υπερχείλιση του επιπλέον νερού
που καλύπτει τη ξηρά. Η οδηγία της ΕΕ για τις πλημμύρες
ορίζει μια πλημμύρα ως προσωρινή κάλυψη από νερό
εδάφους το οποίο υπό φυσιολογικές συνθήκες δεν
καλύπτεται από νερό.
[1]
Κατά η έννοια του «ρέοντος
νερού», μπορεί επίσης να εφαρμοστεί στην εισροή της
παλίρροιας. Οι πλημμύρες μπορεί να προκύψουν από τον
όγκο νερού μέσα σε ένα σώμα του ύδατος, όπως ένα
ποτάμι ή λίμνη, η οποία υπερχειλίζει ή σπάει τα
αναχώματα, με αποτέλεσμα το νερό να διαφύγει από τα
συνήθη όριά του, ενώ το μέγεθος της λίμνης ή άλλου
φορέα του νερού που ποικίλλει ανάλογα με τις εποχιακές
αλλαγές στις βροχοπτώσεις και στα χιόνια που λιώνουν,
δεν είναι μια σημαντική πλημμύρα εκτός αν τέτοιες
διαρροές νερού θέσουν σε κίνδυνο τις εκτάσεις που
χρησιμοποιούνται από τον άνθρωπο σαν ένα χωριό, πόλη
ή άλλη κατοικημένη περιοχή.
Οι πλημμύρες μπορεί επίσης να εμφανιστούν στα ποτάμια,
όταν ροή υπερβαίνει την χωρητικότητα του καναλιού του
ποταμού, ιδίως σε στροφές ή μαιάνδρους. Οι πλημμύρες
συχνά προκαλούν ζημιές σε σπίτια και επιχειρήσεις,
εφόσον έχουν τοποθετηθεί σε φυσικές περιοχές
κατάκλισης των ποταμών. Ενώ οι ζημίες από τις
πλημμύρες μπορεί να έχουν σχεδόν εξαλειφθεί με την
14. απομάκρυνση του ανθρώπου από τους ποταμούς και
άλλους φορείς του νερού, δεδομένου ότι ανέκαθεν, οι
άνθρωποι έχουν ζήσει και εργαστεί κοντά το νερό για να
αναζητήσουν τροφή και να αξιοποιήσει τα οφέλη της
φθηνής και εύκολης μετακίνησης και το εμπόριο με το να
είναι κοντά νερό. Ότι οι άνθρωποι συνεχίζουν να
κατοικήσουν περιοχές που απειλούνται με ζημίες από
πλημμύρες είναι απόδειξη ότι η αξία του να ζουν κοντά στο
νερό υπερβαίνει το κόστος των επαναλαμβανόμενων
περιοδικών πλημμύρων.
ΒΡΟΧΗ
Η Βροχή ή βροχόπτωση ή υδατόπτωση είναι μια υγρή
κατακρήμνιση και ανήκει στα υδατώδη μετεωρολογικά
κατακρημνίσματα ή υδρομετέωρα όπως ονομάζονται τα
15. διάφορα φαινόμενα του υετού, του οποίου άλλα επίσης
είδη είναι το χιονόνερο, το χιόνι και το χαλάζι.
Για να συμβεί το φαινόμενο στη Γη, χρειάζεται ένα πυκνό
στρώμα της ατμόσφαιρας με θερμοκρασία πάνω από το
σημείο τήξης του νερού (δηλαδή πάνω από 0 °C) (σχετικά)
κοντά στην επιφάνεια της Γης. Η συγκέντρωση των
ατμοσφαιρικών υδρατμών πρέπει να είναι αρκετά υψηλή
ώστε αυτοί να υγροποιηθούν και να σχηματίσουν σταγόνες
(υγρού) νερού, αρκετά βαριές ώστε να πέσουν ως την
επιφάνεια. Τρεις (3) δυνατότητες (και οι συνδυασμοί τους)
υπάρχουν για να προκληθεί βροχή:
1. Να ψυχθεί ο αέρας (δηλαδή να ελαττωθεί η
θερμοκρασία του), ώατε να ελαττωθεί η ικανότητά του
να συγκρατεί τους υδρατμούς σε αέρια μορφή ή σε
μορφή μικρών (υγρών) σταγονιδίων σε κολλοειδή
διασπορά (νέφη).
