Գյումրիի անվանումները

1. Գյումրի

2. ԳՅՈՒՄՐԻ
◦ Գյումրի (ի սկզբանե կոչվել է Կումայրի,
հետագայում մինչև 1840թվականը՝ Գյումրի,
◦ 1840ից 1924 թվականներին կոչվել
է՝ Ալեքսանդրապոլ,
◦ 1924ից-1990 թվականներին կոչվել է
՝ Լենինական,
◦ 1990ից-1992 թվականներին կոչվել է
՝Կումայրի),

3. Կումայրի
պատմություն
◦ Արձանագրության մեջ հիշատակված «Իրդանիունի»
տեղանունը Հ.Կարագյոզյանը և Ս. Պետրոսյանը
նույնացնում են «Կումայրի» տեղանվան հետ:
◦ Մ.թ.ա.XIII դարում կառուցված Իրդանիո քաղաքը
գտնվել է Էրիախի երկրի կենտրոնում՝ Կումայրիի
տեղում կամ նրա մոտակայքում: Հետագայում
Իրդանիու քաղաքի անունը մոռացվում է: Այն
հիշատակվում է արդեն քաղաքի արվարձաններից
մեկի՝ Կումայրու անունով, որը տարածվում է ամբողջ
Իրդանիու բնակավայրի վրա: Կումայրին Իրդանիոյի
արվարձան լինելու մասին իր կարծիքը
Հ.Կարագյոզյանը հիմնավորում է Կումայրի տեղանվան
ստուգաբանությամբ, որի Կում և այրի բաղադրիչները
ունեն գրեթե միատեսակ իմաստներ՝ «գյուղ» կամ
«բնակավայր»:

4. Գյումրի
պատմությունը
◦ Հայկական աղբյուրներում Գյումրին հիշատակվում
է Գիւմրի, իսկ ռուսական աղբյուրներում Գումրի
ձևերով: Գյուղի նոր՝ Գյումրի անվան առաջացումն ու
նշանակությունը մի շարք հակասական, երբեմն նաև
անհավանական դատողությունների առիթ է տվել:
Հովհաննես Խոջայանցի կարծիքով. «Գիւմրի բառը
կրճատված է: Իրականում այն նշանակում է
«Գումարի», որովհետև սա եղել է զօրաց գումարման
տեղը Գագիկ արքայի ժամանակներում, որը նստում
էր Անիում»: Գյումրի տեղանունը յուրովի է բացատրել
Կ. Գանը: «Առաջ այստեղ եղել է ոչ մեծ թուրքական
ամրություն,-գրում է Կ. Գանը,-կամ ինչ-որ մաքսային
ուղեկալ, որը ազատ անցնելու թույլտվության համար
մաքս՝ «gumruk» էր գանձում: Այստեղից էլ գյուղը
ստացել էր իր անունը՝ Գյումրի»:

5. Ալեքսանդրապոլ
◦ 1837 թվականին Գյումրի այցելած Նիկոլայ Ա կայսրը
դիտում է բերդը, հիմնադրում է բերդում կառուցվելիք Ս.
Ալեքսանդրայի անունը կրող ռուսական եկեղեցին և
Գյումրին վերանվանում Ալեքսանդրապոլ: Ռուսաց կայսեր
կողմից քաղաքի անվանափոխությունը ժամանակակիցների
կողմից տեղի է տվել մի շարք հակասական, հաճախ ոչ
ստույգ դատողությունների:

6. Լենինական
◦ Քաղաքի նոր վերածնունդը կապվեց
խորհրդային իշխանության հաստատման
հետ: 1924 թ. Հայկոմկուսի Կենտկոմի
միջնորդությամբ ԽՍՀՄ Կենտգործկոմն
Ալեքսանդրապոլը վերանվանեց
Լենինական: