1. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Δ/ΘΜΙΑ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Ν. ΠΙΕΡΙΑΣ
3Ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΤΕΡΙΝΗΣ
ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2012-2013
Α΄ ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ
ΤΑΞΗ: Β
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΘΕΜΑ: Ολυμπιακοί αγώνες: από το χθες στο σήμερα
ΟΜΑΔΑ ΜΑΘΗΤΩΝ
Βογιατζής Ιωάννης, Ελευθεριάδης Αντώνιος, Καραγαλίδου Ζωή, Καρακασίδης
Παναγιώτης, Καραμήτρου Νικολίνα, Καρυπίδου Άννα, Κούκλα Μαρία, Κρητικός
Θεόδωρος, Κυπαρίσσης Απόστολος, Κυριατζής Δημήτριος, Λαζαρίδης Αριστοτέλης,
Μαγιώνα Ιωάννα, Μπάρτους Χριστίνα, Παπαγιαννόπουλος Ιωάννης, Τουλίκας
Θεοφάνης, Τσαλμπουρης Γεώργιος, Φώτας Αργύριος
ΥΠΕΥΘΥΝΕΣ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΕΣ:
Σουφλερού Χρυσάνθη, Κατσαουνίδου Μαριάνθη
ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2013
1

2. Αντί προλόγου
Πότε και πώς ξεκίνησαν οι Ολυμπιακοί αγώνες; Γιατί, ενώ
ξεκίνησαν ως θρησκευτικά δρώμενα, εκδηλώσεις αφιερωμένες στον
Ολύμπιο Δία, έχουν εξελιχθεί σε πολιτικά, πολιτιστικά γεγονότα που
επηρεάζουν το κοινωνικό «γίγνεσθαι»; Πού οφείλονται οι μεγάλες
παγκόσμιες επιδόσεις με το πέρασμα των χρόνων; Ποια ήταν τα
αθλήματα και οι κανονισμοί στην αρχαιότητα και ποια είναι σήμερα; Η
βράβευση και η απόδοση τιμών στους ολυμπιονίκες είναι μερικά από τα
ερωτήματα που απασχόλησαν τους μαθητές στη συγκεκριμένη
ερευνητική εργασία.
Συγκεκριμένα τα θέματα που εξετάστηκαν ήταν:
• Οι Ολυμπιακοί αγώνες ως ιστορικό γεγονός
• Η άσκηση, ο εξοπλισμός των αθλημάτων και η διατροφή των
αθλητών
• Τα αθλήματα και οι κανονισμοί τους
• Οι Ολυμπιακοί αγώνες ως κοινωνικό γεγονός
Η συγκεκριμένη εργασία περιλαμβάνει τρεις συνεντεύξεις για την
ιστορική πορεία των αγώνων, τα αθλήματα και τη διατροφή των αθλητών
και ένα ερωτηματολόγιο για την απήχηση των αγώνων στους νέους
σήμερα.
Στα πλαίσια του μαθήματος οι μαθητές επισκέφτηκαν το
Καυτατζόγλειο Στάδιο και το Ολυμπιακό Μουσείο στη Θεσσαλονίκη.
Παράλληλα με την εργασία εκπονήθηκε ως τέχνημα κολλάζ από
ζωγραφιές των μαθητών με εικόνες που τους εντυπωσίασαν από τα
αθλήματα και τη βράβευση των αθλητών.
2

3. Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ
Ερευνητική εργασία απο τους μαθητές:
Καρυπίδου Άννα
Καραμήτρου Νικολίνα
Λαζαρίδης Αριστοτέλης
Τσαλμπούρης Γιώργος
Φώτας Αργύρης
3

4. Περιεχόμενα
1.Η απαρχή των Ολυμπιακών Αγώνων και τα πρώτα Ολυμπιακά
αθλήματα …………………………………………σελ. 5-12
2.Αφή της Ολυμπιακής φλόγας-Τελετή έναρξης στη σημερινή εποχή
………………………………………………………σελ. 13,14
3.Επίκληση στον Απόλλωνα ………………………..σελ. 14
4.Βραβεία και τιμές Ολυμπιονικών ………………….σελ.15
5.Ιερή Εκεχειρία ……………………………………..σελ.15, 16
6.Ο Ολυμπιακός Ύμνος ……………………………..σελ. 17
7.Παραολυμπιακοί Αγώνες ………………………..σελ. 18-20
8. Βιβλιογραφία ……………………………………σελ. 20
4

5. Η ΑΠΑΡΧΗ ΤΩΝ ΟΛΥΜΠΙΑΚΩΝ ΑΓΩΝΩΝ
Η εμφάνιση αθλητικών αγώνων ως θεσμού στην Ολυμπία τον 8° αι. π.Χ.
αποτελεί την αναγέννηση πολλών Μυκηναϊκών εθίμων και συνηθειών
μέσα στη νέα εποχή που ήλθε μετά την πτώση του Μυκηναϊκού κόσμου.
Οι αγώνες έχουν στοιχεία της μυκηναϊκής λατρείας των ηρώων, καθώς
και των επιτάφιων άθλων που διοργάνωσε ο Αχιλλέας, όπως αναφέρει
ο Όμηρος, προς τιμήν του νεκρού φίλου του Πατρόκλου.
Πάνω από όλα, όμως, η Ολυμπιάδα ήταν μια θρησκευτική γιορτή και όχι
απλώς μια σειρά αθλητικών εκδηλώσεων, όπως συμβαίνει σήμερα.
Η παλαιότερη και ισχυρότερη αρχαία παράδοση για την ίδρυση των
Ολυμπιακών Αγώνων αναφέρεται σε κάποιο ποιητικό έργο του 7ου ή
6°oυ αι. π.Χ (μάλλον του Ησιόδου). «Ηοίαι» ή «Γυναικών κατάλογοι»
και θεωρεί ως ιδρυτή των αγώνων τον Φρύγα πρίγκιπα Πέλοπα, ο οποίος
νίκησε σε αρματοδρομία τον βασιλιά της Πίσας Οινόμαο, πήρε την κόρη
του Ιπποδάμεια ως σύζυγο και έγινε βασιλιάς μιας μεγάλης περιοχής
δίνοντας το όνομα του σε όλη την Πελοπόννησο.
Μια άλλη παράδοση που πρωτοεμφανίζεται στον Πίνδαρο στο α' μισό
του 5ου αι. π,Χ. θεωρεί ως ιδρυτή των αγώνων τον μεγάλο Θηβαίο
ήρωα Ηρακλή, μετά τη νικηφόρα εκστρατεία του εναντίον του βασιλιά
της Ήλιδας Αυγεία, ο οποίος είχε αρνηθεί να του καταβάλει αμοιβή για
τον καθαρισμό των στάβλων του.
Η μεν πρώτη άποψη για τον Πέλοπα αποδίδεται στους Πισάτες, τους
παλαιότερους μυκηναίους κατοίκους της περιοχής, η δε δεύτερη για τον
Ηρακλή, στα νέα δωρικά φύλα που κατέκτησαν την Ήλιδα και
εγκατέστησαν στην Ολυμπία το δικό τους θεό, τον Δία, που έγινε ο
μεγάλος θεός του ιερού και των αγώνων.
ΗΡΑΚΛΗΣ
Δύο διαφορετικές παραδόσεις συνδέουν τους Ολυμπιακούς Αγώνες με
τον Ηρακλή. Η πρώτη εκδοχή αναφέρεται στον Πίνδαρο (α'μισό του 5°ου
αι. π.Χ.) και αναγνωρίζει ως ιδρυτή των αγώνων τον Θηβαίο ήρωα, ο
οποίος τους οργάνωσε για πρώτη φορά μετά την επιτυχημένη εκστρατεία
του κατά του Ηλείου βασιλιά Αυγεία. Σκοπός της εκστρατείας ήταν η
τιμωρία του Αυγεία που είχε αρνηθεί να τον ανταμείψει, όπως είχαν
συμφωνήσει για τον καθαρισμό των στάβλων του.
5

6. Στον Ηρακλή αποδίδεται ο καθορισμός των ορίων της ιεράς ΄Αλτεως, η
εισαγωγή της αγριελιάς από τις χώρες των Υπερβορείων και η ίδρυση
των αγώνων δρόμου και των αρματοδρομιών.
Η δεύτερη παράδοση συναντάται στον Παυσανία (2°ος αι. μ.Χ.) και
αποδίδει την εισαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων στον Ιδαίο Ηρακλή
(καταγόμενο από το όρος Ίδη της Κρήτης). Αυτός μαζί με τους αδελφούς
του, τους Δακτύλους καθόρισε με το πέλμα του το μήκος του σταδίου,
οργάνωσε τους πρώτους αγώνες δρόμου, εισήγαγε ως έπαθλο το στεφάνι
αγριελιάς και όρισε τα τέσσερα έτη (όσοι ήταν και οι αδελφοί του) ως
χρόνο διάρκειας της κάθε Ολυμπιάδας.
Το 776 π.Χ., διεξάγονται οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες της
Αρχαιότητας, θεσμός που κράτησε 1170 χρόνια, μεχρι το 393 μ.Χ που
καταργήθηκαν απο τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο τον Ι.
Αρχικά,στους Ολυμπιακούς Αγώνες είχαν δικαίωμα συμμετοχής μόνο οι
ελεύθεροι Έλληνες πολίτες. Αργότερα, με την επικράτηση των Ρωμαίων,
απέκτησαν δικαίωμα συμμετοχής όλοι οι πολίτες της Ρωμαικής
Αυτοκρατορίας.Οι Αγώνες διεξάγονταν κάθε 4 χρόνια, στην πρώτη
πανσέληνο μετά το θερινό ηλιοστάσιο.Αρχικά διαρκούσαν μία μέρα
αλλά όσο πλήθαιναν τα αθλήματα μεγάλωνε και η διάρκεια διεξαγωγής
τους, φτάνοντας τις 5 ημέρες.
ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΟΛΥΜΠΙΑΚΑ ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ
Δρόμος
Το παλαιότερο και σημαντικότερο άθλημα των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν ο
δρόμος. Ο νικητής του σταδίου δρόμου ήταν εκείνος που έδινε και το όνομά του
στην Ολυμπιάδα. Εφευρέτες του αγωνίσματος θεωρούνται διάφορα μυθικά
πρόσωπα. Ανάμεσά τους ο γνωστός ήρωας Ηρακλής και οι Κουρήτες κ.ά. Στους
αγώνες οι δρομείς έτρεχαν με γυμνά πόδια. Αρχικά φορούσαν και ένα περίζωμα, το
οποίο όμως αργότερα καταργήθηκε. Σύμφωνα με την παράδοση στη 15η Ολυμπιάδα
(720 π.Χ.) ο Όρσιππος από τα Μέγαρα, ενώ έτρεχε άφησε να πέσει το περίζωμα και
συνέχισε να τρέχει γυμνός. Ο Όρσιππος μάλιστα νίκησε σε αυτή την Ολυμπιάδα.
Από τότε και μετά καθιερώθηκε οι αθλητές να αγωνίζονται γυμνοί. Στους
Ολυμπιακούς Αγώνες υπήρχαν τα παρακάτω είδη δρόμων: Το στάδιο: δρόμος
ταχύτητας ενός σταδίου, δηλαδή 600 ποδιών (αντιστοιχεί στο σημερινό δρόμο των
200 μ.). Το μήκος του σταδίου της Ολυμπίας μεταξύ των δύο βαλβίδων είναι 192,28
μ. Ο νικητής του δρόμου αυτού λεγόταν σταδιονίκης. Πρώτος σταδιονίκης στην
Ολυμπία ήταν ο Ηλείος Κόροιβος. Ως τη 13η Ολυμπιάδα (728 π. Χ.) το στάδιο ήταν
6

7. το μοναδικό αγώνισμα στην Ολυμπία.
Ο δίαυλος: επίσης δρόμος ταχύτητας, με διπλή διαδρομή του σταδίου, απόσταση
δηλαδή 1200 ποδιών. Αντιστοιχεί με το σημερινό δρόμο των 400 μ. Ο δίαυλος
εισήχθη στους Ολυμπιακούς Αγώνες στη 14η Ολυμπιάδα (724 π.Χ.).
Ο δόλιχος: (= μακρός). Δρόμος αντοχής 7 έως 24 σταδίων. Τις περισσότερες φορές
η απόσταση ήταν καθορισμένη στα 20 στάδια, δηλαδή 3550-3800 μ. Το αγώνισμα
εισήχθη στην 15η Ολυμπιάδα (720 π.Χ).
Ο οπλίτης: Εισάγεται στους Ολυμπιακούς Αγώνες το 520 π.Χ., δηλαδή στην 65η
Ολυμπιάδα. Πρόκειται για δρόμο ταχύτητας, όπου ο δρομέας έτρεχε φορώντας
χάλκινη αμυντική πανοπλία (κράνος, κνημίδες, ασπίδα). Η διαδρομή του οπλίτη
δρόμου ήταν 2 έως 4 στάδια (συνήθως 2 στάδια, όπως ο δίαυλος).
Ο οπλίτης δρόμος θεωρείται ως επικήδειος αγώνας προς τιμήν κάποιου νεκρού
ήρωα. Εκτός των Ολυμπιακών Αγώνων αναφέρεται και στα Νέμεα, Πύθια, Ίσθμια,
Παναθήναια και σε άλλες γιορτές. Ο Παυσανίας αναφέρει ότι στην Ολυμπία, στο
ναό του Διός φυλάγονταν 25 χάλκινες ασπίδες τις οποίες μοίραζαν στους
οπλιτοδρόμους για την τέλεση των αγώνων.
Το πένταθλο
Αποτελείτο από πέντε αγωνίσματα: το άλμα, το δρόμο, το ακόντιο, το δίσκο και την
πάλη. Από τα αγωνίσματα αυτά τα τρία πρώτα θεωρούντο ελαφρά και τα δύο
τελευταία βαρέα. Η παράδοση αναφέρει ότι πρώτος ο Ιάσων δημιούργησε το
πένταθλο, την ένωση δηλαδή πέντε διαφορετικών αγωνισμάτων προς τιμήν του
φίλου του Παλέα, ο οποίος είχε νικήσει στην πάλη, στους αγώνες που τέλεσαν οι
Αργοναύτες στη Λήμνο, αλλά είχε έλθει δεύτερος σε όλα τα υπόλοιπα αγωνίσματα.
Το άλμα, το ακόντιο και ο δίσκος αποτελούσαν αγωνίσματα μόνο του πεντάθλου,
ενώ ο δρόμος και η πάλη διεξάγονταν και ξεχωριστά με δικό τους έπαθλο. Ο νικητής
του πεντάθλου θεωρείτο και ο πιο σπουδαίος. Μάλιστα ο Αριστοτέλης τον θεωρεί
ως «τον κάλλιστον των Ελλήνων». Ωστόσο άγνωστος παραμένει ο τρόπος
ανακήρυξης του πενταθλητή.
Το άλμα
Για πρώτη φορά το άλμα ως αυτόνομο αγώνισμα αναφέρεται στην Οδύσσεια, στους
αγώνες των Φαιάκων προς τιμήν του Οδυσσέα (Θ 129). Επίσης στη μυθολογία
αναφέρεται στους αγώνες που οργάνωσαν οι Αργοναύτες στη Λήμνο. Στην Ολυμπία
το άλμα αποτελούσε πάντα αγώνισμα του πεντάθλου, το οποίο γινόταν στο στάδιο,
σε ένα τετράπλευρο σκάμμα μήκους 50 ποδιών (16 μ.), γεμάτο με μαλακό χώμα.
Όπως και σήμερα, στη μία πλευρά του σκάμματος υπήρχε ο βατήρ, όπου πατούσαν
οι αθλητές. Μετά το άλμα του αθλητή στο σημείο που ακουμπούσαν τα πόδια του,
τοποθετούσαν το σημείον, για να ξεχωρίζει η επίδοσή του, την οποία μετρούσαν με
ξύλινο κοντάρι, τον κανόνα.
Κατά την εκτέλεση του άλματος οι αθλητές χρησιμοποιούσαν τους αλτήρες, λίθινα ή
μολύβδινα βάρη προκειμένου να εξασφαλίσουν οι άλτες καλύτερη επίδοση. Οι
αλτήρες ήταν διαφόρων τύπων, ανάλογα με το σχήμα τους: ελλειψοειδείς,
7

8. αμφίσφαιροι, αμφιβαρείς, κυρίως όμως μακροί και σφαιροειδείς. Οι αλτήρες που
διασώθηκαν από την αρχαιότητα έχουν βάρος 1610, 1480 ή 2018 ή ακόμη και 4629
γραμμαρίων. Ανάλογα λοιπόν με τη σωματική τους διάπλαση, οι άλτες
χρησιμοποιούσαν και τους κατάλληλους αλτήρες. Ωστόσο φαίνεται ότι οι αλτήρες
που έχουν μεγάλο βάρος, κατά πάσα πιθανότητα ήταν αναθηματικοί. Γνωρίζομε
επίσης ότι κατά την εκτέλεση του άλματος, η χρήση των αλτήρων δεν ήταν
υποχρεωτική. Οι αλτήρες χρησιμοποιούντο από τους αθλητές όχι μόνο στο άλμα,
αλλά και για να γυμνάσουν τα χέρια, τους βραχίονες και τα δάχτυλα, (η λεγόμενη
αλτηροβολία) όπως δείχνουν διάφορες απεικονίσεις σε αγγεία. Το άλμα, το οποίο
ήταν πάντα εις μήκος, πιθανόν να ήταν απλό, διπλό ή και τριπλό. Σύμφωνα με
μαρτυρίες που υπάρχουν, κατά τη διεξαγωγή του άλματος παιζόταν αυλός, και η
μουσική βοηθούσε καλύτερα τον άλτη να αποκτήσει ρυθμό στις κινήσεις του.
Ο δίσκος
Στην Ιλιάδα ο Όμηρος αναφέρει το δίσκο ως αγώνισμα, όταν ο Αχιλλέας
διοργάνωσε αγώνες προς τιμήν του νεκρού φίλου του Πάτροκλου. Επίσης στην
Οδύσσεια (Θ 186) ο Οδυσσέας νικά στο αγώνισμα του δίσκου σε αγώνες που
οργάνωσαν οι Φαίακες προς τιμήν του. Στον Όμηρο ο δίσκος λεγόταν σόλος (βάρος
που το έδεναν με λουρί και το πέταγαν όπως η σημερινή σφύρα). Στους
Ολυμπιακούς Αγώνες ο δίσκος εισήχθη το 632 π.Χ. και αποτελούσε πάντα αγώνισμα
του πεντάθλου. Οι δίσκοι που χρησιμοποιούσαν οι δισκοβόλοι αρχικά ήταν λίθινοι,
αργότερα όμως ήταν από χαλκό, μολύβι ή σίδερο. Όπως και σήμερα ήταν
στρογγυλοί. Οι δίσκοι που διασώθηκαν ως τις μέρες μας, έχουν διάμετρο από 0,17
έως 0,34 μ. και βάρος από 1250 έως 6600 γραμμάρια. Οι μεγαλύτεροι πρέπει να
ήταν αφιερώματα (όπως ο δίσκος του Κορίνθιου Ποπλίου Ασκληπιάδη, που
φυλάσσεται στο Μουσείο της Ολυμπίας, νικητή στη 255η Ολυμπιάδα το 241 μ.Χ., ο
οποίος φέρει εγχάρακτη επιγραφή αφιερωμένη στο Δία). Πάνω στους δίσκους εκτός
από επιγραφές χάραζαν και διάφορες παραστάσεις. Συνήθως απεικόνιζαν αθλητές.
Άλλες φορές πάλι έγραφαν ωδές ή διάφορες συνθήκες, όπως η συνθήκη της ιερής
εκεχειρίας στην Ολυμπία. Όπως φαίνεται σε διάφορες παραστάσεις αγγείων αλλά
και αγαλμάτων (δισκοβόλος του Μύρωνα), ο τρόπος που έριχναν το δίσκο δεν
διέφερε από το σημερινό. Οι επιδόσεις των δισκοβόλων σημειώνονταν με
πασσάλους ή καρφιά, τα σημεία, και έπειτα μετρούσαν το μήκος της ρίψης με
κοντάρι ή με σχοινί. Οι αθλητές χρησιμοποιούσαν τον ίδιο δίσκο στους αγώνες.
Μάλιστα, ο Παυσανίας (VI.19.4) αναφέρει ότι στην Ολυμπία, στο Θησαυρό των
Σικυωνίων φυλάσσονταν τρεις επίσημοι δίσκοι για το αγώνισμα του πεντάθλου.
Το ακόντιο
Αγώνισμα που επίσης αναφέρεται στον Όμηρο και προέρχεται από τον πόλεμο και
το κυνήγι. Δύο ήταν τα είδη του ακοντισμού: ο εκήβολος, δηλαδή βολή του
ακοντίου σε μήκος, και ο στοχαστικός, δηλαδή βολή σε προκαθορισμένο στόχο.
Στην Ολυμπία αγώνισμα του πεντάθλου αποτελούσε ο εκήβολος ακοντισμός.
Το ακόντιο ήταν ένα μακρύ ξύλινο κοντάρι μήκους 1,50-2 μ., με μυτερή την άκρη
8

9. του, χωρίς μεταλλική αιχμή και πιο ελαφρύ από το πολεμικό. Ακόντια με αιχμή
χρησιμοποιούσαν στο στοχαστικό ακοντισμό. Μία λουρίδα από δέρμα, η λεγόμενη
αγκύλη, μήκους 0,40 μ. σχημάτιζε θηλειά στο κέντρο βάρους του ακοντίου. Στη
θηλειά αυτή ο αθλητής περνούσε το δείκτη και το μέσο δάκτυλο του χεριού. Στα
υπόλοιπα η τεχνική ρίψης του ακοντίου δεν διέφερε από τη σημερινή.
Η πάλη
Από τα πιο αγαπημένα αγωνίσματα στην αρχαία Ελλάδα ήταν η πάλη. Ο Όμηρος
στα «άθλα επί Πατρόκλω» μας περιγράφει σκηνές πάλης. Ως εφευρέτης του
αθλήματος αναφέρεται ο Θησέας (στη πάλη του με τον Κερκύονα), αλλά και ο
Ηρακλής (όταν νικά τους γίγαντες Ανταίο, Αχελώο, Τρίτωνα και διάφορα τέρατα).
Εκτός των δύο μυθικών ηρώων, όμως, και θεοί αναφέρονται ως εφευρέτες της
πάλης, όπως ο Ερμής και η κόρη του Παλαίστρα. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες η
πάλη εισήχθη ως ανεξάρτητο αγώνισμα στη 18η Ολυμπιάδα (708 π. Χ.), αλλά και ως
αγώνισμα του πεντάθλου. Από την 37η Ολυμπιάδα (632 π.Χ) άρχισαν και οι παίδες
να αγωνίζονται στην πάλη. Υπήρχαν δύο είδη πάλης : η ορθία πάλη ή ορθοπάλη ή
σταδαία πάλη και η αλίνδησις ή κύλισις ή κάτω πάλη. Στην πρώτη αρκούσε ο
παλαιστής να ρίξει κάτω τον αντίπαλό του τρεις φορές (οπότε λεγόταν τριακτήρ).
Στη δεύτερη μετά την πτώση εξακολουθούσε ο αγώνας μέχρι ο ένας εκ των δύο
αντιπάλων να παραδεχτεί την ήττα του, να κάνει δηλαδή την κίνηση του
απαγορεύειν (ύψωνε το ένα ή τα δύο δάχτυλα του ενός χεριού). Ο ορισμός των
αντιπάλων κατά (5 έως 8) ζεύγη γινόταν με κλήρο. Οι αθλητές της πάλης
αγωνίζονταν με το σώμα αλειμμένο με λάδι, γυμνοί μέσα στο σκάμμα. Αρκετές
παραστάσεις σε αγγεία μας δίνουν πολλές λεπτομέρειες για την εκτέλεση του
αθλήματος, που όπως φαίνεται δεν διέφερε πολύ από το σημερινό. Από τις γραπτές
πηγές πληροφορούμαστε τα ονόματα μεγάλων παλαιστών. Από τους πιο
φημισμένους ήταν ο Μίλων ο Κροτωνιάτης, που νίκησε πέντε φορές στην Ολυμπία,
επτά στα Πύθια, εννέα στα Νέμεα και δέκα στα Ίσθμια.
Η πυγμή
Αγώνισμα που επίσης θεωρείται από τα παλαιότερα, γνωστό ήδη στη μινωική αλλά
και τη μυκηναϊκή εποχή. Η πυγμή αναφέρεται στον Όμηρο ως ένα από τα
αγωνίσματα που έγιναν προς τιμήν του Πατρόκλου. Κατά τη μυθολογία την πυγμή
εφεύρε ο Απόλλωνας, αλλά και ο Ηρακλής, ο Θησέας και άλλοι ήρωες. Προστάτης,
ωστόσο, του αγωνίσματος θεωρείτο ο Απόλλωνας. Η πυγμή ως αγώνισμα στην
Ολυμπία εισάγεται στην 23η Ολυμπιάδα (688 π.Χ.), και για τους παίδες στην 41η
(616 π.Χ.). Οι αντίπαλοι αγωνίζονταν έως ότου ο ένας από τους δύο πέσει
αναίσθητος ή παραδεχτεί την ήττα του. Και στη πυγμή, όπως και στην πάλη, τα
ζεύγη των πυκτών καθορίζονταν με κλήρο. Σε παραστάσεις αγγείων που
απεικονίζουν σκηνές πυγμαχίας φαίνεται ότι οι αντίπαλοι στέκονταν αντιμέτωποι με
το αριστερό πόδι μπροστά και λυγισμένο το δεξί. Τα χτυπήματα γίνονταν κυρίως
στο κεφάλι και το πρόσωπο. Δεν υπήρχε χρονικός περιορισμός στη διάρκεια του
αγώνα, και οι αθλητές αγωνίζονταν μέχρις ότου ο ένας από τους δύο αθλητές
9

