2. Նյարդային համակարգը կարգավորում է բոլոր օրգանների և
օրգան-համակարգերի փոխկապակցված գործունեությունըֈ
Այն վերահսկում է ներզատական համակարգի միջոցով
իրականացվող հումորալ կարգավորումը և միաժամանակ
կապ է հաստատում օրգանիզմի և միջավայրի միջև՝
նպաստելով օրգանիզմի հարմարվողականությանը
միջավայրի փոփոխվող պայմաններումֈ Եվ
վերջապես, նյարդային համակարգի միջոցով մարդը
զգում, ճանաչում է միջավայրի առարկաները, ընկալում
միջավայրից եկող գրգիռները, պահպանում ստացված
տեղեկատվությունը և օգտագործում իր պահանջմունքների
համարֈ Նյարդային համակարգով են պայմանավորված
գիտակցությունը, մտածողությունը, խոսքը, վարքագիծըֈ
Այսպիսով՝ նյարդային համակարգի հիմնական գործառույթն
օրգանիզմի կողմից ներքին և արտաքին միջավայրից
հաղորդվող տեղեկատվության վերլուծությունն է և
համապատասխան գործողությունների իրականացումըֈ
3. Նյարդային համակարգի
բաժինները
Նյարդային համակարգը կազմված է կենտրոնական և
ծայրամասային բաժիններիցֈ Կենտրոնական նյարդային համակարգը
կազմված է գլխուղեղից և ողնուղեղից, որտեղ տարբերում են գորշ ու
սպիտակ նյութֈ Գորշ նյութը կազմված է նեյրոնների մարմինների և
դենդրիտների կուտակումներից, իսկ սպիտակ նյութը նրանց երկար
ելուստներիցֈ Սպիտակ նյութի մեջ կան գորշ նյութի
կուտակներ, որոնք կոչվում են կորիզներ, իսկ կենտրոնական
նյարդային համակարգից դուրս գտնվող գորշ նյութի կուտակները՝
հանգույցներֈ
Ծայրամասային նյարդային համակարգը կազմված է կենտրոնական
նյարդային համակարգի համապատասխան կորիզներից և նրանցից
դուրս եկող նյարդաթելերից ու ծայրամասային հանգույցներիցֈ Այն իր
հերթին բաժանվում է մարմնական և վեգետատիվ (ինքնավար)
համակարգերիֈ Մարմնական նյարդային համակարգը նյարդավորում
է կմախքային մկանները և իրականացնում է շարժողական
ռեակցիաները, այդ թվում կամային շարժումներըֈ Վեգետատիվ
նյարդային համակարգը նյարդավորում է ներքին օրգանները,մաշկն
ու արյունատար անոթներըֈ Այն բաժանվում է
սիմպաթիկ, պարասիմպաթիկ ու մետասիմպաթիկ բաժիններիֈ
4. Նյարդային համակարգի կառուցվածքային և
գործառական միավորը նյարդային բջիջն
է՝ նեյրոնըֈ Նեյրոնը ունի մարմին և ելուստներֈ
Վերջիններից են կարճ ելուստները, որոնք
կոչվում են դենդրիտներ, իսկ երկար
նյարդաթելը՝ աքսոն, որն ավարտվում է
նախասինապսային ելուստովֈ Նշված տարրերից
յուրաքանչյուրը կատարում է որոշակի
ֆունկցիաֈ Նեյրոնի մարմինը սնուցող դեր է
կատարումֈ Նրանում կան բազմաթիվ
օրգանոիդներ, ուր սինթեզվում են
կենսաբանական կարևոր միացություններ և
փոխադրվում աքսոն ու դենդրիտներֈ
Դենդրիտներն ընդունում են
տեղեկատվությունը, իսկ աքսոնը նյարդային
ազդակը մարմնից հաղորդում է այլ նեյրոններին
կամ օրգաններինֈ
5. Աքսոնների մի մասը պատված է էլեկտրամեկուսիչ
սպիտակ ճարպանման նյութի թաղանթով՝ միելիոն, իսկ
մյուս մասը դրանից զուրկ էֈ Աքսոնի երկարությունը
կարող է լինել մինչև 100 սմ և ավելիֈ Մարդու
նյարդաթելերի ընդհանուր գումարային երկարությունը 1
մլրդ մետր է, որը հավասար է Երկրից մինչև
Լուսին, ապա նորից հետ՝ Երկիր ընկած տարածությանըֈ
Նյարդաթելերի խրձերն առաջացնում են նյարդեր, որոնք
պատված են ընդհանուր թաղանթովֈ Ըստ գործառական
բնույթի նյարդերը լինում են զգացող, շարժիչ և խառըֈ
Զգացող նյարդերը նյարդային ազդակները հաղորդում են
կենտրոնական նյարդային համակարգֈ Շարժիչ
նյարդերը կենտրոնական նյարդային համակարգից
պատասխան ազդակները հաղորդում են ծայրամասային
օրգաններինֈ Խառը նյարդերը պարունակում են զգացող
և շարժիչ նյարդաթելերֈ