2. Να αυξηθεί η ατμοσφαιρική πίεση ώστε να ελαττωθεί
η ικανότητά του να συγκρατεί τους υδρατμούς σε
αέρια μορφή ή σε μορφή μικρών σταγονιδίων σε
κολλοειδή διασπορά (νέφη).
3. Να αυξηθεί η συγκέντρωση της υγρασίας, ώστε αυτή
να υπερβεί την ικανότητα συγκράτησής της για τη
συγκεκριμένη θερμοκρασία και πίεση.
16. Σε μερικές περιπτώσεις οι σταγόνες της βροχής
εξατμίζονται πριν φτάσουν στην επιφάνεια. Τα σταγονίδια
νερού συνενώνονται σε μεγαλύτερα μέσω της σύγκρουσης
μεταξύ τους μέσα στα σύννεφα. Το τελικό μέγεθος των
σταγόνων ποικίλλει. Η κανονική βροχή, σε (σχετικά) μη
ρυπασμένη (ατμοσφαιρικά) περιοχή έχει pH της τάξης του
5,2, κάνοντάς την ελαφρά όξινη
[1]
.
Ο υπερκορεσμός της υγρασίας συνδέεται με τα μέτωπα
καιρού, που αποτελούν την κύρια μέθοδο πρόγνωσης
επερχόμενης βροχόπτωσης. Αν συνυπάρχουν αρκετή
υγρασία και ανωδικά ρεύματα αέρα σε έναν τόπο, τότε
πέφτει βροχή σε λεπτές σταγόνες. Σε ορεινές περιοχές,
είναι πολύ πιθανό να πέσουν έντονες βροχές στην πλευρά
που έχει πρόσβαση σε υγρό αέρα. Αντίθετα, στην απάνεμη
πλευρά συχνά σχηματίζεται ξηρό έως ερημικό κλίμα.
Η ποικιλία της ζωής, η καλή καρποφορία της Γης
εξαρτώνται από την ποσότητα του νερού που θα πέσει στη
Γη. Το νερό της βροχής δεν είναι απόλυτα καθαρό, ιδίως
στις βιομηχανικές περιοχές. Επειδή το νερό έχει πολλές
διαλυτικές ιδιότητες, διαλύει ακόμη και τα αέρια που
βρίσκονται στην ατμόσφαιρα έχει ως συνέπεια να
παρουσιάζει γεύση όξινη, εξ ου και "όξινη βροχή". Επίσης
καθώς πέφτει παρασύρει και άλλες ουσίες που δεν
διαλύονται στο νερό ή δεν πρόλαβε να διαλύσει. Έτσι η
17. βροχή κατά την πτώση της παρασύρει κονιορτό, καπνιές
καθώς και άλλα συστατικά που μολύνουν την ατμόσφαιρα.
Και αυτό γίνεται αντιληπτό από τα λασπώδη κατάλοιπα με
τα οποία λερώνονται αντικείμενα, αυτοκίνητα κ.λπ. όταν
βρίσκονται σε ακάλυπτους χώρους.
Μερικές φορές η βροχή είναι κοκκινωπή. Τέτοια βροχή
παρατηρείται και στην Ελλάδα όπως και σ΄ άλλες
Μεσογειακές Χώρες, γνωστές και ως "αιματοειδείς βροχές".
Αυτές οφείλονται σε ανέμους νοτίων διευθύνσεων, που
μεταφέρουν από την Β. Αφρική πολύ λεπτή κοκκινωπή
άμμο, που όμως η βροχή την παρασύρει κατά την πτώση
της.