10. αναγκαστεί να απαγορεύσει, να παραδεχτεί δηλαδή την ήττα του ή να πέσει
αναίσθητος. Οι αθλητές κατά τη διεξαγωγή του αγωνίσματος φορούσαν στα χέρια
τους ιμάντες, οι οποίοι μάλιστα ήταν γνωστοί ήδη στη μυκηναϊκή εποχή. Ο Όμηρος,
μάλιστα, μας δίνει λεπτομερή περιγραφή των ιμάντων που φορούσαν οι πύκτες:
ήταν λουρίδες από λεπτό δέρμα βοδιού, τις οποίες τύλιγαν στα χέρια τους.
Αργότερα, στη πρώτη φάλαγγα των δαχτύλων πρόσθεσαν λουρίδες από σκληρό
δέρμα και στο εσωτερικό έβαζαν μαλλί. Από τον 4ο αι. π.Χ. και ως τα τέλη του 2ου
αι. μ.Χ. οι πύκτες αντί να δένουν τους ιμάντες, φορούσαν ένα είδος γαντιού από
έτοιμους περιτυλιγμένους ιμάντες. Τέλος, στα ρωμαϊκά χρόνια οι πυγμάχοι
χρησιμοποιούσαν ένα πυγμαχικό γάντι ενισχυμένο με σίδερο και μολύβι. Από τους
ονομαστότερους πυγμάχους της αρχαιότητας ήταν ο Διαγόρας ο Ρόδιος, πατέρας της
Καλλιπάτειρας.
Το παγκράτιο
Από τα πιο θεαματικά αγωνίσματα το παγκράτιο ήταν συνδυασμός πυγμής και
πάλης. Η παράδοση αναφέρει ότι πρώτος ο Θησέας συνδύασε πάλη και πυγμή για να
σκοτώσει το Μινώταυρο. Στην Ολυμπία εισάγεται στη 33η Ολυμπιάδα (648 π. Χ.).
Το αγώνισμα διακρινόταν στο άνω ή ορθοστάνδην παγκράτιο (όταν οι αθλητές
αγωνίζονταν όρθιοι) και στο κάτω παγκράτιο (όταν οι αντίπαλοι έπεφταν και
συνέχιζαν κάτω). Στην προπόνηση οι αθλητές χρησιμοποιούσαν συνήθως το
ορθοστάνδην, ενώ στους αγώνες το κάτω παγκράτιο. Οι παγκρατιαστές έπρεπε να
συνδυάζουν ταυτόχρονα τα προσόντα των παλαιστών και των πυγμάχων, ενώ το
αγώνισμα είχε αυστηρούς κανόνες τους οποίους έπρεπε να ακολουθούν. Τα ονόματα
μεγάλων παγκρατιαστών που διασώθηκαν από τις αρχαίες πηγές είναι του Λύγδαμι
του Συρακουσίου (πρώτου Ολυμπιονίκη στο παγκράτιο το 648 π.Χ.), του Ευκλή, του
Σώστρατου του Σικυώνιου και άλλων.
Αρματοδρομίες
Ο πρώτος αγώνας αρματοδρομίας που αναφέρει η παράδοση είναι αυτός μεταξύ του
Πέλοπα και του Οινομάου, βασιλιά της Πίσας, μύθος που συνδέεται άμεσα με την
Ολυμπία. Αρματοδρομίες επίσης αναφέρει και ο Όμηρος, στους αγώνες που
οργάνωσε ο Αχιλλέας προς τιμήν του νεκρού φίλου του Πατρόκλου. Προστάτης του
αγωνίσματος της αρματοδρομίας θεωρείτο ο θεός Ποσειδώνας. Τα αγωνίσματα
αρματοδρομιών στην Ολυμπία ήταν:
Το τέθριππο: το άρμα, ένα μικρό ξύλινο δίτροχο όχημα, συρόταν από τέσσερα
άλογα. Το μήκος της διαδρομής ήταν δώδεκα γύροι του ιπποδρόμου. Το τέθριππο
εισάγεται στην 25η Ολυμπιάδα (680 π. Χ.) και διεξάγεται έως και το 241 μ.Χ.
Η απήνη: εισάγεται στους Ολυμπιακούς αγώνες το 500 π.Χ. στην 70η Ολυμπιάδα
και καταργήθηκε το 444 π.Χ. στην 84η Ολυμπιάδα. Το άρμα έσερναν δύο ημίονοι.
Η συνωρίδα: άρμα που έσερναν δύο άλογα. Εισάγεται στην 93η Ολυμπιάδα (408
π.Χ.). Το τέθριππο πώλων: εισάγεται στην 99η Ολυμπιάδα (348 π.Χ.). Το μήκος της
διαδρομής ήταν οκτώ γύροι του ιπποδρόμου. Η συνωρίδα πώλων: εισάγεται ως
αγώνισμα στην 128η Ολυμπιάδα (268 π.Χ.). Στους ομηρικούς χρόνους ηνίοχος ήταν
10

11. ο ίδιος ο ιδιοκτήτης, αλλά στους ιστορικούς χρόνους οι ηνίοχοι δεν ήταν οι
ιδιοκτήτες των αλόγων. Η νίκη, όμως, ανήκε στους ιδιοκτήτες οι οποίοι μάλιστα
στέφονταν νικητές, ενώ για τον ηνίοχο το βραβείο ήταν μια μάλλινη ταινία που ο
ιππότροφος (ο ιδιοκτήτης δηλαδή του ίππου) του έδενε στο μέτωπο. Για το λόγο
αυτό στην Ολυμπία έχομε ονόματα γυναικών που αναφέρονται ως νικητές στις
αρματοδρομίες (Κυνίσκα), παιδιών ή και πόλεων. Οι ηνίοχοι κατά την εκτέλεση του
αγωνίσματος επεδίωκαν να καταλάβει το άρμα την εσωτερική πλευρά του
ιπποδρόμου, προκειμένου να διανύσουν μικρότερη απόσταση.
Ονομαστοί ηνίοχοι της αρχαιότητας ήταν ο Κάρρωτος (ηνίοχος του βασιλιά
Αρκεσιλάου), ο Φίντις ο Συρακούσιος, ο Νικόμαχος ο Αθηναίος, ο Χρόμιος, ηνίοχος
του Ιέρωνα των Συρακουσών κ.ά.
Τα ιππικά αγωνίσματα
Τα ιππικά αγωνίσματα εισάγονται για πρώτη φορά στην Ολυμπία στην 33η
Ολυμπιάδα το 648 π.Χ. με τις ιπποδρομίες των τελείων κελήτων, το οποίο ήταν
αγώνισμα με αναβάτη σε άλογο που έκανε έξι φορές το γύρο του ιπποδρόμου. Το
469 π.Χ. (71η Ολυμπιάδα) εισάγεται η κάλπη (ιπποδρομίες φοράδων) και το 256
π.Χ. (131η Ολυμπιάδα) η ιπποδρομία των πώλων. Στις ιπποδρομίες ο αναβάτης
ίππευε γυμνός, δίχως εφίππιο και αναβολείς κρατώντας το μαστίγιο και τα ηνία,
όπως απεικονίζεται σε διάφορες παραστάσεις αγγείων. Το εφίππιο πιθανότατα
χρησιμοποιούσαν μόνο οι πολεμιστές. Τέλος, όπως οι ηνίοχοι έτσι και οι αναβάτες
υπηρετούσαν τους ιδιοκτήτες των αλόγων.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΩΝ ΣΤΟΥΣ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ
ΟΛΥΜΠ ΧΡΟΝ ΑΘΛΗΜΑ ΣΥΓΧΡΟ
ΙΑΔΑ ΟΣ ΝΗ
ΑΝΤΙΣΤΟ
ΙΧΙΑ
ΑΘΛΗΜΑ
ΤΟΣ
776
1η Δρόμος σταδίου 200 µ.
π.Χ.
724
14η Δίαυλος (2 στάδια) 400 µ.
π.Χ.
720
15η Δόλιχος (7-24 στάδια) 2.000 µ.
π.Χ.
708
18η Πένταθλο και πάλη
π.Χ.
688
23η Πυγμή
π.Χ.
25η 680 Τέθριππο
11

12. π.Χ.
648
33η Παγκράτιο και αγώνας ίππου κέλητος
π.Χ.
632
37η Δρόμος και πάλη παίδων
π.Χ.
628
38η Πένταθλο παίδων (μοναδική φορά)
π.Χ.
616
41η Πυγμή παίδων
π.Χ.
520
65η Οπλίτης δρόμος (2-4 στάδια)
π.Χ.
500 Απήνη (αρματοδρομία) (444 π.Χ)
70η
π.Χ. (84η κατάργηση)
408
93η Συνωρίς ίππων
π.Χ.
396
96η Αγώνας σαλπιγκτών και κηρύκων
π.Χ.
384
99η Τέθριππο πώλων
π.Χ.
268
128η Συνωρίς πώλων
π.Χ.
256
128η Αγώνας πώλου κέλητος
π.Χ.
200
145η Παγκράτιο παίδων
π.Χ.
12

13. ΑΦΗ ΟΛΥΜΠΙΑΚΗΣ ΦΛΟΓΑΣ
Η Ολυμπιακή Φλόγα είναι ένα σύμβολο των Ολυμπιακών Αγώνων. Είναι
αναπαράσταση της κλοπής της φωτιάς του Δία από τον Προμηθέα, και οι
ρίζες της βρίσκονται στην αρχαία Ελλάδα, όπου μια φωτιά κρατούνταν
άσβεστη κατά την διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων. Η Φλόγα
επανήλθε κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1928, ενώ η
λαμπαδηδρομία εισήχθη κατά τους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του
Βερολίνου το 1936.
Αφή της Φλόγας Η Αφή της Ολυμπιακής Φλόγας γίνεται στο χώρο της
Αρχαίας Ολυμπίας. Για πρώτη φορά έγινε το 1936 για την Ολυμπιάδα
του Βερολίνου με τη βοήθεια κοίλου κατόπτρου, το οποίο ανήκε στο
Πανεπιστήμιο Αθηνών και είχε κατασκευαστεί στη Γερμανία.
Επιστημονικός υπεύθυνος αυτής της πρώτης αφής ήταν ο καθηγητής
φυσικής Σαλτερής Περιστεράκης.
Σύμφωνα με το τελετουργικό που έχει καθιερωθεί την αφή κάνει η
πρωθιέρεια στο χώρο του ναού της Ήρας (Ηραίου), που βρίσκεται
απέναντι από το ναό του Δία, στο αρχαιολογικό χώρο της Ολυμπίας. Εκεί
η πρωθιέρεια ζητά τη βοήθεια του θεού του ήλιου Απόλλωνα ώστε να
ανάψει η δάδα μία επίκληση:
Μετά την αφή η πρωθιέρεια παραδίδει ανάβει με τη φλόγα τη δάδα του
πρώτου λαμπαδηδρόμου, ενώ παράλληλα φυλάει άσβηστη τη φλόγα σε
όλη τη διάρκεια της ολυμπιακής τετραετίας σε ειδικό χώρο. Ακολουθεί
λαμπαδηδρομία σε πολλές πόλεις της Ελλάδας πριν τελικά παραδοθεί
στους εκπροσώπους της διοργανώτριας χώρας. Η λαμπαδηδρομία
συνεχίζεται και η φλόγα φτάνει στο στάδιο τη βραδιά της τελετής
έναρξης των αγώνων.
Πρωθιέρειες: Οι ιέρειες κατά την εκτέλεση της χορογραφίας της Μαρίας
Χορς κατά την τελετή αφής της Ολυμπιακής Φλόγας το 2004. Στο
τελετουργικό της αφής συμμετέχουν η πρωθιέρεια και οι ιέρειες, οι
οποίες πραγματοποιούν μια λιτή χορογραφία κατά τη διάρκεια της
τελετής. Υπεύθυνη της χορογραφίας ήταν η Μαρία Χορς από το 1964 ως
το 2004. Το 2008 τη διαδέχτηκε η Άρτεμις Ιγνατίου.
Πρωθιέρειες από το 1936 μέχρι σήμερα διετέλεσαν οι εξής:
•Κούλα Πράτσικα: 1936.
•Μαρία Αγγελακοπούλου: 1948.
•Ξανθίππη Πηχεών-Θεολογίτη: 1952.
13

14. •Αλέκα Κατσέλη: 1956, 1960, 1964.
•Μαρία Μοσχολιού: 1968, 1972, 1976, 1980.
•Κατερίνα Διδασκάλου: 1984, 1988.
•Μαρία Παμπούκη: 1992, 1996.
•Θάλεια Προκοπίου: 2000, 2004.
•Μαρία Ναυπλιώτου: 2008.
•Ηρώ Μενεγάκη: 2012.
ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟΝ ΑΠΟΛΛΩΝΑ
Ιερά σιωπή!
Να ηχήσει όλος ο αιθέρας, η γη, η θάλασσα και οι πνοές των ανέμων.
Όρη και Τέμπη σιγήστε.
Ήχοι και φωνές πουλιών παύσατε.
Γιατί μέλλει να μας συντροφεύσει ο Φοίβος, ο Φωσφόρος Βασιλεύς.
Απόλλωνα, θεέ του ήλιου και της ιδέας του φωτός,
στείλε τις ακτίνες σου και άναψε την ιερή δάδα
για τη φιλοξενη πόλη της ...(όνομα της διοργανώτριας πόλης).
Και συ, ω Δία, χάρισε ειρήνη σ' όλους τους λαούς της Γης
και στεφάνωσε τους νικητές του Ιερού Αγώνα.
14

15. ΤΙΜΕΣ ΟΛΥΜΠΙΩΝΙΚΩΝ
Οι ολυμπιονίκες αντιμετωπίζονταν με δόξα και τιμές από την πατρίδα
τους, χειροκροτούνταν και αποθεώνονταν κατά τη διάρκεια αλλά και
μετά από τους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Πολλές φορές τα κράτη αναλάμβαναν τη σίτιση των Ολυμπιονικών
εφ΄'ορου ζωής.
Στην επιστροφή τους, οι Ολυμπιονίκες αντιμετωπίζονταν με τιμές ισάξιες
με ημίθεους και ήρωες και, κατά την είσοδό τους στην πόλη γκρεμιζόταν
ένα μέρος του τοίχους.
Η ΙΕΡΗ ΕΚΕΧΕΙΡΙΑ
Ένας από τους σημαντικότερους θεσμούς των Ολυμπίων ήταν αυτός της
Ιερής Εκεχειρίας, ο οποίος εξασφάλιζε την αναστολή των εχθροπραξιών
μεταξύ των εμπόλεμων για σύντομο χρονικό διάστημα πριν, κατά τη
διάρκεια και μετά το τέλος των αγώνων, ώστε να γίνεται δυνατή η ομαλή
διεξαγωγή τους,συνολικά τρεις μήνες. Η πίστη στο θεσμό διαφαίνεται
και από το ότι ,παρά τους συνεχείς πολέμους στην Αρχαία Ελλάδα, οι
Ολυμπιακοί Αγώνες διεξήχθησαν χωρίς καμία ματαίωση μέχρι την
κατάργησή τους από τον Θεοδόσιο Α’.
15

16. Ειδικοί αξιωματούχοι, οι σπονδοφόροι, περιόδευαν σε ομάδες των τριών,
σε όλες τις ελληνικές πόλεις, για να αναγγείλουν την έναρξη της Ιερής
Εκεχειρίας και την ακριβή ημερομηνία των αγώνων. Οι Ηλείοι
προετοίμαζαν και συντηρούσαν τους χώρους του ιερού και τις αθλητικές
εγκαταστάσεις της Ολυμπίας, οργάνωναν την υποδοχή και στέγαση
εκατοντάδων αθλητών και των συνοδών τους, όπως και των επισήμων
αντιπροσωπειών των ελληνικών πόλεων.
Συνοπτικά οι όροι της εκεχειρίας ήταν οι ακόλουθοι:
•Όλες οι εχθροπραξίες σταματούσαν, ενώ το κράτος των Ηλείων
ανακηρυσσόταν ουδέτερο και προσβάσιμο σε όλους.
•Οι αθλητές και οι επισκέπτες από πόλεις που βρίσκονταν σε
εμπόλεμη κατάσταση μπορούσαν να ταξιδέψουν με ασφάλεια μέσα
από εχθρικές περιοχές.
•Στρατός και όπλα απαγορεύονταν στα εδάφη της Ηλείας.
•Κατά τη διάρκεια της εκεχειρίας αναστελλόταν η εκτέλεση
θανατικής ποινής.
Παράβαση της εκεχειρίας θεωρούνταν ασέβεια προς το Δία.
16

17. Ο ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΣ ΥΜΝΟΣ.
Ο Κωστής Παλαμάς έγραψε τους στίχους και ο Σπύρος Σαμάρας τη
μουσική του Ολυμπιακού Ύμνου, ο οποίος πρωτοακούστηκε στην τελετή
έναρξης των πρώτων Ολυμπιακών αγώνων, το 1896, στο Παναθηναϊκό
σταδιο. Αυτός ο ύμνος αποφασίστηκε το 1958 να καθιερωθεί ως
επίσημος ύμνος των Ολυμπιακών Αγώνων.
Αρχαίο Πνεύμα αθάνατο, αγνέ πατέρα
του ωραίου, του μεγάλου και τ' αληθινού
Κατέβα, φανερώσου κι άστραψε εδώ πέρα
στη δόξα της δικής σου γης και τ' ουρανού
Στο δρόμο και στο πάλεμα και στο λιθάρι
Στων ευγενών αγώνων λάμψε την ορμή
Και με το αμάραντο στεφάνωσε κλωνάρι
και σιδερένιο πλάσε και άξιο το κορμί
Κάμποι, βουνά και θάλασσες φέγγουνε μαζί σου
σαν ένας λευκοπόρφυρος μέγας ναός
Και τρέχει στο ναό εδώ προσκυνητής σου
Και τρέχει στο ναό εδώ προσκυνητής σου
Αρχαίο Πνεύμα αθάνατο, κάθε λαός, κάθε λαός
Αρχαίο Πνεύμα αθάνατο, κάθε λαός
17

18. ΠΑΡΑΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ
Οι Παραολυμπιακοί Αγώνες είναι οι ισοδύναμοι Ολυμπιακοί Αγώνες
για τους αθλητές με κινητικές, οπτικές ή διανοητικές αναπηρίες.
Ιστορικό
Οι πρώτοι αγώνες για αθλητές με αναπηρία έγιναν το 1948 στο Στόουκ
Mάντεβιλ στην Αγγλία. Την ημέρα της τελετής έναρξης για τους
Ολυμπιακούς Αγώνες του 1948 στο Λονδίνο, ξεκίνησαν και
θεσμοθετήθηκαν οι αγώνες του Στόουκ Mάντεβιλ και πραγματοποιήθηκε
η πρώτη αθλητική διοργάνωση για αθλητές με αμαξίδιο.
Τέσσερα χρόνια αργότερα, αθλητές από την Ολλανδία συμμετείχαν σε
αυτούς τους αγώνες και έτσι γεννήθηκε το διεθνές κίνημα που είναι
γνωστό πλέον ως Παραολυμπιακό κίνημα.
Οι πρώτοι Αγώνες Ολυμπιακού χαρακτήρα για αθλητές με αναπηρία
οργανώθηκαν το 1960 στην Ρώμη, ύστερα από τους Ολυμπιακούς
Αγώνες στην ίδια πόλη. Θεωρούνται ως οι πρώτοι Παραολυμπιακοί
Αγώνες. Περίπου 400 αθλητές από 23 χώρες συμμετείχαν σε 8
αθλήματα, 6 από τα οποία εξακολουθούν να περιλαμβάνονται στο
αγωνιστικό πρόγραμμα των Παραολυμπιακών Αγώνων (Τοξοβολία,
Κολύμβηση, Ξιφασκία, Καλαθοσφαίριση, Επιτραπέζια Αντισφαίριση,
Στίβος).
Από τότε, οι Παραολυμπιακοί Αγώνες διεξάγονται κάθε 4 χρόνια, πάντα
την ίδια χρονιά με τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Το 1976 στο Τορόντο,
προστέθηκαν και άλλες κατηγορίες αναπηρίας και γεννήθηκε η ιδέα της
συγχώνευσης διαφορετικών κατηγοριών αθλητών με αναπηρία για τη
συμμετοχή τους σε διεθνείς αθλητικές διοργανώσεις. Την ίδια χρονιά
έγιναν και οι πρώτοι Χειμερινοί Παραολυμπιακοί Αγώνες στην Σουηδία.
Οι Παραολυμπιακοί Αγώνες της Σεούλ (1988) ξεχώρισαν και από το
γεγονός ότι οι Ολυμπιακοί και Παραολυμπιακοί Αγώνες φιλοξενήθηκαν
στην ίδια χώρα, στην ίδια πόλη και χρησιμοποιήθηκαν οι ίδιες
εγκαταστάσεις με τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Έκτοτε, οι
Παραολυμπιακοί Αγώνες γίνονται πάντα στην ίδια πόλη με τους
Ολυμπιακούς Αγώνες.
Από το 1960, έχουν διοργανωθεί δώδεκα (12) Θερινοί Παραολυμπιακοί
Αγώνες και εννέα (9) Χειμερινοί. Οι Παραολυμπιακοί Αγώνες έχουν
εξελιχθεί πλέον στο δεύτερο μεγαλύτερο αθλητικό γεγονός μετά τους
Ολυμπιακούς.
18

19. Η συμμετοχή της Ελλάδας
Έλληνες αθλητές συμμετέχουν στους Παραολυμπιακούς Αγώνες από το
1976. Από το 1988, η Ελλάδα συμμετέχει στους Αγώνες με επίσημες
Εθνικές Αποστολές. Όλα αυτά τα χρόνια, οι Έλληνες αθλητές πέτυχαν
καλές επιδόσεις και κέρδισαν πολλά μετάλλια.
Έλληνες αθλητές κέρδισαν τα πρώτα μετάλλια στους Παραολυμπιακούς
Αγώνες της Σεούλ το 1988 κατακτώντας 1 αργυρό και 3 χάλκινα
μετάλλια. Στους Παραολυμπιακούς Αγώνες της Βαρκελώνης το 1992
κέρδισαν 2 αργυρά και ένα χάλκινο μετάλλιο. Ενώ στους Αγώνες της
Ατλάντα το 1996 κέρδισαν 1 χρυσό, 1 αργυρό και 3 χάλκινα μετάλλια
Το 2000, στους Παραολυμπιακούς Αγώνες του Σύδνεϋ, η Ελληνική
ομάδα συμμετείχε με 71 άτομα (42 αθλητές). Οι Έλληνες αθλητές
αγωνίστηκαν στο στίβο, την κολύμβηση, την άρση βαρών, την
καλαθοσφαίριση και το τζούντο. Η Ελληνική ομάδα που συμμετείχε στο
Σύδνεϋ κέρδισε 11 μετάλλια (4 χρυσά, 4 ασημένια, 3 χάλκινα).
Στους Παραολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, η Ελλάδα συμμετείχε με
την πολυπληθέστερη μέχρι στιγμής Παραολυμπιακής Ομάδα, με 137
αθλητές, η οποία κατέδειξε την ανοδική πορεία του Παραολυμπιακού
κινήματος στην Ελλάδα και κίνησε το ενδιαφέρον της Ελληνικής
Κοινωνίας. Οι Έλληνες αθλητές και οι Ελληνίδες αθλήτριες κατάφεραν
να κατακτήσουν συνολικά 20 μετάλλια (3 χρυσά, 13 αργυρά, 4 χάλκινα).
Εννέα περισσότερα από αυτά που είχαν κερδίσει στους
Παραολυμπιακούς Αγώνες στο Σύδνεϋ. Επίσης σημειώθηκαν συνολικά
58 πλασαρίσματα στις πρώτες οχτώ θέσεις. Οι Αγώνες της Αθήνας
ανέδειξαν τον αθλητισμό των ατόμων με αναπηρία και τον τοποθέτησαν
στη θέση που του αρμόζει στην Παγκόσμια αθλητική οικογένεια και
ιδιαίτερα στην Ελληνική αθλητική οικογένεια.
Οι Παραολυμπιακοί Αγώνες του Πεκίνου ήταν οι πιο επιτυχημένοι
αγώνες για την Ελληνική Ομάδα μέχρι στιγμής. Συμμετέχοντας σε 10
αθλήματα οι 69 αθλητές και αθλήτριες της Ελληνικής Ομάδας
κατάφεραν να κατακτήσουν 24 μετάλλια (5 χρυσά, 9 αργυρά και 10
χάλκινα) ξεπερνώντας κάθε προηγούμενο και κατάφεραν να
καταταχθούν 20οι στη παγκόσμια κατάταξη. 4 χρόνια μετά τους πολύ
επιτυχημένους αγώνες της Αθήνας οι Έλληνες αθλητές και αθλήτριες
έδειξαν την μεγάλη τους κλάση υπογραμμίζοντας την ανάπτυξη του
Παραολυμπιακού Κινήματος στην Ελλάδα.
Η πρώτη συμμετοχή Έλληνα Αθλητή σε Χειμερινούς Παραολυμπιακούς
Αγώνες έγινε το 2002 στο Σάλτ Λεϊκ Σίτι. Οι Παραολυμπιακούς Αγώνες
του Τορίνο το 2006 ήταν οι δεύτεροι Χειμερινοί Παραολυμπιακοί
Αγώνες όπου συμμετείχε Ελληνική Αποστολή. Οι Χειμερινοί
Παραολυμπιακοί Αγώνες του Βανκούβερ αποτελούν τους τρίτους
19

