Τα βίντεο του θαυμαστου κόσμου της χημείας για την πιστοποιηση β επιπεδου των χημικών στο γυμνάσιο. Ελπίζω αυτή η συλλογή με τις σύντομες περιγραφές να βοηθήσει τους συναλδέλφους .

1. ΟΞΕΑ ΒΑΣΕΙΣ ΑΛΑΤΑ
Επίδραση των οξέων στο
χρώμα των δεικτών
Σε αυτό το πείραμα χρησιμοποιείται ο εργαστηριακός δείκτης πορτοκαλί του μεθυλίου και δύο φυσικοί δείκτες, ο ζωμός του κόκκινου
λάχανου και το τσάι. Οι τρείς δείκτες προστίθενται σε απεσταγμένο νερό και ξίδι και παρατηρείται η αλλαγή του χρώματός τους στο
όξινο διάλυμα του ξιδιού.
Επίδραση του υδροχλωρικού
οξέος σε Mg, Zn και Cu
Σε αυτό το πείραμα προστίθεται διάλυμα υδροχλωρικού οξέος σε ρινίσματα μετάλλων όπως, μαγνήσιο (Mg), ψευδάργυρος (Zn) και
χαλκός (Cu). Μερικά από τα μέταλλα αντιδρούν και παράγεται υδρογόνο.
HCl (aq) + M (s) —› . . . + H2(g)
M=μέταλλο
Η ύπαρξη του υδρογόνου διαπιστώνεται από τον κρότο που προκαλείται αν πλησιάσουμε μια φλόγα στο χείλος του δοκιμαστικού
σωλήνα.
Επίδραση του υδροχλωρικού
οξέος σε μάρμαρο
Σε αυτό το πείραμα προστίθεται διάλυμα υδροχλωρικού οξέος σε δοκιμαστικό σωλήνα που περιέχει τριμένο μάρμαρο, που είναι ένα
ανθρακικό άλας του ασβεστίου (CaCO3). Παρατηρείται αντίδραση και παραγωγή αερίου.
Το αέριο που παράγεται είναι το διοξείδιο του άνθρακα (CO2), αφού θολώνει το ασβεστόνερο.
Ιοντισμός υδροχλωρικού
οξέος στο νερό
Σε αυτό το βίντεο μπορείς να παρακολουθήσεις σε μικροσκοπικό επίπεδο τον ιοντισμό του υδροχλωρίου στο νερό, δηλαδή την
απελευθέρωση κατιόντων υδρογόνου και ανιόντων χλωρίου. HCl(aq) —› Η
+
(aq) + Cl
-
(aq)
Ο ιοντισμός αυτός γίνεται με τη βοήθεια των μορίων του νερού.
Παρασκευή ανθρακικού
οξέος από διοξείδιο του
άνθρακα
Σε αυτό το πείραμα μπορείς να παρακολουθήσεις την παρασκευή ανθρακικού οξέος από την αντίδραση του διοξειδίου του άνθρακα με
το νερό.
CO2(g) +H20(l) —› H2CO3(aq)
Το διοξείδιο του άνθρακα παράγεται από την καύση του άνθρακα.
Η αγωγιμότητα των
διαλυμάτων των οξέων
Σε αυτό το πείραμα μπορείς να παρακολουθήσεις το αποτέλεσμα της βύθισης δύο αγωγών ενός ηλεκτρικού κυκλώματος, που
αποτελείται επίσης από μια μπαταρία και ένα λαμπάκι, σε διάφορα διαλύματα μεταξύ των οποίων και διαλύματα οξέων.
(Δ/ΜΑ ΖΑΧΑΡΗΣ , ΑΠΟΣΤΑΓΜΕΝΟΥ ΝΕΡΟΥ )Παρατηρείται ότι στα διαλύματα των οξέων το λαμπάκι ανάβει. Συνεπώς τα διαλύματα των
οξέων επιτρέπουν τη διέλευση του ηλεκτρικού ρεύματος.
H δημιουργία της όξινης
βροχής
Σε αυτό το βίντεο μπορείς να παρακολουθήσεις τη διαδικασία σχηματισμού της όξινης βροχής από τα οξείδια των αμετάλλων που
αποτελούν συστατικά των βιομηχανικών αέριων ρύπων.
Επίδραση των βάσεων στο
χρώμα των δεικτών
Σε αυτό το πείραμα ως δείκτης χρησιμοποιείται ο ζωμός του κόκκινου λάχανου. Το χρώμα του στο νερό είναι μωβ. Ο δείκτης
προστίθεται σε διαλύματα δύο βάσεων (υδροξείδιο του νατρίου και ασβεστόνερο) και το χρώμα τους αλλάζει σε πράσινο.
Παναγιώτης Κοτσίκης_ΠΕ04.02

2. Διάσταση υδροξειδίου του
νατρίου στο νερό
Σε αυτό το βίντεο μπορείς να παρακολουθήσεις σε μικροσκοπικό επίπεδο τη διάσταση του υδροξειδίου του νατρίου στο νερό, δηλαδή
την απελευθέρωση κατιόντων νατρίου και ανιόντων υδροξυλίου.
Το υδροξείδιο του νατρίου είναι κρυσταλλική ένωση. Τα δύο ιόντα υπάρχουν και στον κρύσταλλο.
Ουσιαστικά γίνεται διάσταση του κρυστάλλου με τη βοήθεια των μορίων του νερού.
Παρασκευή βάσεων απο
οξείδια των μετάλλων
Σε αυτό το πείραμα μπορείς να παρακολουθήσεις την παρασκευή διαλυμάτων βάσεων από την αντίδραση οξειδίων των μετάλλων με το
νερό. Συγκεκριμένα, στα στερεά οξείδια του σιδήρου (Fe2O3), του χαλκού (CuO), του μαγνησίου (MgO) και του ασβεστίου (CaO)
προστίθεται νερό. Όλα είναι λίγο έως πολύ δυσδιάλυτα στο νερό. Παρόλα αυτά μερικά από αυτά αντιδρούν με το νερό και δίνουν
βασικά διαλύματα.
Η αγωγιμότητα των
διαλυμάτων των βάσεων
Σε αυτό το πείραμα μπορείς να παρακολουθήσεις το αποτέλεσμα της βύθισης δύο αγωγών ενός ηλεκτρικού κυκλώματος, που
αποτελείται επίσης από μια μπαταρία και ένα λαμπάκι, σε διαλύματα των βάσεων υδροξειδίου του νατρίου, υδροξειδίου του καλίου
και υδροξειδίου του ασβεστίου. Παρατηρείται ότι στα διαλύματα των βάσεων το λαμπάκι ανάβει. Συνεπώς τα διαλύματα των βάσεων
επιτρέπουν τη διέλευση του ηλεκτρικού ρεύματος.
Σταδιακή ανάμιξη
διαλυμάτων NaOH και HCl
Σε αυτό το πείραμα προστίθεται σταδιακά ένα διάλυμα βάσης σε ένα διάλυμα οξέος. Το pH του διαλύματος παρακολουθείται με
πεχαμετρικό χαρτί. Διαπιστώνεται ότι σε κάποια στιγμή το χρώμα του χαρτιού γίνεται ίδιο με το χρώμα του στο καθαρό νερό. Συνεπώς,
το διάλυμα στο σημείο αυτό είναι ουδέτερο.
Η αντίδραση του HCl με το
NaOH στο νερό
Σε αυτό το βίντεο παρουσιάζεται σε μικροσκοπικό επίπεδο η αντίδραση του υδροχλωρικού οξέος με το υδροξείδιο του νατρίου στο
νερό. Τα κατιόντα υδρογόνου ενώνονται με τα ανιόντα υδροξυλίου και σχηματίζουν μόρια νερού.
Εξάτμιση διαλύματος μετά
την εξουδετέρωση
Σε αυτό το πείραμα μια μικρή ποσότητα του τελικού ουδέτερου διαλύματος, που προέκυψε από την εξουδετέρωση διαλύματος
υδροχλωρικού οξέος από διάλυμα υδροξειδίου του νατρίου, θερμαίνεται με αποτέλεσμα να εξατμιστεί όλο το νερό. Στην κάψα
παραμένει μια λευκή κρυσταλλική ουσία. Είναι το χλωριούχο νάτριο, το άλας που προέκυψε από την εξουδετέρωση και είναι διαλυτό
στο νερό.
Διάσταση χλωριούχου
νατρίου
Σε αυτήν την παρουσίαση μπορείς να παρακολουθήσεις τη κρυσταλλική δομή του χλωριούχου νατρίου και την καταστροφή των
κρυστάλλων του από τα μόρια του νερού.
Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τη διάσταση του χλωριούχου νατρίου όταν διαλύεται στο νερό.
Παρασκευή δυσδιάλυτου
άλατος
Σε αυτό το πείραμα ένα διάλυμα υδροξειδίου του βαρίου εξουδετερώνεται από διάλυμα θειικού οξέος. Το άλας που προκύπτει, το
θειικό βάριο, είναι αδιάλυτο στο νερό και παραλαμβάνεται με διήθηση.
Παναγιώτης Κοτσίκης_ΠΕ04.02

