ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΕΛΙΑΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΔΕΛΦΙΚΟ ΤΟΠΙΟ

1. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΕΛΙΑΣ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΤΟ ΔΕΛΦΙΚΟ ΤΟΠΙΟ
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ
ΓΕΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΑ
Πολιτιστική Κληρονομιά (“εθνική κληρονομιά” ή απλά κληρονομιά) είναι το
κληροδότημα από φυσικά αντικείμενα (πολιτιστική ιδιοκτησία-περιουσία) και από
άυλα χαρακτηριστικά μιας ομάδας ή κοινωνίας, τα οποία έχουν κληροδοτηθεί από
τις παλαιότερες γενιές και διατηρούνται στο παρόν ενώ παράλληλα παραχωρούνται
στο μέλλον για να επωφεληθούν οι επόμενες γενιές. Ειδικότερα :
α) Ως πολιτιστικά αγαθά νοούνται οι μαρτυρίες της ύπαρξης, και της ατομικής και
συλλογικής δραστηριότητας του ανθρώπου.
β) Ως μνημεία νοούνται τα πολιτιστικά αγαθά που αποτελούν υλικές μαρτυρίες και
ανήκουν στην πολιτιστική κληρονομιά της Χώρας
γ) Ως άυλα πολιτιστικά αγαθά νοούνται εκφράσεις, δραστηριότητες, γνώσεις και
πληροφορίες, όπως μύθοι, έθιμα, προφορικές παραδόσεις, χοροί, δρώμενα,
μουσική, τραγούδια, δεξιότητες ή τεχνικές που αποτελούν μαρτυρίες του
παραδοσιακού, λαϊκού και λόγιου πολιτισμού. (Νόμος 3028/2002)
δ) Διατήρηση ή συντήρηση νοείται η σκόπιμη ενέργεια της διατήρησης της
πολιτιστικής κληρονομιάς από το παρόν για το μέλλον
Η σημερινή εποχή με τους ρυθμούς που ακολουθεί έχει ανάγει σε σημαντικό ρόλο
για την περαιτέρω ανάπτυξη μιας περιοχής την πολιτιστική κληρονομιά. Επειδή
πλέον οι περισσότερες, αν όχι όλες, οι χώρες έχουν κοινά επίπεδα και εφόδια
ανάπτυξης, η διαφορετικότητα και το κάτι παραπάνω προέρχονται από την πλευρά
της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Ο πολιτιστικός πλούτος της χώρας μας είναι ανεξέλεγκτος και αξιοθαύμαστος και
πολύ λίγοι έχουν κατανοήσει τα επιπλέον οφέλη που μπορούν να αποκομίσουν.
Ένας από αυτούς τους τόπους όπου κυριαρχεί η πολιτιστική κληρονομιά είναι
η περιοχή του Νομού Φωκίδας που μελετάται, η περίφημη Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου
(νυν Ζώνη Προστασίας Δελφικού Τοπίου) και η ευρύτερη περιοχή της.
ΔΕΛΦΙΚΟ ΤΟΠΙΟ
Το Δελφικό τοπίο περιλαμβάνει μια έκταση που αρχίζει από τον αρχαιολογικό χώρο
των Δελφών και καταλήγει στην Ιτέα. Στην αρχαιότητα η περιοχή αυτή περιλάμβανε
την κοιλάδα όπου κυλούσαν οι ποταμοί Πλειστός και Ύλαιθος, και οι δύο σήμερα
χείμαρροι. Στα σημεία όπου οι κοίτες των χειμάρρων αυτών στενεύουν πολύ
προκαλούνται υπερχειλίσεις και πλημμύρες.Το βασικό χαρακτηριστικό τηςχλωρίδας
της περιοχής είναι η θαμνώδης βλάστηση. Μεγάλο μέρος όμως, ίσως και η μισή
επιφάνεια της έκτασης αυτής, καλύπτεται από ελαιώνες. Τα ελαιόδεντρα έχουν

2. προέλθει από εμβολιασμό αγριελιών και ανήκουν στη γνωστή ποικιλία “Αμφίσσης”.