20. Χειμερινούς Αγώνες που θα συμμετάσχει η Ελλάδα με τη συμμετοχή
μάλιστα και της πρώτης αθλήτριας.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
www.ert-archieve.gr
www.wikipedia.gr
www.clickhere.gr
http://dim-karat.ilei.sch.gr/olympia/greek/aparxi.htm
http://dim-karat.ilei.sch.gr/olympia/greek/heracles.htm
http://dim-karat.ilei.sch.gr/olympia/greek/ekexeiria.htm
www.youtube.com
“Ιστορία του Ελληνικού έθνους”
“Ολυμπιακοί αγώνες-Αναφορές-Προσεγγίσεις”
“Ολυμπιακοί αγώνες: Χθες και σήμερα” -Υπουργείο Αιγαίου-ΤΕΚΔ
Ν.Λέσβου.
20

21. Θέμα: Ολυμπιακοί Αγώνες: από το χθες μέχρι σήμερα
(Άσκηση – εξοπλισμός – διατροφή)
Ομάδα : Βογιατζής Ιωάννης, Καραγαλίδου Ζωή, Κυριατζής Δημήτριος,
Τουλίκας Θεοφάνης.
21

22. Περιεχόμενα
Εισαγωγή 23
Σκοπός Εργασίας 23
Θεωρητικά Στοιχεία 24-26
Έρευνα
Άσκηση-Εξοπλισμός-Διατροφή 27-31
Αναβολικά 32-35
Συμπεράσματα 36-37
Βιβλιογραφία 38
22

23. Εισαγωγή
Το 1896 έγιναν οι πρώτοι σύγχρονοι πλέον ολυμπιακοί αγώνες στην
Αθήνα. Μέσα από αυτή την προσπάθεια συνέχισης όμως καθένας μπορεί
να καταλάβει πως οι αρχαίοι με τους νέους αγώνες έχουν πολλές
διαφορές.
Έτσι λοιπόν οι αρχαίοι ολυμπιακοί αγώνες αντικαταστάθηκαν από τους
σύγχρονους. Τι αντικατέστησε όμως την έννοια των αρχαίων αγώνων;
Με τι αντικαταστάθηκε το συμβολικό έπαθλο του στεφανιού ελιάς; Που
πήγε η εκεχειρία που επηρέαζε όλους τους λαούς; Μήπως οι σύγχρονοι
αγώνες έχουν άλλους σκοπούς από τους παλαιούς; Με ποια σύγχρονα
όργανα αντικαταστάθηκε ο αρχαίος προπονητικός εξοπλισμός ;Σε τι
άκρα έχει φτάσει ο πρωταθλητισμός;
Ερωτήματα σαν και τα παραπάνω θα προσπαθήσουμε να ερευνήσουμε
με τελικό σκοπό πάντα την εύρεση της αλήθειας.
Σκοπός της Έρευνας
Σκοπός της έρευνας αυτής είναι βέβαια η ανάδειξη της σημασίας των
ολυμπιακών αγώνων. Η καταγραφή των διαφορών αλλά και η
ουσιαστική γνώση πάνω σε θέματα άσκησης, εξοπλισμού αλλά και
διατροφής.
Από την άλλη υπάρχουν βέβαια πολλοί περιορισμοί της έρευνας. Όπως
η περιορισμένη διάρκεια και βέβαια οι μηδενικοί πόροι με τους
οποίους αυτή διεξάχθηκε.
23

24. Θεωρητικά Στοιχειά
Αρχαίοι Ολυμπιακοί Αγώνες
Ο αθλητισμός και οι αγώνες ήταν πραγματικός παλμός και πνοή ζωής
για τους αρχαίους Έλληνες. Διέχεαν έντονη δημιουργικότητα που
απλωνόταν σε όλους τους τομείς της κοινωνικής δραστηριότητας. Οι
αγαλματένιοι έφηβοι και οι καλογυμνασμένοι άνδρες, που στέφονταν
νικητές στην Ολυμπία και στους άλλους Πανελλήνιους Αγώνες, ήταν
δημιουργήματα μιας φυσικής μεθόδου ανάπτυξης του ανθρώπου με
στόχο τη διαρκή σωματική, πνευματική και ηθική βελτίωση. Αυτή η
αντίληψη χαρακτήρισε την προϊστορική και την ιστορική εποχή με
θαυμαστή συνέπεια και ακολουθήθηκε με ομοιομορφία από όλες τις
ελληνικές κοινότητες.
Η αγάπη των Ελλήνων για την άθληση και τον ανταγωνισμό
δημιούργησε πολλούς αγώνες, περίχωρους ( τοπικούς ) και
πανελλήνιους. Οι τελευταίοι λέγονταν και κοινοί, γιατί αφορούσαν
όλους τους Έλληνες , στεφανίτες γιατί το έπαθλο ήταν ένα απλό
στεφάνι
και εισελαστικοί ( από το εισελαύνω = εισέρχομαι), γιατί οι νικητές
κατά την επιστροφή τους έμπαιναν στην πόλη τους από ένα τμήμα του
τείχους, που οι συμπολίτες τους γκρέμιζαν συμβολικά, γιατί η πόλη που
είχε τέτοιο παλικάρι δεν χρειάζονταν τείχη.
Η σημαντικότερη και αρχαιότερη πανελλήνια διοργάνωση ήταν οι
Ολυμπιακοί Αγώνες. Οι αθλητές συναγωνίζονταν ακόμη στα Πύθια,
Ίσθμια και τα Νέμεα. Οργανωτικό πρότυπο υπήρξαν οι Ολυμπιάδες
που τελούνταν στα πλαίσια λατρευτικών τελετών κάποιου θεού.
Αναβίωση των Αγώνων
Είναι γνωστό ότι κατά τον 17ο αιώνα γινόταν κάποια γιορτή η οποία
έφερε το όνομα "Ολυμπιακοί αγώνες" στην Αγγλία. Παρόμοιες
εκδηλώσεις ακολούθησαν στους επόμενους αιώνες στην Γαλλία και
Ελλάδα οι οποίες όμως ήταν μικρής έκτασης και σίγουρα όχι διεθνείς. Το
ενδιαφέρον για τους Ολυμπιακούς μεγάλωσε όταν ανακαλύφθηκαν τα
ερείπια της αρχαίας Ολυμπίας από Γερμανούς αρχαιολόγους στα μέσα
του19ου αιώνα.
24

25. Ο Εδεσσαίος λόγιος Μηνάς Μηνωίδης, που τότε δίδασκε την αρχαία
ελληνική γλώσσα σε πανεπιστήμιο του Παρισίου, μετέφρασε και
δημοσίευσε στη γαλλική το "Γυμναστικό" του Φιλόστρατου (1858), και
τη συνόδευσε με κείμενό του, περί της ανάγκης αναβίωσης των
Ολυμπιακών Αγώνων.
Πιέρ ντε Κουμπερτέν
Λίγο αργότερα, ο βαρώνος Πιέρ ντε Κουμπερτέν, ο οποίος ήταν Γενικός
Γραμματέας των γαλλικών αθλητικών σωματείων, προσπαθούσε να
δικαιολογήσει την ήττα των Γάλλων στον Γαλλοπρωσικό πόλεμο (1870-
1871). Πίστευε ότι ο λόγος της ήττας ήταν επειδή οι Γάλλοι δεν είχαν
αρκετή φυσική διαπαιδαγώγηση και ήθελε να την βελτιώσει. Ο
Κουμπερτέν ήθελε επίσης να ενώσει της εθνότητες και να φέρει μαζί την
νεολαία με τον αθλητισμό παρά να γίνονται πόλεμοι. Πίστευε ότι η
αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων θα πετύχαινε και τους δύο πιο πάνω
σκοπούς του.
Σε ένα συνέδριο στο πανεπιστήμιο της Σορβόνης στο Παρίσι που έγινε
από τις 16 μέχρι τις 23 Ιουνίου, το 1894 παρουσίασε τις ιδεές του σε ένα
διεθνές ακροατήριο. Την τελευταία μέρα του συνεδρίου αποφασίστηκε
να διεξαχθούν οι πρώτοι μοντέρνοι Ολυμπιακοί αγώνες το 1896 στην
Αθήνα, την πόλη και την χώρα που τους γέννησε. Έτσι γεννήθηκε
η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) για να διοργανώσει τους Αγώνες
με πρώτο πρόεδρο τον Έλληνα Δημήτριο Βικέλα, γενικό γραμματέα τον
βαρώνο Πιέρ ντε Κουμπερντέν και μέλη προσωπικότητες από διάφορα
κράτη.
25

26. Οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες γνώρισαν μεγάλη επιτυχία. Αν
και οι αθλητές που πήραν μέρος δεν ξεπερνούσαν τους 250, ήταν η
μεγαλύτερη αθλητική διοργάνωση που έγινε ποτέ. Οι Έλληνες
αξιωματούχοι και το κοινό ήταν ενθουσιασμένοι και ζήτησαν να έχουν το
μονοπώλιο των αγώνων. Η ΔΟΕ όμως αποφάσισε διαφορετικά και
οι δεύτεροι Ολυμπιακοί Αγώνες έγιναν το 1900 στο Παρίσι (Γαλλία).
26

27. Άσκηση-Εξοπλισμός-Διατροφή
για κάθε είδους αθλητή ανάλογα με το αγώνισμά του.
Ο Δρόμος
Το παλαιότερο και σημαντικότερο άθλημα των Ολυμπιακών Αγώνων
ήταν ο δρόμος. Ο νικητής του σταδίου δρόμου ήταν εκείνος που έδινε
και το όνομά του στην Ολυμπιάδα. Εφευρέτες του αγωνίσματος
θεωρούνται διάφορα μυθικά πρόσωπα. Ανάμεσά τους ο γνωστός
ήρωας Ηρακλής και οι Κουρήτες κ.ά.
Στους αγώνες οι δρομείς έτρεχαν με γυμνά πόδια. Αρχικά φορούσαν και
ένα περίζωμα, το οποίο όμως αργότερα καταργήθηκε. Σύμφωνα με την
παράδοση στη 15η Ολυμπιάδα (720 π.Χ.) ο Όρσιππος από τα Μέγαρα,
ενώ έτρεχε άφησε να πέσει το περίζωμα και συνέχισε να τρέχει γυμνός.
Ο Όρσιππος μάλιστα νίκησε σε αυτή την Ολυμπιάδα. Από τότε και μετά
καθιερώθηκε οι αθλητές να αγωνίζονται γυμνοί. Στους Ολυμπιακούς
Αγώνες υπήρχαν τα παρακάτω είδη δρόμων: Το μήκος του σταδίου της
Ολυμπίας μεταξύ των δύο βαλβίδων είναι 192,28 μ. Ο νικητής του
δρόμου αυτού λεγόταν σταδιονίκης. Πρώτος σταδιονίκης στην Ολυμπία
ήταν ο Ηλείος Κόροιβος. Ως τη13η Ολυμπιάδα (728 π. Χ.) το στάδιο ήταν
το μοναδικό αγώνισμα στην Ολυμπία.
Το στάδιο: δρόμος ταχύτητας ενός σταδίου, δηλαδή 600 ποδιών
(αντιστοιχεί στο σημερινό δρόμο των 200 μ.).
Ο δίαυλος: επίσης δρόμος ταχύτητας, με διπλή διαδρομή του σταδίου,
απόσταση δηλαδή 1200 ποδιών. Αντιστοιχεί με το
σημερινό δρόμο των 400 μ. Ο δίαυλος εισήχθη στους Ολυμπιακούς
Αγώνες στη 14η Ολυμπιάδα (724 π.Χ.).
Ο δόλιχος: (= μακρός). Δρόμος αντοχής 7 έως 24 σταδίων. Τις
περισσότερες φορές η απόσταση ήταν καθορισμένη στα 20 στάδια,
δηλαδή 3550-3800 μ. Το αγώνισμα εισήχθη στην 15η Ολυμπιάδα (720
π.Χ).
27

28. Ο οπλίτης: Εισάγεται στους Ολυμπιακούς Αγώνες το 520 π.Χ., δηλαδή
στην 65η Ολυμπιάδα. Πρόκειται για δρόμο ταχύτητας, όπου ο δρομέας
έτρεχε φορώντας χάλκινη αμυντική πανοπλία (κράνος, κνημίδες,
ασπίδα). Η διαδρομή του οπλίτη δρόμου ήταν 2 έως 4 στάδια (συνήθως
2 στάδια, όπως ο δίαυλος).
Ο οπλίτης δρόμος θεωρείται ως επικήδειος αγώνας προς τιμήν κάποιου
νεκρού ήρωα. Εκτός των Ολυμπιακών Αγώνων αναφέρεται και στα
Νέμεα, Πύθια, Ίσθμια, Παναθήναια και σε άλλες γιορτές. Ο Παυσανίας
αναφέρει ότι στην Ολυμπία, στο ναό του Διός φυλάγονταν 25 χάλκινες
ασπίδες τις οποίες μοίραζαν στους οπλιτοδρόμους για την τέλεση των
αγώνων.
Το πένταθλο
Αλτήρες
Αποτελείτο από πέντε
αγωνίσματα: το άλμα, το
δρόμο, το ακόντιο, το
δίσκο
και την πάλη. Από τα
αγωνίσματα αυτά τα τρία
πρώτα θεωρούντο
ελαφρά
και τα δύο τελευταία
βαρέα.
Η παράδοση αναφέρει
ότι
πρώτος ο Ιάσων
δημιούργησε το
πένταθλο,
την ένωση δηλαδή πέντε
διαφορετικών αγωνισμάτων
προς τιμήν του φίλου του Παλέα, ο οποίος είχε
νικήσει στην πάλη, στους αγώνες που τέλεσαν οι
Αργοναύτες στη Λήμνο, αλλά είχε έλθει δεύτερος
σε όλα τα υπόλοιπα αγωνίσματα. Το άλμα, το
ακόντιο και ο δίσκος αποτελούσαν αγωνίσματα
μόνο του πεντάθλου, ενώ ο δρόμος
και η πάλη διεξάγονταν και ξεχωριστά με δικό τους έπαθλο. Ο
28

29. νικητής του πεντάθλου θεωρείτο και ο πιο σπουδαίος. Μάλιστα ο
Αριστοτέλης τον θεωρεί ως "τον κάλλιστον των Ελλήνων". Ωστόσο
άγνωστος παραμένει ο τρόπος ανακήρυξης του πενταθλητή.
Το άλμα
Για πρώτη φορά το άλμα ως αυτόνομο
αγώνισμα αναφέρεται στην
Οδύσσεια,
στους αγώνες των Φαιάκων προς
τιμήν του Οδυσσέα (Θ 129). Επίσης
στη μυθολογία αναφέρεται στους
αγώνες που οργάνωσαν οι Αργοναύτες
στη Λήμνο. Στην Ολυμπία το άλμα
αποτελούσε πάντα αγώνισμα του
πεντάθλου, το οποίο γινόταν στο
στάδιο, σε
ένα τετράπλευρο σκάμμα μήκους 50 ποδιών (16 μ.), γεμάτο με
μαλακό χώμα. Όπως και σήμερα, στη μία πλευρά του σκάμματος
υπήρχε ο βατήρ, όπου πατούσαν οι αθλητές. Μετά το άλμα του
αθλητή στο σημείο που ακουμπούσαν τα πόδια του,
τοποθετούσαν το σημείον, για να ξεχωρίζει η επίδοσή του, την
οποία μετρούσαν με ξύλινο κοντάρι, τον κανόνα.
Κατά την εκτέλεση του άλματος οι αθλητές χρησιμοποιούσαν τους
αλτήρες, λίθινα ή μολύβδινα βάρη προκειμένου να εξασφαλίσουν
οι άλτες καλύτερη επίδοση. Οι αλτήρες ήταν διαφόρων τύπων,
ανάλογα με το σχήμα τους: ελλειψοειδείς, αμφίσφαιροι,
αμφιβαρείς, κυρίως όμως μακροί και σφαιροειδείς. Οι αλτήρες που
διασώθηκαν από την αρχαιότητα έχουν βάρος 1610, 1480 ή 2018
ή ακόμη και 4629 γραμμαρίων. Ανάλογα λοιπόν με τη σωματική
τους διάπλαση, οι άλτες χρησιμοποιούσαν και τους κατάλληλους
αλτήρες. Ωστόσο φαίνεται ότι οι αλτήρες που έχουν μεγάλο βάρος,
κατά πάσα πιθανότητα ήταν αναθηματικοί. Γνωρίζομε επίσης ότι
κατά την εκτέλεση του άλματος, η χρήση των αλτήρων δεν ήταν
υποχρεωτική. Οι αλτήρες χρησιμοποιούντο από τους αθλητές όχι
μόνο στο άλμα, αλλά και για να γυμνάσουν τα χέρια, τους
βραχίονες και τα δάχτυλα, (η λεγόμενη αλτηροβολία) όπως
29

30. δείχνουν διάφορες απεικονίσεις σε αγγεία. Το άλμα, το οποίο ήταν
πάντα εις μήκος, πιθανόν να ήταν απλό, διπλό ή και τριπλό.
Σύμφωνα με μαρτυρίες που υπάρχουν, κατά τη διεξαγωγή του
άλματος παιζόταν αυλός, και η μουσική βοηθούσε καλύτερα τον
άλτη να αποκτήσει ρυθμό στις κινήσεις του.
Ο δίσκος
Στην Ιλιάδα ο Όμηρος αναφέρει το δίσκο ως
αγώνισμα, όταν ο Αχιλλέας διοργάνωσε αγώνες
προς τιμήν του νεκρού φίλου του Πάτροκλου.
Επίσης στην Οδύσσεια (Θ 186) ο Οδυσσέας νικά
στο αγώνισμα του δίσκου σε αγώνες που
οργάνωσαν οι Φαίακες προς τιμήν του. Στον
Όμηρο ο δίσκος λεγόταν σόλος (βάρος που το
έδεναν με λουρί και το πέταγαν όπως η σημερινή
σφύρα).
Στους Ολυμπιακούς Αγώνες ο δίσκος εισήχθη το 632 π.Χ. και
αποτελούσε πάντα αγώνισμα του πεντάθλου. Οι δίσκοι που
χρησιμοποιούσαν οι δισκοβόλοι αρχικά ήταν λίθινοι, αργότερα
όμως ήταν από χαλκό, μολύβι ή σίδερο. Όπως και σήμερα ήταν
στρογγυλοί. Οι δίσκοι που διασώθηκαν ως τις μέρες μας, έχουν
διάμετρο από 0,17 έως 0,34 μ. και βάρος από 1250 έως 6600
γραμμάρια.
Οι μεγαλύτεροι πρέπει να ήταν αφιερώματα (όπως ο δίσκος του
Κορίνθιου Ποπλίου Ασκληπιάδη, που φυλάσσεται στο Μουσείο
της Ολυμπίας, νικητή στη 255η Ολυμπιάδα το 241 μ.Χ., ο οποίος
φέρει εγχάρακτη επιγραφή αφιερωμένη στο Δία). Πάνω στους
δίσκους εκτός από επιγραφές χάραζαν και διάφορες
παραστάσεις. Συνήθως απεικόνιζαν αθλητές. Άλλες φορές πάλι
έγραφαν ωδές ή διάφορες συνθήκες, όπως η συνθήκη της ιερής
εκεχειρίας στην Ολυμπία.
Το ακόντιο
Αγώνισμα που επίσης αναφέρεται στον
Όμηρο και προέρχεται από τον πόλεμο και
το κυνήγι. Δύο ήταν τα είδη του
ακοντισμού:
ο εκήβολος, δηλαδή βολή του ακοντίου σε
μήκος, και ο στοχαστικός, δηλαδή βολή σε
30

31. προκαθορισμένο στόχο. Στην Ολυμπία
αγώνισμα του πεντάθλου αποτελούσε ο
εκήβολος ακοντισμός.
Το ακόντιο ήταν ένα μακρύ ξύλινο κοντάρι μήκους 1,50-2 μ., με
μυτερή την άκρη του, χωρίς μεταλλική αιχμή και πιο ελαφρύ από
το πολεμικό. Ακόντια με αιχμή χρησιμοποιούσαν στο στοχαστικό
ακοντισμό. Μία λουρίδα από δέρμα, η λεγόμενη αγκύλη, μήκους
0,40 μ. σχημάτιζε θηλειά στο κέντρο βάρους του ακοντίου. Στη
θηλειά αυτή ο αθλητής περνούσε το δείκτη και το μέσο δάκτυλο
του χεριού. Στα υπόλοιπα η τεχνική ρίψης του ακοντίου δεν
διέφερε από τη σημερινή.
Η πάλη
Ως εφευρέτης του αθλήματος
αναφέρεται ο Θησέας (στη
πάλη
του με τον Κερκύονα), αλλά
και
ο Ηρακλής (όταν νικά τους
γίγαντες Ανταίο, Αχελώο,
Τρίτωνα και διάφορα τέρατα).
Εκτός των δύο μυθικών ηρώων,
όμως, και θεοί αναφέρονται ως
εφευρέτες της πάλης, όπως ο Ερμής και η κόρη του Παλαίστρα. Στους
Ολυμπιακούς Αγώνες η πάλη εισήχθη ως ανεξάρτητο αγώνισμα στη 18η
Ολυμπιάδα (708 π. Χ.), αλλά και ως αγώνισμα του πεντάθλου. Από την
37η Ολυμπιάδα (632 π.Χ) άρχισαν και οι παίδες να αγωνίζονται στην
πάλη. Υπήρχαν δύο είδη πάλης: η ορθία πάλη ή ορθοπάλη ή σταδαία
πάλη και η αλίνδησις ή κύλισις ή κάτω πάλη.
31

32. Αναβολικά
Τι είναι το ντόπινγκ;
Η λέξη "ντόπινγκ" προέρχεται από την αγγλική γλώσσα ("doping") και το
ρήμα "to dope" που σημαίνει την χρήση ναρκωτικών και άλλων
παρόμοιων ουσιών. Η λέξη αυτή χρησιμοποιείται από τον κόσμο του
αθλητισμού σαν περιγραφή της χρήσης συγκεκριμένων απαγορευμένων
(από την Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή) ουσιών και μεθόδων από τους
αθλητές για να αυξήσουν τεχνητά την επίδοση τους.
Με ποιες μεθόδους και με ποιες ουσίες μπορεί ένας αθλητής να αυξήσει
τεχνητά την επίδοση του;
Υπάρχουν πολλές ουσίες και ορμόνες που έχουν στο σώμα μια δράση η
οποία "σπρώχνει" ένα αθλητή σε καλύτερες επιδόσεις ενώ παράλληλα
υπάρχουν και κάποιες μέθοδοι οι οποίες έχουν τέτοια "επιθυμητά"
αποτελέσματα για τον αθλητή.
Ας δούμε πρώτα κάποιες από τις απαγορευμένες ομάδες ουσιών, οι
οποίες επηρεάζουν με διάφορους τρόπους το ανθρώπινο σώμα.
Τέτοιες ομάδες ουσιών είναι οι ομάδες των ναρκωτικών, των
αναβολικών, των διεγερτικών και των διουρητικών
ουσιών.
Ουσίες όπως οι αμφεταμίνες και η εφεδρίνη (που
ανήκουν στην ομάδα των διεγερτικών ουσιών)
έχουν στο σώμα μια δράση παρόμοια με αυτή της
αδρεναλίνης, την οποία παράγει το ίδιο το σώμα
μας. Δρουν δηλαδή στο κεντρικό νευρικό σύστημα
και "ενεργοποιούν" το σώμα σε μεγάλο βαθμό. Σε
μεγάλες ποσότητες όμως, τέτοιες ουσίες
απενεργοποιούν τα συστήματα του σώματος μας που μας προειδοποιούν
όταν είμαστε για παράδειγμα πολύ κουρασμένοι και πρέπει να
σταματήσουμε να τρέχουμε. Ένας αθλητής που παίρνει μεγάλες
ποσότητες τέτοιων ουσιών δεν καταλαβαίνει πλέον πότε φτάνει στα όρια
32