3. Η αγωγιμότητα των
διαλυμάτων των αλάτων
Σε αυτό το πείραμα μπορείς να παρακολουθήσεις το αποτέλεσμα της βύθισης δύο αγωγών ενός ηλεκτρικού κυκλώματος, που
αποτελείται επίσης από μια μπαταρία και ένα λαμπάκι, σε διαλύματα των αλάτων χλωριούχου νατρίου, θειικού χαλκού, νιτρικού
καλίου και ανθρακικού ασβεστίου. Παρατηρείται ότι στα διαλύματα των αλάτων το λαμπάκι ανάβει. Συνεπώς τα διαλύματα των αλάτων
επιτρέπουν τη διέλευση του ηλεκτρικού ρεύματος.
Ο σχηματισμός των
σταλακτιτών και των
σταλαγμιτών
Σε αυτήν την παρουσίαση μπορείτε να παρακολουθήσετε την μακρόχρονη διαδικασία σχηματισμού των σταλακτιτών και των
σταλαγμιτών από την αργή εξάτμιση των σταγόνων νερού στα σπήλαια και την απόθεση ανθρακικού ασβεστίου.
Λιπάσματα και το φαινόμενο
του ευτροφισμού
Σε αυτήν την παρουσίαση μπορείς να παρακολουθήσεις πως τα υδατοδιαλυτά λιπάσματα εισέρχονται στα υπόγεια νερά, στις λίμνες και
τα ποτάμια. Το αποτέλεσμα είναι ο ευτροφισμός που καταστρέφει πολλά οικοσυστήματα.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΧΗΜΕΙΑ
Oι τρείς φυσικές καταστάσεις
του νερού
Σε αυτήν την παρουσίαση μπορείς να παρακολουθήσεις τις αλλαγές που επέρχονται στη φυσική κατάσταση του νερού με τη μεταβολή
της θερμοκρασίας.
Επιπλέον, σε μικροσκοπικό επίπεδο δίνονται πληροφορίες για τη συμπεριφορά των σωματιδίων του νερού στην στερεά (πάγος), υγρή
και αέρια κατάσταση (υδρατμός).
Τήξη και πήξη κεριού
παραφίνης
Σε αυτό το πείραμα κομμάτια κεριού παραφίνης τοποθετούνται σε κάψα και θερμαίνονται με αποτέλεσμα η παραφίνη να λιώσει και να
μεταπέσει από τη στερεά στην υγρή κατάσταση. Μετά την τήξη, το υγρό αφήνεται να κρυώσει και η παραφίνη επανέρχεται πάλι στη
στερεά κατάσταση. Διαπιστώνουμε ότι μετά τις αλλαγές η παραφίνη δεν έχασε τις ιδιότητές της.
Δοκιμή σκληρότητας των
μετάλλων
Στο πείραμα αυτό τρία μέταλλα, μόλυβδος, χαλκός και σίδηρος, κατατάσσονται σε μια σειρά αυξανόμενης σκληρότητας. Στη μέθοδο
αυτή ένα έλασμα κάθε μετάλλου χαράσσεται με την αιχμηρή γωνία ελασμάτων των άλλων δύο. Είναι προφανές ότι όσο σκληρότερο
είναι το μέταλλο τόσο λιγότερα γδαρσίματα θα εμφανίζει.
Σύγκριση θερμικής
αγωγιμότητας στερεών
Στο πείραμα αυτό συγκρίνεται η θερμική αγωγιμότητα τριών μετάλλων. Στο πάνω μέρος των ελασμάτων τοποθετούμε ένα κομμάτι
κεριού παραφίνης. Το κάτω μέρος διαβρέχεται από καυτό νερό.
Η ταχύτητα με την οποία λιώνει η παραφίνη εξαρτάται από το κατά πόσο κάθε μέταλλο άγει την θερμότητα, δηλαδή από τη θερμική
αγωγιμότητα του κάθε μετάλλου.
ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΡΟ ΣΤΟ ΑΤΟΜΟ
Παναγιώτης Κοτσίκης_ΠΕ04.02

4. Περιέχει το ρύζι νερό; Στο απλό αυτό πείραμα μερικοί κόκκοι ρυζιού τοποθετούνται σε δοκιμαστικό σωλήνα και θερμαίνονται. Παρατηρούμε ότι στα
τοιχώματα του σωλήνα συγκεντρώνεται νερό από τη συμπύκνωση των υδρατμών που προήλθαν από τη θέρμανση του ρυζιού.
Ο κύκλος του νερού στη φύση Στην παρουσίαση αυτή δίνεται παραστατικά η διαρκής και κυκλική αλλαγή της φυσικής κατάστασης του νερού στη φύση (εξάτμιση,
συμπύκνωση - βροχή, πήξη - χιόνι) και η μεταφορά του μεταξύ της λιθόσφαιρας, της υδρόσφαιρας, της βιόσφαιρας και της
ατμόσφαιρας.
Παρασκευή μίγματος θείου
και σιδήρου
Στο πείραμα αυτό μια ποσότητα καλά τριμμένου θείου προστίθενται σε περίπου ίση ποσότητα ρινισμάτων σιδήρου. Μετά την καλή
ανάμιξη των δύο συστατικών προκύπτει ένα μίγμα θείου και σιδήρου.
Παρασκευή μιγμάτων
διαφόρων ουσιών με νερό
Στο πείραμα αυτό παρασκευάζονται μίγματα νερού με διάφορες ουσίες, όπως λάδι ζάχαρη θειικό χαλκό, άμμο και πηλό. Παρατηρούμε
ότι στα μίγματα με λάδι, άμμο και πηλό είναι εύκολο να διακρίνουμε τα συστατικά τους, ενώ στα μίγματα με ζάχαρη και θειικό χαλκό
αυτό είναι αδύνατο, ακόμα και με μεγεθυντικό φακό.
Παρασκευή και εξέταση
μίγματος θείου - ζάχαρης
Στο πείραμα αυτό παρασκευάζεται ένα μίγμα θείου και ζάχαρης με την ανάμιξη περίπου ίσων ποσοτήτων θείου και ζάχαρης.
Παρατηρούμε ότι στο μίγμα αυτό με τη βοήθεια ενός μεγεθυντικού φακού είναι εύκολο να διακρίνουμε κόκκους θείου και ζάχαρης,
δηλαδή να διακρίνουμε τα συστατικά του.
Απόχυση Σε αυτό το πείραμα διαχωρίζεται ένα μίγμα νερού και λαδιού. Το μίγμα προστίθεται σε ειδικό διαχωριστικό χωνί και το νερό σχηματίζει
την κατώτερη στιβάδα. Στη συνέχεια αποχύνουμε το νερό σε ένα ποτήρι με τη βοήθεια της στρόφιγγας. Το λάδι μένει στο χωνί και
συλλέγεται σε άλλο ποτήρι.
Διήθηση Σε αυτό το πείραμα διαχωρίζεται ένα μίγμα νερού και άμμου. Το μίγμα προστίθεται σταδιακά σε χωνί διήθησης, στο οποίο έχουμε
τοποθετήσει ειδικό πορώδες διηθητικό χαρτί. Το νερό διαπερνά το χαρτί και συλλέγεται σε ποτήρι. Η άμμος δεν το διαπερνά και
παραμένει σ' αυτό. Στη συνέχεια μπορούμε να την ξηράνουμε και να την παραλάβουμε.
Εξάτμιση Σε αυτό το πείραμα διαχωρίζεται ένα ομογενές μίγμα (διάλυμα) νερού και αλατιού (χλωριούχου νατρίου).
Το μίγμα προστίθεται σε κάψα πορσελάνης και θερμαίνεται ώστε να εξατμιστεί όλο το νερό.
Το κρυσταλλικό αλάτι παραμένει στην κάψα.
Διήθηση - Εξάτμιση Σε αυτό το πείραμα διαχωρίζεται ένα μίγμα τριών συστατικών: νερού, ζάχαρης και θείου.
Το μίγμα διηθείται σε χωνί διήθησης. Το θειάφι δε διαπερνά το διηθητικό χαρτί και παραμένει σ' αυτό. Στη συνέχεια μπορούμε να το
ξηράνουμε και να το παραλάβουμε.
Το υδατικό διάλυμα ζάχαρης διαπερνά το χαρτί και συλλέγεται σε κάψα πορσελάνης. Θερμαίνεται ώστε να εξατμιστεί όλο το νερό και η
κρυσταλλική ζάχαρη παραμένει στην κάψα.
Παναγιώτης Κοτσίκης_ΠΕ04.02

