1. Жимснүүдийн ашиг тус
Жимс нь мод, бут гэх мэт ургамлын
шүүслэг үр бөгөөд хүний биед
амархан шингэдэг, шим тэжээлт
хүнсний бүтээгдэхүүн юм. Бүтцээр
нь үрт жимс, яст жимс, жимсгэнэ
гэж ангилна.

2. Гадил (Банан)
Банана нүүрс устөрөгчөөр хамгийн
баялаг жимс. Мөн түүнд цусанд
сахар орохоос хамгаалдаг бодис
агуулагддаг. Бананд үлэмж
хэмжээний ширхэглэг эд болон
төмрийн зүйл байдгаараа хийг дарж
цус төлжүүлэх үүрэг гүйцэтгэдэг.
Банана нь хүйтэн чанартай даралт
бууруулна.
Нэг ширхэг гадил жимс нь дунджаар
125гр бөгөөд 3/4 нь ус юм. Гадил
жимсний гадуурх хальс нь ч мөн
идэж болох бөгөөд Азийн зарим
оронд хальстай нь хоол хийж иддэг
байна. Гадил нь В6 витамин, С
витамин болон калигаар баялаг юм.

3. Гүзээлзгэнэ
Хэрэглэхийн өмнө эхлээд усаар сайтар угааж
давстай усанд 5-10минут болгоод дахиж хүйтэн
буцалсан усанд 1-2 минут угааж хэрэглэвэл амин
дэм нь илүү их байдаг.
Гүзээлзгэнэ нь Сарнайнхан овгийн цэцэгт
ургамлын идэж болдог жимс юм. 20 гаруй зүйл
болон эрлийзжүүлэн гаргаж авсан гүзээлзгэнүүд
бий. Амт нь чихэрлэг болон исгэлэн гэх мэт өөр
өөр байдаг. Хамгийн ихээр тариалагдан худалдаа,
хоол хүнсэнд хэрэглэгддэг нь Цэцэрлэгийн
гүзээлзгэнэ (Fragaria ananassa) аж. С витаминаар
баялаг бөгөөд 100 гр гүзээлзгэнэ 35 ккал
илчлэгтэй. Түүхий байхдаа цайвар ногоон
өнгөтэй ба боловсорж гүйцсэн нь улаан болно.
Шар голтой, таван дэлбээт цагаан цэцэг гарч,
унсаны дараа ургадаг.
Бодисын солилцоог хэвийн болгож, хорт
нэгдлүүдийг гадагшлуулж, бамбай булчирхайн
гармон ялгаралтыг идэвхжүүлж, бэлгийн
идэвхийг нэмэгдүүлдэг.
Анх 17 зууны үеэс гүзээлзгэнийг тариалж
эхэлсэн байна.

4. Усан үзэм
Усан үзмийг залхуу хүмүүс хэрэглэвэл
хамгийн тохиромжтой жимс гэж би
боддог. Учир нь идэж байхдаа хальслах,
үрийг нь хаях шаардлагагүй. Усан
үзмийн хальс үр гээд бүгд л амин
дэмтэй. Мөн улаан усан үзмийн дарс нь
цагаан усан үзмийн дарснаас илүү их ач
тустай байдаг. Учир нь улаан усан
үзмийн дарсанд хальс нь ордог байна.
Францын ИС-ын мэргэжилтэн
судлаачид усан үзмийн үрэнд дархлааг
сайжруулж, хөгшрөлтийг удаашруулдаг
бодис баялаг агуулагдаж байдаг гэдгийг
судлан тогтоосон ба энэ нь хүний биед
орж 85 хувиар шингэдэг байна.
Улаан усан үзэм нь тромбо үүсэх үйл
явцыг удаашруулж, цусны судасны
тонусыг сулруулдаг.

5. Лийр
Лийрийн усан найрлага их бөгөөд
Витамин А, В, С, D, Е болон бичил
элемнет агуулж байдаг. Эд эсийг
эрүүлжүүлж, эд эрхтний хорыг
гадагшлуулж, цусны судсыг
зөөлрүүлдэг. Мөн кальцийг ясанд
дамжуулах чадалтай. Лийр нь витамин
болон усаар баялаг бөгөөд хүйтэн
чанартай. Хүйтэн чанарын өвчтэй хүн
болон хэвлий ходоод сулбагар хүн,
жирэмсэн эхчүүд их идэж болохгүй.

