2. Τα δόντια μας, Η αρχή του ταξιδιού της τροφής, ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ, ΦΥΣΙΚΑ Ε΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ, teagher, Εκπαιδευτικό βίντεο από τo ΚΑΛΙΤΣΑ : https://mcjmcjmcj.wordpress.com/,​​ Άρθρο του μαθήματος: https://wp.me/PJcUD-1zm/, ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ, ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ, 2.Τα δόντια μας, Η αρχή του ταξιδιού της τροφής , Επικοινωνία: https://www.instagram.com/teagher_teagher/, https://www.facebook.com/Teagher-409167113262495/, ekalitsa@gmail.com, #teagher, #ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, #ΜΑΘΗΜΑΤΑ , #ΔΗΜΟΤΙΚΟ, #ΠΕΜΠΤΗΤΑΞΗ, #ΛΥΣΕΙΣ, #ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ, #ΚΑΛΙΤΣΑ

1. Φυσικά
Δημοτικού
ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ
ΕΡΕΥΝΩ ΚΑΙ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΩ
ΠΕΠΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
teagher
ΦΕ2:
ΤΑ ΔΟΝΤΙΑ ΜΑΣ
Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΤΑΞΙΔΙΟΥ
ΤΗΣ ΤΡΟΦΗΣ

2. 59
ΦΕ2: ΤΑ ΔΟΝΤΙΑ ΜΑΣ - Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΤΑΞΙΔΙΟΥ ΤΗΣ ΤΡΟΦΗΣ
Το σύνολο των οργάνων με τα οποία γίνεταιη επεξεργασίατης τροφής,
ώστε να απορροφηθούν από τον οργανισμό μας τα θρεπτικά συστατικά,
αποτελεί το πεπτικό μας σύστημα.
Ένα «αστραφτερό» χαμόγελο μάς φέρνει πιο κοντά με τους
άλλους ανθρώπους. Εκτός από ένα όμορφο χαμόγελο, σε τι άλλο
χρησιμεύουν όμως τα δόντια;
• Τα δόντια είναι όργανα του πεπτικού συστήματοςκαι
βρίσκονται στο άκρο της στοματικήςκοιλότητας.
• Στο στόμα μας υπάρχουνδύο σειρές δόντια, μία στην επάνω
και μία στην κάτω σιαγόνα(γνάθο) της στοματικήςκοιλότητας.
Τα δόντια είναι τα όργανα του πεπτικού συστήματος που χρησιμεύουν
για να σχίζουμε, να κόβουμε και να μασάμε την τροφή μας.
• Τα δόντια είναι τα όργανα του πεπτικού συστήματος που χρησιμεύουν για να σχίζουμε, να κόβουμεκαι
να μασάμε την τροφή μας. Με τη βοήθεια των δοντιών η τροφή τεμαχίζεται σε μικρότερα κομμάτια και
μετατρέπεται σε μίγμα ή διάλυμα με τα υγρά της στοματικήςκοιλότητας.Έτσι διευκολύνεται στη συνέχεια
η διάσπαση των μορίων της τροφήςστα όργανα του πεπτικού συστήματος.

3. Όργανα - Υλικά
μικρό καθρεπτάκι
Παρατήρησε προσεκτικά και μέτρησε τα δόντια σου
χρησιμοποιώντας το καθρεπτάκι.
Πόσα δόντια μέτρησες στην επάνω και πόσα στην
κάτω σιαγόνα;
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Παρατήρηση
Μέτρησα 12 δόντια στην επάνω σιαγόνα και 12 στην κάτω σιαγόνα.
(μέχρι 16 για τα μεγαλύτερα παιδιά).
Είναι ίδια τα δόντια στην επάνω και στην κάτω σιαγόνα;
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Ναι, τα δόντια στην επάνω και στην κάτω σιαγόνα είναι ίδια.
(περίπου 12-16).
Ποιες διαφορές παρατήρησες ανάμεσα στα δόντια που βρίσκονται στο μπροστινό και σε αυτά που
βρίσκονται στο πίσω μέρος της σιαγόνας;
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
Τα μπροστινά δόντια είναι κοφτερά και μυτερά, ενώ τα πίσω
δόντια είναι πλατιά και έχουν μεγάλη επιφάνεια.
Είναι πιθανό να μη μετρήσουν όλοι ίδιο πλήθος δοντιών. Από τον 6ο
μέχρι περίπου το 12ο χρόνο τα νεογιλά δόντια αντικαθίστανται
σταδιακά από τα μόνιμα δόντια, που σε αυτήντην ηλικία αριθμούν
24 (12 σε κάθε σιαγόνα).
Oι προτελευταίοι 4γομφίοι (2 σε κάθε σιαγόνα) βγαίνουν γύρω
στον 11ο με 13ο χρόνο, ενώ οι τελευταίοι 4 γομφίοι, οι φρονιμίτες,
εμφανίζονται γύρω στο 17ο με 21ο χρόνο.