5. Μαγνητικός διαχωρισμός Σε αυτό το πείραμα διαχωρίζεται ένα μίγμα θείου και σιδήρου.
Με τη βοήθεια ενός μαγνήτη, που έλκει το σίδηρο, συλλέγουμε όλα τα ρινίσματα σιδήρου.
Το θείο δεν έλκεται από το μαγνήτη και παραμένει στο δοχείο.
Απόσταξη Σε αυτό το πείραμα διαχωρίζεται ένα υδατικό διάλυμα θειικού χαλκού.
Το διάλυμα προστίθεται σε σφαιρική φιάλη, στην οποία προσαρμόζεται ένα θερμόμετρο και πλάγιος ψυκτήρας, και θερμαίνεται ισχυρά
ώστε να βράσει. Οι υδρατμοί ψύχονται στον ψυκτήρα ο οποίος ψύχεται με κρύο νερό και το νερό συλλέγεται σε ποτήρι.
Ο στερεός θειικός χαλκός παραμένει στη φιάλη.
Μαγνητικός διαχωρισμός Σε αυτό το πείραμα διαχωρίζεται ένα μίγμα θείου και σιδήρου.
Με τη βοήθεια ενός μαγνήτη, που έλκει το σίδηρο, συλλέγουμε όλα τα ρινίσματα σιδήρου.
Το θείο δεν έλκεται από το μαγνήτη και παραμένει στο δοχείο.
Απόσταξη Σε αυτό το πείραμα διαχωρίζεται ένα υδατικό διάλυμα θειικού χαλκού.
Το διάλυμα προστίθεται σε σφαιρική φιάλη, στην οποία προσαρμόζεται ένα θερμόμετρο και πλάγιος ψυκτήρας, και θερμαίνεται ισχυρά
ώστε να βράσει. Οι υδρατμοί ψύχονται στον ψυκτήρα ο οποίος ψύχεται με κρύο νερό και το νερό συλλέγεται σε ποτήρι.
Ο στερεός θειικός χαλκός παραμένει στη φιάλη.
Χρωματογραφία Σε αυτό το πείραμα διαχωρίζεται το μίγμα των χρωστικών από το οποίο αποτελείται το μαύρο μελάνι του μαρκαδόρου.
Σε μια ταινία διηθητικού χαρτιού προσθέτουμε μια ποσότητα μελάνης και το χαρτί τοποθετείται σε ποτήρι που περιέχει αλκοόλη ώστε
να διαβρέχεται μόνο το κάτω μέρος του.
Ενώ η αλκοόλη διαβρέχει το ποτήρι προς τα πάνω, οι διάφορες χρωστικές ουσίες παρασύρονται με διαφορετική ταχύτητα και
διαχωρίζονται.
Από το αραιό στο πυκνό Στο πείραμα αυτό παρασκευάζονται δύο διαλύματα με τη διάλυση διαφορετικών ποσοτήτων ζάχαρης στην ίδια ποσότητα νερού.
Αν δοκιμάσουμε τη γεύση των δύο διαλυμάτων η διαφορά τους είναι εμφανής.
Αυτή είναι μια από τις σπάνιες φορές στη Χημεία που επιτρέπεται να δοκιμάσουμε τη γεύση μιας ουσίας ή ενός μίγματος.
Παρασκευή διαλύματος
ζάχαρης 15% w/w
Στο πείραμα αυτό παρασκευάζεται υδατικό διάλυμα ζάχαρης με περιεκτικότητα 15 %w/w, αναμιγνύοντας 15 g ζάχαρης και 85 g νερού
και αναδεύοντας μέχρι να διαλυθεί η ζάχαρη.
Έχουμε λοιπόν. Μάζα ουσίας: 15 g Μάζα διαλύτη: 85 g
Μάζα διαλύματος: 15+85=100 g Συνεπώς: 15 % w/w
Βιομηχανικά λύματα Στο βίντεο αυτό παρουσιάζεται η ρύπανση των νερών από τα βιομηχανικά λύματα.
Παναγιώτης Κοτσίκης_ΠΕ04.02

6. Λιπάσματα και το φαινόμενο
του ευτροφισμού
Σε αυτήν την παρουσίαση μπορείς να παρακολουθήσεις πως τα υδατοδιαλυτά λιπάσματα εισέρχονται στα υπόγεια νερά, στις λίμνες και
τα ποτάμια.
Το αποτέλεσμα είναι ο ευτροφισμός που καταστρέφει πολλά οικοσυστήματα.
Σταθμός βιολογικού
καθαρισμού λυμάτων
Στο βίντεο αυτό παρουσιάζονται τα βασικά στάδια καθαρισμού λυμάτων σε ένα σταθμό βιολογικού καθαρισμού.
Ηλεκτρολυτική διάσπαση του
νερού
Σε αυτό το πείραμα διασπάται ηλεκτρολυτικά το νερό. Σε ειδική συσκευή που αποτελείται από δύο ανεστραμμένους σωλήνες
προστίθενται νερό στο οποίο περιέχεται λίγο οξύ και στη συνέχεια εμβαπτίζονται δύο ηλεκτρόδια που είναι συνδεδεμένα με μπαταρία.
Παρατηρούμε ότι προκύπτουν δύο αέρια. Το πρώτο φουντώνει τη φλόγα του σπίρτου και είναι το οξυγόνο. Το δεύτερο έχει διπλάσιο
όγκο, δίνει χαρακτηριστικό κρότο αν πλησιάσουμε μια φλόγα και είναι το υδρογόνο.
ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ
Αντίδραση του νατρίου με το
νερό
Στο πείραμα αυτό ένα μικρό κομμάτι νατρίου, Na, προστίθεται σε ένα ποτήρι με νερό. Η αντίδραση είναι εντονότατη και ισχυρά εξώ-
θερμη. Το νερό σε επαφή με το νάτριο βράζει και το νάτριο φαίνεται να τρέχει πάνω στο νερό. Μετά την αντίδραση η θερμοκρασία του
νερού έχει ανέβει αρκετά.
Το αέριο που συλλέγεται κατά την αντίδραση προκαλεί κρότο αν πλησιάσουμε ένα σπίρτο, ενώ το διάλυμα που προκύπτει αλλάζει το
χρώμα του δείκτη φιανολοφθαλείνη κόκκινο. Με την εξάτμιση του διαλύματος λαμβάνεται λευκό στερεό, το υδροξείδιο του νατρίου.
Οξείδωση νατρίου Στο πείραμα αυτό ένα μικρό κομμάτι νατρίου, Na, που φυλάσσεται σε δοχείο με πετρέλαιο, αφού στεγνώσει καλά αφήνεται στον αέρα.
Παρατηρούμε ότι χάνει τη λάμψη του αφού οξειδώνεται επιφανειακά με το οξυγόνο του αέρα και δίνει οξείδιο του νατρίου.
Για να αποφύγουμε την αντίδραση του νατρίου με το οξυγόνο το φυλάσσουμε σε δοχείο όπου είναι καλυμμένο με πετρέλαιο.
Τα μέταλλα Στην παρουσίαση αυτή θα γνωρίσετε μερικά μέταλλα.
Το σίδηρο, Fe, τον ψευδάργυρο, Zn, το μόλυβδο, Pb, το μαγνήσιο, Mg, το βολφράμιο, W, τον κασσίτερο, Sn, τον υδράργυρο, Hg, το
χαλκό, Cu, τον άργυρο, Ag, το χρυσό, Au, και το νάτριο, Na.
Παρατηρήστε το χρώμα και τη λάμψη τους.
Σφυρηλάτηση μετάλλων Σε ένα παραδοσιακό σιδεράδικο θα γνωρίσουμε πως σφυρηλατούνται μερικά μέταλλα.
Το αλουμίνιο είναι πολύ ελατό. Σφυρηλατείται ακόμα και ψυχρό.
Ο χαλκός σφυρηλατείται καλύτερα αφού πρώτα θερμανθεί.
Ο σίδηρος απαιτεί ισχυρή θέρμανση πριν σφυρηλατηθεί. Σε αυτήν την κατάσταση μάλιστα μπορούμε να κολλήσουμε δύο κομμάτια
σιδήρου.
Αντίθετα ο ψευδάργυρος δεν είναι ελατός και σπάει αν τον σφυρηλατήσουμε κρύο. Μετά από θέρμανση σφυρηλατείται εύκολα.
Παναγιώτης Κοτσίκης_ΠΕ04.02

7. Προσδιορισμός σημείου τήξης Σε αυτό το πείραμα προσδιορίζονται τα σημεία τήξης τεσσάρων μετάλλων. Του κασσίτερου, του μολύβδου , του ψευδαργύρου και του
αργίλιου.
Παρατηρούμε ότι κάθε μέταλλο τήκεται σε μια συγκεκριμένη θερμοκρασία που είναι μια από τις φυσικές σταθερές του.
Tα σημεία τήξης που προσδιορίζονται είναι: Κασσίτερος: 232
o
C Μόλυβδος : 327
o
C Ψευδάργυρος: 419
0
C Αργίλιο: 660
o
C
Σύγκριση θερμικής
αγωγιμότητας στερεών
Στο πείραμα αυτό συγκρίνεται η θερμική αγωγιμότητα τριών μετάλλων.
Στο πάνω μέρος των ελασμάτων τοποθετούμε ένα κομμάτι κεριού παραφίνης. Το κάτω μέρος διαβρέχεται από καυτό νερό.
Η ταχύτητα με την οποία λιώνει η παραφίνη εξαρτάται από το κατά πόσο κάθε μέταλλο άγει την θερμότητα, δηλαδή από τη θερμική
αγωγιμότητα του κάθε μετάλλου.
H δομή των μετάλλων Στην παρουσίαση αυτή διευκρινίζεται ότι η ιδιαίτερη δομή των μετάλλων και συγκεκριμένα η διάταξη των ατόμων στο χώρο και η
συνεχής κίνηση των ηλεκτρονίων τους έχει ως αποτέλεσμα πολλές από τις ιδιότητές τους όπως η ηλεκτρική και θερμική αγωγιμότητα,
κ.α.
Δοκιμή σκληρότητας των
μετάλλων
Στο πείραμα αυτό τρία μέταλλα, μόλυβδος, χαλκός και σίδηρος, κατατάσσονται σε μια σειρά αυξανόμενης σκληρότητας.
Στη μέθοδο αυτή ένα έλασμα κάθε μετάλλου χαράσσεται με την αιχμηρή γωνία ελασμάτων των άλλων δύο.
Είναι προφανές ότι όσο σκληρότερο είναι το μέταλλο τόσο λιγότερα γδαρσίματα θα εμφανίζει.
Επίδραση του υδροχλωρικού
οξέος σε Mg, Zn και Cu
ε αυτό το πείραμα προστίθεται διάλυμα υδροχλωρικού οξέος σε ρινίσματα μετάλλων όπως, μαγνήσιο (Mg), ψευδάργυρος (Zn) και
χαλκός (Cu). Μερικά από τα μέταλλα αντιδρούν και παράγεται υδρογόνο.
HCl (aq) + M (s) —› . . . + H2(g)^
M=μέταλλο
Η ύπαρξη του υδρογόνου διαπιστώνεται από τον κρότο που προκαλείται αν πλησιάσουμε μια φλόγα στο χείλος του δοκιμαστικού
σωλήνα. (ΙΔΙΟ ΜΕ ΑΥΤΟ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ ΟΞΕΑ ΒΑΣΕΙΣ ΑΛΑΤΑ )
Αντιδράσεις απλής
αντικατάστασης
Στο πρώτο από τα πειράματα αυτά μεταλλικός χαλκός εμβαπτίζεται σε διάλυμα άλατος αργύρου με αποτέλεσμα την απόθεση αργύρου
και την εμφάνιση στο διάλυμα του χρώματος του άλατος του χαλκού.
Στο δεύτερο πείραμα μεταλλικός ψευδάργυρος εμβαπτίζεται σε διάλυμα άλατος χαλκού με αποτέλεσμα την απόθεση χαλκού και την
εξαφάνιση στο διάλυμα του χρώματος του άλατος του χαλκού.
Στο τρίτο πείραμα μεταλλικός χαλκός εμβαπτίζεται σε διάλυμα άλατος ψευδαργύρου και δεν πραγματοποιείται αντίδραση.
Σκληρότητα χαλκού,
κασσίτερου και μπρούντζου
Στο πείραμα αυτό δοκιμάζεται η σκληρότητα του χαλκού, του κασσίτερου και του μπρούντζου, ο οποίος προκύπτει από ανάμιξη, τήξη
και στερεοποίηση μίγματος χαλκού και κασσίτερου.
Παρατηρούμε ότι ο μπρούντζος δεν χαράσσεται από κανένα από τα δύο καθαρά μέταλλα, ενώ αντίθετα χαράσσει και τα δύο.
Ο σχηματισμός των
σταλακτιτών και των
σταλαγμιτών
Σε αυτήν την παρουσίαση μπορείτε να παρακολουθήσετε την μακρόχρονη διαδικασία σχηματισμού των σταλακτιτών και των
σταλαγμιτών από την αργή εξάτμιση των σταγόνων νερού στα σπήλαια και την απόθεση ανθρακικού ασβεστίου.
Οι χρήσεις του διοξειδίου του
άνθρακα
Το διοξείδιο του άνθρακα, CO2, χρησιμοποιείται στα ανθρακούχα ποτά, ως πυροσβεστικό μέσο και με τη μορφή του "ξηρού πάγου" ως
ψυκτικό μέσο.
Παναγιώτης Κοτσίκης_ΠΕ04.02

8. Παραγωγή τσιμέντου Στην παρουσίαση αυτή θα γνωρίσουμε τα βασικά στάδια παραγωγής του τσιμέντου. Είναι μίγμα πολλών χημικών ενώσεων, κυρίως του
ανθρακικού ασβεστίου και ενώσεων του πυριτίου και αργιλίου
Παρασκευή σκυροκονιάματος
(μπετόν)
Στο πείραμα αυτό παρασκευάζεται σκυροκονίαμα.
Σε μίγμα τσιμέντου και άμμου προστίθεται νερό και μετά από καλή ανάμιξη τοποθετείται σε καλούπι. Μετά από μια μέρα το μίγμα
σκληραίνει.
Στα σκυροκονιάματα των οικοδομών χρησιμοποιούνται επίσης και χαλίκια.
Γιατί σκληραίνει ο σοβάς; Στο πειράματα αυτά παρασκευάζεται σοβάς από ασβέστη, άμμο και νερό, ελέγχεται η δυνατότητά του να συγκολλά οικοδομικά υλικά
και ερευνάται ποιά χημική ένωση είναι υπεύθυνη για τη σκλήρυνσή του.
Διαπιστώνεται ότι η σκλήρυνσή του οφείλεται στην επίδραση του διοξειδίου του άνθρακα σύμφωνα με την αντίδραση:
Ca(OH)2(s) + CO2(g) CaCO3 (s) + H2Ο(l)
H δομή του διαμαντιού Στην παρουσίαση αυτή φαίνεται η δομή του διαμαντιού και συγκεκριμένα η διάταξη στο χώρο των ατόμων του άνθρακα.
Σε αυτήν τη χαρακτηριστική δομή οφείλονται όλες οι ιδιότητες του διαμαντιού όπως η σκληρότητά του, η διαύγεια και λαμπρότητά του.
H δομή του γραφίτη
Πως σχηματίστηκαν οι
γαιάνθρακες;
Σε αυτή την παρουσίαση μπορείτε να παρακολουθήσετε το σχηματισμό των γαιανθράκων την τριτογενή και τεταρτογενή γεωλογική
περίοδο από φυτικούς κυρίως οργανισμούς.
Το κάρβουνο δημιουργήθηκε στη γη πριν από δισεκατομμύρια χρόνια όταν μεγάλες εκτάσεις με πλούσια βλάστηση καταπλακώθηκαν
από διάφορα πετρώματα. Εκεί, λόγω υψηλής πίεσης και θερμοκρασίας, χωρίς την παρουσία του αέρα, τα διάφορα φυτά υπέστησαν
απανθράκωση και μετατράπηκαν σε γαιάνθρακες.
Φυσικές ιδιότητες του
οξειδίου του πυριτίου
Στην παρουσίαση αυτή εξετάζονται μερικές από τις φυσικές ιδιότητες του οξειδίου του πυριτίου, όπως η σκληρότητά του, η διαύγεια
του και η αθραυστότητά του.
Χημικές ιδιότητες του
οξειδίου του πυριτίου
Στο πείραμα αυτό σε οξείδιο του πυριτίου προστίθενται νερό, υδροχλωρικό οξύ και καυστικό νάτριο και τα μίγματα θερμαίνονται
ισχυρά. Παρατηρούμε ότι το διοξείδιο του πυριτίου αντιδρά μόνο με τη βάση καυστικό νάτριο.
Παραγωγή γυαλιού Στην παρουσίαση αυτή θα γνωρίσουμε τα βασικά στάδια παραγωγής γυαλιού. Από την ανάμιξη των συστατικών του μέχρι την
ομογενοποίηση και ρευστοποίησή του σε υψηλές θερμοκρασίες.
Παναγιώτης Κοτσίκης_ΠΕ04.02