33. του, πράγμα που μπορεί να οδηγήσει σε υπερκόπωση, λιποθυμία ή ακόμη
και τον θάνατο!
Η μορφίνη, η ηρωίνη και η μεθαδόνη είναι οι πιο γνωστές ουσίες από την
κατηγορία των ναρκωτικών. Έχουν δράση απαλυντική ενάντια στον πόνο
αλλά και ηρεμιστική στο σώμα (πράγμα που ασπούμε για ένα
πρωταθλητή του γκολφ ή της τοξοβολίας μπορεί να είναι πολύ χρήσιμο!).
Σε μεγάλες δόσεις μπορούν να οδηγήσουν όμως ακόμη και στο θάνατο!
Οι αναβολικές ουσίες προέρχονται από την ανδρική σεξουαλική ορμόνη
τεστοστερόνη και αυξάνουν την ποσότητα μυών στο σώμα ενώ
παράλληλα μειώνουν την ποσότητα λίπους. Αυτό για τους αθλητές
στίβου είναι προτέρημα, αφού χρειάζονται μεγάλη μυϊκή δύναμη. Επίσης
υπάρχουν και bodybuilders που κάνουν χρήση αναβολικών ουσιών, αφού
έτσι μπορούν με λιγότερο κόπο και πιο γρήγορα να φτιάξουν το κορμί
που θέλουν.
Ειδικά αυτές οι ουσίες έχουν όμως κάπως "παράξενες" και ανεπιθύμητες
επιδράσεις στο σώμα. Οι άνδρες αρχίζουν να παρουσιάζουν γυναικεία
χαρακτηριστικά, όπως για παράδειγμα μαλακούς μαστούς, αφού η
υπερβολική τεστοστερόνη που μαζεύεται στο σώμα τους (η
τεστοστερόνη που παράγει το ίδιο το σώμα συν η τεχνητή τεστοστερόνη
που παίρνουν οι ίδιοι) μετατρέπεται από το σώμα τους στη γυναικεία
ορμόνη οιστρογόνη. Στις γυναίκες συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Λόγω
της εισαγωγής τεστοστερόνης στο σώμα, αρχίζουν να παρουσιάζουν
ανδρικά χαρακτηριστικά, όπως είναι για παράδειγμα η αλλαγή της φωνής
και η σμίκρυνση των μαστών.
Οι διουρητικές ουσίες χρησιμοποιούνται κυρίως σε αθλήματα όπου
πρέπει ο αθλητής να έχει ένα συγκεκριμένο βάρος. Τέτοιες ουσίες
μπορούν σε διάστημα ωρών να επιφέρουν απώλεια μεγάλης ποσότητας
νερού που σαν αποτέλεσμα έχει βέβαια και την απώλεια βάρους του
σώματος! Τα διουρητικά είναι όμως πολύ επικίνδυνα! Με το που χάνεται
τόσο γρήγορα τόσο νερό από το σώμα, χάνονται και πολλές θρεπτικές
ουσίες που χρειαζόμαστε. Το σώμα αφυδατώνεται και μπορούν να
πάθουν μεγάλη ζημιά οι νεφροί.
Αυτά όσο αφορά στις απαγορευμένες ουσίες. Ας δούμε τώρα και μια από
τις άλλες μεθόδους που χρησιμοποιούνται από αθλητές για να
καλυτερεύουν την επίδοση τους.
Η πιο γνωστή από αυτές τις μεθόδους είναι το λεγόμενο "ντόπιγκ
αίματος". Μπορεί να σας ακούγεται λίγο παράξενο, αλλά θα δούμε
αμέσως τώρα τι είναι και γιατί ονομάζεται έτσι.
33

34. Για πολλούς αθλητές είναι πολύ σημαντική η αντοχή. Η αντοχή
εξαρτάται από την ποσότητα οξυγόνου που μεταφέρεται στους μυς μας
από το αίμα. Για να αυξηθεί η ποσότητα αυτή, να τι σκέφτηκε ο
άνθρωπος:
Μετά από μια πολύ έντονη προπόνηση, ένας γιατρός παίρνει μια μεγάλη
ποσότητα αίματος από τον αθλητή. Ο λόγος είναι ότι μετά από μια τέτοια
έντονη προπόνηση στο αίμα υπάρχουν περισσότερο ερυθρά αιμοσφαίρια,
τα οποία είναι υπεύθυνα για τη μεταφορά οξυγόνου. Το αίμα αυτό
φυλάσσεται και πριν από ένα αγώνα επανεισάγεται στο σώμα του
αθλητή. Γιατί το κάνουν αυτό; Επειδή έτσι ο αθλητής εκτός από τα
ερυθρά αιμοσφαίρια που είχε εκείνη τη στιγμή στο αίμα του παίρνει και
τα επιπρόσθετα ερυθρά αιμοσφαίρια από το αίμα που του είχαν πάρει
στην προπόνηση. Η ποσότητα ερυθρών αιμοσφαιρίων στο αίμα
αυξάνεται λοιπόν κατά πολύ, έτσι ώστε να υπάρχουν περισσότεροι
"μεταφορείς οξυγόνου", οι μυς να παρέχονται με περισσότερο οξυγόνο
και ο αθλητής να αντέχει πιο πολύ! Έξυπνο, έτσι; Αλλά απαγορευμένο!
Υπάρχουν βέβαια και άλλες μέθοδοι όπως και πολλές άλλες ουσίες που
είναι εντελώς ή εν μέρει απαγορευμένες στον αθλητισμό και γενικά. Πιο
πάνω είδαμε κάποιες από τις πιο γνωστές.
Γιατί κάνουν κάτι τέτοιο οι αθλητές παρόλο που είναι απαγορευμένο
και ακόμη και επικίνδυνο για το ίδιο τους το σώμα;
Η προσπάθεια να γίνει κανείς γρηγορότερος, δυνατότερος, καλύτερος,
υπήρχε στον αθλητισμό από την αρχαιότητα. Μόνο που τότε ακόμη δεν
χρησιμοποιούνταν τα μέσα που υπάρχουν σήμερα αλλά κάπως πιο
"παραδοσιακές" μεθόδους (όπως η λήψη συγκεκριμένων τροφών που
υποτίθεται είχαν ευεργετική δράση στο σώμα, π.χ. η καρδία ενός
λιονταριού!). Το γιατί ο άνθρωπος σήμερα διακινδυνεύει ακόμη και την
ζωή του για να πάρει την επίδοση του στα ύψη και να "προσπεράσει"
τους άλλους είναι άγνωστο αλλά μάλλον πάντα θα υπάρχει.
Αυτό που πρέπει εμείς να προσέξουμε είναι ότι ο λόγος που το ντόπιγκ
είναι απαγορευμένο, δεν είναι τυχαίος. Μπορεί μεν οι διάφορες ουσίες
που υπάρχουν να φέρνουν στην αρχή κάποια "θετικά" αποτελέσματα για
τους αθλητές, αλλά υπάρχει και ένας εξαιρετικά μεγάλος κίνδυνος για
την υγεία τους που δεν πρέπει να υποβαθμίζεται. Επίσης είναι και θέμα
αρχής: Ένας δίκαιος αγώνας μπορεί να υπάρξει μόνο όταν όλοι οι
34

35. αθλητές αγωνίζονται με την επίδοση που οι ίδιοι έχουν και όχι όταν
κάποιοι αγωνίζονται με την επίδοση που τους δίνουν κάποια τεχνητά
μέσα, σωστά;
35

36. Συμπεράσματα
Οι Ολυμπιακοί αγώνες στην αρχαία Ελλάδα ήταν η απόλυτη αθλητική
διοργάνωση. Άντρες από ολόκληρο τον ελλαδικό χώρο
προετοιμάζονταν για χρόνια ολόκληρα προκειμένου να τους επιτραπεί
να συμμετάσχουν σε αυτούς . Ήταν αναγκασμένοι να παλέψουν με τον
μεγαλύτερο αντίπαλο που υπήρχε , για να πετύχουν μία νίκη στους
αγώνες .
Ο μέγας αυτός αντίπαλος δεν ήταν άλλος από τον ίδιο τους τον εαυτό
αφού έπρεπε να αφήσουν πίσω τον εγωισμό τους , τα δε θέλω και να
αντέξουν τα πάνδεινα στις προπονήσεις. Το βραβείο τότε δεν ήταν
υλικό αλλά ηθικό γιατί συνδεόταν με αιώνια δόξα και αθανασία του
ονόματός τους . Σε αντίθεση όμως με το παρελθόν , σήμερα επικρατεί
ηθική κατάπτωση και αλλοτρίωση .
Οι αγώνες είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με τη διαφήμιση, το χρήμα και
τον σκληρό ανταγωνισμό . Πολλοί άντρες και γυναίκες αθλητές
προκειμένου να επιβιώσουν στον ανελέητο κόσμο του θεάματος
καταφεύγουν σε αθέμιτα μέσα όπως είναι τα αναβολικά . Σήμερα ο
αθλητής δεν έχει καθόλου το συναίσθημα ότι δρα στο πλαίσιο άσκησης
μιας θρησκευτικής πίστης ή μιας πολιτικής επιλογής. Αντίθετα, στην
αρχαιότητα, οι αγώνες ήταν παντελώς ενσωματωμένοι στη θρησκεία
και την πολιτική ζωή των πόλεων». Άλλωστε, γι’ αυτόν τον λόγο «οι
αγώνες δεν μετακινούνταν.
Ήταν ριζωμένοι σε τόπους λατρείας από τους οποίους δεν μπορούσαν
να αποσπαστούν. Τόπους αφιερωμένους σε θεότητες: τον Δία στην
Ολυμπία, τον Απόλλωνα στους Δελφούς. Με τους αγώνες τιμώνται οι
θεοί και μεγάλο μέρος των αγώνων συνίσταται σε πράξεις λατρείας:
λιτανείες, θυσίες, δεήσεις.
Όταν οι Έλληνες συγκεντρώνονται στην Ολυμπία, παρίστανται
αξεδιάλυτα σε ένα θέαμα, μια γιορτή, μια αγορά όπου συναντώνται
διαφορετικές πόλεις. Και σε ένα ιερό προσκύνημα». Άρα όταν κάποιοι
μιλούν για “αναβίωση των αρχαίων αγώνων” κάτω από τα σημερινά
πολιτισμικά και τεχνολογικά δεδομένα προφανώς αυταπατούνται
γνωρίζοντας καλύτερα από τον απλό κόσμο -πως ούτε ο τρόπος που
γίνονται οι αγώνες έχουν οτιδήποτε κοινό αλλά ούτε και ο σκοπός που
γίνονται εφάπτεται κάπου με τα κριτήρια που είχαν οι αυθεντικοί
αγώνες. Παρόλα αυτά οι αγώνες αυτοί αποτελούν μία γιορτή
ολόκληρης της ανθρωπότητας και όχι μία συνηθισμένη αθλητική
36

37. διοργάνωση και πάντα θα φέρνει κοντά όλους τους ανθρώπους του
κόσμου ανεξαρτήτως χρώματος και ηλικίας
37

38. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Ιστοσελίδα της Βικιπαιδείας
Ιστοσελιδα του ιδρύματος μείζονος Ελληνισμού
Ιστοσελιδα Ε.Ο.Ε
Βιβλίο ‘’ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ 28 ΑΙΩΝΕΣ’’ του Μενέλαου
Χρόνη Ειδικές Εκδόσεις Λαμπρόπουλος
Arnold, P., Οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Αθήνα 1896-Σεούλ 1988.
Beck, C. (ed.), Οι Ολυμπιακοί Αγώνες, 776 π.Χ.-1896, Αθήναι
1896.
Γαβριηλίδης, Β., Η Ελλάς κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνας του
1896: πανελλήνιον εικονογραφημένον λεύκωμα, Αθήναι 1896.
Γιαλούρης, Ν. (επιμ.), Οι Ολυμπιακοί αγώνες στην Αρχαία
Ελλάδα
Θωμάς Γιαννάκης ,Η Ιστορία του Αθλητισμού
Σκιαδάς Ε., 100 χρόνια νεώτερη ελληνική ολυμπιακή ιστορία.
Επιτροπή Ολυμπιακών Αγώνων 1896-1996, Αθήνα 1996.
Ελλάδα, Αθήνα 1982
Ζαχαρίας Κυριάκου Ολυμπιακοί αγώνες: Η γέννηση, η
αναβίωση, η επιστροφή
«Η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων στην Ελλάδα 1797-
1859» Σαμπράς Π.
Εγκυκλοπαίδεια ‘ΚΟΝΤΕΟΥ’ τόμος 5
38

39. ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ
Ελευθεριάδης Αντώνης
Καρακασίδης Παναγιώτης
Κούκλα Μαρία
Θέμα: Ολυμπιακοί αγώνες: από το χθες στο σήμερα
(Τα ολυμπιακά αθλήματα και οι κανονισμοί)
39

40. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Εξώφυλλο................................................................................................39
Αρχαίοι ολυμπιακοί αγώνες...................................................................42
Εισαγωγή.................................................................................................42
Κανονισμοί..............................................................................................42
Χρόνος τέλεσης, έναρξη, λήξη...............................................................42
Αθλήματα και αθλητές...........................................................................42
Ενδυμασία και δικαίωμα παρακολούθησης των αγώνων...................43
Ελλανοδίκες.............................................................................................43
Άλλοι κανονισμοί και ποινές..................................................................43
Αθλήματα................................................................................................43
Δρόμος................................................................................................43-45
Πένταθλο............................................................................................45-46
Δίσκος.................................................................................................46-47
Άλμα...................................................................................................47-48
Πάλη.........................................................................................................48
Όρθια πάλη........................................................................................48-49
Παγκράτιο..........................................................................................49-50
Πυγμαχία............................................................................................50-52
Αρματοδρομίες..................................................................................52-54
Σημασία των ολυμπιακών αγώνων..................................................54-55
Σύγχρονοι ολυμπιακοί αγώνες...........................................................55
40

41. Εισαγωγή............................................................................................55-56
Κανονισμοί..............................................................................................56
Χρόνος τέλεσης, έναρξη, λήξη...............................................................56
Αθλήματα και αθλητές......................................................................56-57
Αθλήματα................................................................................................57
Στίβος.................................................................................................57-61
Πάλη.........................................................................................................61
Πυγμαχία.................................................................................................61
Ιππασία....................................................................................................62
Βιβλιογραφία...........................................................................................63
41

42. ΑΡΧΑΙΟΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Οι Ολυμπιακοί αγώνες ήταν μια από τις τέσσερις πανελλήνιες
γιορτές και γίνονταν προς τιμή του Δια και διεξάγονταν στην Ολυμπία
κάθε τέσσερα χρόνια στις 11 Ιουλίου. Η επίσημη χρονολογία έναρξης
των πρώτων ολυμπιακών αγώνων είναι το 776 π.Χ. που τους οργάνωσε
ο βασιλιάς της Ηλείας Ίφιτος. Όμως πολλές πηγές αναφέρουν ότι από
πολύ πιο πριν διεξάγονταν αγώνες εκεί. Οι αγώνες διαρκούσαν στην
αρχή εφτά μέρες όμως με την πάροδο των χρόνων οι μέρες αυξήθηκαν
καθώς προσθέτονταν και άλλα αγωνίσματα. Οι ολυμπιάδες που
διεξήχθησαν στην αρχαία Ελλάδα φτάνουν τις 291 μέχρι το 393 μ.Χ.
όπου και καταργήθηκαν καθώς θεωρούνταν ειδωλολατρικό έθιμο.
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ
ΧΡΟΝΟΣ ΤΕΛΕΣΗΣ, ΕΝΑΡΞΗ ΚΑΙ ΛΗΞΗ
Τα Ολύμπια τελούνταν κάθε τέσσερα χρόνια κατά τη διάρκεια των
πιο ζεστών ημερών του καλοκαιριού. Πιο συγκεκριμένα, άρχιζαν την
ενδέκατη μέρα του μήνα Εκατομβαιώνα, που αντιστοιχεί στο δικό μας
Ιούλιο. Επίσης, την έναρξη και λήξη των αγώνων ανακοίνωναν οι
Ελλανοδίκες.
ΑΘΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΕΣ
Η συμμετοχή των δούλων και των "βαρβάρων" απαγορευόταν
αυστηρά, όπως και όσων είχαν διαπράξει εγκλήματα ή είχαν κλέψει
κάποιο ναό και από τους υπόλοιπους οι πολύ μικροί δε γίνονταν δεκτοί
ενώ οι παίδες έπαιρναν μέρος στα ειδικά αγωνίσματα που διεξάγονταν
τη δεύτερη μέρα των αγώνων. Από τους ενηλικιωμένους Έλληνες που
συμμετείχαν οι περισσότεροι ήταν κυρίως επαγγελματίες αθλητές.
Επίσης, οι αθλητές έπρεπε να αποδείξουν ότι προπονούνταν
συστηματικά τους τελευταίους δέκα μήνες πριν τους αγώνες και να
πάρουν μέρος σε μία προεξάσκηση 30 ημερών. Αυτή προγύμνασης και
το είδος των ασκήσεων αποφασίζεται από άλλους και όχι από τον
προπονητή. Ταυτόχρονα, όσοι ήθελαν να λάβουν μέρος και γίνονταν
δεκτοί δεν μπορούσαν να παραιτηθούν ή να αποσυρθούν.
Επιπρόσθετα, οι γυναίκες είχαν δικαίωμα συμμετοχής μόνο ως
ιδιοκτήτριες στα ιππικά αγωνίσματα.
42

43. ΕΝΔΥΜΑΣΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ
Αρχικά μόνο οι αθλητές ήταν γυμνοί αλλά το περιστατικό της
Καλλιπάτειρας, όμως, στάθηκε αφορμή να θεπιστεί ένας κανονισμός,
σύμφωνα με τον οποίο και οι γυμναστές έπρεπε να είναι γυμνοί στους
αγώνες. Αντίθετα το κοινό ήταν ελεύθερο να επιλέξει αν θα φοράει
ενδύματα η όχι.
Όλοι έχουν το δικαίωμα να παρακολουθήσουν τους αγώνες. Όλοι,
ακόμα και οι βάρβαροι και οι δούλοι. Όμως εκτός του Ολυμπίων
δρωμένων ήταν οι παντρεμένες γυναίκες, αλλά, εντός οι παρθένες
κόρες. Επίσης, επιτρεπόταν η είσοδος στην ιέρεια της Δήμητρας
Χαμύνης. Ακόμη αν μια γυναίκα τολμούσε να παραβεί το νόμο την
έριχναν από το Τυπαίο όρος.
ΕΛΛΑΝΟΔΙΚΕΣ
Οι ελλανοδίκες, δηλαδή οι δικαστές των Ελλήνων κατείχαν θέση
κληρονομική και ήταν υπεύθυνοι για την απονομή των επάθλων στους
νικητές και την επιβολή τιμωρίας και προστίμων στους παραβάτες των
κανονισμών. Για να προάγουν τους αγώνες και να εξασφαλίσουν ένα
άψογο τελικό θέαμα, επέβλεπαν τους αθλητές το μήνα της
προπόνησης, επέλεγαν αυτούς που είχαν προετοιμαστεί ικανοποιητικά
και απέρριπταν εκείνους με τις χαμηλές επιδόσεις. Η κρίση τους δεν
αφορούσε μόνο το ζήτημα της σωματικής επίδοσης, αλλά και το
χαρακτήρα και το ήθος των αθλητών. Επίσης, στη διάθεσή τους έχουν
το μαστίγιο, όχι μόνο για τον αθλητή αλλά και για τον προπονητή, και
το χρησιμοποιούν σε κάθε περίπτωση ανυπακοής στις διαταγές τους.
ΑΛΛΟΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΟΙΝΕΣ
Όλες οι πόλεις ήταν υποχρεωμένες να σταματήσουν τις
εχθροπραξίες κατά τη διάρκειά των αγώνων.
Οι ποινές στην Ολυμπία ήταν τριών ειδών: χρηματικό πρόστιμο,
αποκλεισμός από τους αγώνες και σωματικές ποινές. Από αυτές οι
σωματικές ποινές εκτελούνταν από τους ραβδούχους και τους
μαστιγοφόρου.
ΑΘΛΗΜΑΤΑ
Δρόμος
Ο κλασικός δρόμος γινόταν την δεύτερη μέρα. Στην αρχή οι αθλητές
τραβούν τους κλήρους για να δουν ποια σειρά θα πάρουν. Μετά οι
43

44. πρώτοι είκοσι παίρνουν την θέση τους. Ο αφέτης τραβάει τα σχοινιά και
ελευθερώνει την αφετηρία. Αυτό συνεχίζετε και με τους επόμενους
αθλητές. Οι νικητές από κάθε αγώνα περνούν θέση να αγωνιστούν. Ο
πρώτος είναι και ο ολυμπιονίκης του όποιου το όνομα θα πάρει η
ολυμπιάδα. Οι αγώνες δρόμου γίνονταν στο Στάδιο, το μήκος του οποίου
ποίκιλλε από πόλη σε πόλη, αφού διέφερε ο πους που χρησιμοποιούνταν
ως μονάδα μέτρησης. Για παράδειγμα, το Στάδιο στην Ολυμπία είχε
μήκος 192,28 πόδια, στους Δελφούς 177, 5 και στην Αθήνα 184,96. Ένας
ισόπεδος χώρος δίπλα σε λόφους ή σε πλαγιές τους αποτελούσε τη
συνήθη επιλογή για την κατασκευή ενός Σταδίου. Αρχικά, η αφετηρία
και το τέρμα του στίβου καθορίζονταν από απλές γραμμές χαραγμένες
στο χώμα. Από τον 5ο αι. π.Χ., στα σημεία αυτά τοποθετήθηκαν οι
βαλβίδες, δηλαδή μόνιμες μακρόστενες λίθινες πλάκες με σκαλισμένες
κατά μήκος δύο παράλληλες εγκοπές. Οι θέσεις των δρομέων
διαχωρίζονταν από πασσάλους τοποθετημένους σε κοιλότητες. Στην
Ύστερη Κλασική εποχή επινοήθηκε μία μηχανή άφεσης, η ύσπληξ, που
βασίστηκε στην τεχνολογία του καταπέλτη. Θεωρείται ότι
αντιπροσωπεύει μία σημαντική μεταβολή στους αγώνες δρόμου, εφόσον
εξασφάλιζε την ταυτόχρονη εκκίνηση όλων των αθλητών, αποκλείοντας
έτσι οποιαδήποτε μεροληψία από πλευράς κριτών. Στα αγωνίσματα
δρόμου με μήκος μεγαλύτερο του σταδίου το σημείο στροφής οριζόταν
από πάσσαλο ή κιονίσκο και ονομαζόταν καμπτήρ.
Όσον αφορά τους δρομείς, αρχικά φορούσαν ένα κομμάτι ύφασμα
γύρω από τη μέση τους. Αργότερα, αυτό εγκαταλείφθηκε και οι αθλητές
έτρεχαν εντελώς γυμνοί. Μόνη εξαίρεση ήταν ο οπλίτης δρόμος, στον
οποίο οι αθλητές φορούσαν κράνος και κνημίδες και κρατούσαν ασπίδες.
Ωστόσο, τον 5ο αι. π.Χ. καταργήθηκαν οι κνημίδες και μετά τον 4ο αι.
π.Χ. και το κράνος, οπότε οι δρομείς έτρεχαν μόνο με τη βαριά ξύλινη,
επενδυμένη με χαλκό, ασπίδα
Το στάδιο ήταν ο βασικός αγώνας ταχύτητας και το παλαιότερο
αγώνισμα. Στην Ολυμπία ήταν το μόνο αγώνισμα από την 1η (776 π.Χ.)
έως τη 13η Ολυμπιάδα (728 π.Χ.). Εξαιτίας μάλιστα της σπουδαιότητάς
του, συνηθιζόταν ο νικητής του σταδίου να δίνει το όνομά του σε κάθε
Ολυμπιάδα.
Ο δίαυλος ήταν επίσης αγώνας ταχύτητας, κατά τον οποίο οι δρομείς
τρέχοντας σε τετράδες έπρεπε να καλύψουν την απόσταση δύο σταδίων
(περίπου 400 μ.). Εισήχθη στο πρόγραμμα των ολυμπιακών
αγωνισμάτων στη 14η Ολυμπιάδα (724 π.Χ.) και, όπως και στο στάδιο,
γίνονταν προκριματικοί και τελικοί αγώνες.
Ο δόλιχος ήταν δρόμος αντοχής, όπου οι αθλητές έπρεπε να καλύψουν
απόσταση 7-24 στάδια (1.400-4.800 μ.). Το αγώνισμα αυτό εισήχθη στο
πρόγραμμα στη 15η Ολυμπιάδα (720 π.Χ.) και ως πρώτος νικητής
αναφέρεται ο Άκανθος από τη Λακωνία. Ο δόλιχος θεωρείται ότι
44