4. 60
Δάγκωσε ένα μήλο και μάσησέ το. Με ποια δόντια κόβεις ή
σκίζεις την τροφή; Με ποια τη μασάς;
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
Παρατήρηση
Με τα μπροστινά δόντια κόβουμε και σχίζουμε την
τροφή, ενώ με τα πίσω δόντια μασάμε την τροφή.

5. Παρατήρησε προσεκτικά τα δόντια στον παρακάτω πίνακα. Ποια είναι πλατιά με μεγάλη επιφάνεια, ποια
είναι πλατιά με μικρή επιφάνεια και ποια είναι μυτερά; Με ποια δόντια κόβουμε και με ποια σκίζουμε τις
τροφές; Με ποια τις μασάμε;
ΔΟΝΤΙΑ ΟΝΟΜΑΣΙΑ
Κοπτήρες
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Πλατιά δόντια
με μικρή επιφάνεια
ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ
Με τους κοπτήρες
κόβουμε τις τροφές.
Κυνόδοντες Μυτερά δόντια
με μικρή επιφάνεια
Με τους κυνόδοντες
σχίζουμε τις τροφές.
Προγόμφιοι Πλατιά δόντια
με μεγάλη επιφάνεια
Με τους προγομφίους
μασάμε τις τροφές.
Γομφίοι
Πλατιά δόντια με την
μεγαλύτερη επιφάνεια
από όλα τα άλλα
Με τους γομφίους
μασάμε τις τροφές.

6. 61
Τα πρώτα δόντια που έχει ένα παιδί ονομάζονται νεογιλά. Περίπουστην ηλικία των έξι χρόνων τα νεογιλά
δόντια αρχίζουν να πέφτουν. Στη θέση τους βγαίνουν τα μόνιμα δόντια.
Με τη βοήθεια της δασκάλας ή του δασκάλου σου χρωμάτισε στις παρακάτω εικόνες τους κοπτήρες με
κόκκινο χρώμα, τους κυνόδοντες με πράσινο, τους προγόμφιουςμε κίτρινο και τους γομφίους με μπλε.
νεογιλά δόντια
γομφίοι
κυνόδοντες
κοπτήρες
Οι πιο πολλοί μαθητές τηςΕ΄ τάξηςέχουν 12 δόντια σε κάθε
σιαγόνα και θα αποκτήσουνμέσα στα επόμενα 1 με 2 χρόνια
άλλα 2 δόντια σε κάθε σιαγόνα, ενώ οι «αλλαγές» στα δόντια
τους θα ολοκληρωθούνμε την εμφάνιση των τελευταίων γομφίων,
που ονομάζονται φρονιμίτες, στο 17ο με 21ο έτος της ηλικίαςτους.

7. μόνιμα δόντια
γομφίοι
προγόμφιοι
κυνόδοντες
κοπτήρες
Παρατήρησε προσεκτικά τα δόντια του παιδιούκαι του ενήλικα στις εικόνες. Ποιες διαφορές
παρατηρείς ανάμεσα στα νεογιλά και στα μόνιμα δόντια;
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
• Τα νεογιλά δόντια είναι 10 σε κάθε σιαγόνα ενώ τα μόνιμα 16.
• Τα νεογιλά δόντια είναι μικρότερα από τα μόνιμα.
• Ο αριθμός των κοπτήρων και των κυνόδοντων είναι ο ίδιος.
• Στα νεογιλά δόντια δεν υπάρχουν προγόμφιοι αλλά μόνο 4 γομφίοι, ενώ στα μόνιμα
υπάρχουν 4 προγόμφιοι και 6 γομφίοι.