9. Διαμόρφωση γυαλιού Στην παρουσίαση αυτή ειδικοί τεχνίτες "φυσάνε" το ρευστοποιημένο γυαλί με αέρα διαμορφώνοντας περίτεχνα αντικείμενα
Ιδιότητες γυαλιού Στην παρουσίαση αυτή θα γνωρίσουμε μερικές από τις ιδιότητες του γυαλιού, όπως την ευθραστότητά του, τη μικρή θερμική
αγωγιμότητά του.
Οπτικές ίνες Στην παρουσίαση αυτή φαίνεται η δυνατότητα των οπτικών ινών να διαδίδουν το φως μη ευθύγραμμα. καθώς και δυνατότητα χρήσης
πολλών οπτικών ινών σαν πολύκλωνα καλώδια.
Καταβύθιση AgCl από νερό
της βρύσης
Στο πείραμα αυτό προστίθεται διάλυμα νιτρικού αργύρου,
AgNO3, σε νερό της βρύσης. Παρατηρούμε το άμεσο θόλωμα και τελικά την καταβύθιση χλωριούχου αργύρου, AgCl.
Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ
Oι βάλτοι και το μεθάνιο Αν επισκευθούμε ένα βάλτο θα διαπιστώσουμε ότι τα λιμνάζοντα νερά μυρίζουν άσχημα. Ανακατεύοντας το νερό παρατηρoύμε ότι
εκλύεται αέριο. Μπορούμε να συλλέξουμε το αέριο σε έναν ανεστραμένο σωλήνα και να το αναφλέξουμε. Θα καεί όπως το μεθάνιο στο
πείραμα καύσης. Το αέριο που εκλύεται είναι πράγματι το μεθάνιο και προέρχεται από την αποσύνθεση των φυτών στα νερά του
βάλτου.
Καύση μεθανίου Σε αυτό το πείραμα πλησιάζουμε ένα αναμμένο σπίρτο σε ένα σωλήνα που περιέχει αέριο μεθάνιο.
Παρατηρούμε ότι το μεθάνιο αντιδρά βίαια με το οξυγόνο του αέρα με εμφάνιση φλόγας.
Η οξείδωση αυτή απαιτεί θέρμανση για να ξεκινήσει. Επίσης, συνοδεύεται από φλόγα και έτσι χαρακτηρίζεται ως καύση.
Oι συνέπειες της ατελούς
καύσης
Η μαυρίλα που εμφανίζεται πολλές φορές στις κεφαλές της κουζίνας υγραερίου και τα μαγειρικά σκεύη οφείλεται στην ατελή καύση
του αερίου καυσίμου. Σ' αυτήν την περίπτωση πρέπει να καθαρίσουμε τις κεφαλές, ώστε να επιτρέπουν την απρόσκοπτη μίξη του
καυσίμου με αρκετό οξυγόνο του αέρα και η καύση να είναι πλήρης.
Μια άλλη περίπτωση ατελούς καύσης υδρογονανθράκων είναι η κάπνα των εξατμίσεων μερικών αυτοκινήτων που καίνε βενζίνη ή
πετρέλαιο και δεν έχουν σωστά ρυθμισμένες τις μηχανές τους.
Καύσιμα και ρύπανση της
ατμόσφαιρας
Η υπερκατανάλωση καυσίμων στη βιομηχανία και τις μεταφορές επιβαρύνει την ατμόσφαιρα με μεγάλες ποσότητες χημικών
ενώσεων που δεν είναι φυσιολογικά συστατικά της.
Tα οξείδια του αζώτου και του θείου έχουν ως αποτέλεσμα το φαινόμενο της όξινης βροχής.
Παναγιώτης Κοτσίκης_ΠΕ04.02

10. H δημιουργία της όξινης
βροχής
Σε αυτό το βίντεο μπορείς να παρακολουθήσεις τη διαδικασία σχηματισμού της όξινης βροχής από τα οξείδια των αμετάλλων που
αποτελούν συστατικά των βιομηχανικών αέριων ρύπων.
Το πολυαιθυλένιο (PET) Στην παρουσίαση αυτή περιγράφεται ο σχηματισμός του πολυμερούς πολυαιθυλενίου (PET) από τον πολυμερισμό μορίων αιθενίου και
η χρήση του στην κατασκευή διαφανών μεμβρανών
Καύση αλκοολών Στο πείραμα αυτό καίγονται η μεθανόλη και η αιθανόλη. Πάνω από τις φλόγες των καύσεων κρατάμε για λίγο ένα γυάλινο δίσκο
βρεγμένο με ασβεστόνερο, δηλαδή διάλυμα υδροξειδίου του ασβεστίου και έναν όμοιο στεγνό δίσκο.
Και στις δύο περιπτώσεις στο δίσκο με το ασβεστόνερο σχηματίζεται στερεό ανθρακικό ασβέστιο από την αντίδραση του υδροξειδίου
του ασβεστίου με το διοξείδιο του άνθρακα που προκύπτει από τις καύσεις. Στο στεγνό δίσκο εμφανίζεται το δεύτερο προϊόν της
καύσης, το νερό.
Αλκοολική ζύμωση και
οινοποιία
Τα σταφύλια μετά τη συλλογή τους συνθλίβονται για να παραληφθεί ο χυμός τους, ο μούστος. Παλαιότερα, αυτό γινόταν
ποδοπατώντας τα σταφύλια ή με χειροκίνητο πιεστήριο, ενώ σήμερα με ειδικά μηχανήματα.
Ο μούστος αφήνεται σε βαρέλια για να πραγματοποιηθεί η ζύμωση και μετά το τέλος της το κρασί φυλάσσεται σε δρύινα βαρέλια για
παλαίωση.
Το κρασί εμφιαλώνεται μετά από χρονικό διάστημα παλαίωσης που εξαρτάται από την ποικιλία του.
Φυσιολογική δράση της
αιθανόλης
Η αιθανόλη απορροφάται από το πεπτικό σύστημα, εισέρχεται στο αίμα και φθάνει στον εγκέφαλο σε λίγα λεπτά. Η αιθανόλη
οξειδώνεται σε μια ώρα στο ήπαρ προς διοξείδιο του άνθρακα και νερό, με παραπροϊόντα αρκετά επικίνδυνα για την υγεία.
Σε περίπτωση υπερκατανάλωσης η επιπλέον αλκοόλη οδηγείται στον εγκέφαλο και επιβραδύνει το κεντρικό νευρικό σύστημα.
Μακροπρόθεσμα προκαλεί ασθένειες, όπως η κύρωση του ήπατος, ενώ είναι πολύ επικίνδυνη για το έμβρυο κατά την εγκυμοσύνη
Η μέθη είναι η κύρια αιτία των τροχαίων ατυχημάτων και οδηγεί σε αντικοινωνική συμπεριφορά.
To αλκοτέστ Τα όργανα της τροχαίας πραγματοποιούν συχνούς ελέγχους για τη μέτρηση της συγκέντρωσης της αιθανόλης στο αίμα των οδηγών, το
γνωστό μας αλκοτέστ.
Η μέτρηση πραγματοποιείται με ειδική συσκευή, η οποία ανιχνεύει την αιθανόλη στην αναπνοή του οδηγού και μετατρέπει τη μέτρηση
σε % w/v συγκέντρωση αιθανόλης στο αίμα. Στην περίπτωση αυτή, ο οδηγός ήταν αθώος. Η ένδειξη της συσκευής είναι μηδέν.
Η γλυκόζη και η ενέργεια Στην παρουσίαση αυτή περιγράφεται ο αέναος κύκλος της μεταφοράς της ενέργειας, της γλυκόζης, του οξυγόνου, του διοξειδίου του
άνθρακα και του νερού στα φυτά, τον οργανισμό μας και τη φύση. Η γλυκόζη συντίθεται στα φυτά από διοξείδιο του άνθρακα και νερό
με τη βοήθεια της ηλιακής ενέργειας και έκλυση οξυγόνου.
Ο άνθρωπος παραλαμβάνει τη γλυκόζη με την τροφή, τη διασπά προς διοξείδιο του άνθρακα και νερό καίγοντάς την με το οξυγόνο της
αναπνοής και παράγει την ενέργεια που έχει ανάγκη.
Η πέψη της ζάχαρης Στην παρουσίαση αυτή περιγράφεται η πέψη της ζάχαρης.
Το καλαμοσάκχαρο με τη βοήθεια ενζύμων των πεπτικών υγρών διασπάται στους μονοσακχαρίτες από τους οποίους αποτελείται. Τη
γλυκόζη και τη φρουκτόζη.
Μια αποθήκη ενέργειας. Το
γλυκογόνο.
O οργανισμός μας αποθηκεύει το περίσσευμα της γλυκόζης στο ήπαρ και τους μύες με τη μορφή του γλυκογόνου. Η διαδικασία αυτή
ελέγχεται από την ορμόνη ινσουλίνη. Το γλυκογόνο αποτελεί μια αποθήκη ενέργειας.
Σε περίπτωση σωματικής προσπάθειας περνά στο αίμα, διασπάται σε γλυκόζη και καίγεται για να παραχθεί η απαιτούμενη ενέργεια.
Όταν η άσκηση των μυών είναι έντονη και δεν υπάρχει αρκετό οξυγόνο, το γλυκογόνο διασπάται ατελώς και παράγεται στους μύες το
Παναγιώτης Κοτσίκης_ΠΕ04.02