45. προήλθε από τις αποστάσεις που διένυαν οι κήρυκες της ιερής εκεχειρίας
και οι ημεροδρόμοι ή δρομοκήρυκες, οι αγγελιαφόροι δηλαδή που
μετέφεραν ειδήσεις και μηνύματα σ' όλη τη χώρα.
Ο οπλίτης δρόμος ήταν δρόμος ταχύτητας και ένα από τα πλέον
θεαματικά αγωνίσματα. Οι δρομείς κάλυπταν την απόσταση δύο σταδίων
-σπανιότερα τεσσάρων- φέροντας κράνος, κνημίδες και ασπίδα. Ο
Παυσανίας (V.12.8) αναφέρει ότι στο ναό του Δία στην Ολυμπία
φυλάσσονταν 25 τέτοιες ασπίδες, που μοιράζονταν στους οπλιτοδρόμους,
έτσι ώστε όλοι οι αθλητές να φέρουν ασπίδες ίδιου βάρους. Το αγώνισμα
αυτό εισήχθη στο πρόγραμμα στην 65η Ολυμπιάδα (520 π.Χ.) και,
σύμφωνα με την παράδοση, γινόταν προς τιμήν κάποιου ήρωα που έπεσε
μαχόμενος.
Υπήρχε και αγώνισμα δρόμου ημιαντοχής, ο ίππιος, που, ενώ
συμπεριλαμβανόταν στα Νέμεα, στα Ίσθμια, στα Παναθήναια και σε
άλλους τοπικούς αγώνες, δεν ανήκε στο πρόγραμμα των ολυμπιακών
αγωνισμάτων. Οι δρομείς καλούνταν να διανύσουν τέσσερις φορές την
απόσταση ενός σταδίου (περίπου 800 μ.), η οποία πιθανότατα ήταν ίδια
με εκείνη του ιπποδρόμου, εξ ου και η ονομασία του αγωνίσματος.
Η εκκίνηση όλων των δρομέων ήταν ταυτόχρονη, μ' ένα
συγκεκριμένο σύνθημα, και όσοι ξεκινούσαν νωρίτερα μαστιγώνονταν ή
και αποβάλλονταν. Υπήρχε ένας κώδικας τιμής που ακολουθούσαν όλοι
οι αθλητές, σύμφωνα με τον οποίο δεν επιτρεπόταν να εμποδίζουν τους
αντιπάλους τους σπρώχνοντάς τους, χτυπώντας τους ή συγκρατώντας
τους, και κυρίως απαγορευόταν οποιαδήποτε σχέση των αθλητών με τη
δωροδοκία και τη μαγεία. Καθώς ο δρόμος ήταν η πιο πρακτική και
συνηθισμένη μορφή άσκησης και αθλητισμού στην αρχαία Ελλάδα, δεν
υπήρχε ποτέ έλλειψη καλών αθλητών σ' αυτό τον τομέα. Οι αθλητές
φημίζονταν για την αφάνταστη αντοχή τους, τη δύναμη και την ταχύτητά
τους. Οι σταδιοδρόμοι (δρόμος ταχύτητας) λέγεται ότι έπρεπε να έχουν
λεπτά πόδια, χαρακτηριστικό ανεπαρκές για τους δολιχοδρόμους
(δρομείς αντοχής), οι οποίοι χρειαζόταν επιπλέον να διαθέτουν δυνατούς
ώμους και αυχένα.
Πένταθλο
Το πένταθλο γινότανε την τρίτη ημέρα, και αποτελούνταν από 5
αγωνίσματα: δίσκο, ακόντιο, άλμα, δρόμο και πάλη. Ο δρόμος και η
πάλη ήταν και ξεχωριστά αγωνίσματα στους πανελλήνιους αγώνες,
αλλά το άλμα, ο δίσκος και το ακόντιο διεξάγονταν μόνο ως μέρος του
πεντάθλου. Σύμφωνα με τη μυθολογία, το πένταθλο καθιέρωσε ο
Ιάσονας. Συνδύασε τα πέντε αγωνίσματα και απένειμε το έπαθλο στο
φίλο του Πηλέα (που ήρθε δεύτερος σε όλα εκτός από την πάλη, στην
οποία νίκησε).
45

46. Η σειρά διεξαγωγής των πέντε αγωνισμάτων δεν είναι γνωστή.
Πιθανότατα το πένταθλο να ξεκινούσε με το δρόμο ή με το άλμα. Το
βέβαιο πάντως είναι ότι τελείωνε με την πάλη. Το πένταθλο συνδύαζε τα
δύο είδη αγωνισμάτων που υπήρχαν στον αρχαίο κόσμο: τα ελαφρά
αγωνίσματα (άλμα, δρόμος και ακόντιο) και τα βαρέα (δίσκος και πάλη).
Οι πηγές δε διασαφηνίζουν τον τρόπο ανάδειξης νικητή. Δεν είναι,
λοιπόν, γνωστό αν το στεφάνι της νίκης κέρδιζε ο αθλητής που είχε έρθει
πρώτος και στα πέντε αγωνίσματα ή μόνο στα τρία, εκ των οποίων το ένα
υποχρεωτικά ήταν η πάλη. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, οι πενταθλητές
είναι οι καλύτεροι αθλητές, γιατί έχουν τα φυσικά χαρίσματα τόσο της
ταχύτητας όσο και της δύναμης. Η συμμετοχή στο πένταθλο απαιτούσε
ένα συνδυασμό ικανοτήτων, όπως η ταχύτητα, η δύναμη, η δεξιοτεχνία
και η αντοχή, και οι πενταθλητές θεωρούνταν αθλητικά πρότυπα.
Δίσκος
Ο δίσκος συγκαταλέγεται στα αγωνίσματα που η αφετηρία τους δε
σχετίζεται με στρατιωτικά γυμνάσια ή αγροτικές εργασίες. Οι πρώτες
περιγραφές αυτού του αγωνίσματος βρίσκονται στην Ιλιάδα του Ομήρου
και στους επιτάφιους αγώνες που διοργάνωσε ο Αχιλλέας προς τιμήν του
νεκρού του φίλου Πάτροκλου. Εκεί, στο αγώνισμα του δίσκου νικητής
αναδείχθηκε ο Πολυποίτης, που έλαβε ως έπαθλο το σόλο, την
ακατέργαστη δηλαδή μάζα από σίδηρο, που ο ίδιος έριξε. Στην
Οδύσσεια, στους αγώνες των Φαιάκων προς τιμήν του Οδυσσέα, στο
δίσκο κέρδισε ο ίδιος ο Ιθακήσιος ήρωας. Στην ελληνική μυθολογία, ο
δίσκος έχει συνδεθεί με διαφόρους θανάτους από ατύχημα, όπως, για
παράδειγμα, εκείνον του Υακίνθου τον οποίο ο φίλος του Απόλλωνας
σκότωσε κατά λάθος με το δίσκο, όταν το φύσημα του Ζέφυρου τον
έβγαλε από την πορεία του. Τα αρχαιολογικά ευρήματα δείχνουν ότι οι
δίσκοι ήταν αρχικά φτιαγμένοι από πέτρα και αργότερα από χαλκό
κυρίως, αλλά και από σίδηρο ή μολύβι. Ο δίσκος, όπως και σήμερα,
αποτελούνταν από δύο κυρτές καμπύλες με μεγάλη περιφέρεια και
ποίκιλλε από περίπου 17 έως 32 εκατοστά σε διάμετρο και από 1,3 έως
5,7 κιλά σε βάρος. Ωστόσο, έχουν βρεθεί και μεγαλύτεροι δίσκοι που το
πιθανότερο ήταν αφιερώματα, όπως εκείνος του Πόπλιου στην Ολυμπία,
ενώ συχνά έφεραν εγχάρακτη διακόσμηση με αθλητικές παραστάσεις,
όπως ο δίσκος του Βερολίνου.
Ο Παυσανίας αναφέρει ότι, προκειμένου οι δισκοβόλοι να
αγωνίζονται "επί ίσοις όροις", τρεις ισομεγέθεις δίσκοι φυλάσσονταν
στην Ολυμπία, στο Θησαυρό των Σικυωνίων. Η ρίψη του δίσκου γινόταν
ως εξής: αφού πρώτα ο δισκοβόλος είχε τρίψει τα χέρια και το δίσκο του
με άμμο, ώστε να μη γλιστρούν, στεκόταν στη βαλβίδα με το αριστερό
του πόδι μπροστά και έριχνε το βάρος του σώματος στο δεξί, εφόσον
επρόκειτο για δεξιόχειρα αθλητή. Ο δίσκος, τον οποίο ο αθλητής
46

47. κρατούσε με το δεξί του χέρι, αιωρούνταν πάνω κάτω μερικές φορές.
Όταν ο δίσκος ήταν πάνω από το ύψος του ώμου, χρησιμοποιούσε και το
αριστερό του χέρι για να τον στηρίξει. Κάθε φορά που ο δίσκος
αιωρούνταν προς τα κάτω και πίσω, ο δισκοβόλος έστρεφε το σώμα του
ελαφρά προς τα δεξιά. Στη συνέχεια, λυγίζοντας ελαφρά τα πόδια,
μετέφερε το βάρος του από το δεξί στο αριστερό και σκύβοντας προς τα
εμπρός εκσφενδόνιζε με δύναμη το δίσκο. Δεν είναι γνωστό εάν οι
δισκοβόλοι εκτελούσαν βήματα φοράς ή περιστροφή, όπως συμβαίνει
σήμερα.
Μικροί ξύλινοι πάσσαλοι ή καρφιά σημάδευαν το σημείο πτώσης του
δίσκου, ενώ το μήκος της ρίψης μετριόταν με κοντάρια. Οι φυσικές
κινήσεις του αθλητή ρίψης δίσκου δεν έχουν αλλάξει σημαντικά από την
Αρχαιότητα έως σήμερα. Μάλιστα, η τεχνική ήταν πολύ κοντά σε αυτή
της σημερινής τεχνικής ελεύθερης ρίψης. Για να πετάξει καλά το δίσκο, ο
αθλητής έπρεπε να τον κρατήσει ψηλά με το ένα χέρι και να τον
συγκρατήσει με το άλλο. Μετά, έπρεπε να τον στρέψει με δύναμη προς
τα κάτω και μπροστά ή προς το πλάι και μπροστά. Η κίνηση αυτή
αξιοποιούσε τους μύες του ώμου, του στήθους και των πλευρών. Η ρίψη
του δίσκου απαιτούσε ρυθμό, ακρίβεια και δύναμη. Αντίθετα από τις
μυθολογικές αναφορές, δεν υπάρχουν πληροφορίες για ατυχήματα κατά
τη διάρκεια των αγώνων, γιατί οι θεατές κάθονταν στα αναχώματα.
Γνωστοί δισκοβόλοι ήταν ο Φάυλλος από τον Κρότωνα, που λέγεται ότι
έριξε το δίσκο του 28,10 μέτρα, και ο Φλεγύας που μπορούσε να στέλνει
το δικό του από τη μία όχθη του Αλφειού στην άλλη, στο πλατύτερο
σημείο του.
Άλμα
Στους αρχαίους Ολυμπιακούς Αγώνες το άλμα διεξαγόταν στο
πλαίσιο κυρίως του πεντάθλου και σπανιότατα ως ξεχωριστό αγώνισμα.
Υπάρχει μία αναφορά σε αυτό ως ανεξάρτητο άθλημα σε μία
αναθηματική επιγραφή στον αλτήρα του αθλητή Επαίνετου από την
Ελευσίνα. Για πρώτη φορά γίνεται αναφορά στο άλμα στην Οδύσσεια του
Ομήρου, στους αγώνες που δόθηκαν από τους Φαίακες προς τιμήν του
Οδυσσέα. Δεν είναι γνωστό εάν το άλμα εις μήκος ήταν απλούν, διπλούν
ή τριπλούν. Θεωρούνταν πάντως ιδιαίτερα επίπονο, επειδή απαιτούσε
ταυτόχρονα συντονισμό των μελών του αθλητή και συγχρονισμό των
κινήσεών του. Για αυτό και κατά καιρούς συνοδευόταν από έναν αυλητή,
του οποίου οι ήχοι υπογράμμιζαν το ρυθμό και τη μουσική ροή ενός
καλά εκτελεσμένου άλματος. Αντίθετα με το σύγχρονο άλμα, όπου ο
μόνος εξοπλισμός του άλτη είναι τα αθλητικά του παπούτσια, στους
αρχαίους Ολυμπιακούς χρησιμοποιούσαν λίθινα ή μολύβδινα βάρη, τους
αλτήρες. Τα βασικά αυτά εξαρτήματα κατασκευάζονταν σε διάφορα
σχήματα και οι κυριότεροι τύποι τους ήταν οι μακροί και οι σφαιροειδείς,
47

48. που ήταν σε χρήση τον 6ο και 5ο αι. π.Χ. Ορισμένοι αλτήρες είχαν το
σχήμα απλών κώνων με κοιλώματα, ώστε να μπορεί να τους πιάνει καλά
ο αθλητής. Το βάρος τους ποίκιλλε ξεκινώντας από τα 1.616 γραμμάρια,
ενώ υπάρχουν παραδείγματα αφιερωμάτων που έφταναν έως και τα 4.629
γραμμάρια. Η χρήση των αλτήρων επέτρεπε στους άλτες να επιτύχουν
καλύτερες επιδόσεις Το αγώνισμα διεξαγόταν σε σκάμμα μήκους
περίπου 50 ποδών, γεμάτο μαλακό χώμα ώστε να φαίνονται τα
αποτυπώματα των ποδιών των αθλητών. Ο Φιλόστρατος αναφέρει ότι
εάν δεν υπήρχε το αποτύπωμα και των δύο ποδιών το άλμα θεωρούνταν
άκυρο. Στη μία πλευρά του σκάμματος υπήρχε ένα σταθερό σημείο, ο
βατήρας, απ' όπου ξεκινούσαν οι αθλητές και μετριόνταν τα άλματα. Το
μήκος του άλματος καταγραφόταν μ' ένα ξύλινο κοντάρι, τον κανόνα.
Μια διαφορά ανάμεσα στον άλτη των αρχαίων και των σύγχρονων
Ολυμπιακών Αγώνων είναι ότι ο πρώτος αποκτούσε επιτάχυνση
χρησιμοποιώντας τους αλτήρες. Δεν έχει εξακριβωθεί απόλυτα εάν οι
αθλητές έτρεχαν για να επιτύχουν μεγαλύτερη επιτάχυνση πριν το άλμα.
Ωστόσο, από παραστάσεις αγγείων φαίνεται ότι ο αθλητής, κρατώντας
τους αλτήρες, έτρεχε μέχρι το βατήρα και αιωρώντας τους πίσω εμπρός
επιχειρούσε το άλμα του με τεντωμένα μπροστά τα χέρια. Λίγο προτού
προσγειωθεί στο σκάμμα, με τα πόδια κλειστά, πετούσε τους αλτήρες
προς τα πίσω.
Πάλη
Η πάλη διεξαγόταν την τέταρτη μέρα πρόκειται για το παλαιότερο και
πλέον διαδεδομένο άθλημα στον κόσμο. Η πρώτη περιγραφή του
βρίσκεται στην Ιλιάδα, στους ταφικούς αγώνες που οργανώθηκαν προς
τιμήν του Πάτροκλου, φίλου του Αχιλλέα, όπου αναμετρήθηκαν στην
πάλη ο Αίας ο Τελαμώνιος με τον Οδυσσέα. Σύμφωνα με τη μυθολογία,
ο Θησέας ήταν εκείνος που εφηύρε τις τεχνικές της πάλης, όταν πάλεψε
και σκότωσε τον Κερκύονα. Η πάλη ως ανεξάρτητο αγώνισμα και ως
μέρος του πεντάθλου εισήχθη στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 708 π.Χ.,
ενώ η πάλη παίδων καθιερώθηκε το 632 π.Χ. Μεγάλη αξία δινόταν σε
αυτήν ως μία μορφή στρατιωτικής άσκησης. Το άθλημα αυτό
διακρινόταν στην όρθια πάλη ή ορθοπάλη ή σταδαία πάλη και στην
αλίνδησιν ή κύλισιν ή κάτω πάλη. Οι παλαιστές στην αρχή στέκονταν
αντιμέτωποι με τα πόδια λυγισμένα και ελαφρά ανοιχτά, μία στάση που
ονομαζόταν σύστασις ή παράθεσις. Σε αντίθεση με σήμερα, σύστημα
βαθμολογίας δεν είχε αναπτυχθεί ούτε και γινόταν διαφοροποίηση
ανάλογα με το βάρος των αθλητών.
Όρθια πάλη
Σκοπός αυτού του είδους πάλης ήταν οι παλαιστές να ρίξουν απλώς
τον αντίπαλο στο έδαφος. Τρεις πτώσεις σήμαιναν μια ήττα και ο νικητής
48

49. αποκαλούνταν τριακτήρ. Ο αγώνας συνεχιζόταν μέχρι τελικής πτώσεως
ενός εκ των δύο αθλητών. Στην όρθια πάλη γυμναζόταν το επάνω μέρος
του σώματος παλαιστών (κεφαλή, τράχηλος, ώμοι, χέρια, θώρακας,
μέση).
Αλίνδησις
Σε αυτό το είδος πάλης γυμναζόταν κυρίως το κάτω μέρος του
σώματος (μέση, μηροί, γόνατα) και τα χέρια. Ο αγώνας τελείωνε με την
παραδοχή της ήττας ενός εκ των δύο αθλητών με ανάταση του δεξιού
χεριού του με το δείκτη τεντωμένο. Οι αθλητές διέμεναν και
προπονούνταν σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους, τις παλαίστρες, ενώ οι
αγώνες διεξάγονταν για τη μεν όρθια πάλη στην άμμο πάνω στο σκάμμα,
για τη δε αλίνδησιν στο κήρωμα, μια λασπωμένη αρένα. Οι παλαιστές
συνήθιζαν να αλείφουν με λάδι ελιάς το σώμα τους πριν τον αγώνα.
Κατά τη διάρκεια ενός αγώνα πάλης επιτρέπονταν οι τρικλοποδιές και
οι λαβές, ανεξάρτητα από το πόσο επικίνδυνες και βίαιες μπορεί να ήταν,
όπως για παράδειγμα το άμμα (πιάσιμο σε κόμπο), το άγχειν
(αποπνιγμός), το ράσσειν (πτώση στο έδαφος), το τραχηλίζειν (λαβή από
τον τράχηλο), το διαλαμβάνειν (λαβή από τη μέση) κλπ. Ωστόσο, τα
χτυπήματα δεν επιτρέπονταν, όπως και τα δαγκώματα, καθώς και ο
αγώνας έξω από τα όρια του σκάμματος. Ο Φιλόστρατος υποστηρίζει ότι
ένας καλός παλαιστής πρέπει να έχει συμμετρικό σώμα και ανάστημα,
γερούς ώμους και χέρια και όχι λεπτό λαιμό, το στέρνο του να είναι
φαρδύ και τα πλευρά του γερά, η κοιλιά επίπεδη και το ισχίο ευλύγιστο,
οι μηροί και τα πόδια δυνατά και να δίνει την εντύπωση στιβαρού
αγάλματος.
Διάσημοι παλαιστές υπήρξαν ο περίφημος Μίλων και ο Τιμασίθεος
από τον Κρότωνα, ο Ιπποσθένης και ο γιος του Ετοιμοκλής από τη
Σπάρτη, ο Αριστόδημος από την Ηλεία και ο Ισίδωρος από την
Αλεξάνδρεια.
Παγκράτιο
Το παγκράτιο διεξαγόταν και αυτό την τέταρτη μέρα. Το παγκράτιο
ανήκε στην κατηγορία των βαρέων αγωνισμάτων και προστέθηκε στο
ολυμπιακό πρόγραμμα για τους άνδρες το 648 π.Χ., στην 33η
Ολυμπιάδα, και για τους παίδες το 200 π.Χ., στην 145η Ολυμπιάδα.
Σύμφωνα με τη μυθολογία, το παγκράτιο αποδίδεται στον ήρωα Θησέα,
ο οποίος συνδύασε την πάλη και την πυγμαχία για να εξοντώσει το
Μινώταυρο. Θεωρούνταν το πλέον ενδιαφέρον και επικίνδυνο αγώνισμα,
αφού συνδύαζε όλα τα χτυπήματα της πυγμαχίας και τις λαβές της πάλης
σε ένα θέαμα γρήγορων φάσεων και συχνών πτώσεων. Ο Φιλόστρατος
αναφέρει ότι το παγκράτιο ήταν μια εξαιρετική άσκηση για την
49

50. προγύμναση των πολεμιστών. Στους αγώνες παγκρατίου, ενώ
επιτρέπονταν όλες οι λαβές που χρησιμοποιούσαν οι παλαιστές και όλα
τα χτυπήματα της πυγμαχίας, απαγορεύονταν -εκτός μόνο από τη
Σπάρτη- το δάγκωμα (δάκνειν) και το χτύπημα στα μάτια (ορύσσειν).
Έτσι, το παγκράτιο ήταν το πιο σκληρό απ' όλα τα αγωνίσματα, καθώς το
ζητούμενο ήταν η νίκη χωρίς να δίνεται σημασία στις σωματικές βλάβες
ή στη ζωή του αντιπάλου.
Υπήρχαν δύο είδη παγκρατίου:
Κάτω παγκράτιο, στο οποίο ο αγώνας συνεχιζόταν αφού οι αντίπαλοι
είχαν πέσει στο έδαφος. Χρησιμοποιούνταν στους αγώνες.
Άνω ή ορθοστάνδην παγκράτιο, στο οποίο οι αντίπαλοι αγωνίζονταν
όρθιοι. Χρησιμοποιούνταν για την προγύμναση ή σε προκαταρκτικούς
αγώνες. Αυτή ήταν η ελαφρύτερη και ασφαλέστερη μορφή του
αθλήματος.
Οι παγκρατιαστές δε φορούσαν ιμάντες ή γάντια, όπως οι πυγμάχοι,
γι' αυτό τα χτυπήματα δεν ήταν τόσο οδυνηρά. Ωστόσο, ο παγκρατιαστής
είχε το δικαίωμα να κρατάει τον αντίπαλό του με το ένα χέρι και να τον
χτυπάει με το άλλο, πράγμα που δε συνέβαινε στην πυγμαχία.
Ο αθλητής που έπεφτε πρώτος στο έδαφος ήταν σε δύσκολη θέση,
γιατί ο αντίπαλός του μπορούσε να πέσει από πάνω του και να τον
ακινητοποιήσει με τα πόδια του, έχοντας τα χέρια του ελεύθερα να τον
χτυπήσει ή να εφαρμόσει μια λαβή στραγγαλισμού. Ο παλαιστής που
έπεφτε προσπαθούσε να γυρίσει με την πλάτη και να χρησιμοποιήσει τα
χέρια και τα πόδια για να προστατευτεί. Οι πιο μικρόσωμοι παλαιστές
συχνά έπεφταν επίτηδες με την πλάτη, μια τεχνική που λεγόταν
υπτιασμός.
Το λάκτισμα έπαιζε σημαντικό ρόλο στο παγκράτιο. Η κλοτσιά στο
στομάχι λεγόταν γαστρίζειν. Η λαβή με την οποία ο παγκρατιαστής
κρατούσε το πόδι του αντιπάλου του όσο πιο σφιχτά μπορούσε, για να
τον κάνει να χάσει την ισορροπία του, λεγόταν αποπτερνίζειν. Κατά το
Φιλόστρατο, ο τέλειος παγκρατιαστής είχε σωματική διάπλαση τέτοια
ώστε να μπορεί να χαρακτηριστεί ο καλύτερος παλαιστής μεταξύ των
πυγμάχων και ο καλύτερος πυγμάχος μεταξύ των παλαιστών.
Κορυφαίοι παγκρατιαστές ήταν ο Λύγδαμης από τις Συρακούσες, ο
Δωριέας -γιος του διάσημου πυγμάχου Διαγόρα- από τη Ρόδο, ο
Σώστρατος από τη Σικυώνα, ο Θεαγένης από τη Θάσο και ο Πολυδάμας
από τη Σκοτούσσα.
Πυγμαχία
Η πυγμαχία διεξαγόταν και αυτήν την τέταρτη μέρα. Η πυγμή
(πυγμαχία), ένα από τα παλαιότερα αθλήματα, συμπεριλήφθηκε στα
ολυμπιακά αγωνίσματα το 688 π.Χ. και η πυγμή παίδων εισήχθη στο
50