Η βροχή σχηματίζεται όταν τα μόρια των υδρατμών που
υπάρχουν στην ατμόσφαιρα δημιουργούν τα νέφη ή
σύννεφα, τα οποία με την σειρά τους συμπυκνώνονται
πάνω σε ένα κέντρο συμπύκνωσης, συνήθως έναν κόκκο
σκόνης, αρχίζοντας έτσι να σχηματίζουν σταγόνες. Όταν η
μάζα της σταγόνας ξεπεράσει ένα συγκεκριμένο όριο,
έλκεται λόγω βαρύτητας και πέφτει στη γη. Μερικές φορές,
η βροχή δεν φθάνει στο έδαφος όταν ο αέρας ανάμεσα στα
σύννεφα και στο έδαφος είναι πολύ ξηρός. Η διάμετρος
των σταγονιδίων της βροχής που φθάνουν μέχρι την
επιφάνεια της Γης κυμαίνεται από 0,05-0,06 εκ. Όταν
βεβαίως έλθουν σε επαφή με ψυχρή επιφάνεια μπορεί και
18. να παγώσουν. Τα νέφη που δίνουν βροχές είναι από μεν
τα στρωματόμορφα: οι σωρειτομελανίες και οι
στρωματοσωρείτες που δίνουν μεγάλης διάρκειας
κανονική βροχή ή βροχή ψεκάδων, ενώ από τα
σωρειτόμορφα νέφη: τα μελανοστρώματα και τα
υψιστρώματα πέφτει ραγδαία βροχή ή όμβροι, αλλά μικρής
διάρκειας.
Κατηγορίες
Η πτώση βροχής από τα σύννεφα ονομάζεται
βροχόπτωση. Η ένταση της βροχόπτωσης μετριέται με
βάση τα χιλιοστά βροχής που πέφτουν ανά ώρα και
μετριέται με ειδικό όργανο, το βροχόμετρο. Οι
Μετεωρολόγοι ανάλογα με την ένταση της βροχόπτωσης
19. την διακρίνουν στις ακόλουθες κατηγορίες ανάλογα με το
παρατηρούμενο ύψος βροχής:
• Ασθενής: < 2 mm/h. Συνήθως φθάνει τα 0,5 mm/h. Η
βροχή αυτή προέρχεται από στρωματόμορφα
σύννεφα πάχους μικρότερου των 2 χλμ.
• Μέτρια: 2-6 mm/h.
• Ισχυρή: >6 mm/h. Επίσης και όταν το ύψος της
βροχής σε μισή ώρα είναι μεγαλύτερο των 4 mm. Η
βροχή αυτή είναι απότομη με μεγάλες σταγόνες και
πολλές φορές συνοδεύεται και από χαλάζι.
Επίσης ανάλογα με τον τρόπο σχηματισμού των
βροχοπτώσεων οι βροχές διακρίνονται σε:
• Βροχές κατακόρυφης μεταφοράς: Ο τύπος αυτός της
βροχής προέρχεται από σύννεφα ανοδικών
ρευμάτων δηλαδή από σωρείτες και σωρειτομελανίες.
Οι Χώρες που βρίσκονται μακριά από τον Ισημερινό
έχουν βροχές αυτού του τύπου, κυρίως το Καλοκαίρι.
• Βροχές του Ανάγλυφου ή Ορογραφικές βροχές: Οι
βροχές αυτού του τύπου παρατηρούνται κυρίως στις
βουνοπλαγιές που έχουν προσανατολισμό προς τις
ακτές. Ο αέρας που πνέει πάνω από τις θάλασσες και
του Ωκεανούς είναι πλούσιος σε υδρατμούς. Όταν
φθάσει στη ξηρά έχει να υπερπηδήσει τις εξάρσεις
20. (βουνά) που θα συναντήσει. Καθώς ανυψώνεται
λοιπόν πάνω στις βουνοπλαγιές ψύχεται, οι υδρατμοί
συμπυκνώνονται και τους εγκαταλείπει ως βροχή.
Έτσι στη συνέχεια όταν ο αέρας κατέρχεται από την
άλλη πλευρά τις βουνοπλαγιές είναι σχεδόν χωρίς
υδρατμούς. Γι΄ αυτό και οι βουνοπλαγιές που έχουν
προσανατολισμό αντίθετα των ακτών έχουν γενικά
κλίμα ξηρό.
• Μετωπικές βροχές ή Βροχές μετώπου: Στις
περισσότερες περιοχές της Υδρογείου ο
σπουδαιότερος τύπος βροχοπτώσεων είναι οι
"Μετωπικές βροχές". Καλύπτουν πολλές εκατοντάδες
χιλιομέτρων μόνο σε μία ημέρα. Δημιουργούνται όταν
οι άνεμοι μεταφέρουν θερμότητα από τις τροπικές
περιοχές προς τους Πόλους και στα μέσα
γεωγραφικά πλάτη. Ενώ άλλοι άνεμοι αντιθέτων
διευθύνσεων από τις αρκτικές περιοχές πνέουν προς
τον Ισημερινό. Στην περιοχή που συναντώνται
σχηματίζουν μέτωπο. Επίσης σχηματίζεται ύφεση
καθώς ο θερμός αέρας ανέρχεται πάνω από τον
ψυχρό. Αυτή η ύφεση δημιουργεί συχνά σταθερή
βροχή σε περιοχές μεγάλης έκτασης.