11. γαλακτικό οξύ που προκαλεί τις επώδυνες κράμπες.
Η παραγωγή του χαρτιού Στην παρουσίαση αυτή περιγράφονται όλα τα στάδια παραγωγής του χαρτιού όπως το κόψιμο των δένδρων, η αποφλοίωση και ο
τεμαχισμός των κορμών. Η παραλαβή της κυτταρίνης. Η πολτοποίησή της με νερό, η πίεση του πολτού σε πιεστήρια, το στέγνωμα και το
κόψιμο του χαρτιού σε φύλλα.
ΕΔΑΦΟΣ ΚΑΙ ΥΠΕΔΑΦΟΣ
Η διαδικασία της
φωτοσύνθεσης στα φυτά
Σε αυτή την παρουσίαση μπορείτε να παρακολουθήσετε τα δύο βασικά στάδια στα οποία πραγματοποιείται η φωτοσύνθεση. Θα δείτε
ότι στο πρώτο στάδιο, το στάδιο των φωτεινών αντιδράσεων, γίνεται η διάσπαση του νερού σε υδρογόνο και οξυγόνο. Στο δεύτερο
στάδιο, το στάδιο των μη φωτεινών αντιδράσεων, θα δείτε ότι σχηματίζονται σάκχαρα.
Κατά τη διάρκεια ενός έτους παράγονται περίπου 150 δισεκατομμύρια τόνοι σακχάρων και 160 δισεκατομμύρια τόνοι οξυγόνου.
Αντιλαμβάνεστε, τώρα, τη σημασία της φωτοσύνθεσης για τη ζωή;
Η αποσάθρωση των
πετρωμάτων
Σε αυτήν την παρουσίαση μπορείτε να παρακολουθήσετε πως γίνεται η αποσάθρωση των πετρωμάτων και η δημιουργία του εδάφους.
Όπως θα διαπιστώσετε η διάβρωση των πετρωμάτων γίνεται με την επίδραση τριών τύπων παραγόντων. Φυσικές, χημικές και
βιολογικές διεργασίες αποσυνθέτουν με αργό ρυθμό τα πετρώματα και δημιουργούν τους μαλακούς σχηματισμούς του υπεδάφους και
τους διάφορους τύπους του εδάφους.
Ικανότητα των εδαφών να
συγκρατούν νερό
Σε αυτήν την παρουσίαση μπορείτε να παρακολουθήσετε ένα πολύ απλό πείραμα με το οποίο μπορούμε να ελέγξουμε την ικανότητα
κάποιου εδάφους να συγκρατεί το νερό. Χρησιμοποιούνται δύο δείγματα ξηρού εδάφους.
Παρατηρήστε ότι το ξερό δείγμα της άμμου συγκρατεί ελάχιστο νερό. Αντίθετα, το ξερό χώμα που προέρχεται από ένα κήπο έχει πολύ
μεγαλύτερη ικανότητα συγκράτησης του νερού.
H μέτρηση του pH του
εδάφους
Σε αυτήν την παρουσίαση μπορείτε να παρακολουθήσετε πώς με ένα πολύ απλό και εύκολο πείραμα μπορείτε να βρείτε το pH του
εδάφους. Ένα μικρό δείγμα χώματος προστίθεται σε ένα δοκιμαστικό σωλήνα με μικρή ποσότητα νερού. Το μίγμα διηθείται και στο
διήθημα προσδιορίζεται το pH. Όπως θα διαπιστώσετε το έδαφος που χρησιμοποιήσαμε ως δείγμα σε αυτό το πείραμα έχει pH 6. 'Αρα
είναι ελαφρά όξινο.
Ο σχηματισμός των
σταλακτιτών και των
σταλαγμιτών
Σε αυτήν την παρουσίαση μπορείτε να παρακολουθήσετε την μακρόχρονη διαδικασία σχηματισμού των σταλακτιτών και των
σταλαγμιτών από την αργή εξάτμιση των σταγόνων νερού στα σπήλαια και την απόθεση ανθρακικού ασβεστίου.
Διύλιση αργού πετρελαίου Σε αυτήν την παρουσίαση μπορείτε να παρακολουθήσετε πως γίνεται η διύλιση του πετρελαίου. Το πετρέλαιο ή αργό πετρέλαιο ή
φυσικό πετρέλαιο θερμαίνεται στους 350
o
C και μεταφέρεται στους πύργους απόσταξης όπου χωρίζεται σε κλάσματα.
Όσο μεγαλύτερο σημείο ζέσης έχει το κλάσμα του πετρελαίου, τόσο υψηλότερα ανεβαίνει στον πύργο της απόσταξης. Αντίθετα, όσο
μικρότερο είναι το σημείο ζέσης, τόσο περισσότερο πλησιάζει στον πυθμένα της αποστακτικής στήλης.
Παναγιώτης Κοτσίκης_ΠΕ04.02

12. Πώς σχηματίστηκαν οι
γαιάνθρακες;
Σε αυτή την παρουσίαση μπορείτε να παρακολουθήσετε το σχηματισμό των γαιανθράκων την τριτογενή και τεταρτογενή γεωλογική
περίοδο από φυτικούς κυρίως οργανισμούς.
Το κάρβουνο δημιουργήθηκε στη γη πριν από δισεκατομμύρια χρόνια όταν μεγάλες εκτάσεις με πλούσια βλάστηση
καταπλακώθηκαν από διάφορα πετρώματα. Εκεί, λόγω υψηλής πίεσης και θερμοκρασίας, χωρίς την παρουσία του αέρα, τα διάφορα
φυτά υπέστησαν απανθράκωση και μετατράπηκαν σε γαιάνθρακες.
Παραγωγή χρωμίου με
αναγωγή Cr2O3 από
αλουμίνιο
Σε αυτήν την παρουσίαση μπορείτε να παρακολουθήσετε πώς είναι δυνατό να παραλάβουμε καθαρό χρώμιο από το οξείδιο του
τρισθενούς μετάλλου. Η παρουσίαση γίνεται στο χημικό εργαστήριο. Η μέθοδος που παρουσιάζεται μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στη
βιομηχανική παρασκευή του χρωμίου.
Όπως θα παρατηρήσετε η απόσπαση του οξυγόνου από το οξείδιο του μετάλλου γίνεται χρησιμοποιώντας ως αναγωγικό μέσο το
μεταλλικό αργίλιο, σε πολύ ψηλές θερμοκρασίες.
Παραγωγή χαλκού με
αναγωγή CuO από υδρογόνο
Σε αυτήν την παρουσίαση μπορείτε να παρακολουθήσετε πώς είναι δυνατό να παραλάβουμε καθαρό χαλκό από το οξείδιο του
δισθενούς μετάλλου. Η μέθοδος που παρουσιάζεται μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στη βιομηχανική παρασκευή του χαλκού.
Όπως θα παρατηρήσετε η απόσπαση του οξυγόνου από το οξείδιο του μετάλλου γίνεται χρησιμοποιώντας ως αναγωγικό μέσο το
υδρογόνο, που παράγεται από την αντίδραση του ψευδάργυρου με το υδροχλωρικό οξύ.
Ηλεκτρόλυση διαλύματος
χλωριούχου δισθενούς
χαλκού
Σε αυτήν την παρουσίαση μπορείτε να παρακολουθήσετε πώς είναι δυνατό να παραλάβουμε καθαρό χαλκό από το άλας του με χλώριο.
Η μέθοδος που παρουσιάζεται μπορεί να χρησιμοποιηθεί και στη βιομηχανική παρασκευή του χαλκού.
Όπως θα παρατηρήσετε στην κάθοδο της ηλεκτρολυτικής συσκευής δημιουργούνται αποθέσεις μεταλλικού χαλκού, ενώ στην άνοδο
παράγεται αέριο χλώριο πράσινου χρώματος.
Παραγωγή ασβέστη (CaO) Σε αυτή την παρουσίαση μπορείτε να παρακολουθήσετε πως παρασκευάζεται βιομηχανικά στην υψικάμινο το CaO, το οποίο
ονομάζεται και εσβεσμένη άσβεστος.
Όπως θα διαπιστώσετε, ο ασβεστόλιθος εισάγεται από το πάνω μέρος της υψικαμίνου μαζί με άνθρακα (κωκ), ενώ αέρας εισάγεται από
το κάτω μέρος. Η θερμοκρασία, μέσα στην υψικάμινο, φτάνει τους 1200 o
C και ο ασβεστόλιθος αποσυντίθεται.
H δημιουργία της όξινης
βροχής
Σε αυτό το βίντεο μπορείς να παρακολουθήσεις τη διαδικασία σχηματισμού της όξινης βροχής από τα οξείδια των αμετάλων που
αποτελούν συστατικά των βιομηχανικών αέριων ρύπων.
Λιπάσματα και το φαινόμενο
του ευτροφισμού
Σε αυτήν την παρουσίαση μπορείς να παρακολουθήσεις πως τα υδροδιαλυτά λιπάσματα εισέρχονται στα υπόγεια νερά, στις λίμνες και
τα ποτάμια. Το αποτέλεσμα είναι ο ευτροφισμός που καταστρέφει πολλά οικοσυστήματα.
Παραγωγή ηλεκτρικής
ενέργειας από βιοαέριο
χωματερών
Σε αυτήν την παρουσίαση μπορείτε να παρακολουθήσετε πως αξιοποιείται ενεργειακά το βιοαέριο των απορριμμάτων παράγοντας
ηλεκτρική ενέργεια που διοχετεύεται στο κεντρικό δίκτυο ηλεκτροδότησης μιας περιοχής.
Όσο μεγαλύτερη είναι η περιεκτικότητα του βιοαερίου σε μεθάνιο, τόσο υψηλότερη απόδοση έχει ως καύσιμο για παραγωγή
ηλεκτρικής ενέργειας.
Παναγιώτης Κοτσίκης_ΠΕ04.02

13. ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΟΣ ΑΕΡΑΣ
Χρήσεις ευγενών αερίων Τα ευγενή αέρια χρησιμοποιούνται ως αδρανή αέρια κατά τη συγκόλληση ευπαθών μετάλλων όπως το τιτάνιο και το ζιρκόνιο. Το ήλιο
χρησιμοποιείται σαν πληρωτικό αέριο στα αερόστατα.
Επίσης χρησιμοποιούνται για την κατασκευή λαμπτήρων υψηλής απόδοσης, καθώς και έγχρωμων λαμπτήρων.
Xρήσεις αζώτου Το άζωτο χρησιμοποιείται στη βιομηχανία για την παραγωγή αμμωνίας, λιπασμάτων, φαρμάκων, εκρηκτικών υλών και χρωματων.
Το υγροποιημένο άζωτο χρησιμοποιείται ως ψυκτικό μέσο.
Το αέριο άζωτο χρησιμοποιείται για τη δημιουργία αδρανούς ατμόσφαιρας, δηλαδή για την πλήρωση κλειστών χώρων ώστε να μην
υπάρχει οξυγόνο, υγρασία και άλλα αέρια και να προστατεύονται ευπαθείς ουσίες.
Ηλεκτρολυτική διάσπαση του
νερού
Σε αυτό το πείραμα διασπάται ηλεκτρολυτικά το νερό. Σε ειδική συσκευή που αποτελείται από δύο ανεστραμένους σωλήνες
προστίθενται νερό στο οποίο περιέχεται λίγο οξύ και στη συνέχεια εμβαπτίζονται δύο ηλεκτρόδια που είναι συνδεδεμένα με μπαταρία.
Παρατηρούμε ότι προκύπτουν δύο αέρια. Το πρώτο φουντώνει τη φλόγα του σπίρτου και είναι το οξυγόνο. Το δεύτερο έχει διπλάσιο
όγκο, δίνει χαρακτηριστικό κρότο αν πλησιάσουμε μια φλόγα και είναι το υδρογόνο.
Θέρμανση οξειδίου του
υδραργύρου
Σε αυτό το πείραμα θερμαίνεται ισχυρά σκόνη οξειδίου του υδραργύρου.
Παρατηρούμε ότι από την καύση προκύπτει αέριο το οποίο συλλέγεται σε έναν ανεστραμμένο σωλήνα.
Το αέριο αυτό αναζωπυρώνει το μισοσβησμένο ξύλο και είναι το οξυγόνο.
Tι καταναλώνεται κατά την
καύση ενός κεριού;
Σε αυτό το πείραμα ένα αναμμένο κερί τοποθετείται πάνω σε ένα μικρό φελιζολ, το οποίο επιπλέει σε χρωματισμένο νερό.
Το κερί καλύπτεται με έναν ογκο-μετρικό σωλήνα που περιέχει προφανώς αέρα.
Παρατηρούμε ότι το αέριο μίγμα μέσα στο σωλήνα μειώνεται με αποτέλεσμα η στάθμη του νερού να ανέβει. Επίσης μετά από λίγο το
κερί σβήνει.
Οξείδωση υδρογόνου Σε αυτό το πείραμα σε ένα διάλυμα υγρού απορρυπαντικού διοχετεύεται αέριο υδρογόνο και δημιουργούνται φυσαλίδες.
Όταν πλησιάσουμε ένα αναμμένο σπίρτο το περιεχόμενο των φυσαλίδων (υδρογόνο) αντιδρά βίαια με το οξυγόνο του αέρα με
εμφάνιση φλόγας.
Η οξείδωση αυτή απαιτεί θέρμανση για να ξεκινήσει. Επίσης συνοδεύεται από φλόγα και έτσι χαρακτηρίζεται ως καύση.
Οξείδωση άνθρακα Σε αυτό το πείραμα μια ποσότητα άνθρακα με τη βοήθεια μιας σπάτουλας θερμαίνεται σε λύχνο και στη συνέχεια εισάγεται σε ένα
κύλινδρο που περιέχει οξυγόνο.
Παρατηρούμε ότι ο άνθρακας οξειδώνεται και η αντίδραση γίνεται πιο έντονη μέσα στον κύλινδρο.
Η οξείδωση αυτή απαιτεί θέρμανση για να ξεκινήσει. Επίσης συνοδεύεται από φλόγα και έτσι χαρακτηρίζεται ως καύση.
Οξείδωση θείου Σε αυτό το πείραμα μια ποσότητα θείου με τη βοήθεια μιας σπάτουλας θερμαίνεται σε λύχνο και στη συνέχεια εισάγεται σε ένα
κύλινδρο που περιέχει οξυγόνο.
Παρατηρούμε ότι το θείο οξειδώνεται και η αντίδραση γίνεται πιο έντονη μέσα στον κύλινδρο.
Η οξείδωση αυτή απαιτεί θέρμανση για να ξεκινήσει. Επίσης συνοδεύεται από φλόγα και έτσι χαρακτηρίζεται ως καύση.
Παναγιώτης Κοτσίκης_ΠΕ04.02

14. Οξείδωση μαγνησίου Σε αυτό το πείραμα μια ποσότητα μαγνησίου με τη βοήθεια μιας σπάτουλας θερμαίνεται σε λύχνο και στη συνέχεια εισάγεται σε ένα
κύλινδρο που περιέχει οξυγόνο.
Παρατηρούμε ότι το μαγνήσιο οξειδώνεται και η αντίδραση γίνεται πιο έντονη μέσα στον κύλινδρο.
Η οξείδωση αυτή απαιτεί θέρμανση για να ξεκινήσει. Επίσης συνοδεύεται από φλόγα και έτσι χαρακτηρίζεται ως καύση.
Οξείδωση νατρίου Στο πείραμα αυτό ένα μικρό κομμάτι νατρίου, Na, που φυλάσσεται σε δοχείο με πετρέλαιο, αφού στεγνώσει καλά αφήνεται στον αέρα.
Παρατηρούμε ότι χάνει τη λάμψη του αφού οξειδώνεται επιφανειακά με το οξυγόνο του αέρα και δίνει οξείδιο του νατρίου.
Για να αποφύγουμε την αντίδραση του νατρίου με το οξυγόνο το φυλάσσουμε σε δοχείο όπου είναι καλυμμένο με πετρέλαιο.
Καύση μεθανίου Σε αυτό το πείραμα πλησιάζουμε ένα αναμμένο σπίρτο σε ένα σωλήνα που περιέχει αέριο μεθάνιο.
Παρατηρούμε ότι το μεθάνιο αντιδρά βίαια με το οξυγόνο του αέρα με εμφάνιση φλόγας.
Η οξείδωση αυτή απαιτεί θέρμανση για να ξεκινήσει. Επίσης συνοδεύεται από φλόγα και έτσι χαρακτηρίζεται ως καύση
O βιολογικός ρόλος του
οξυγόνου
Το οξυγόνο είναι αναντικατάστατο χημικό στοιχείο για την αναπνοή των ζώντων οργανισμών.
Παράγεται από τα φυτά κατά τη φωτοσύνθεση, διοχετεύεται στην ατμόσφαιρα και στη συνέχεια καταναλώνεται από τους οργανισμούς.
Συντηρεί τη φωτιά, σκουριάζει τα μέταλλα και συμβάλλει στην αποσύνθεση των οργανισμών. Επίσης συμμετέχει σε πολλές σημαντικές
χημικές αντιδράσεις των διαφόρων οργανισμών.
Εφαρμογές του οξυγόνου Το οξυγόνο χρησιμοποιείται στην ιατρική για τη διευκόλυνση της αναπνοής των ασθενών. Μεταφέρεται σε χαλύβδινα δοχεία που
καλούνται οβίδες οξυγόνου.
Στη χημική βιομηχανία χρησιμοποιείται για την παραγωγή του θειικού και του νιτρικού οξέος.
Ένα μίγμα οξυγόνου και ασετυλίνης παράγει μια πολύ ισχυρή και θερμή φλόγα που χρησιμοποιείται στη συγκόλληση των μετάλλων.
Ανίχνευση διοξειδίου του
άνθρακα
Στο πείραμα αυτό διαβιβάζεται σε ασβεστόνερο ( διάλυμα υδροξειδίου του ασβεστίου) ο αέρας που εκπνέουμε.
Παρατηρούμε ότι το διάλυμα θολώνει έντονα λόγω της αντίδρασης του διοξειδίου του άνθρακα με το υδροξείδιο του ασβεστίου.
Ας μην ξεχνάμε ότι η περιεκτικότητα του αέρα που εκπνέουμε σε διοξείδιο του άνθρακα είναι αυξημένη καθόσον προστίθεται και αυτό
που προκύπτει από τις καύσεις κατά την αναπνοή.
Επίδραση του υδροχλωρικού
οξέος σε μάρμαρο
Σε αυτό το πείραμα προστίθεται διάλυμα υδροχλωρικού οξέος σε δοκιμαστικό σωλήνα που περιέχει τριμμένο μάρμαρο, που είναι ένα
ανθρακικό άλας του ασβεστίου (CaCO3). Παρατηρείται αντίδραση και παραγωγή αερίου.
Το αέριο που παράγεται είναι το διοξείδιο του άνθρακα (CO2), αφού θολώνει το ασβεστόνερο.
2HCl + CaCO3 CaCl2+ Η2Ο + CO2
Ιδιότητες διοξειδίου του
άνθρακα
Σε αυτό το πείραμα εισάγονται σε δύο κυλίνδρους που περιέχουν διοξείδιο του άνθρακα ένα αναμμένο ξύλο και καιόμενο μαγνήσιο.
Παρατηρούμε ότι και στις δύο περιπτώσεις η καύση σταματά καθόσον το διοξείδιο του άνθρακα δε συντηρεί την καύση και στους
κυλίνδρους δεν υπάρχει αρκετό οξυγόνο για να τη συντηρήσει.
Πηγές διοξειδίου του
άνθρακα
Το διοξείδιο του άνθρακα παράγεται κατά την αναπνοή των ζωικών και φυτικών οργανισμών, αλλά και από την αποσύνθεσή τους. Είναι
από τα βασικά προϊόντα της καύσης των καυσίμων σε εργοστάσια και μέσα μεταφοράς.
Φυσικές πηγές διοξειδίου του άνθρακα αποτελούν οι αυθόρμητες πυρκαγιές των δασών και τα ηφαίστεια.
Παναγιώτης Κοτσίκης_ΠΕ04.02