51. ολυμπιακό πρόγραμμα το 616 π.Χ. Η πυγμαχία πρωτοαναφέρεται στην
Ιλιάδα, ως ένας από τους αγώνες που διοργανώθηκαν προς τιμήν του
νεκρού Πάτροκλου, όπου νίκησε ο Επειός, και στην Οδύσσεια στους
αγώνες στο νησί των Φαιάκων. Στη μυθολογία ως ιδρυτής του
αγωνίσματος αναφέρεται ο Απόλλωνας, ο οποίος νίκησε και σκότωσε το
Φόρβαντα, έναν πυγμάχο που προκαλούσε τους ταξιδιώτες που
περνούσαν από τους Δελφούς να αναμετρηθούν μαζί του. Ο Απόλλωνας,
επίσης, νίκησε σε αγώνα πυγμής και τον Άρη στην Ολυμπία.
Πρότυπο πυγμαχικού αγώνα στη μυθολογία ήταν εκείνος ανάμεσα στον
Πολυδεύκη και τον Άμυκο, το βασιλιά των Βεβρύκων από τη Βιθυνία
του Εύξεινου Πόντου. Ο βασιλιάς προκαλούσε όλους τους ξένους που
περνούσαν από τη χώρα του να πυγμαχήσουν μαζί του και κατά τη
διάρκεια του αγώνα τούς σκότωνε. Ο Πολυδεύκης αποδείχτηκε πολύ
σκληρός αντίπαλος για τον Άμυκο, τον οποίο νίκησε και υποχρέωσε να
ορκιστεί ότι θα επέτρεπε στους ταξιδιώτες ελεύθερη και ασφαλή
διέλευση από τη χώρα του.
Ο εξοπλισμός της πυγμής
Προκειμένου να κρατούνται σταθεροί οι καρποί και οι αρθρώσεις
των δακτύλων, οι πύκτες (πυγμάχοι) -ήδη από τα ομηρικά χρόνια έως και
τον 5ο αι. π.Χ.- τύλιγαν στα χέρια ιμάντες, τα στρόφια ή μειλίχαι. Ήταν
λωρίδες από μαλακό δέρμα βοδιού, μήκους 3 μ. περίπου, τις οποίες και
άλειφαν με λάδι ή λίπος για να διατηρούνται μαλακές. Τύλιγαν τους
ιμάντες γύρω από τις πρώτες κλειδώσεις των δαχτύλων και μετά τους
περνούσαν διαγώνια, από την παλάμη μέχρι το πάνω μέρος του χεριού,
αφήνοντας τον αντίχειρα ακάλυπτο. Στη συνέχεια, τους έδεναν γύρω από
τον καρπό ή ψηλά στο βραχίονα με μια θηλιά. Τον 4ο αι. π.Χ. οι ιμάντες
που κάλυπταν την πρώτη φάλαγγα των δακτύλων ενισχύθηκαν με
σκληρότερο δέρμα εξωτερικά και μαλλί εσωτερικά (σφαίραι) και
χρησιμοποιούνταν περισσότερο στην προπόνηση. Από τον 4ο αι. π.Χ.
έως και το 2ο αι. π.Χ., οι πυγμάχοι άρχισαν να φορούν ένα είδος γαντιού
που αποτελούνταν από δερμάτινες λωρίδες τυλιγμένες εκ των προτέρων,
τους οξείς ιμάντες. Η ρωμαϊκή εφεύρεση του caestus, ενός γαντιού
πυγμαχίας ενισχυμένου με σίδερο και μολύβι, μεταμόρφωσε την
ελληνική τέχνη της πυγμαχίας σε έναν απάνθρωπο και φονικό αγώνα. Οι
ακριβείς κανόνες της πυγμής είναι άγνωστοι. Ωστόσο, γνωρίζουμε ότι
δεν επιτρέπονταν οι λαβές, τα χτυπήματα στα γεννητικά όργανα, η
ενίσχυση των ιμάντων με πρόσθετα στρώματα λωρίδων και η χρήση
λωρίδων από χοιρόδερμα. Οι διαιτητές εξέταζαν τις λωρίδες πριν από
κάθε αγώνα. Κατά τη διάρκεια της προπόνησης οι πυγμάχοι προστάτευαν
τα αυτιά τους φορώντας ένα δερμάτινο κάλυμμα, τις αμφωτίδες ή
επωτίδες. Η πυγμή στην αρχαιότητα διέφερε κατά πολύ από τη σύγχρονη.
Η κατηγοριοποίηση των πυγμάχων ανάλογα με το βάρος τους ήταν
51

52. άγνωστη. Αντίθετα, αγωνίζονταν με οποιονδήποτε εκλεγόταν με κλήρο.
Επιπλέον, δεν είναι γνωστός ο χώρος διεξαγωγής του αγώνα.
Γνωρίζουμε, ωστόσο, ότι δεν υπήρχε χρονικό όριο στη διάρκεια του
αγώνα. Οι αντίπαλοι μάχονταν μέχρι να εγκαταλείψει ο ένας από τους
δύο, σηκώνοντας το χέρι με το δείκτη τεντωμένο, για να δείξει ότι
παραδεχόταν την ήττα, ή πέφτοντας στο έδαφος. Μερικές φορές, και με
τη συναίνεση των δύο αντιπάλων, ο διαιτητής τούς άφηνε λίγο χρόνο για
ν' ανακτήσουν τις δυνάμεις τους. Φαίνεται ότι εκτιμούσαν αρκετά τα
καλά χτυπήματα στο κεφάλι, ενώ η θέση του πυγμάχου σε σχέση με τον
ήλιο ήταν ιδιαίτερης σημασίας. Αν ο ένας από τους δύο κατάφερνε να
υποχρεώσει τον αντίπαλό του να στραφεί προς τον ήλιο, κέρδιζε ένα
πλεονέκτημα, καθώς εκείνος τυφλωνόταν από τη λάμψη. Όταν ένας
αγώνας διαρκούσε πολύ και δεν αναδεικνυόταν νικητής, οι δύο αντίπαλοι
είχαν τη δυνατότητα να μπουν στη διαδικασία της κλίμακος. Σ' αυτήν
κάθε πυγμάχος στεκόταν ακίνητος και δεχόταν ένα χτύπημα από τον
αντίπαλό του, χωρίς να κάνει προσπάθεια να το αποφύγει. Νικητής
ανακηρυσσόταν όποιος έβγαζε τον αντίπαλό του εκτός αγώνα ή τον
οδηγούσε σε παραδοχή της ήττας του.
Ο πύκτης (πυγμάχος)
Κατά το Φιλόστρατο, ο καλός πυγμάχος έπρεπε να έχει μακριά και
δυνατά χέρια, δυνατούς ώμους, ψηλό λαιμό και ισχυρούς κιευλύγιστους
καρπούς. Ελαττώματα θεωρούνταν το χοντρό καλάμι του ποδιού (μειώνει
την ευκινησία) και το μεγάλο στομάχι (δεν επιτρέπει τις μαλακές
κινήσεις). Επιπλέον, ο πυγμάχος έπρεπε να έχει επιμονή, υπομονή,
αντοχή, ισχυρή θέληση και σθένος.
Οι αλλαγές στους ιμάντες επέφεραν σημαντικές τροποποιήσεις στην
τεχνική του αγωνίσματος. Παλαιότερα, που οι ιμάντες ήταν μαλακοί, η
πυγμαχία απαιτούσε ευκινησία, ικανότητα, ευελιξία και καλή τεχνική,
όταν όμως υιοθετήθηκαν οι οξείς ιμάντες, οι πυγμάχοι έδιναν μεγαλύτερη
προσοχή στην άμυνα και ο αγώνας έγινε πιο αργός, με μεγαλύτερη
έμφαση στην ωμή δύναμη παρά στην επιδεξιότητα.
Πολυάριθμα σατιρικά ποιήματα και επιγράμματα γράφτηκαν με
αφορμή την παραμόρφωση των προσώπων των πυγμάχων.
Διάσημοι πυγμάχοι της αρχαιότητας ήταν ο Διαγόρας από τη Ρόδο, ο
Μελαγκόμας από την Καρία, ο Κλεόξενος από την Αλεξάνδρεια, ο
Ιππόμαχος από την Ηλεία και ο Γλαύκος από την Κάρυστο.
Αρματοδρομίες
Την έκτη μέρα γινόντουσαν τα ιππικά αθλήματα. Σύμφωνα με τη
μυθολογία, η πρώτη αρματοδρομία έγινε ανάμεσα στον Πέλοπα και τον
Οινόμαο, το βασιλιά της Πίσας, και πραγματοποιήθηκε στην Ολυμπία.
Επίσης, ο Ποσειδώνας, προστάτης των ιππικών αγώνων, λέγεται ότι ήταν
52

53. κύριος του διάσημου αλόγου Αρείονα, με το οποίο ο Ηρακλής με τον
ηνίοχο του Ιόλαο νίκησε τον Κύκνο, το γιο του Άρη, σε αγώνες
αρματοδρομίας στην Τροιζήνα. Αλλά και ο Όμηρος, στην Ιλιάδα, στα
αγωνίσματα που οργάνωσε ο Αχιλλέας για να τιμήσει τον Πάτροκλο
περιλαμβάνει και την αρματοδρομία. Τα ιππικά αγωνίσματα διεξάγονταν
στον ιππόδρομο. Αν και αρχαίοι ιππόδρομοι δεν έχουν σωθεί, ο
Παυσανίας μάς πληροφορεί ότι εκείνος της Ολυμπίας βρισκόταν νότια
του σταδίου. Τα ιππικά αγωνίσματα που τελούνταν στην Ολυμπία
περιλάμβαναν: την ιπποδρομία κελήτων, αγώνισμα με αναβάτη και
τέλειο ίππο (άλογα ενός έτους), που συμπεριλήφθηκε το 648 π.Χ., την
κάλπη, δηλαδή ιπποδρομία φοράδων το 496 π.Χ., και την ιπποδρομία
πώλων το 256 π.Χ.
Οι αρματοδρομίες είχαν τις ρίζες τους στις στρατιωτικές συνήθειες των
Αχαιών. Τα αγωνίσματα αρματοδρομίας με τη σειρά που εμφανίστηκαν
στην Ολυμπία ήταν: το τέθριππον, άρμα με τέσσερα άλογα το 680 π.Χ., η
απήνη, άρμα που έσερναν δύο ημίονοι το 500 π.Χ., η συνωρίς, άρμα που
έσερναν δύο άλογα το 408 π.Χ., το τέθριππο πώλων το 384 π.Χ. και η
συνωρίς πώλων το 268 π.Χ. Ο ιππόδρομος ήταν ένας πλατύς, επίπεδος,
ανοιχτός χώρος όπου η αφετηρία και το τέρμα ορίζονταν με ένα στύλο.
Ένας δεύτερος μικρός στύλος, η νύσσα, όριζε το σημείο καμπής, το
οποίο ήταν και το πλέον επικίνδυνο για ατυχήματα. Ο ίδιος ο στίβος
χωριζόταν κατά μήκος μ' ένα λίθινο ή ξύλινο χώρισμα, που ονομαζόταν
έμβολο, δίπλα στο οποίο έτρεχαν τα άλογα και τα άρματα. Είναι γνωστό
ότι το τέθριππο συμπλήρωνε δώδεκα γύρους του στίβου (ο ποιητής
Πίνδαρος αποκαλεί τον αγώνα δωδεκάδρομον). Η συνωρίς και το
τέθριππο πώλων έτρεχαν οχτώ γύρους, ενώ η συνωρίς πώλων τρεις. Πολύ
λίγα είναι γνωστά για τους κανόνες των ιππικών αγώνων. Είναι γνωστό
ότι δεν επιτρεπόταν η λοξοδρόμηση μπροστά από τους άλλους, εκτός κι
αν ξέφευγε κανείς μπροστά, ώστε να αποφεύγονται οι συγκρούσεις. Στην
Ολυμπία απέναντι από τη νύσσα υπήρχε ένας στρογγυλός βωμός, ο
Ταράξιππος, που προκαλούσε πανικό στα άλογα. Πιθανότατα, αυτό να
σχετίζεται με τη θέση του ήλιου, ο οποίος, αφού οι αγώνες ξεκινούσαν το
απόγευμα, βρισκόταν στη φάση της δύσης και στη στροφή τύφλωνε τα
ζώα, με αποτέλεσμα να γίνονται ατυχήματα. Ο Παυσανίας περιγράφει με
λεπτομέρειες το περίπλοκο σύστημα της εκκίνησης, της ιππαφέσεως,
επινόηση του ανδριαντοποιού Κλεοίτα. Στη δυτική, στενή πλευρά του
ιπποδρομίου, οι θέσεις εκκίνησης σχημάτιζαν ένα τρίγωνο στην κορυφή
του οποίου υπήρχε ένα χάλκινο δελφίνι πάνω σε έναν υπερυψωμένο
στύλο. Στη μέση της βάσης του τριγώνου υπήρχε ένας πλίνθινος βωμός
με το μηχανισμό άφεσης. Το βωμό στόλιζε στο πάνω μέρος του ένας
χάλκινος αετός. Ακριβώς πριν τον αγώνα, τα άρματα έμπαιναν στα ειδικά
χωρίσματα. Με το σάλπισμα, ο αετός στο βωμό υψωνόταν, ώστε να είναι
ορατός από τους θεατές, το δελφίνι έπεφτε στο έδαφος και αποσυρόταν
53

54. το σχοινί από τις θέσεις -ξεκινώντας από τις δύο ακραίες-έτσι ώστε όλα
τα άρματα να βρίσκονται σε μία ευθεία. Το άρμα ήταν ένα μικρό, ξύλινο
όχημα, αρκετά φαρδύ για να χωρέσει δύο όρθιους άντρες και ανοιχτό από
πίσω. Στηριζόταν σε έναν άξονα, τα άκρα του οποίου ήταν στερεωμένα
σε δύο ισχυρούς ξύλινους τροχούς. Το δυνατότερο και πιο γρήγορο ζώο
τοποθετούνταν δεξιά για να διευκολύνει το άρμα στις στροφές. Τα άλογα
σημαδεύονταν στις οπλές ή τους μηρούς, είτε με το γράμμα κόππα, από
όπου έπαιρναν το όνομα κοππατίες, είτε με το γράμμα σίγμα, που τους
έδινε το όνομα σαμφόρες. Αν και το γνήσιο πολεμικό άρμα χωρούσε δύο
άντρες -τον ηνίοχο και τον πολεμιστή-, στο τέθριππο και στη συνωρίδα
επέβαινε μόνο ο ηνίοχος. Ο επιτυχημένος ηνίοχος έπρεπε να οδηγεί το
άρμα χωρίς να λοξοδρομεί, πράγμα δύσκολο, ιδιαίτερα στο τέθριππο, να
γνωρίζει καλά τη χρήση του μαστιγίου και να κρατάει τα ηνία με
ασφάλεια, ώστε να αποφεύγει τη σύγκρουση ή την πτώση από το άρμα
στη στροφή. Κατά τη διάρκεια του αγώνα, μέλημα του ηνιόχου ήταν να
εκμεταλλευτεί την εσωτερική πλευρά του ιπποδρόμου, έτσι ώστε να
καλύψει τη μικρότερη απόσταση. Με βάση τις παραστάσεις σε αγγεία, οι
αναβάτες ίππευαν γυμνοί χωρίς εφίππιο και αναβολείς, κρατώντας τα
ηνία και το μαστίγιο.
Οι ηνίοχοι δεν ήταν οι ιδιοκτήτες των αλόγων, αλλά ίππευαν επί
πληρωμή για λογαριασμό των τελευταίων. Νικητής ανακηρυσσόταν ο
ιδιοκτήτης του αλόγου και ως έπαθλο λάμβανε τον κότινο, ενώ ο ιππέας
ή ο ηνίοχος στεφανωνόταν με μία μάλλινη ταινία. Για αυτό το λόγο
έχουν υπάρξει περιπτώσεις που αναδείχτηκαν ολυμπιονίκες γυναίκες
(Κυνίσκη) καθώς και παιδιά ή πόλεις (Άργος, Θήβες). Tα ζώα που
κέρδιζαν στους αγώνες τα στεφάνωναν επίσης με μάλλινη ταινία και τους
απέδιδαν ιδιαίτερες τιμές. Ξακουστοί ηνίοχοι ήταν ο Αντίκερις από την
Κυρήνη, ο Κάρρωτος, ηνίοχος του βασιλιά της Κυρήνης Αρκεσιλάου, ο
Χρόμιος, του τυράννου των Συρακουσών Ιέρωνα, ο Φίντις, του Αγησία
από τις Συρακούσες, και ο Αθηναίος Νικόμαχος, του Ξενοκράτη από τον
Ακράγαντα.
Σημασία των Ολυμπιακών Αγώνων
Η εμφάνιση των πόλεων-κρατών στον ελληνικό κόσμο συνοδεύτηκε
από την εξάπλωση των οργανωμένων αθλητικών δραστηριοτήτων, οι
οποίες συνδέονταν με άλλες γιορτές τοπικού ή πανελλήνιου χαρακτήρα.
Μεταξύ αυτών των αθλητικών εκδηλώσεων εξείχαν οι Ολυμπιακοί
αγώνες, οι οποίοι προσέλκυαν ανθρώπους από όλες σχεδόν τις ελληνικές
πόλεις. Οι εχθροπραξίες διακόπτονταν κατά τη διάρκεια των Ολυμπίων,
γεγονός που πρόσθεσε αίγλη στους αγώνες και εδραίωσε τη φήμη τους
σε ολόκληρο τον ελληνικό κόσμο. Κάθε πόλη-κράτος φιλοδοξούσε να
υπερηφανεύεται για τους περισσότερους ολυμπιονίκες και αυτό είχε
αποτέλεσμα την κύρωση πολλών νόμων που ενθάρρυναν τον αθλητισμό.
54

55. Ο Λουκιανός, γύρω στο 170 μ.Χ., πολύ χαρακτηριστικά αναφέρει ότι:
Παρακινούμε τους πολίτες να γυμνάζουν το σώμα τους όχι μόνο για τους
αγώνες, για να είναι σε θέση να κερδίσουν τα έπαθλα -άλλωστε πολύ
λίγοι απ' αυτούς πηγαίνουν εκεί-, αλλά και για να κερδίσουν ένα
μεγαλύτερο καλό απ' αυτό για ολόκληρη την πόλη και για τους εαυτούς
τους.
Πάνω από όλα, όμως, η Ολυμπιάδα ήταν μια θρησκευτική γιορτή και όχι
απλώς μια σειρά αθλητικών εκδηλώσεων, όπως συμβαίνει σήμερα.
ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Είναι γνωστό ότι κατά τον 17o αιώνα γινόταν κάποια γιορτή η οποία
έφερε το όνομα "Ολυμπιακοί αγώνες" στην Αγγλία Παρόμοιες
εκδηλώσεις ακολούθησαν στους επόμενους αιώνες στην Γαλλία και
Ελλάδα οι οποίες όμως ήταν μικρής έκτασης και σίγουρα όχι διεθνείς. Το
ενδιαφέρον για τους Ολυμπιακούς μεγάλωσε όταν ανακαλύφθηκαν τα
ερείπια της αρχαίας Ολυμπίας από Γερμανούς αρχαιολόγους στα μέσα
του 19ο αιώνα .Ο Εδεσσαίος λόγιος Μηνάς Μηνωϊδης που τότε δίδασκε
την αρχαία ελληνική γλώσσα σε πανεπιστήμιο του Παρισιού, μετέφρασε
και δημοσίευσε στη γαλλική το "Γυμναστικό" του Φηλόστρατου (1858),
και τη συνόδευσε με κείμενό του, περί της ανάγκης αναβίωσης των
Ολυμπιακών Αγώνων. Λίγο αργότερα, ο βαρώνος Πιέρ ντε Κουμπερτέν,
ο οποίος ήταν Γενικός Γραμματέας των γαλλικών αθλητικών σωματείων,
προσπαθούσε να δικαιολογήσει την ήττα των Γάλλων στον
Γαλλοπρωσικό πόλεμο (1870-1871). Πίστευε ότι ο λόγος της ήττας ήταν
επειδή οι Γάλλοι δεν είχαν αρκετή φυσική διαπαιδαγώγηση και ήθελε να
την βελτιώσει. Ο Κουμπερτέν ήθελε επίσης να ενώσει της εθνότητες και
να φέρει μαζί την νεολαία με τον αθλητισμό παρά να γίνονται πόλεμοι.
55

56. Πίστευε ότι η αναβίωση των Ολυμπιακών Αγώνων θα πετύχαινε και τους
δύο πιο πάνω σκοπούς του. Σε ένα συνέδριο στο πανεπιστήμιο της
Σορβόνης στο Παρίσι που έγινε από τις 16 μέχρι τις 23 Ιουνίου, το 1894
παρουσίασε τις ιδέες του σε ένα διεθνές ακροατήριο. Την τελευταία μέρα
του συνεδρίου αποφασίστηκε να διεξαχθούν οι πρώτοι μοντέρνοι
Ολυμπιακοί αγώνες το 1896 στην Αθήνα, την πόλη και την χώρα που
τους γέννησε. Έτσι γεννήθηκε η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή (ΔΟΕ) για
να διοργανώσει τους Αγώνες με πρώτο πρόεδρο τον Έλληνα Δημήτριο
Βικέλα, γενικό γραμματέα τον βαρώνο Πιέρ ντε Κουμπερντέν και μέλη
προσωπικότητες από διάφορα κράτη. Οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί
Αγώνες γνώρισαν μεγάλη επιτυχία. Αν και οι αθλητές που πήραν μέρος
δεν ξεπερνούσαν τους 250, ήταν η μεγαλύτερη αθλητική διοργάνωση που
έγινε ποτέ. Οι Έλληνες αξιωματούχοι και το κοινό ήταν ενθουσιασμένοι
και ζήτησαν να έχουν το μονοπώλιο των αγώνων. Η ΔΟΕ όμως
αποφάσισε διαφορετικά και οι δεύτεροι Ολυμπιακοί Αγώνες έγιναν το
1900 στο Παρίσι (Γαλλία). Μετά, όμως από την αρχική επιτυχία, οι
Ολυμπιακοί είχαν σοβαρά προβλήματα. Στους εορτασμούς στο Παρίσι
(1900) και στο Σεντ Λούις (1904) οι αγώνες επισκιάστηκαν από τις
διεθνείς εκθέσεις στις οποίες είχαν περιληφθεί. Οι επόμενοι
Μεσολυμπιακοί Αγώνες έγιναν το 1906 για να γιορτάσουν τα δέκατα
γενέθλια των αγώνων. Αν και είχαν διοργανωθεί από την ΔΟΕ, μια
μετέπειτα απόφαση της κήρυξε ότι δεν ήταν επίσημοι Ολυμπιακοί
αγώνες. Οι αγώνες του 1906 όμως ξανά προσέλκυσαν ένα μεγάλο αριθμό
από παγκόσμιες συμμετοχές. Το 1904 το 80% των συμμετοχών ήταν
Αμερικάνοι αθλητές και σηματοδοτούν την αρχή της ανάπτυξης των
αγώνων σε δημοσιότητα και μέγεθος.
ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΣΤΗΝ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ
ΧΡΟΝΟΣ ΤΕΛΕΣΗΣ, ΕΝΑΡΞΗ ΚΑΙ ΛΗΞΗ
Οι Ολυμπιακοί αγώνες διεξάγονται κάθε τέσσερα χρόνια χωρίς,
όμως, συγκεκριμένη ημερομηνία έναρξης και λήξης. Την έναρξη των
αγώνων κάνει ο αρχηγός του κράτους που γίνονται οι αγώνες, αλλά, η
λήξη τους κηρύσσεται από Ελλανοδίκη.
ΑΘΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΕΣ
Οι Ολυμπιακοί αγώνες χωρίζονται σε δύο περιόδους, την θερινή
Ολυμπιάδα η οποία περιλαμβάνει εικοσιδύο αθλήματα και την
χειμερινή Ολυμπιάδα με εφτά.
Οι αθλητές πρέπει να είναι ερασιτέχνες (να μην έχουν δηλαδή τον
αθλητισμό σαν επάγγελμα) και η συμμετοχή τους πρέπει να εγκρίνεται
από την επιτροπή Ολυμπιακών αγώνων της χώρας τους. Από τους
56