• Όξινη βροχή (κύριο άρθρο) (acid rain) ονομάζεται
αφύσικα όξινων μετεωρολογικών κατακρημνισμάτων,
21. όπως π.χ. βροχή, χαλάζι, χιόνι, ομίχλη, πάχνη, ως
και ξηρή σκόνη. Το επίθετο αφύσικα χρησιμοποιείται
γιατί συνήθως και η φυσιολογική βροχή έχει όξινο
χαρακτήρα, λόγω της διάλυσης σε αυτήν αερίων
συστατικών της με όξινη συμπεριφορά, όπως π.χ. το
διοξείδιο του άνθρακα (CO2). Ο όρος όξινη βροχή
αναφέρεται στην παρουσία σε αυτήν όξινων
διαλυμένων ρύπων, δηλαδή ουσιών (αερίων ή μη)
που δεν αποτελούν φυσιολογικά χαρακτηριστικά της
καθαρής ατμόσφαιρας, αλλά είναι προϊόντα
ανθρώπινης δραστηριότητας ή άλλων ρυπογόνων
αιτιών (π.χ. ηφαιστειακής δραστηριότητας). Επειδή τα
διάφορα καυσαέρια ορυκτών καυσίμων, όπως το
πετρέλαιο και οι γαιάνθρακες, περιέχουν συχνά
(όξινα) οξείδια του θείου και του αζώτου, μεταξύ
άλλων, παράγεται όξινη βροχή που περιέχει σε
διάλυση τα αντίστοιχα οξέα
[2]
. H όξινη βροχή επιφέρει
καταστροφικά αποτελέσματα
[3]
σε οικοσυστήματα,
καλλιέργειες, πολιτιστικά μνημεία και περιουσιακά
στοιχεία των πολιτών (π.χ. αυτοκίνητα). Οι βαριές
επιπτώσεις του φαινομένου ανάγκασαν, τα τελευταία
χρόνια, πολλές κυβερνήσεις να επιβάλλουν νόμους
και άλλα μέτρα με σκοπό τη μείωση, τουλάχιστον, του
φαινομένου και άρα των επιπτώσεών του.
22. ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΕΣ
Σε πολλούς ποταμούς το επίπεδο της κοίτης
μεταβάλλεται πολλές φορές από ψηλότερα σε
χαμηλότερα ή και αντίστροφα. Η πτώση του νερού
προκαλείται, όταν το νερό του ποταμού κατά την
πορεία του, διερχόμενο πάνω από ανθεκτικό στη
διάβρωση πέτρωμα, συναντά λιγότερο ανθεκτικό
πέτρωμα το οποίο και στη συνέχεια παρασύρει
δημιουργώντας ανισόπεδες κοίτες, ή όσες φορές, ενώ
ρέει σε κοίτη από ανθεκτικά πετρώματα, συναντά
καθίζηση εδάφους που έχει προκληθεί από
οιαδήποτε άλλη αιτία.
Οι καταρράκτες διακρίνονται, είτε λόγω του μεγάλου
ύψους κατακρήμνισης του νερού και της
θεαματικότητάς τους, που παρέχουν, είτε λόγω του
μεγάλου όγκου των κατακρημνισμένων νερών και
αποτελούν ένα από τα πιο θεαματικά φυσικά
φαινόμενα. Η δύναμη, με την οποία πέφτουν τα νερά
των καταρρακτών, αποδίνοντας πολύτιμο έργο,
έδωσε στους ανθρώπους την ιδέα να κατασκευάσουν
υδροηλεκτρικούς σταθμούς, με αποτέλεσμα την
23. εγκατάσταση βιομηχανικών οικισμών κοντά στους
καταρράκτες.