15. Η διαδικασία της
φωτοσύνθεσης στα φυτά
Οι χρήσεις του διοξειδίου του
άνθρακα
Το διοξείδιο του άνθρακα, CO2, χρησιμοποιείται στα ανθρακούχα ποτά, ως πυροσβεστικό μέσο και με τη μορφή του "ξηρού πάγου" ως
ψυκτικό μέσο.
Το φαινόμενο του
θερμοκηπίου
Στην παρουσίαση αυτή αναλύεται το φαινόμενο του θερμοκηπίου κατά το οποίο το διοξείδιο του άνθρακα και άλλες ενώσεις της
ατμόσφαιρας κατακρατούν μέρος της ακτινοβολίας που εκπέμπει η γη στο διάστημα με αποτέλεσμα η θερμοκρασία του πλανήτη μας
να διατηρείται σταθερή. Παρουσιάζονται επίσης και οι πιθανές επιπτώσεις της αύξησης της ποσότητας του διοξειδίου του άνθρακα
στην ατμόσφαιρα λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Πηγές ρύπανσης της
ατμόσφαιρας
Η υπερκατανάλωση καυσίμων στη βιομηχανία και τις μεταφορές επιβαρύνει την ατμόσφαιρα με μεγάλες ποσότητες χημικών
ενώσεων που δεν είναι φυσιολογικά συστατικά της.
Tα οξείδια του αζώτου και του θείου έχουν σαν αποτέλεσμα το φαινόμενο της όξινης βροχής.
Υπάρχουν βέβαια και φυσικές πηγές όπως οι αυθόρμητες πυρκαγιές των δασών και τα ηφαίστεια.
Η τρύπα του όζοντος H "τρύπα του όζοντος" είναι ένα πολύ ανησυχητικό φαινόμενο καθόσον πιθανώς θα οδηγήσει στην αύξηση της υπεριώδους
ακτινοβολίας που προσπίπτει στη γη και προκαλεί βλάβες όπως καρκίνο του δέρματος, οφθαλμολογικές παθήσεις και αλλοιώσεις του
γενετικού υλικού. Η τρύπα του όζοντος οφείλεται κυρίως στους χλωροφθοράνθρακες (CFCs), oι οποίοι χρησιμοποιούνται ως ψυκτικά
μέσα και προωθητικά αέρια για σπρέι. Τα CFCs φθάνουν στην στρατόσφαιρα, και καταστρέφουν το όζον.
H δημιουργία της όξινης
βροχής
Σε αυτό το βίντεο μπορείς να παρακολουθήσεις τη διαδικασία σχηματισμού της όξινης βροχής από τα οξείδια των αμετάλλων που
αποτελούν συστατικά των βιομηχανικών αέριων ρύπων.
Στερεοί ρυπαντές της
ατμόσφαιρας
Σε αυτό το πείραμα εξετάζεται η επιβάρυνση του ατμοσφαιρικού αέρα από στερεούς ρυπαντές.
Τρεις αυτοκόλλητες ταινίες τοποθετούνται για δύο βδομάδες σε τρία διαφορετικά σημεία. Σε ένα δάσος, στο παράθυρο ενός σπιτιού
και σε ένα δρόμο με μεγάλη κυκλοφορία. Στη συνέχεια συλλέγονται και εξετάζονται με μεγεθυντικό φακό.
Παραγωγή ηλεκτρικής
ενέργειας από βιοαέριο
χωματερών
Σε αυτήν την παρουσίαση μπορείτε να παρακολουθήσετε πως αξιοποιείται ενεργειακά το βιοαέριο των απορριμμάτων παράγοντας
ηλεκτρική ενέργεια που διοχετεύεται στο κεντρικό δίκτυο ηλεκτροδότησης μιας περιοχής.
Η χρήση καυσίμων που ρυπαίνουν λιγότερο την ατμόσφαιρα συντελεί στη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Υδροηλεκτρικός σταθμός H ενέργεια από την πτώση ή ροή των υδάτων χρησιμοποιείται από τον άνθρωπο από πολύ παλιά. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι
οι υδρόμυλοι άλεσης σιτηρών του περασμένου αιώνα.
Σήμερα στους υδροηλεκτρικούς σταθμούς σαν αυτόν που παρουσιάζεται παράγεται ικανή ηλεκτρική ενέργεια για την κάλυψη των
αναγκών μιας ολόκληρης πόλης.
Παναγιώτης Κοτσίκης_ΠΕ04.02

16. Ηλιακή ενέργεια Σήμερα σε περιοχές με μεγάλη ηλιοφάνεια όλο και περισσότερα σπίτια και ξενοδοχειακά συγκροτήματα χρησιμοποιούν την ηλιακή
ενέργεια για την θέρμανση του νερού και τη χρήση του στις εγκαταστάσεις κεντρικής θέρμανσης, στο μπάνιο ή στην κουζίνα. Αυτό
επιτυγχάνεται με τους ηλιακούς συλλέκτες που περιέχουν ειδικά υλικά ικανά να απορροφήσουν την ηλιακή ακτινοβολία και να τη
μετατρέψουν σε θερμότητα.
Η ηλιακή ενέργεια χρησιμοποιείται επίσης για παραγωγή ηλεκτρισμού και φόρτιση μπαταριών αυτοκινήτων και σκαφών αναψυχής.
Αιολική ενέργεια H ενέργεια των ανέμων χρησιμοποιείται από τον άνθρωπο από πολύ παλιά. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι ανεμόμυλοι
άλεσης σιτηρών του περασμένου αιώνα.
Σήμερα με ειδικές πανύψηλες διατάξεις με δύο ή τρία πτερύγια περιστρέφουν γεννήτριες που φορτίζουν μπαταρίες και καλύπτουν τις
ενεργειακές ανάγκες μικρών εγκαταστάσεων.
Πυρηνική ενέργεια Στην παρουσίαση αυτή περιγράφεται η διαδικασία παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε ένα πυρηνικό εργοστάσιο.
Η θερμότητα που εκλύεται από τη διάσπαση των πυρήνων του ραδιενεργού καυσίμου μετατρέπει το νερό σε ατμό, ο οποίος με τη σειρά
του περιστρέφει ηλεκτρογεννήτριες.
Παναγιώτης Κοτσίκης_ΠΕ04.02