6. Чацаргана
Чацаргана нь исгэлэн, эхүүн амттай, бүлээн
чанартай, хуурай, тослог жимс юм. түүний үр
жимсийг хэлнэ. Ханиадыг зогсоох, цусыг
шингэрүүлэх, бадган борыг дарах чадалтай. Хүний
биеийг эрүүлжүүлж, зүрх судасны системийн
эргэлтийг сайжруулдаг. Эмчилгээнд голдуу
уушигны архаг, цэр ховхрохгүй, цусан бэтэг, сарын
тэмдэг хоригдсон, бор өвчин, борын бэтэг зэрэг
өвчнийг эмнэхэд хэрэглэж байна.
Судасны хатуурал болон зүрхний өвчнөөс
урьдчилан сэргийлнэ. Исгэлэн амттай хүйтэн
чанартай. Мөн маш их хэмжээний уураг, хүчил,
витамин, кальци, фосфор, магни, натри зэрэг хүний
биед зайлшгүй шаардлагатай элементүүдийг
агуулдаг. Ходоодыг эрүүлжүүлж, гэдсийг цэвэрлэн,
уушгийг зөөллөж, цусыг төлжүүлэн, өтгөн
шингэнийг тохируулж, дэлүүг эрүүлжүүлэх зэрэг
олон чадалтай.

7. Алим
Өдөр бүр багахан хэмжээний алим идвэл олон
төрлийн өвчнөөс урьдчилан сэргийлдэг. Мөн
хорт хавдраас сэргийлнэ. Алимны найрлагад
phytochemical байгалийн гаралтай чөлөөт
радикал байх ба хорт хавдар үүсэх хувийг
бууруулдаг. Алим нь ширхэглэг бодисоор баялаг
бөгөөд зүрхний өвчнөөр өвчлөх хувийг
бууруулахаас гадна тураах чадалтай.
Идээд ханахгүй энэ сайхан жимс организмаас
хүнд металлуудыг гаргадаг. Мөн түүнд цусны
судасны уян хатан чанарыг барьж байдаг бодис
агуулагддаг.
Үүнээс гадна уушгийг зөөллөж, хорыг тайлан,
ходоодонд тэжээл өгч, архийг гарган элгийг
тэнцвэржүүлдэг байна. Гэвч сахар болон
жимсний хүчил харьцангуй их агуулагддаг тул
шүд хорхойтуулах талтай.

8. Түвд хаш
Хаш нь улаан эд ихээр агуулдаг.
Эд эсийн өвчлөлтийг зогсоох ба
нимбэгийн хүчил, алимны
хүчлээр баялаг тул халуун
бууруулж хордлогыг тайлж,
элгийг хамгаалж, шээсийг тэтгэх
сайн талтай. Сайхан амтлаж
чадвал махыг ч орлож чадах
увидастай ногоо гэж хэлж болно.

9. Нимбэг
Хорт хавдрын химийн элементүүдийг задалж, элгэнд хуралдсан
хорт бодисыг гадагшлуулдаг.
Нимбэгийн шүүсэнд 5%-н нимбэгийн хүчил, устөрөгчийн
хүчил 2-3 агуулагдана.
Нимбэг нь С витаминаар баялаг юм. 1ш нимбэгт 20мг
агуулагдана.
С болон Р амин дэмийг бие организмд нэгэн зэрэг оруулснаар
цусны эмзэг судас бэхждэг, мөн цус харвалт, зүрх хаагдах, судас
өргөсөх болон бусад хурц өвчнүүдээс хамгаалж чадна гэдгийг
тогтоогоод байна. Танд үрчлээ нэмэгдээхгүй, харин та улам ч
залуу, улам сайхан харагдах болно.
Нимбэгний шүүстэй 1 стакан халуун усыг хоолны өмнө уух нь
хоол боловсруулах ажиллагааг сайжруулж, цусан дахь
холестриныг саармагжуулах ба элэгний байгалийн
цэвэрлэгчийн үүргийг гүйцэтгэж, хэрэггүй бодисыг
гадагшлуулж өгдөг.
Удаан явснаас хөл их ядарсан үед нимбэгний хэрчсэн
хэрчмүүдээр хөлөө үрж арчвал түргэн хугацаанд сэргэж
ядаргаа гардаг.

10. Жүрж
( 桔 子 -Мандарин, 橙 子 -Жүрж) Исгэлэн
амттай, сэрүүн чанартай. Уушгийг
зөөллөж, архийг гаргана. Мөн үрэвслийг
дарж, хорыг тайлан, ханиалгыг
зогсоохоос гадна нурууны өвдөлтийг
намдаана.
Жүржийн хальс нь ходоодны шингэнийг
нэмэгдүүлж, ходоод гэдэсний гүрвэлзэх
хөдөлгөөнийг сайжруулдаг.
Даралт ихсэх болон судас хатуурах
өвчлөлийн үед тустай. Таргалалтыг
багасгадаг, цусан дахь холестирины
хэмжээг багасгадаг. Мөн С, А, В
витаминаар баялаг.