Τα περισσότερα από τα δέντρα αυτά στον επονομαζόμενο “Ελαιώνα” είναι αιωνόβια,
γεγονός που τα καθιστά προστατευόμενα. Το “Δελφικό τοπίο” θεωρείται άρρηκτα
δεμένο, τόσο αισθητικά όσο και αρχαιολογικά, με τον αρχαιολογικό χώρο των
Δελφών. Για το λόγο αυτό έχει ανακηρυχθεί προστατευόμενη περιοχή από το 1981
(ΦΕΚ 551/τ.β./15-09-1981) και έχει οριοθετηθεί σε ζώνη προστασίας Α και Β από την
αρχαιολογική υπηρεσία με κηρύξεις του 1991 και του 2012. Στη ζώνη προστασίας Α
απαγορεύονται οι οικοδομικές και γεωργοκτηνοτροφικές δραστηριότητες, ενώ για
κάθε παρέμβαση απαιτείται άδεια της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας. Δυστυχώς, όμως, η
ανακήρυξή του δεν απέτρεψε την καταστροφή μεγάλου μέρους του από πυρκαγιά
τον Αύγουστο του 2013. Πενήντα με εξήντα χιλιάδες αιωνόβια δέντρα
καταστράφηκαν και το Δελφικό τοπίο επλήγη ανεπανόρθωτα. Πρόσφατα έχει
εκπονηθεί σχέδιο διαχείρισης του Δελφικού τοπίου με γνώμονα την αειφόρο
ανάπτυξη, αλλά και την προστασία του.
ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ ΣΤΗ ΛΙΣΤΑΤΗΣ UNESCO ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ
Ξεκινώντας την εξέταση της περιοχής παρατηρείται ότι διαθέτει μια πληθώρα
πλεονεκτημάτων τα οποία δεν απαντώνται εύκολα σε άλλες περιοχές με τέτοια
ανάμιξη. Ειδικότερα :
-Οι τουριστικοί πόροι που διαθέτει η περιοχή, τόσο οι αρχαιολογικοί χώροι (Δελφοί,
Άμφισσα) αλλά και οι χώροι αναψυχής (Γαλαξίδι, Παρνασσός)
-Τα αγροτικά προϊόντα της περιοχή, όπως η παραγωγή ελιάς, αξιοσημείωτο δε είναι
το γεγονός ότι ο υψηλός βαθμός ποιότητας που χαρακτηρίζει το συγκεκριμένο προϊόν
ενισχύεται από το χαρακτηρισμό των επιτραπέζιων ελιών Άμφισσας ως προϊόν
Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (Κονσερβολιά Αμφίσσης).
-Σημαντική είναι και η παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων όπως τυρί και γάλα.
-Ο ορυκτός πλούτος είναι ένα επιπλέον στοιχείο.
-Η ανάπτυξη της κτηνοτροφίας στο νομό
-Αποτέλεσμα του προηγούμενο είναι ότι το φυσικό περιβάλλον της περιοχής να
αποτελείται από πλούσιους φυσικούς πόρους και σπάνιο φυσικό περιβάλλον με
αποτέλεσμα πολλές περιοχές να έχουν χαρακτηριστεί ως Natura και πλέον
χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η θεσμοθέτηση των Εθνικών Δρυμών Παρνασσού
και Οίτης.
Σημαντικό στοιχείο της περιοχής είναι το πολιτιστικό περιβάλλον και η πολιτιστική
κληρονομιά της. Η πολιτιστική παράδοση και οι πολιτιστικοί πόροι έχουν ιδιαίτερη
αξία ως τουριστικοί πόροι, τόσο για τους κατοίκους, όσο και για τους επισκέπτες του
νομού, και οι προσπάθειες διατήρησης, ανάδειξης και προβολής τους αποτελούν
σημαντικό πλεονέκτημα για την τόνωση της τοπικής οικονομίας. Τα πολιτισμικά
στοιχεία του νομού με κατάλληλη αξιοποίηση και προβολή μπορούν να
συμπληρώσουν το τουριστικό προϊόν του. Επίσης, τα σημαντικά ιστορικά μνημεία
που απεικονίζουν την πλούσια ιστορία του νομού στο πέρασμα χιλιετηρίδων

3. αποτελούν σημαντικό πλεονέκτημα για την περιοχή. Η ύπαρξηαρκετών μουσείων και
πολιτιστικών ιδρυμάτων στην περιοχή ενισχύει την σημαντικότητα των μνημείων
αυτών.