57. Ολυμπιακούς αγώνες αποκλείονται όσοι αθλητές: α) Έχουν τιμηθεί με
βραβείο αξίας μεγαλύτερης των 50 δολαρίων, β) όσοι έχουν
χρησιμοποιήσει την αθλητική τους ιδιότητα για να κερδίσουν χρήματα
ή για να επιτύχουν διορισμό σε κάποια θέση χωρίς να κατέχουν τα
απαραίτητα προσόντα, γ) έχουν εκφράσει πρόθεση να γίνουν
επαγγελματίες, δ) έχουν χρησιμοποιηθεί με αμοιβή για διδασκαλία του
αγωνίσματος τους και ε) έχουν πάρει υποτροφία με κριτήριο την
αθλητική ικανότητά τους.
ΑΘΛΗΜΑΤΑ
ΣΤΙΒΟΣ
Δρόμος ταχύτητας 100 μέτρων
Ο δρόμος ταχύτητας 100 μέτρων ή «αγώνας της μιας ανάσας», όπως
αποκαλείται, είναι από τα πιο ενδιαφέροντα αγωνίσματα του στίβου των
Ολυμπιάδων. Θεωρείται ο κατεξοχήν αγώνας ταχύτητας, από τον οποίο
αναδεικνύεται ο ταχύτερος άνθρωπος στον πλανήτη κάθε τέσσερα
χρόνια. Τα 100 μέτρα είναι ένα κλασικό αγώνισμα καθώς πρόκειται για
ένα από τα 12 αγωνίσματα του στίβου που βρίσκονται συνεχώς στο
πρόγραμμα των αγώνων από την Α΄ Ολυμπιάδα του 1896 της Αθήνας.
Παρομοίως, το αντίστοιχο γυναικείο αγώνισμα διεξάγεται συνεχώς από
το 1928, την πρώτη γυναικεία ολυμπιάδα στίβου του Άμστερνταμ.
Δρόμος ταχύτητας 200 μέτρων
Ο δρόμος ταχύτητας 200 μέτρων είναι από τα παλιότερα αγωνίσματα
του στίβου των Ολυμπιάδων. Μπήκε στο πρόγραμμα των αγώνων το
1900 στο Παρίσι κι έκτοτε διεξάγεται συνεχώς. Το αντίστοιχο γυναικείο
αγώνισμα εντάχθηκε στις Ολυμπιάδες συνεχώς από την Ολυμπιάδα του
1948 στο Λονδίνο.
Δρόμος 400 μέτρων
Ο δρόμος 400 μέτρων είναι «αγώνας παρατεταμένης ταχύτητας» κι
αποτελεί ένα από τα πιο ενδιαφέροντα αγωνίσματα του στίβου των
Ολυμπιάδων. Τα 400 μέτρα είναι ένα κλασικό αγώνισμα καθώς
πρόκειται για ένα από τα 12 αγωνίσματα του στίβου που βρίσκονται
συνεχώς στο πρόγραμμα των αγώνων από την Α΄ Ολυμπιάδα του 1896
της Αθήνας. Το αντίστοιχο γυναικείο αγώνισμα διεξάγεται από την
Ολυμπιάδα του 1964, στο Τόκιο.
57

58. Δρόμος ημιαντοχής 800 μέτρων
Ο δρόμος ημιαντοχής 800 μέτρων αποτελεί ένα από τα πιο
συναρπαστικά αγωνίσματα του στίβου των Ολυμπιάδων. Τα 800 μέτρα
είναι ένα κλασικό αγώνισμα καθώς πρόκειται για ένα από τα 12
αγωνίσματα του στίβου που βρίσκονται συνεχώς στο πρόγραμμα των
αγώνων από την Α΄ Ολυμπιάδα του 1896 της Αθήνας. Το αντίστοιχο
γυναικείο αγώνισμα εντάχθηκε το 1928 στο Άμστερνταμ, στην πρώτη
γυναικεία ολυμπιάδα στίβου, αλλά στη συνέχεια αφαιρέθηκε για να
ξαναμπεί στο ολυμπιακό πρόγραμμα το 1960, στη Ρώμη.
Δρόμος ημιαντοχής 1500 μέτρων
Ο δρόμος ημιαντοχής 1500 μέτρων αποτελεί ένα από τα πιο
ενδιαφέροντα αγωνίσματα στίβου των Ολυμπιάδων. Τα 1500 μέτρα είναι
ένα κλασικό αγώνισμα καθώς πρόκειται για ένα από τα 12 αγωνίσματα
του στίβου που βρίσκονται συνεχώς στο πρόγραμμα των αγώνων από την
Α΄ Ολυμπιάδα του 1896 της Αθήνας. Το αντίστοιχο γυναικείο αγώνισμα
εντάχθηκε στο ολυμπιακό πρόγραμμα στην Ολυμπιάδα του 1972 στο
Μόναχο.
Μαραθώνιος δρόμος
Ο Μαραθώνιος δρόμος είναι το πιο κλασικό ολυμπιακό αγώνισμα
στίβου, αφού δημιουργήθηκε για να τιμηθεί η Ελλάδα με την ευκαιρία
της αναβίωσης των Ολυμπιάδων το 1896, στην Αθήνα. Ο αγώνας
διεξάγεται εκτός σταδίου στους δρόμους της διοργανώτριας πόλης.
Όμως, ο τερματισμός γίνεται πάντα στο Ολυμπιακό Στάδιο και
συγκεντρώνει τεράστιο ενδιαφέρον. Με την τέλεσή του έχουν συνδεθεί
πολλά δραματικά επεισόδια και αγωνιώδεις τερματισμοί. Ο Μαραθώνιος
γυναικών εντάχθηκε στο ολυμπιακό πρόγραμμα στίβου το 1984 στην
Ολυμπιάδα του Λος Άντζελες.
Άλμα εις μήκος
Το άλμα εις μήκος είναι ένα κλασικό αγώνισμα στίβου των
Ολυμπιάδων. Πρόκειται για ένα από τα 12 αγωνίσματα του στίβου που
βρίσκονται συνεχώς στο πρόγραμμα των αγώνων από την Α΄ Ολυμπιάδα
του 1896 της Αθήνας. Από το 1900 ως το 1912 διεξήχθη και αγώνισμα
μήκους άνευ φοράς. Το αντίστοιχο γυναικείο αγώνισμα μπήκε στο
ολυμπιακό πρόγραμμα το 1948, στην Ολυμπιάδα του Λονδίνου.
Άλμα τριπλούν
58

59. Το άλμα τριπλούν είναι ένα κλασικό αγώνισμα στίβου των
Ολυμπιάδων. Πρόκειται για ένα από τα 12 αγωνίσματα του στίβου που
βρίσκονται συνεχώς στο πρόγραμμα των αγώνων από την Α΄ Ολυμπιάδα
του 1896 της Αθήνας. Το 1900 και το 1904 διεξήχθη και άλμα τριπλούν
άνευ φοράς. Μεγάλη φυσιογνωμία του αθλήματος με τρία συνεχόμενα
χρυσά μετάλλια υπήρξε ο Σοβιετικός Βίκτορ Σανέγιεφ (1968, 1972,
1976). Άλλες μεγάλες μορφές με δύο χρυσά αναδείχθηκαν ο Αμερικανός
Μάγιερ Πρίνσταϊν (1900, 1904), ο Βραζιλιάνος Φερέιρα Ντα Σίλβα
(1952, 1956) και ο Πολωνός Γιόζεφ Σμιτ (1960, 1964). Η Ελλάδα έχει
ένα χάλκινο μετάλλιο στο αγώνισμα των ανδρών. Το κατέκτησε ο
Ιωάννης Περσάκης το 1896 στην Α΄ Ολυμπιάδα. Το αντίστοιχο γυναικείο
αγώνισμα μπήκε στο ολυμπιακό πρόγραμμα το 1996, στην ολυμπιάδα
της Ατλάντα. Η Ελλάδα έχει ένα ασημένιο μετάλλιο. Το κατέκτησε η
Χρυσοπηγή Δεβετζή το 2004 στην Αθήνα.
Άλμα εις ύψος
Το άλμα εις ύψος είναι ένα κλασικό αγώνισμα στίβου των
Ολυμπιάδων. Πρόκειται για ένα από τα 12 αγωνίσματα του στίβου που
βρίσκονται συνεχώς στο πρόγραμμα των αγώνων από την Α΄ Ολυμπιάδα
του 1896 της Αθήνας. Από το 1900 ως το 1912 διεξήχθη και αγώνισμα
ύψους άνευ φοράς. Το αντίστοιχο γυναικείο αγώνισμα μπήκε στο
ολυμπιακό πρόγραμμα το 1928, στην πρώτη γυναικεία ολυμπιάδα στίβου
στο Άμστερνταμ. Στο αγώνισμα των ανδρών κυριαρχούσαν οι αθλητές
των ΗΠΑ ως το 1956. Στη συνέχεια κατά κανόνα επικρατούν αθλητές
από την Ευρώπη. Στις γυναίκες κυρίαρχες είναι οι Ευρωπαίες. Η Ελλάδα
έχει ένα ασημένιο μετάλλιο στο αγώνισμα. Το κατέκτησε η Νίκη
Μπακογιάννη το 1996 στο Σίδνεϊ.
Άλμα επί κοντώ
Το άλμα επί κοντώ είναι ένα κλασικό αγώνισμα στίβου των
Ολυμπιάδων. Πρόκειται για ένα από τα 12 αγωνίσματα του στίβου που
βρίσκονται συνεχώς στο πρόγραμμα των αγώνων από την Α΄ Ολυμπιάδα
του 1896 της Αθήνας. Ως το 1968 οι αθλητές των ΗΠΑ ήταν απόλυτοι
κυρίαρχοι του αθλήματος. Στη συνέχεια κυριάρχησαν αθλητές από την
Ευρώπη. Μόλις το 2000 στο Σίδνεϊ κατάφερε να ξαναπάρει το χρυσό
Αμερικανός. Η Ελλάδα έχει δυο χάλκινα μετάλλια στο αγώνισμα. Τα
κατέκτησαν ο Άγγελος Δαμασκός το 1896 στην Αθήνα και ο Γεώργιος
Ρουμπάνης το 1956 στην Ολυμπιάδα της Μελβούρνης. Το 1968 στο
Μεξικό ο Χρήστος Παπανικολάου ήταν τέταρτος, ενώ στους τελικούς
τους αγωνίσματος στο Ελσίνκι συμμετείχε ο Ρήγας Ευσταθιάδης. Το
59

60. αντίστοιχο γυναικείο αγώνισμα μπήκε στο ολυμπιακό πρόγραμμα το
2000, στην ολυμπιάδα του Σίδνεϊ.
Σφαιροβολία
Η σφαιροβολία είναι ένα κλασικό αγώνισμα στίβου των Ολυμπιάδων.
Πρόκειται για ένα από τα 12 αγωνίσματα του στίβου που βρίσκονται
συνεχώς στο πρόγραμμα των αγώνων από την Α΄ Ολυμπιάδα του 1896
της Αθήνας. Το αντίστοιχο γυναικείο αγώνισμα μπήκε στο ολυμπιακό
πρόγραμμα το 1948, στην ολυμπιάδα του Λονδίνου.
Δισκοβολία
H δισκοβολία είναι ένα κλασικό αγώνισμα στίβου των Ολυμπιάδων.
Πρόκειται για ένα από τα 12 αγωνίσματα του στίβου που βρίσκονται
συνεχώς στο πρόγραμμα των αγώνων από την Α΄ Ολυμπιάδα του 1896
της Αθήνας. Το αντίστοιχο γυναικείο αγώνισμα μπήκε στο ολυμπιακό
πρόγραμμα το 1928, στην πρώτη γυναικεία ολυμπιάδα στίβου του
Άμστερνταμ.
Σφυροβολία
H σφυροβολία είναι ένα παλιό αγώνισμα στίβου των Ολυμπιάδων.
Βρίσκεται στο πρόγραμμα των αγώνων από την Ολυμπιάδα του 1900 στο
Παρίσι. Το αντίστοιχο γυναικείο αγώνισμα μπήκε στο ολυμπιακό
πρόγραμμα μόλις το 2000 στο Σίδνεϊ.
Ακοντισμός
Ο ακοντισμός είναι ένα παλιό αγώνισμα στίβου των Ολυμπιάδων.
Βρίσκεται στο πρόγραμμα των αγώνων από την Ολυμπιάδα του 1908 στο
Λονδίνο. Όμως, προηγουμένως είχε διεξαχθεί και στους
μεσοολυμπιακούς του 1906 στην Αθήνα. Το αντίστοιχο γυναικείο
αγώνισμα μπήκε στο ολυμπιακό πρόγραμμα το 1932 στο Λος Άντζελες.
Το 1904 στην Ολυμπιάδα του Σεντ Λούις των ΗΠΑ διεξήχθησαν τα
αγωνίσματα του τρίαθλου και του δεκάθλου αλλά με διαφορετική
σύνθεση αγωνισμάτων από τη σημερινή.
Πένταθλο
Το αγώνισμα πεντάθλου υπήρχε και στο πρόγραμμα στίβου των
Μεσοολυμπιακών του 1906 στην Αθήνα. Είχε φτιαχτεί ώστε να θυμίζει
60

61. το αρχαίο πένταθλο, αφού περιλάμβανε τα αγωνίσματα: μήκος άνευ
φοράς, ελληνική δισκοβολία, ακοντισμό, δρόμο 192 μέτρων και
ελληνορωμαϊκή πάλη. Θα μπορούσε να ονομαστεί και "ελληνικό
πένταθλο" και δεν συμπεριλήφθηκε ποτέ σε κανονική Ολυμπιάδα. Το
1908 στο Λονδίνο δεν διεξήχθη κανένα σύνθετο αγώνισμα αλλά το 1912
στη Στοκχόλμη διεξήχθησαν δύο: πένταθλο και δέκαθλο. Το πένταθλο
συνεχίστηκε ως το 1924 ενώ το δέκαθλο διεξάγεται συνεχώς μέχρι
σήμερα. Το πρώτο γυναικείο σύνθετο αγώνισμα ήταν το πένταθλο και
μπήκε στους αγώνες του Τόκιο το 1964. Από το 1984 διευρύνθηκε σε
έπταθλο.
Πάλη
Η πάλη είναι ένα από τα κλασικά ολυμπιακά αθλήματα, αφού μπήκε
στις Ολυμπιάδες το 1896 στην Αθήνα και διεξάγεται συνεχώς εκτός από
το 1900. Από το 2004 διεξάγονται και αγώνες γυναικών. Αγώνες πάλης
διεξήχθησαν και στους μεσοολυμπιακούς του 1906 στην Αθήνα. Στους
άνδρες υπάρχουν δύο στυλ πάλης, η ελληνορωμαϊκή, στην οποία
επιτρέπονται λαβές μόνο πάνω από τη μέση και η ελεύθερη, στην οποία
επιτρέπονται λαβές και στα πόδια. Οι αθλητές αγωνίζονται σε επτά
κατηγορίες στο κάθε στυλ ανάλογα με το βάρος τους. Γυναικεία πάλη
γίνεται μόνο στο ελεύθερο στυλ και οι αθλήτριες χωρίζονται σε τέσσερις
κατηγορίες βάρους.
Πυγμαχία
Η πυγμαχία είναι ένα από τα παλιότερα ολυμπιακά αθλήματα, αφού
μπήκε στις Ολυμπιάδες το 1904 στο Σεντ Λούις των ΗΠΑ. Από τότε
διεξάγεται συνεχώς με εξαίρεση την Ολυμπιάδα της Στοκχόλμης το
1912. Επίσης, αγώνες πυγμαχίας δεν διεξήχθησαν στους
μεσοολυμπιακούς του 1906 στην Αθήνα. Η πυγμαχία είναι το μοναδικό
άθλημα, στο οποίο δεν διεξάγονται αγώνες γυναικών στις Ολυμπιάδες.
Υπάρχει σκέψη να ενταχθούν το 2012 στο Λονδίνο. Οι αθλητές της
πυγμαχίας αγωνίζονται σε κατηγορίες ανάλογα με το βάρος τους. Οι
κατηγορίες αυτές έχουν αλλάξει πολλές φορές στην πορεία των
Ολυμπιάδων. Το 1904 ήταν επτά, το 1908 μειώθηκαν σε πέντε και από το
1920 έγιναν οκτώ. Ως το 1936 το βάρος των πυγμάχων υπολογιζόταν σε
λίβρες (pounds). Από το 1948 υπολογίζεται σε χιλιόγραμμα.
Μεταπολεμικά προστέθηκαν κι άλλες κατηγορίες φθάνοντας τις δώδεκα
το 1984. Από το 2004 μειώθηκαν σε έντεκα.
61

62. Ιππασία
Η ιππασία είναι ένα από τα παλιότερα ολυμπιακά αθλήματα, αφού
μπήκε στις Ολυμπιάδες το 1900 στο Παρίσι. Από το 1912διεξάγεται
συνεχώς. Είναι το μόνο άθλημα που δεν υπάρχουν ξεχωριστά ανδρικά
και γυναικεία αγωνίσματα αλλά σε καθένα από τα τρία αγωνίσματα
μπορούν να συμμετέχουν είτε ιππείς είτε αμαζόνες. Επίσης, εκτός από
τον νικητή αθλητή που κερδίζει μετάλλιο, βραβεύεται και ο ίππος με
ειδικό έπαθλο. Το 1904 και το 1908 το άθλημα αφαιρέθηκε από το
πρόγραμμα των Ολυμπιάδων. Όμως, το 1908 στο Λονδίνο διεξήχθη το
συγγενές άθλημα του πόλο με άλογα. Στις πρώτες Ολυμπιάδες υπήρχαν
ορισμένα επιπλέον αγωνίσματα, τα οποία σήμερα δεν διεξάγονται, όπως
τα άλματα εις μήκος και εις ύψος. Από το 1924 σταθεροποιήθηκε ο
αριθμός των έξι αγωνισμάτων (τριών ατομικών και τριών ομαδικών) που
διεξάγεται μέχρι σήμερα. Δύο φορές στην ιστορία των Ολυμπιακών
Αγώνων οι ιππικοί αγώνες διεξήχθησαν σε άλλη πόλη από τους
υπόλοιπους του προγράμματος.
Αγωνίσματα
• Υπερπήδηση εμποδίων, ατομικό
• Υπερπήδηση εμποδίων, ομαδικό
• Ιππικό τρίαθλο, ατομικό
• Ιππικό τρίαθλο, ομαδικό
• Δεξιοτεχνία (ντρεσάζ), ατομικό
• Δεξιοτεχνία (ντρεσάζ), ομαδικό
• Πόλο με άλογα, ομαδικό
• Ασκήσεις αλμάτων*, ατομικό
• Ασκήσεις αλμάτων*, ομαδικό
• Άλμα εις ύψος
• Άλμα εις μήκος
62

63. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Αρχαία Ολυμπιάδα και Ολυμπιακοί Αγώνες, εκδόσεις Στρατική
Εγκυκλοπαίδεια Δομή, τόμος 12, εκδόσεις δομή
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CE%BB%CF%85%CE%BC%C
F%80%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CE%AF_%CE%91%C
E%B3%CF%8E%CE%BD%CE%B5%CF%82
http://blogs.sch.gr/sdromponis/ολυμπιακοι-αγωνεσ/
http://www.fhw.gr/olympics/ancient/gr/200.html
http://www.fhw.gr/olympics/ancient/gr/204.html
http://www.fhw.gr/olympics/ancient/gr/204a.html
http://www.fhw.gr/olympics/ancient/gr/204b.htmλ
http://www.nikosvasilakos.gr/Νίκος%20Βασιλάκος%3A%20Οι%20ολυμ
πιακοί%20αγώνες%20μέσα%20από%20τα%20μάτια%20ενός%20αρχαίο
υ%20θεατή
http://www.pare-dose.net/?p=115
63

64. ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΧΘΕΣ ΣΤΟ ΣΗΜΕΡΑ
(Οι Ολυμπιακοί αγώνες ως κοινωνικό γεγονός)
ΜΕΛΗ ΟΜΑΔΑΣ
Ιωάννα Μαγιώνα
Χριστίνα Μπάρτους
Θοδωρής Κρητικός
Αποστόλης Κυπαρίσσης
Ιωάννης Παπαγιαννόπουλος
64

65. Περιεχόμενα
Εξώφυλλο.........................................................σελ. 64
Περιεχόμενα.....................................................σελ. 65
Χρηματικό κόστος Ο.ΑΓ..................................σελ. 66
Χρόνος προετοιμασίας Ο.ΑΓ...........................σελ. 66
Ανθρώπινη συμμετοχή.....................................σελ. 67-69
Εμπορευματοποίηση των Ο.ΑΓ.......................σελ. 70-74
Πραγματοποίηση των Ο.ΑΓ.............................σελ.74-75
Κριτήρια επιλογής τόπου διεξαγωγής των ΑΓ.σελ.75
Στολισμός χώρου των Ο.ΑΓ.............................σελ.75
Εγκαταστάσεις και στάδια χθες και σήμερα.....σελ.75-76
Ερωτηματολόγιο................................................σελ.77
Βιβλιογραφία.....................................................σελ.78
65

66. Χρηματικό κόστος Ολυμπιακών αγώνων
Το κόστος των αγώνων είναι στενά συνδεδεμένο με τον αριθμό των
συμμετεχόντων και ποικίλλει από 1 δισεκατομμύριο δολάρια και άνω. Το
υψηλό κόστος των αγώνων αναπόφευκτα πολλαπλασιάζει τον κίνδυνο
οργανωτικής αποτυχίας και τον άμεσο κίνδυνο ενός νέου αδιεξόδου. Το
υψηλό κόστος, επιπλέον , έχει ως αποτέλεσμα να διεκδικούν τους
ολυμπιακούς αγώνες χώρες με ισχυρές οικονομίες. Όπως έχουν σήμερα
τα πράγματα, η μεγάλη πλειοψηφία των μικρών χωρών δεν θα είχε ποτέ
την τιμή και την ευθύνη τέλεσης των ολυμπιακών αγώνων .
Χρόνος προετοιμασίας Ολυμπιακών αγώνων στην Αθήνα
Ο χρόνος για την προετοιμασία της Αθήνας για τους Ολυμπιακούς δεν
ήταν πολύς. Έξι μήνες μετά την απόφαση του Αθλητικού Συνεδρίου της
Σορβόννης, τον Ιανουάριο του 1895 ο Διάδοχος Κωνσταντίνος κηρύσσει
επίσημα την έναρξη των εργασιών για την προετοιμασία των πρώτων
Διεθνών Ολυμπιακών Αγώνων. Λίγους μήνες μετά στις 16 Απριλίου
χάνει τις εκλογές ο πρωθυπουργός Χαρίλαος Τρικούπης από το Θεόδωρο
Δηληγιάννη, που είχε χρησιμοποιήσει ως κομματικό επιχείρημα τη
στήριξη των αγώνων. Οι εργασίες προχώρησαν κανονικά και το
Καλλιμάρμαρο Παναθηναϊκό Στάδιο άνοιξε τις Πύλες του στις 25
Μαρτίου του 1896 για την έναρξη των Αγώνων.
Η περίοδος που αποφασίστηκε η έναρξη των σύγχρονων Ολυμπιακών
Αγώνων και το διάστημα της προετοιμασίας μέχρι την πραγματοποίησή
τους, βρίσκει την Ελλάδα, μέσα σε ένα δύσκολο πολιτικό και οικονομικό
κλίμα. Τα μεγάλα έργα του πρωθυπουργού της εποχής Τρικούπη (1882-
1895) οδήγησαν σε μεγάλο δανεισμό με αποτέλεσμα ο Τρικούπης να
δηλώσει στην Ελληνική Βουλή το Δεκέμβριο του 1893, την πτώχευση
της χώρας.
66

67. Ανθρώπινη συμμετοχή(εθελοντισμός
Ο εθελοντισμός, που είναι αρκετά πιο διαδεδομένος στη Δύση, έχει τα
ερείσματά του σε θέματα όπως είναι: η κατάσταση του Τρίτου Κόσμου, η
οικολογία, οι μειονότητες, τα ανθρώπινα δικαιώματα γενικά, η
φιλανθρωπία κτλ. Φαίνεται λοιπόν καταρχήν ως μια πολιτική που
υπερασπίζεται τους αδυνάτους και προσπαθεί να διεκδικήσει το χώρο της
στο πεδίο της πολιτικής πραγματικότητας. Η πολιτική αυτή, όμως, δεν
μπορεί να εξηγηθεί με μια αντίληψη της ιστορίας που βλέπει τα
πράγματα μόνο «από τα κάτω» ή μόνο «από τα πάνω». Από τη μια, ο
εθελοντισμός ξεκινά από μια ανάγκη της κοινωνίας στη συμμετοχή στα
πολιτικά πράγματα, στη δημόσια σφαίρα. Από την άλλη, και μόνη της η
παραπάνω πρόταση υπονοεί ότι αυτή η συμμετοχή στα «πράγματα» έχει
περιοριστεί ή έχασε τον προσανατολισμό της σε κάποια χρονική περίοδο.
Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι τις πρώτες προσπάθειες συγκρότησης αυτού
που λέμε σήμερα «Κοινωνία των Πολιτών» τις συναντάμε αμέσως μετά
τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους. Η απογοήτευση και η δυσπιστία
απέναντι στην πολιτική που είχαν ως αποτέλεσμα τα δύο μεγάλα σφαγεία
του 20ου αιώνα απέφεραν και μια αποδυνάμωση των παραδοσιακών
πολιτικών δυνάμεων (κόμματα, συνδικάτα). Όμως το ότι η
σοσιαλδημοκρατία επικράτησε σχεδόν παντού στη Δύση συνηγόρησε
υπέρ της αναβολής σχηματισμού μιας συγκροτημένης ιδεολογίας γύρω
από την «κοινωνία των πολιτών». Το μεγάλο όπλο της
σοσιαλδημοκρατίας, η «Κοινωνική Πρόνοια» (στην υγεία, την ασφάλιση
και την εκπαίδευση) πέρα από κάποιες επιμέρους συγκρούσεις εδώ κι
εκεί, εδραίωσαν στη Δύση αυτό που πέρασε ως το νέο «κοινωνικό
συμβόλαιο». Ήταν αναμφισβήτητα η εποχή της σχετικής ευημερίας για
το δυτικό καπιταλισμό. Όταν όμως η σοσιαλδημοκρατία υποχώρησε
σχεδόν παράλληλα με την κατάρρευση του υπαρκτού «σοσιαλισμού» και
φάνηκαν τα πρώτα σημάδια αυτής της διαδικασίας που αποκαλούμε
σήμερα διεθνοποίηση του καπιταλισμού, το περίφημο «κοινωνικό
συμβόλαιο» κατέληξε στα σκουπίδια. Όλες οι κατακτήσεις στον
εργασιακό τομέα, στο πολιτικό επίπεδο και αλλού άρχισαν να δέχονται
επίθεση και τα διάσημα συνδικάτα του 19ου και 20ου αιώνα φυσικά δεν
ήταν εκεί για να αντισταθούν. Το ξεπούλημα και η γραφειοκρατία του
συνδικαλισμού ήταν ικανές συνθήκες μαζί με την παράλληλη άνοδο της
νεοφιλελεύθερης/σοσιαλφιλελεύθερης ιδεολογίας και αυτής της
«κοινωνίας των πολιτών» για τη δυσπιστία απέναντι στις παραδοσιακές
μορφές αντίστασης στις επιθέσεις Κεφαλαίου και Κράτους. Το Κράτος
άρχισε να αποδυναμώνεται οικονομικά και το επίπεδο λήψης
οικονομικών αποφάσεων μεταφέρθηκε σταδιακά σε υπέρ-εθνικές δομές.
67

