Η αξία και η χρήση του χιούμορ

1. Χιούμορ και η σημασία του γέλιου
Χιούμορ: η σύλληψη των πραγμάτων και της ζωής από την αστεία και κωμική πλευρά
τους, καθώς και η έκφραση αυτής της όψεως τόσο στον προφορικό όσο και τον γραπτό
λόγο (κάποιου) με έξυπνο, πνευματώδη τρόπο.
Το χιούμορ αποτελεί εγγενές χαρακτηριστικό της ανθρώπινης διάνοιας και συναντάται
καθ’ όλη τη διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας. Αποτελεί αφενός έναν μηχανισμό για την
ηπιότερη αντιμετώπιση των δυσκολιών της ζωής και αφετέρου μια έκφανση της
αισιόδοξης και πιο ευδαιμονικής πλευράς της ανθρώπινης φύσης. Η αξία του χιούμορ είναι
ιδιαίτερα σημαντική, εφόσον σε πρώτο επίπεδο προσφέρει τη δυνατότητα στους
ανθρώπους να ευθυμήσουν και να αισθανθούν έτσι λιγότερο πιεσμένοι από τα προβλήματα
της καθημερινότητας. Πολύ περισσότερο, όμως, το χιούμορ είναι έκφραση της
ανθρώπινης ευφυΐας και διατρέχει πολλές πτυχές της ανθρώπινης δράσης. Η αξία του,
άρα, είναι κατά πολύ ευρύτερη.
Το χιούμορ, επίσης, διευκολύνει την κοινωνική ζωή των ανθρώπων. Αυτό συμβαίνει
γιατί, πρώτον, είναι μια εμπειρία που μοιραζόμαστε με άλλους. Δεύτερον, διότι ενισχύει
την εσωτερική συνοχή κάθε κοινωνικής ομάδας. Ακόμη, μπορεί να έχει «διπλωματική»
χρήση, εφόσον, λόγω της έμφυτης ασάφειάς του, επιτρέπει να κινούμαστε μεταξύ σοβαρού
και αστείου χωρίς τον κίνδυνο να παρεξηγηθούμε. Με άλλα λόγια, εκφράσεις και λόγια που
διατυπώνονται με χιούμορ μεταφέρουν συναισθήματα και αλήθειες που θα ενοχλούσαν αν
διατυπώνονταν με σοβαρό τρόπο.
Μερικά απ’ τα είδη χιούμορ είναι:
Μαύρο χιούμορ: η σύλληψη και η αντιμετώπιση των δυσάρεστων πλευρών της ζωής, ιδίως
όσων αφορούν τον θάνατο, μέσα από κωμική ή ευτράπελη οπτική.
Σάτιρα: λογοτεχνικό είδος (έμμετρο ή πεζό), στο οποίο με τρόπο σκωπτικό ασκείται
κριτική σε πρόσωπα και καταστάσεις της κοινωνίας με σκοπό τη διόρθωσή τους.
Γενικότερα, η διακωμώδηση, η σκωπτική κριτική.
Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα έχουν γίνει πολλές προσπάθειες από αξιόλογους
φιλόσοφους να οριστεί το κωμικό, η κωμωδία και η διαφορά της από την τραγωδία και το
γέλιο. Οι ορισμοί αυτοί, παρόλο που διαφέρουν μεταξύ τους, παρουσιάζουν πολλά κοινά
σημεία.

2. Χιούμορ και η σημασία του γέλιου
Το γέλιο είναι δώρο, όπλο και φάρμακο για τον άνθρωπο. Μπορεί να επηρεάσει θετικά
την υγεία μέσω της ευχάριστης συναισθηματικής κατάστασης την οποία δημιουργεί.
Συγκεκριμένα, το γέλιο προκαλεί μεταβολές σε διάφορα συστήματα του οργανισμού, οι
οποίες με τη σειρά τους ωφελούν την υγεία. Για παράδειγμα, έχει αποδειχθεί ότι μπορεί
να μειώσει έως και 20% τη χρήση παυσίπονων, λόγω της διέγερσης που προκαλεί στις
φυσικές αντικαταθλιπτικές ουσίες του οργανισμού. Ακόμη, το έντονο γέλιο ενισχύει την
άμυνα του οργανισμού. Επίσης, χαλαρώνει, κάνει καλό στην καρδιά και τονώνει την
αναπνευστική λειτουργία.
Εξάλλου, το γέλιο καταπολεμά το άγχος, ενώ το χιούμορ μπορεί έμμεσα να συμβάλει
στην ευεξία, περιορίζοντας τις επιπτώσεις του άγχους στον οργανισμό. Η καλή αίσθηση
του χιούμορ μπορεί να βοηθήσει τον άνθρωπο να αποστασιοποιηθεί από το πρόβλημα που
τυχόν αντιμετωπίζει και να δρομολογήσει ευκολότερα τρόπους επίλυσής του. Ακόμη, με το
χιούμορ και το γέλιο ο άνθρωπος μπορεί να αποκτήσει αίσθηση κυριαρχίας σε μια δύσκολη
περίσταση και να αντιμετωπίσει πιο αποτελεσματικά το στρες. Αυτό επιτυγχάνεται με την
αξιοποίηση της ικανότητας του ανθρώπου να διακρίνει το παράλογο σε μια κατάσταση και,
αντί να καταβάλλεται από αυτήν, να γελά μαζί της. Έτσι, μπορεί να χαλαρώσει από
καταστάσεις έντασης και να απελευθερωθεί από πιέσεις.
Υπάρχουν τόσοι ορισµοί του γέλιου όσοι και άνθρωποι. Υπάρχει, για παράδειγµα, ο
ορισµός του λεξικού. «Γέλιο (το) η ταυτόχρονη σύσπαση των µυών (των χειλέων και των
παρειών) σε έκφραση ευχαρίστησης, ευθυµίας, ειρωνείας, χλευασµού, καθώς και οι
ηχηρές εκπνοές που τις συνοδεύουν». Κατά µία έννοια, ακόµα και αυτός ο ορισµός µπορεί
να προκαλέσει γέλιο. Διότι εξηγεί τη λέξη, αλλά χάνει το νόηµα. Το γέλιο, σηµειώνει ο Ζαν
Μπερνµπόµ, είναι µια έκφραση ελευθερίας. Γι αυτό και µπορούµε να γελάµε µε όλα αλλά
όχι και µε τον οποιονδήποτε, κυρίως όχι µε τους εχθρούς της ελευθερίας σύµφωνα µε τη
διάσηµη ρήση του µεγάλου κωµiκού και συγγραφέα Πιερ Ντεσπρόζ.
«Μπορούµε να γελάµε µε τα πάντα» «Η φιλοσοφία», σηµειώνει ο κωµικός
σεναριογράφος, ηθοποιός και χρονογράφος Φρανσουά Ρολάν, «συνίσταται στο να κοιτάζεις
τα πράγµατα από λίγο πιο κοντά. Το χιούμορ, στο να τα κοιτάζεις από λίγο πιο µακριά,
ώστε να αποκτάς και µια διαφορετική οπτική. Μοναδική διέξοδος από όλα … το γέλιο. Το
αυθόρμητο, πηγαίο, προσωπικό γέλιο. Ένα πρώτο συµπέρασµα,: το γέλιο είναι αναφαίρετο
δικαίωµα. Και, στις εποχές που ζούµε, σωτήριο.