1. Բարձրագույն նյարդային
համակարգ

2. Ի՞նչ են անվանում ռեֆլեքս
Ի. Պ. Պավլովի ուսմունքից արվող էական
հետևություններն այն բանի ընդունումն են, որ ռուս
մեծ ֆիզիկոսի կատարած հետազոտությունների
հիմքում ընկած է կենդանի օրգանիզմի` իբրև մի
միասնական ամբողջության, իբրև չափազանց բարդ
համակարգի մասին պատկերացումը, համակարգ, որը
կազմված է ոչ միայն մեկը մյուսի հետ կապված
մասերի գրեթե անհամար շարքերից, այլև մի
միասնական ամբողջություն է մեզ շրջապատող
բնության հետ:
Կենդանիների և մարդու նյարդային համակարգի
գործունեության հիմնական մեխանիզմը ռեֆլեքսն է:
Ռեֆլեքս անվանում ենք զգայարանների գրգռմանը
նյարդային համակարգի պատասխան գործողությունը:
Ռեֆլեքսի միասնական օղակում ընդունված է
տարբերել զգացող, կենտրոնական և շարժիչ մասերը:

3. Ռեֆլեքսների ծագումը
Ռեֆլեքսներն իրենց ծագմամբ լինում են
բնածին և ձեռքբերովի, կամ, ըստ Ի. Պ. Պավլովի
դասակարգման, ոչ պայմանական, և
պայմանական:
Փորձ 1: Եթե շան բերանը լցնենք որևէ թթվի
չափավորված լուծույթ, ապա ականատես կլինենք
կենդանու ցայտունորեն արտահայտված
պաշտպանման հակազդեցությանը, այսինքն`
շունը իր բերանի եռանդագին շարժումով դուրս
կմղի լուծույթը, միաժամանակ շան բերանում
առատորեն կարտադրվի թուք, որով
լորձաթաղանթը մաքրվում է թթվի մնացորդներից:

4. Փորձ 2: Շան բերանը թթու լցնելուց առաջ
կենդանու վրա ներգործենք որևէ չեզոք գրգռիչով,
ասենք` կարմիր լույսով: Մի քանի անգամ իրար
ետևից շանը ցույց տալով այդ երկու տարբեր
գրգռիչները` թթուն և լույսը, մենք նկատում ենք, որ
շունը կարմիր լույսին արձագանքում է ճիշտ այնպես,
ինչպես թթվին, այսինքն նրա բերանը կատարում է
նույնպիսի շարժումներ և նունպես թուք է
արտադրում:
Առաջին փորձի ժամանակ զգայող նյարդերից գրգիռը
շարժիչ նյարդերին փոխանցվում է անմիջականորեն
և առանց որևէ նախապատրաստության, առանց որևէ
նախնական պայմանի, երկրորդ դեպքում գրգիռի այդ
փոխանցումը հնարավոր դարձավ միայն ուղեղի մեծ
կիսագնդերի կեղևում ոչ պայմանական և
պայմանական գրռիչների միջև կապ հաստատելուց
հետո, նյարդային ուղու հարթումից հետո:

5. Արգելակում
Արգելակումը հատկապես կարևոր նշանակություն ունի կեղևի ակտիվ գործող բջիջների
համար: Արգելակումը, կասեցնելով նյարդային բջիջների գործունեությունը, պայմաններ է
ստեղծում նրանց աշխատունակությունը վերականգնելու համար. չափազանց ուժգին և տևական
գրգռման դեպքում արգելակումը պաշտպանում է նյարդային բջիջները կազմալուծումից:
Արգելակումը բարդ, նյարդային լարված գործունեություն է, որ կատարվում է ոչ միայն բջիջներին
հանգիստ տալու, այլև մարդուն շրջապատի աշխարհում լավագույնս կողմնորոշելու նպատակով:
Ի. Պ. Պավլովը մշտապես ընդգծում էր արգելակման պահպանիչ դերը և նրա բուժական
նշանակությունը կեղևի նյարդային բջիջների նորմալ գործունեության վերականգնման համար:Ի.
Պ. Պավլովըի լաբորատորիայում կատարված հետազոտություններով ապացուցված է, որ ուղեղի
մեծ կիսագնդերի կեղևում տեղի են ունենում արգելակման երկու հիմնական պրոցես` արտաքին
արգելակում և ներքին արգելակում: Արտաքին արգելակումը հանդիսանում է անպայման, այսինքն
բնածին է: Դա արգելակման ավելի պարզ ձևն է: Ներքին արգելակումը մշակվում է անհատական
կյանքի պրոցեսում: Դա արգելակման բարձրագույն ձևն է, այն հատուկ է միայն ուղեղի մեծ
կիսագնդերի կեղևին:

6. Ի. Պ. Պավլովի տեսությունը
Մարդն ունի հատուկ, «արտասովոր հավելում»` երկրորդ
ազդանշանային համակարգը: Բացի դրանից, մարդը տևական,
շատ հազարամյակների ընթացքում իրականացված
հասարակական դաստիարակության արգասիք է,
դաստիարակություն, որն էապես փոխել և ձևավորել է նրա
հոգեկանի բնույթը:
Ի. Պ. Պավլովի ուսմունքի սկզբունքային դրույթներից ամենից
կարևորն են երկուսը.
1) Հոգեկան երևույթների առաջացման պայմանավորվածությունը արտաքին որոշակի
ներգործություններով: (Չկա այնպիսի հոգեկան երևույթ, որը ծագեր ինքնաբերաբար, արտաքին
ներգործությունից անկախ):
2) Վերլուծական համադրական գործունեության կողմից գրգիռների «ընտրությունը», նրանց
դիֆերենցումը և հետագա միավորումը իրագործվում է նույնպես արտաքին գրգիռներին,
օբյեկտիվորեն գոյություն ունեցող կապերին նրանց համապատասխանության հիման վրա: Այս
սկզբունքը հենց մարմնավորված է Ի. Պ. Պավլովի կողմից մշակած դինամիկ ստերեոտիպի
ուսմունքում:
Ի. Պ. Պավլովի ուսմունքի գործնական նշանակությունն այն է, որ այդ ուսմունքը
հնարավորություն է տալիս հասկանալու ուզածդ հոգեկան պրոցեսի նյարդային մեխանիզմները:

7. Ֆիլմեր
О нервной системе человека -
http://www.youtube.com/watch?v=JLhSmTeXwk8
Особенности высшей нервной деятельности
человека -
http://www.youtube.com/watch?v=iRw5MeJsza0

8. Օգտվել եմ YouTube – ից,
Հայկական Հանրագիտարան -
http://vardanlibrary.wordpress.com/2011/10/29/%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B8%D6%82-%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%B1%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%B6-
%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D6%82-2/
«Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր
Միջին դպրոց, 8-3 դասարան
Իսախանյան Էմմա