8. 62
Από τα δόντια μπορούμε να δούμε μόνο το εξωτερικό μέρος. Στις εικόνες μπορείς να δεις πώς είναι το
εσωτερικό των δοντιών. Με τη βοήθεια της δασκάλας ή του δασκάλουσου συμπλήρωσε στα κουτάκια
τις ονομασίες από τα μέρη του δοντιού.
κοπτήρας γομφίος
1 1
1. Μύλη
2 2
2. Ρίζα
3
3
3. Αδαμαντίνη
4
4
4. Οδοντίνη
6
6
5. Οστεΐνη
5
5
6. Πολφός

9. Πώς είναι άραγε
το εσωτερικό των δοντιών;
1 Μύλη
Το τμήμα του
δοντιούπου
βλέπουμε.
2 Ρίζα
Το τμήμα του
δοντιούπου είναι
σφηνωμένο μέσα
στα ούλα.
αποτελείται
από…
3 Αδαμαντίνη
Λευκή, σκληρή
ουσία που
καλύπτει το τμήμα
του δοντιούπου
βλέπουμε.
4 Οδοντίνη
Βρίσκεται
ανάμεσα στην
αδαμαντίνη ή την
οστεΐνη και τον
πολφό.
5 Οστεΐνη
Ουσία που
καλύπτει το τμήμα
του δοντιούπου
είναι σφηνωμένο
μέσα στα ούλα.
και στο
εσωτερικό...
6 Πολφός
Μαλακή ουσία,
στην οποία
βρίσκονται τα
αιμοφόρα αγγεία
και τα νεύρα.

10. Συμπέρασμα
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________________
- Με τα δόντια σχίζουμε, κόβουμε, και μασάμε τις τροφές.
- Ανάλογα με το σχήμα και τη λειτουργία τους τα δόντια διακρίνονται σε : κοπτήρες,
κυνόδοντες, προγόμφιους και γομφίους.
- Τα πρώτα μας δόντια, τα νεογιλά, παρουσιάζουν διαφορές στη μορφή και στον αριθμό τους
σε σχέση με τα μόνιμα δόντια.
63
ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΙΤΙ
1. Στα σκίτσα βλέπεις τα δόντια δύο διαφορετικών ζώων. Ποιο ζώο
είναι φυτοφάγο και ποιο σαρκοφάγο; Μπορείς να εξηγήσεις την
απάντησή σου;
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
Στο πρώτο σκίτσοβλέπουμε τα δόντια ενός φυτοφάγου ζώου. Το καταλαβαίνουμε
από το γεγονός ότι τα δόντια του είναι πλατιά με μεγάλη επιφάνεια, για να μπορεί
να μασά την τροφή του. Στο δεύτερο σκίτσοβλέπουμε τα δόντια ενός σαρκοφάγου
ζώου γιατί τα δόντια είναι μυτερά, γαμψά και κοφτερά (κυνόδοντες), για να μπορεί
να κόβει και να σχίζει την τροφή του.

11. 2. Λύσε το σταυρόλεξο
1
1.Το εσωτερικό του δοντιού, στο οποίο
βρίσκονται τα αιμοφόρα αγγεία και τα νεύρα. Π
Ο
Λ
Φ
Ο
Σ
2
2. Περιβάλλει εξωτερικά τη ρίζα
Σ Τ Ε Ι Ν Η
3
3. Το τμήμα του δοντιού που βρίσκεται μέσα
στα ούλα..
Ρ Ι Ζ Α
4
4. Βρίσκονται μέσα στον πολφό.
Ν
Ε
Υ
Ρ
Α
5
5. Περιβάλλει εξωτερικά τη μύλη..
Α
Δ
Α
Μ
Α
Τ
Ν
Η
6
6. Βρίσκεται ανάμεσα στον πολφό και την
αδαμαντίνη ή την οστεΐνη.
Ο Ο Ν Τ Ι Η
7
7. Το τμήμα του δοντιού που βλέπουμε.
Υ Λ Η

12. 3. Η επίσκεψη στον οδοντίατρο είναι απαραίτητη μόνον όταν πονούν τα
δόντια μας;
__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
Η επίσκεψη στον οδοντίατρο είναι απαραίτητη,ακόμα και αν δεν
πονούν τα δόντια μας, για προληπτικούς λόγους. Πρέπει να τον
επισκεπτόμαστε για έλεγχο και επιμελή καθαρισμό. Έτσι διατηρούνται
τα δόντια μας καθαρά, γίνονται ανθεκτικότερα και προλαμβάνονται
τα επώδυνα προβλήματα.