Στοιχεία - είδη
Κύρια στοιχεία ενός καταρράκτη είναι το εύρος του
χείλους του, το ύψος του, (ύψος υδατόπτωσης), η
κλίση του και ο όγκος του καταρρέοντος νερού ανά
ώρα, ή 12ωρο, ή 24ωρο.
Από τα παραπάνω στοιχεία ορίζονται και τα είδη των
καταρρακτών καθώς και η δυνατότητα
υδροηλεκτρικής εκμετάλλευσής των. Κυριότερα είδη
καταρρακτών είναι οι κάθετοι, οι περισσότερο
θεαματικοί, οι επικλινείς που η υδατόπτωση
συνεχίζεται σε επικλινές σκληρό πέτρωμα, και οι
βαθμιδωτοί όπου η υδατόπτωση γίνεται τμηματικά,
κατά βαθμίδες.
Ανεξάρτητα των παραπάνω υπάρχουν και οι τεχνητοί
καταρράκτες που δημιουργούνται στα μεγάλα
υδροφράγματα μέχρι και οι πολύ μικροί τεχνητοί, με
ανακύκλωση του νερού για διακοσμήσεις υπαίθριων
και εσωτερικών χώρων.
24. Σημειώνεται ότι η αρχαιότερη αναφορά σε
καταρράκτες αφορούσε τον Νείλο ποταμό, η κοίτη του
οποίου παρουσίαζε μικρές ανωμαλίες, ασήμαντες σε
σύγκριση με τους σήμερα γνωστούς.
Σημαντικότεροι καταρράκτες
.
Οι καταρράκτες της Έδεσσας
Ο ψηλότερος καταρράκτης στον πλανήτη μας είναι o
Καταρράκτης του Έιντζελ (Πεμόν Kerepakupai-merú)
στον ποταμό Καρόνι στο Μπολίβαρ της Ν.Α.
Βενεζουέλας, που κατακρημνίζεται από επίπεδο
κοίτης από χαλαζία και χύνεται σε δύο βαθμίδες από
25. ύψος 980 μέτρων. Οι μεγάλοι καταρράκτες Βικτωρίας
στον ποταμό Ζαμβέζη στη Ροδεσία έχουν πλάτος
περίπου 1 1/2 χλμ. και ύψος 122 μέτρα. Οι
καταρράκτες του Νιαγάρα και της Βικτωρίας
θεωρούνται οι μεγαλύτεροι από άποψη όγκου
χυνόμενου νερού. Οι καταρράκτες Γκρέητ του Μιζούρι
και Σπίνιγκαν του ποταμού Αγίου Μαυρικίου,
παρέχουν μεγάλες ποσότητες υδροηλεκτρικής
ενέργειας.
Οι σημαντικότεροι καταρράκτες της Ελλάδας είναι οι
καταρράκτες του ποταμού Βόδα της Έδεσσας των
οποίων η υδατόπτωση χρησιμοποιείται στη
παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
26. ΘΑΛΑΣΣΑ
Με τον όρο Θάλασσα εννοείται μια μεγάλη έκταση
αλμυρού ύδατος και η έννοια συνδέεται με κάποιον
ωκεανό ή μια μεγάλη λίμνη, συνήθως με αλμυρό νερό που
δεν έχει φυσική έξοδο. Ο όρος συχνά χρησιμοποιείται ως
υποκατάστατο του Ωκεανός, αν και η χρήση της στη
Γεωγραφία είναι αυστηρά καθορισμένη, (βλ. για
παράδειγμα Τροπικές θάλασσες).
27. Κατά την Ελληνική Μυθολογία η Θάλασσα ήταν
αρχέγονη ιδεατή ανθρωπόμορφη θεότητα που κατέληξε
δευτερεύουα μετά τον Ποσειδώνα.
Γενικά
Α. Από την άποψη της Ναυτικής γεωγραφίας Θάλασσα
καλείται η υγρή μάζα που καλύπτει τα 3/4 της επιφάνειας
της Γης. Η τεράστια αυτή υγρή έκταση διακρίνεται σε επί
μέρους εκτάσεις ανάλογα με τους χώρους που
καταλαμβάνουν αυτές. Οι πολύ μεγάλες θαλάσσιες
εκτάσεις ονομάζονται Ωκεανοί οι οποίοι και
καταλαμβάνουν συνολική επιφάνεια 354 εκατομ. τετρ.