11. Ханборгоцой
С витамин гэхэд л 10Ог хан боргоцойд 15-76 мг бий. Мөн минерал ба
бичил элементүүдээр баялаг. Ялангуяа кали маш их, 320 мг хүртэл
агуулагддаг. Мөн уураг задалдаг бромелин байхаас гадна цусны
даралт бууруулж, судсуудын хананаас өөхөн хуримтлалыг арилгаж,
цусны эргэлт сайжруулж, үрэвслийн эсрэг үйлчилгээтэй.
Хан боргоцой биеэс ус гадагшлуулж, хаванг буулгадаг. Мөн гэдэс
хямрах, ходоод өвдөхөд тустай. Нойр булчирхайн ажиллагааг
хөнгөвчилж, сэвхийг арилгадаг сайн талтай гэгддэг.
Хан боргоцойн мөхлөг нь онцгой нэгэн ислийг агуулж байдаг. Энэ нь
уураг болон уурагт бодисыг задлах чадалтай. Тиймээс их хэмжээний
мах идсний дараа хэдхэн зүсэм шинэ ханборгоцой идэхэд хоолыг
шингээлтэнд маш сайн.
Хан боргоцойг эмийн журмаар ашиглах тухай 5 арга бий.
1. Бөөрний үрэвсэлийг зохицуулана. Хан боргоцойн 60 грамм зөөлөн
эдийг улалжийн үндэстэй чанаад өдөрт 2 удаа ууна.
2. Мөгөөрсөн хоолойн үрэвсэлийг эмчлэнэ. Хан боргоцойн 120 гр
зөөлөн эдийг чанаад, 30 гр зөгийн балтай найруулан өдөрт 2 удаа
ууна.
3. Хоолны шингээлтийг сайжруулана. Жимсны шүүс шахагч
машинаар шахаж шүүсийг нв өдөрт 2 удаа 40 мл хэмжээтэй ууна.
4. Гэдэс гүйлгэхээс сэргийлнэ. Шинэхэн хан боргоцойг хальслаад, хэд
хэд хэрчээд түүхийгээр нь идэж болно. Өдөрт 3 удаа 50 гр-аар идвэл
гэдэс гүйлгэх зовиур үгүй болно.
5. Гэдэсний үрэвсэлээс сэргийлнэ. Хан боргоцойн 30 гр навчийг усан
чанаад өдөр бүр 3 удаа ууна. Аливаа жимс ногооны харшилтай хүнд
Хан боргоцойн жимс тохиромжгүй. Хан боргоцойг түүхийгээр нь
идэхээс өмнө давстай усанд дэвтээвэл сайн. Давстай усанд органик
исгэлэн эд нь задрах сайн талтай.

12. Тоор
Тоор жимс нь дулаан чанартай, исгэлэн бас
чихэрлэг амттай. Цангаа тайлж, халууныг
бууруулна. Уушигны өвчтэй хүмүүс
хүнсэндээ түлхүү хэрэглэвэл тохиромжтой.
Тоор нь амин дэмээр баялаг ба нэн ялангуяа
хамгийн их төмрийн агуулга сайтай жимс
юм. Иймд төмрийн дутагдалтай өвчтнүүд
эмчилгээний журмаар хэрэглэдэг. Тоор нь
калийн агуулга их, натрийн агуулга бага.
Усан хавантай өвчтнүүд хэрэглэхэд
тохиромжтой. Зүрхний булчинг
идэвхжүүлдэг. Тоор нь арьсны эсүүд дэх
чийгийг барьж, үрчлээг арилган, толигор
зөөлөн болгоно.

13. Үхрийн нүд
Аскорбины хүчлийн агууламжаараа зөвхөн
нохойн хошууг л урдаа оруулдаг жимс. Амны
халбага үхрийн нүд = нэг ширхэг нимбэг. Хагас
аяга үхрийн нүдэнд хүний өдрийн хэрэгцээний
С витамин агуулагддаг. Өсөж байгаа хүүхдүүдэд
маш сайн. Ачаалал даах чадвартай болгоно.
Антибиотикийн үйлчлэлийг нэмэгдүүлж, харин
хорыг нь бууруулж өгдөг. Бодисын солилцоог
хэвийн болгоно. Судасны хана хатуурах, цус
багадалтаас сэргийлнэ. Эдгэхгүй удаж байгаа
ханиадыг эмчлэхдээ үхрийн нүдийг буцалгаж
уувал сайн. Цусны бүлэгнэл ихтэй хүмүүс
болгоомжтой хэрэглэх хэрэгтэй. Зүрхний
шигдээс болсны дараахь үед үхрийн нүднээс
татгалзвал зохино.