Ο «ομφαλός» των δελφικών ελαιώνων
Πρόκειται για μια υπέροχη συνάντηση, που σφραγίζει το δελφικό τοπίο,
προστατευμένο τόπο παγκόσμιας κληρονομιάς από την Unesco. Οι ελαιώνες που
εκτείνονται από την Άμφισσα μέχρι την Ιτέα και περιλαμβάνουν μέρος του δελφικού
τοπίου αποτελούν τους μεγαλύτερους συνεχόμενους στη χώρα και δημιουργούν ένα
μοναδικό φυσικό φαινόμενο. Περισσότερα από 1,2 εκατ. ελαιόδεντρα, με το 70% να
υπολογίζεται πως έχει ηλικία άνω των 150 ετών. Η έναρξη της ελαιοκαλλιέργειας
στην περιοχή χάνεται κυριολεκτικά στα βάθη των αιώνων, καθώς με βάση τις
ιστορικές αναφορές τα πρώτα ελαιόδεντρα φυτεύτηκαν εκεί από τουςΠελασγούς για
να συνεχίσουν οι Αιολείς.
Τον εξαιρετικό αυτόν συνδυασμό, ενός κορυφαίου αρχαιολογικού πολιτιστικού
μνημείου με ένα μνημείο της φύσης, έρχεται να αναγνωρίσει το Πανεπιστήμιο Yale
των ΗΠΑ, αποδεχόμενο πρόταση Ελλήνων επιστημόνων ώστε οι δελφικοί ελαιώνες
να αποτελέσουν παγκόσμιο παράδειγμα προβολής του ελαιολάδου και της ελιάς!
Διατηρείται ο παραδοσιακός χαρακτήρας της περιοχής που αφορά κατά κύριο
λόγο στην τοπική παραδοσιακή ελαιοκαλλιέργεια. ΦΕΚ 147 ΑΑΠ 2/5/2016 για το
Δελφικό Τοπίο
Αναφέρουμε τα σχετικά άρθρα του ΦΕΚ 147
9. Διατηρείται ο αγροτικός χαρακτήρας της περιοχής, που αφορά κατά κύριο
λόγο στην τοπική παραδοσιακή ελαιοκαλλιέργεια. Επιτρέπονται μόνο οι
ανοιχτές καλλιέργειες και η εγκατάσταση υπόγειων και επιφανειακών
υποδομών που τις εξυπηρετούν, όπως φρεάτων, γεωτρήσεων με υπαίθρια
αντλητικά μηχανήματα, ανοικτών υδατοδεξαμενών και δικτύων άρδευσης.
Δεδομένου ότι ο ελαιώνας αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του Δελφικού
Τοπίου, και ειδικότερα του πολιτιστικού τοπίου, που περιβάλλει τα μνημεία
των Δελφών, απαγορεύεται η κοπή ή εκρίζωση ελαιοδέντρων, η οποία δεν
πραγματοποιείται στο πλαίσιο της ελαιοκαλλιέργειας.
10. Να συνταχθεί από τους τοπικούς φορείς σε συνεργασία με τις αρμόδιες
Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, του Υπουργείου
Αγροτικής
Ανάπτυξης και Τροφίμων και του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και
Κλιματικής Αλλαγής και να υποβληθεί προς έγκριση εντός ενός (1) έτους
σχέδιο – πλαίσιο διαχείρισης του τμήματος του παραδοσιακούελαιώνα, που
εμπίπτει εντός της Ζώνης Α΄ Απολύτου Προστασίας. Στο διαχειριστικό σχέδιο
του ελαιώνα να προβλεφθούν τα ενδεδειγμένα μέτρα για την κάλυψη των
βασικών αναγκών της ελαιοκαλλιέργειας, όπως για τη φύλαξη εργαλείων και
λοιπού εξοπλισμού αγροτικών εργασιών και για την προσωρινή αποθήκευση
της ελαιοπαραγωγής, αποκλειόμενης οιασδήποτε δόμησης. Επίσης, να
προβλεφθεί σύστημα διάθεσης των υγρών αποβλήτων από την επεξεργασία

4. του ελαιοκάρπου και την παραγωγή ελαιολάδου, προκειμένου να μην
επιβαρύνεται το πολιτιστικό τοπίο των Δελφών από την ελεύθερη απορροή
των υγρών αποβλήτων σε ρέματα – χείμαρρους ή από τη συγκέντρωσή τους
σε λιμνοδεξαμενές εξάτμισης.
11. Επιτρέπεται η συνέχιση της λειτουργίας και ο εκσυγχρονισμός των
υφισταμένων μονάδων επεξεργασίας ελαιοκάρπου και μονάδων παραγωγής
ελαιολάδου και ελαιοπυρήνα, σύμφωνα με προδιαγραφές, οι οποίες
απορρέουν από τις διατάξεις που διέπουν τη λειτουργία και την
περιβαλλοντική αδειοδότησή τους. Η λειτουργία και ο εκσυγχρονισμός των εν
λόγω μονάδων αφορά αποκλειστικά σε νομίμως υφιστάμενες κτηριακές
εγκαταστάσεις. Επιτρέπεται η προσθήκη υπόγειων υποδομών, όπως βόθρων,
δεξαμενών αποθήκευσης και γεφυροπλαστιγγών, τα ενδεχόμενα υπέργεια
τμήματα των οποίων να μην προεξέχουν τουεδάφους πέραν του 1μ.