χιλιόμετρα.
Θαλάσσιες εκτάσεις μικρότερες των Ωκεανών που
σχηματίζονται ανάμεσα σε νησιά ή σε μεγάλες εκτάσεις
ξηράς ονομάζονται Θάλασσες (Μεσόγειος, Βόρειος,
Αντιλλών). Όταν η έκτασή τους είναι ακόμη μικρότερη
ονομάζονται πελάγη, όπως το Αιγαίο, το Ιόνιο κλπ. Όταν
δε μια θαλάσσια έκταση περιορίζεται έντονα από τη ξηρά
τότε ονομάζεται κόλπος.
28. Β. Από την άποψη του Διεθνούς δικαίου η θάλασσα
διακρίνεται σε Χωρικά ύδατα, Οικονομική ζώνη και
Αιγιαλίτιδα ζώνη που υπάγονται στη κυριαρχία της
παράκτιας χώρας, τις κλειστές θάλασσες που
περιβάλλονται από στεριά π.χ. Νεκρά θάλασσα) που
ανήκουν στη κυριαρχία του παράκτιου ή παράκτιων
χωρών, στις εσωτερικές θάλασσες που περιβάλλονται από
ξηρά αλλά συγκοινωνούν με την ανοιχτή θάλασσα όπως η
Αζοφική που ταυτίζεται με αυτή και τέλος τις «ανοικτές
θάλασσες» ή Διεθνή ύδατα που δεν υπάγονται σε κανενός
κράτους τη δικαιοδοσία.
Γ. Από πλευράς Μετεωρολογίας η θάλασσα διακρίνεται σε
διάφορες κατηγορίες ανάλογα με τη κατάστασή της
(κατάσταση θαλάσσης) π.χ. γαλήνια, ταραγμένη,
κυματώδη κλπ.
29. ΛΙΜΝΗ
Ως λίμνη νοείται ο υγροβιότοπος που αποτελείται απο
μάζες νερού, γλυκού ή αλμυρού, συγκεντρωμένες σε
κοιλότητες της επιφάνειας της γης, φαινομενικά στάσιμες
και χωρίς άμεση επικοινωνία με τη θάλασσα. Τα βάθη των
λιμνών είναι σχετικά μικρά σε σχέση με των Ωκεανών και
των Θαλασσών.
Γεωγραφικά περιοχές χωρίς λίμνες παρατηρούνται οι
έρημοι, ενώ αντίθετα παρατηρούνται και συστάδες λιμνών
σε ορισμένες περιοχές π.χ. Φινλανδία η Χώρα των 1000
λιμνών. Μεγαλύτερη σε έκταση λίμνη του κόσμου είναι η
Κασπία θάλασσα (438.000 τ.χλμ), και σε βάθος η Βαϊκάλη
(1.637 μ.) ενώ η μοναδική στην οποία υφίσταται
αρχιπέλαγος είναι η λίμνη Νικαράγουα.
30. Μεγαλύτερες λίμνες
Ακολουθεί πίνακας με τις μεγαλύτερες σε έκταση λίμνες
του κόσμου άνω των 10.000 τ.χλμ.:
1. Κασπία Θάλασσα (Ασία) 438.000 τ.χλμ.
2. Μίτσιγκαν-Χούρον (Αμερική) 117.000 τ.χλμ.
3. Σουπίριορ (Αμερική) 82.350 τ.χλμ.
4. Βικτωρία (λίμνη) (Αφρική) 68.500 τ.χλμ.
5. Αράλη (Ασία) 67.800 τ.χλμ.
6. Ταγκανίκα (λίμνη) (Αφρική) 35.100 τ.χλμ
7. Βαϊκάλη (Ασία) 34.930 τ.χλμ.
8. Νυάσσα (Αφρική) 31.000 τ.χλμ.
9. Μεγάλη λίμνη των Άρκτων (Β. Αμερική) 29.000 τ.χλμ.
10. Μεγάλη λίμνη των Σκλάβων (Β. Αμερική) 26.000
τ.χλμ.
11. Ήρι (Β. Αμερική) 25.800 τ.χλμ.
12. Ουΐνιπεγκ (Β.Αμερική) 24.600 τ.χλμ.
13. Μπαλκάς (Ασία) 20.600 τ.χλμ.