Βασικοί όροι και προϋποθέσεις διατήρησης της παραδοσιακής καλλιέργειας
Για την διατήρηση της παραδοσιακής καλλιέργειας προβλέπεται οικονομική
ενίσχυση από την αγροτική πολιτική. Προϋποθέσεις είναι η διατήρηση του μεγάλου
ύψους των ελαιοδέντρων (όχι μικρότερο των 4μ), η διατήρηση των αναβαθμίδων και
η συντήρηση των τράφων (χωμάτινα αναχώματα που περιβάλλουν τα ελαιοκτήματα
τα οποία ονομάζονται λαχίδια).
Το αρχαίο αρδευτικό σύστημα του παραδοσιακού ελαιώνα βασίζεται κατά κύριο
λόγο στην άρδευση με κατάκλιση με τα χειμερινά νερά των χειμάρρων από την
ορεινή ζώνη. Η υψομετρική διαφορά 200 μέτρων σε μήκος κοιλάδας 16 km από την
Άμφισσα (200μ) μέχρι την θάλασσα (0 μ), μοιράζεται σε μεγάλο αριθμό επίπεδων
ελαιοκτημάτων που το επόμενο είναι κατά τι χαμηλότερο από το προηγούμενο και
περιβάλλονται από τα τράφια (χωμάτινα αναχώματα παράφραση της λέξης τάφρος).
Τα νερά των χειμάρρων αφού ανοίξουμε το ανάχωμα στο ψηλότερο σημείο
οδηγούνται και εγκλωβίζονται μέσα στα περιβαλλόμενα από τα
αναχώματα(τράφους) ελαιοκτήματα μέχρι αυτά να γεμίσουν με νερό , οπότε το νερό
οδηγείται στο αμέσως χαμηλότερου επιπέδου ελαιόκτημα. Τα νερά της κατάκλισης
γεμίζουν τα τριχοειδή του εδαφικού ορίζοντα με νερό πλούσιο σεοργανικές χουμικές
ουσίες που προέρχονται από τα ορεινά δασικά οικοσυστήματα. Με αυτόν τον τρόπο
έχουμε αυτόματα έναν εμπλουτισμό του εδάφους της προσχωσιγενούς κοιλάδας σε
οργανικές ουσίες χρήσιμες για την ελαιοκαλλιέργεια.
Το μεγάλο ύψος των ελαιοδέντρων και η πυκνή σχετικά φύτευση που δίνει στο
Δελφικό τοπίο την εντύπωση ενός δάσους ελαιών (πράσινη θάλασσα), εξασφαλίζουν
μεγάλη φυλλική επιφάνεια μεγάλη στρεμματική απόδοση και σχετική αντοχή στον
παγετό αφού ο παγωμένος αέρας ως βαρύτερος κάθεται κοντά στο έδαφος και όχι
στο ύψος της κόμης των δένδρων.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Πολιτιστική Κληρονομιά https://el.wikipedia.org/wiki/Πολιτιστική_Κληρονομιά
-Τσαμαντάνης Χρήστος Πολιτιστική Κληρονομιά και Προοπτικές Ανάπτυξης στο
Δελφικό Τοπίο.

5. Συνέργια ή
Ασυμβατότητα file:///C:/Users/Vicky/Desktop/αρθρο%20cliche/ΠΤΥΧΙΑΚΗ.pdf
Δελφικό Τοπίο https://el.wikipedia.org/wiki/Δελφικό_τοπίο
Ο << ομφαλός των δελφικών ελαιώνων >>
https://www.kathimerini.gr/973827/article/epikairothta/perivallon/o-omfalos-twn-
delfikwn-elaiwnwn
– Πόνημα του γεωπόνου Ιωάννη Θεοχαρόπουλου:
1. Η ελαιοκαλλιέργεια στην Άμφισσα από ιστορική και οικονομική σκοπιά.
Αθήνα 1985. πτυχιακή εργασία στο τμήμα Αγροτικής Οικονομίας της
Ανωτάτης Γεωπονικής Σχολής Αθηνών. Επαναδημοσίευση στο περιοδικό
ΦΩΚΙΚΑ 1990.