68. Το Κεφάλαιο από την άλλη άρχισε να διεθνοποιείται βίαια (καταστολή
στη Δύση και πόλεμοι σε Γιουγκοσλαβία, Ιράκ, Αφγανιστάν) ή όχι
(τακτική συναίνεσης με κάποια στρώματα του δυτικού πληθυσμού). Το
καινούργιο ωστόσο στοιχείο αυτής της εποχής είναι η διεθνοποίηση της
οικονομίας της αγοράς (άνοιγμα-απελευθέρωση αγορών κεφαλαίου,
εμπορευμάτων και εργασίας, ιδιαίτερα μέσα στα μπλοκ). Η Αριστερά σε
μεγάλο βαθμό μακριά, πλέον, από τις ριζοσπαστικές λύσεις υποχώρησε
και η «ΚτΠ» ανέλαβε στη θέση της τελευταίας μια αντί-κρατιστική
πολιτική. Ο Τάκης Φωτόπουλος στο «Μύθο της ιδεολογίας των πολιτών»
σχολιάζει τη σχέση του «αντί-κρατισμού» του εθελοντισμού με την
αριστερά: «Από τη μεριά της αριστεράς, η επίθεση κατά τoυ κρατισμoύ
πάιρvει τη μoρφή της vέας τάσης για τηv εvίσχυση της "κoιvωvίας
πoλιτώv", δηλαδή αυτόvoμωv απo τη κρατική εξoυσία κoιvωvικώv
θεσμώv (ΜΜΕ, συvδικάτα, τoπική αυτoδιoίκηση κλπ) και κιvήσεωv
πoλιτώv. Η τάση αυτή ξεκίvησε στov Δεύτερo Κόσμo όπoυ, σαν
αvτίδραση στηv ιδεoλoγία της Τρίτης Διεθvoύς, αvαπτύχθηκε σειρά
αvτι-γραφειoκρατικώv κιvημάτωv, απo τηv Πoλωvική Αλληλεγγύη μέχρι
τις κιvήσεις για αvθρωπιστικό κoμμoυvισμό κλπ. Στη συvέχεια, χάρις
στη θεωρητική δoυλειά τωv μovτέρvωv σoσιαλδημoκρατώv γύρω απo
τov Γερμαvό φιλόσoφo Χάμπερμας, η vέα αυτή τάση επεκτάθηκε στov
Πρώτo Κόσμo και επηρεάζει σήμερα απoφασιστικά σoσιαλδημoκράτες,
oικo-σoσιαλιστές και αλλoυς».
Αφού το Κράτος, λοιπόν, δεν αναλάμβανε τη βοήθεια στους αδυνάτους
της Δύσης και του 3ου κόσμου, κάποιοι έπρεπε να το κάνουν (1). Η
Κοινωνία των Πολιτών στηρίχθηκε όχι μόνο στη χριστιανική
φιλευσπλαχνία για αυτό αλλά και στο αίσθημα αλληλεγγύης των
πολιτών. Η «ΚτΠ» λειτουργεί κυρίως μέσω του εθελοντισμού και των
κυρίαρχων δομών της, τις Μη-Κυβερνητικές Οργανώσεις. Ενώ λοιπόν το
Κράτος πλέον δεν μπορεί να αναλάβει μέσω της Πρόνοιας την
προστασία των πολιτών του πχ στο οικολογικό επίπεδο, υπάρχουν οι
διάφορες οργανώσεις, ΜΚΟ ή άλλες, που στοχεύουν ακριβώς εκεί, να
αναλάβουν ότι το Κράτος πλέον σήμερα δεν μπορεί να κάνει είτε
πιέζοντας τα κέντρα λήψης αποφάσεων, είτε δίνοντας άμεση υλική
αρωγή σε αυτόν που τη χρειάζεται, είτε εφαρμόζοντας μια δράση μικρό-
πολιτικού ακτιβισμού. Όλα αυτά αν και ικανοποιούν τις ευαισθησίες των
δρώντων υποκειμένων για την καταπολέμηση της φτώχειας, της αδικίας
και του αποκλεισμού στον κόσμο, δε θίγουν άμεσα όμως τα προβλήματα
που υποτίθεται ότι θέλουν να λύσουν. Κι αυτό όχι μόνο γιατί δεν υπάρχει
τέτοια δυνατότητα από πολλές μικρές και διασκορπισμένες ομάδες αλλά
γιατί, πρώτα και κύρια, μια τέτοια δράση δε θέλει να θίξει την εξουσία
των κέντρων λήψης αποφάσεων. Ο ακτιβισμός του εθελοντισμού γυρνά
στον εαυτό του ουσιαστικά γιατί ικανοποιεί ευκαιριακά μια άμεση
68

69. ανάγκη χωρίς να μιλά για το ποιος ευθύνεται για το πρόβλημα ή
δημιούργησε την ανάγκη. Με το να μη θίγει, όμως, κάποιος τα
συστημικά αίτια του προβλήματος του 3ου κόσμου αλλά να γκρινιάζει
συνεχώς για τα αποτελέσματα του προβλήματος μόνο, συχνά αναπαράγει
το ίδιο το πρόβλημα… Και γιατί αυτό? Μα επειδή συνεχίζει να
αναπαράγει τον κυνισμό των κυρίαρχων ελίτ και του Κράτους δίνοντάς
τους ένα άλλοθι ότι «το άτομο μπορεί να αναλάβει τα καθήκοντα τους».
Το Κράτος είναι γνωστό πλέον ότι σιγοντάρει αυτές τις προσπάθειες των,
κατά τα άλλα, ΜΚΟ γλιτώνοντας έτσι τα άμεσα και επίσημα κονδύλια
που υποτίθεται θα έπρεπε να πληρώσει και τα οποία είναι πολύ
μεγαλύτερα απ’ όσα δίνει φυσικά σ’ αυτές. Παρατηρούμε συχνά δε, το
φαινόμενο ακόμη και τα κρατικά χρήματα να μη φτάνουν ποτέ στο
σκοπό τους αλλά να τα καταχρώνται οι διάφοροι φιλεύσπλαχνοι
εκπρόσωποί τους… Είναι ενδεικτικό επίσης για την Ελλάδα ότι δεν
δημοσιεύονται από την αρμόδια ΥΔΑΣ (Υπηρεσία Διεθνούς
Αναπτυξιακής Διαδικασίας) τα χρηματικά ποσά που παίρνουν οι ΜΚΟ
από το κράτος.
69

70. Εμπορευματοποίηση των Ολυμπιακών αγώνων
Εισαγωγή
Αναμφισβήτητα ο αθλητισμός, ως θεσμός αποβλέπει σε ανώτερους
σκοπούς αγωγής και παιδείας και αποτελεί έναν τρόπο έκφρασης της
ανθρώπινης σωματικής και πνευματικής ομορφιάς. Οι αρχαίοι Έλληνες
είχαν συλλάβει ακέραια το νόημά του και είχαν σαν αρχή στην
καθημερινή τους ζωή το περίφημο "Νους υγιής εν σώματι υγιή", το οποίο
πετύχαιναν μέσα από τον αθλητισμό και σήμερα ο αθλητισμός γοητεύει
ένα πλήθος ανθρώπων και αποτελεί αγαπητό θέαμα. Όμως, αρκετές
φορές γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης από πολλούς, τόσο από
οικονομική σκοπιά, όσο και πολιτική. Δεν έχει την παλιά του αίγλη, έχει
εμπορικοποιηθεί, όπως και άλλες αξίες της ζωής, πράγμα που
αποδεικνύει το υλιστικό πνεύμα της εποχής μας, τη βαθιά κρίση που
αθόρυβα διαβρώνει την κοινωνία μας.
Ορισμός
Η λέξη αθλητισμός προέρχεται ετυμολογικά από τη λέξη "άθλος", που
σημαίνει αγώνας, πάλη, εντατική προσπάθεια.
Με τον όρο αθλητισμό εννοούμε την καταβολή προσπάθειας που
στοχεύει στη σωματική άσκηση και ταυτόχρονα στην καλλιέργεια της
ψυχοπνευματικής υπόστασης του ατόμου, μέσα στα πλαίσια κοινά
αποδεκτών κανόνων και συνθήκες άμιλλας.
Ιστορική αναδρομή
Ο αθλητισμός στην πιο τέλεια μορφή του συναντάται στην Αρχαία
Ελλάδα. Κοιτίδα του ο ιερός χώρος της Ολυμπίας.
Στο ναό του Ολυμπίου Δία, γινόταν η περίφημη αφή της Ολυμπιακής
φλόγας, που έκαιγε σ' όλη τη διάρκεια των αγώνων. Πλήθος κόσμου
μαζεύονταν στο μεγάλο στάδιο, για να παρακολουθήσει τους αθλητές
που αγωνίζονταν γενικά για να κερδίσουν ένα στεφάνι ελιάς και πολλή
δόξα απ' τους πατριώτες τους.
Κάθε εχθροπραξία σ' όλες τις πόλεις της Ελλάδας σταματούσε, δείγμα
της μεγάλης σπουδαιότητας των αγώνων που σήμαιναν πίστη και αγάπη
στην ελευθερία και στη συναδέλφωση των ανθρώπων. Τα αγωνίσματα
ήταν ποικίλα και κάθε αθλητής πάλευε ειλικρινά με όλες τις πνευματικές
και σωματικές δυνάμεις για την κατάκτηση της νίκης. Η πρώτη επίσημη
Ολυμπιάδα χρονολογείται το 776 π.Χ.
Γενεσιουργό αίτιο
70

71. Ο αθλητισμός εξυπηρετεί την ανάγκη του ανθρώπου να διοχετεύσει τη
ζωτικότητά του. Η ανάγκη του αυτή σε συνδυασμό με την τάση του για
διάκριση γέννησαν τον αθλητισμό. Η φυσική διάθεση του ανθρώπου να
δοκιμάσει τις δυνάμεις του και να ξεπεράσει το διπλανό του, στάθηκε το
αρχικό κίνητρό του. Η σύνδεση του αθλητισμού με την άμιλλα, την
ηθική επιβράβευση της προσπάθειας, τη συμφιλίωση, και συναδέλφωση,
συντέλεσαν στην καταξίωσή του ως πολιτιστικού στοιχείου.
Αποτελέσματα
Βιολογικός τομέας: Η συνεισφορά του αθλητισμού ως προς την
ανάπτυξη του σώματος κρίνεται θετική. Χαρίζει υγεία, ομορφιά και γερά
σώματα, αφού η γυμναστική απαλλάσσει τον άνθρωπο περιττά βάρη. Το
νευρικό σύστημα λειτουργεί καλύτερα και το άτομο νιώθει
αναζωογόνηση, ζωντάνια και ενεργητικότητα για δημιουργική δράση. Η
κυκλοφορία του αίματος γίνεται καλύτερα, αποβάλλονται απ' τον
οργανισμό οι τοξίνες και ο εγκέφαλος λειτουργεί αποδοτικότερα, αφού
αιματώνεται σωστά και παίρνει περισσότερο οξυγόνο.
Πνευματικός τομέας: Αναπτύσσεται και το πνεύμα του αθλητή, αφού
κάθε άθλημα παρουσιάζει δυσκολίες και απρόοπτα που είναι αδύνατο ν'
αντιμετωπισθούν χωρίς πνευματική εγρήγορση - αντίληψη, προσοχή,
κρίση, μνήμη, φαντασία, σύνεση, φρόνηση. Το άτομο έχει τη δυνατότητα
αυτενέργειας, έκφρασης και δραστηριοποίησης. Ιδιαίτερα στις μέρες μας
με τον μηχανοποιημένο πολιτισμό, η αναγκαιότητα άθλησης είναι
περισσότερο εμφανής όσο ποτέ.
Ψυχικός τομέας: Καλλιεργεί στο άτομο τη θέληση, βούληση, αντοχή,
υπομονή, επιμονή, εμπνέει το θάρρος, την αυτοπεποίθηση, την
αγωνιστικότητα.
Ηθικός τομέας: Μαθαίνει τους αθλητές ν' αγωνίζονται για ένα σκοπό, ν'
αντιμετωπίζουν τη νίκη με μετριοφροσύνη, την ήττα με αξιοπρέπεια και
να σέβονται τον νικητή. Τους ασκεί στο "εύ ζην" και όχι μόνο στο "ζην".
Εξευγενίζει τα συναισθήματα, τα ήθη. καλλιεργεί την αλληλεγγύη, την
άμιλλα, δηλ. τον ευγενικό και με σωστά μέσα επιδιωκόμενο
συναγωνισμό. Καλλιεργεί στους αθλητές την τιμιότητα, τη δικαιοσύνη,
την ομαδικότητα, τη συνεργασία, την υπευθυνότητα, την πίστη στην αξία
του ανθρώπου.
Προσφέρει εργασία σε πλήθος ανθρώπων που ασκούν επαγγέλματα, τα
οποία έχουν σχέση με τον αθλητισμό (προπονητές, φυσιοθεραπευτές,
προσωπικό σταδίων, διαιτητές, φροντιστές).
Δημιουργεί τεράστια έσοδα - τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά δικαιώματα
μετάδοσης, διαφημίσεις, προγνωστικά αγώνων, εμπορική και οικονομική
κίνηση στους τόπους διεξαγωγής αθλητικών συναντήσεων.
71

72. Διακρατικό επίπεδο: Με τους εθνικούς, ολυμπιακούς και
πανευρωπαϊκούς αγώνες έρχονται σ' επικοινωνία λαοί με διαφορετική
κουλτούρα, ιδεολογία, αξίες. Μπορεί να σπάσει τα στεγανά και να
δημιουργήσει προσβάσεις για τη σύσφιγξη των διεθνών σχέσεων.
Επιτυγχάνεται μια παγκόσμια κοινότητα με κοινά οράματα, στόχους και
επιδιώξεις. Ο αθλητισμός μπορεί να πετύχει εκεί όπου αποτυγχάνουν οι
διπλωμάτες στα τραπέζια των διαπραγματεύσεων. Ο αθλητής μπορεί να
γίνει λαμπαδηφόρος της ειρήνης και να δημιουργήσει κίνητρα σπουδαία
σχετικά με την αλληλεγγύη των λαών. Στοχεύει στη συνεργασία των
κρατών που θα έχει σαν αποτέλεσμα την πρόοδο σε υλικό και
πολιτιστικό επίπεδο.
Συντελεί στην επιστημονική και τεχνολογική εξέλιξη, γιατί ο τρόπος
προετοιμασίας των αθλητών είναι επιστημονικός.
Φαινόμενα εκφυλισμού
Παρά την παγκόσμια αποδοχή των στοιχείων που συνιστούν το αθλητικό
ιδεώδες, εκδηλώνονται φαινόμενα εκφυλισμού, τα οποία ανάγονται στο
γενικότερο αλλοτριωτικό χαρακτήρα της εποχής μας. Ο σύγχρονος
αθλητισμός δεν εκφράζει το Ολυμπιακό πνεύμα, γιατί:
Εμπορευματοποίηση, επαγγελματισμός: Μετατράπηκε σε εμπόρευμα,
που υπόκειται στο νόμο "της προσφοράς και της ζήτησης". Αυτό
φαίνεται σ' όλα τα επίπεδα. Οι αθλητές δε συναγωνίζονται, δεν
αγωνίζονται για τον αγώνα, το στεφάνι, το μετάλλιο, αλλά για τα
χρήματα. Σκοπός τους είναι η απόκτηση χρημάτων, η ικανοποίηση
προσωπικών τους φιλοδοξιών και η αύξηση της διασημότητάς τους.
Φτάνουν να εμπορεύονται τον εαυτό τους, να μετατρέπονται σ'
αντικείμενα αγοραπωλησίας με τον πιο στυγνό τρόπο. Επικρατεί
αθέμιτος ανταγωνισμός για πρωταθλητισμό με εξαγορές αθλητών ή
αγοραπωλησίες συλλόγων. Γίνονται δωροδοκίες αθλητών, ομάδων,
διαιτητών για προκατασκευασμένα αποτελέσματα.
Αυτό που ενδιαφέρει είναι η νίκη με θεμιτά και αθέμιτα μέσα - που θα
φέρει το κέρδος. Γι' αυτό οι αθλητές εφαρμόζουν το "ντοπάρισμα",
χρησιμοποιούν αναβολικές ουσίες, που διεγείρουν τον οργανισμό,
δημιουργούν πλασματικές επιδόσεις, εξαφανίζουν την άμιλλα, πράγμα
που καταρρακώνει την έννοια της αξιοπρέπειας του αθλητή και του
φιλάθλου.
Ο αθλητικός τύπος καλλιεργεί την χυδαιολογία, το φανατισμό, τη βία.
Κατασκευάζει αθλητές -βεντέτες, ινδάλματα λαϊκής κατανάλωσης, αλλά
αμφίβολης ποιότητας και ταυτίζει τον αθλητισμό με τον πρωταθλητισμό.
Ανοίγει καθημερινά πόλεμο δηλώσεων και γίνεται πεδίο ανταλλαγής
βωμολοχιών.
Κατασκευάζει αθλητές - είδωλα, που γίνονται οι ζωντανοί ήρωες των
72

73. νέων. Αυτό δημιουργεί οπαδούς χούλιγκανς, που συχνά προκαλούν
επεισόδια στους αγώνες και κυριαρχεί το μίσος, η εχθρότητα ανάμεσα
στους φιλάθλους. Μετατρέπεται ο φίλαθλος σε φανατισμένο οπαδό και
το άθλημα σε θέαμα, στο οποίο δεν επιβραβεύεται η καταβολή της
προσπάθειας και η συμμετοχή, αλλά μόνο οι πρώτοι και οι νικητές.
Επομένως ο αθλητισμός σήμερα δεν εκφράζει το αθλητικό ιδεώδες
"καλός και αγαθός", δε δίνει στους νέους σωστά πρότυπα, αλλά
διαφθείρει συνειδήσεις, οδηγεί στην ηθική αποχαλίνωση εκτροχιάζοντας
τη συνείδησή τους. Εκμεταλλεύεται την ανάγκη ταύτισης τους με κοινά
αποδεκτά πρόσωπα, που τους κατασκευάζει μέσω του τύπου.
Επίσης το ολυμπιακό ιδεώδες εκφυλίστηκε σήμερα. Παλιότερα, οι
ολυμπιακοί αγώνες συντελούσαν στον παραμερισμό των διαφορών, στην
ανάπτυξη κοινής εθνικής συνείδησης, στην κήρυξη ανακωχής. σήμερα η
ολυμπιακή ιδέα βιάζεται και εκφυλίζεται. Επειδή για την ανάληψη των
ολυμπιακών αγώνων χρειάζεται κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή, οι
αγώνες αναλαμβάνονται από χώρες οικονομικά ανθηρές, οι οποίες τους
μονοπωλούν, υπηρετώντας μέσα απ' αυτούς τα συμφέροντα και τις
επιδιώξεις τους. Αντί να αμβλύνουν τις διαφορές των λαών, τις οξύνουν.
Αίτια
Το καταναλωτικό πνεύμα, ενισχυμένο από τη διαφήμιση έχει εισβάλλει
στο χώρο του αθλητισμού, μετατρέποντάς τον σε πηγή πλουτισμού: μια
ολόκληρη αθλητική βιομηχανία εξαρτάται από την προβολή του
αθλητισμού, κυρίως από τα Μ.Μ.Ε., την ακροαματικότητα των
ολυμπιακών αγώνων εκμεταλλεύονται οι ισχυρές χώρες και οι μεγάλες
βιομηχανίες για να προωθήσουν τα προϊόντα τους και να προβάλλουν τη
δύναμή τους.
Μέσω του αθλητισμού εξυπηρετούνται πολιτικές σκοπιμότητες. Σε
ανελεύθερα καθεστώτα με την υπέρμετρη προβολή του αθλητισμού
πετυχαίνεται ο αποπροσανατολισμός της νεολαίας από τα ουσιαστικά
προβλήματα και η διοχέτευση του δυναμισμού της σ' αυτό και όχι στους
κοινωνικούς αγώνες. Για παράδειγμα, ο Χίτλερ χρησιμοποίησε τους
ολυμπιακούς αγώνες για να διαφημίσει το καθεστώς του και να
προπαγανδίσει τις φυλετικές του θεωρίες. Εξάλλου, ο αθλητισμός
χρησιμοποιήθηκε ως δικλείδα ασφαλείας για να εκτονώνεται η λαϊκή
δυσαρέσκεια και ν' αποπροσανατολίζονται οι πολίτες απ' τα πραγματικά
τους προβλήματα. Έτσι χρησιμοποίησε και το δικτατορικό καθεστώς το
ποδόσφαιρο στην πρόσφατη ελληνική ιστορία. Από την άλλη πλευρά, με
το μποϋκοτάζ διεθνών αθλητικών εκδηλώσεων αποδείχτηκε και μια άλλη
πλευρά του αθλητισμού: χρησιμοποιείται ως μέσο άσκησης εξωτερικής
πολιτικής, υποβιβάζεται σε όπλο αλλότριων σκοπιμοτήτων.
Η έλλειψη παιδείας και ιδιαίτερα αθλητικής, η απουσία ιδανικών και η
έκπτωση των ηθών έχει επιπτώσεις και στον αθλητισμό.
73

74. Η μετατροπή του αθλητισμού σε διέξοδο για εκτόνωση από τα πολλά και
ποικίλα προβλήματα της ζωής.
Υπάρχουν και καθαρά ψυχολογικά αίτια, όπως ο εγωισμός, η
ματαιοδοξία, η τάση για ανάδειξη, η απληστία και η φιλοδοξία που
ενισχύουν τον εκφυλισμό.
Λύσεις
Η παιδεία και ιδιαίτερα η ανθρωπιστική, η πνευματική καλλιέργεια, η
εμμονή στην άμιλλα.
Η εξυγίανση των αθλητικών συλλόγων, χώρων, ομοσπονδιών και η
αποστασιοποίηση του αθλητισμού από πολιτικά ή οικονομικά
συμφέροντα, δηλ. να πάψει να είναι αντικείμενο συναλλαγών και
κερδοσκοπίας. Με τη στάση τους ως αθλητές - συναγωνιστές μπορούν να
περάσουν μηνύματα συναδέλφωσης και αγάπης, να δείξουν ότι αυτό που
μετρά δεν είναι μόνο η νίκη, αλλά κυρίως ο αγώνας για τη νίκη.
Η έλλειψη εμπρηστικών ή υπονομευτικών δημοσιευμάτων, που εξάπτουν
το φανατισμό των χούλιγκαν και υποβιβάζουν το νόημα του αθλητισμού.
Ο εκσυγχρονισμός της αθλητικής νομοθεσίας, η ισότιμη και αυστηρή
επιβολή ποινών στους αθλητές που χρησιμοποιούν απαγορευμένες
χημικές ουσίες. αντικατάσταση των βραβείων από χρηματικά σε
συμβολικά.
Πρέπει να καλλιεργηθεί η ιδέα του ολυμπισμού σ' όλους τους
ανθρώπους, γιατί ο αθλητισμός φέρνει σ' επαφή λαούς με διαφορετική
κουλτούρα, ιδεολογία και αξίες. Οι Ολυμπιακοί αγώνες να μη
χρησιμοποιούνται από πολυεθνικές εταιρείες, να σταθούν μακριά από
πολυδάπανες αθλητικές διοργανώσεις, τη χλιδή και την ενοικίαση της
ολυμπιακής φλόγας απ' τον πλειοδότη.
Το Ολυμπιακό ιδεώδες ν' αποκτήσει ξανά τη γνησιότητά του. Ν'
αποδεσμευτεί από τα συμφέροντα, να σταματούν οι πόλεμοι κατά τη
διάρκεια διεξαγωγής των αγώνων, δίνοντας την ευκαιρία σε χώρες που
βρίσκονται σ' εμπόλεμη κατάσταση να επανεξετάσουν τις σχέσεις τους.
Πραγματοποίηση των Ολυμπιακών αγώνων
Οι αγώνες πραγματοποιούνται κάθε φορά σε διαφορετική χώρα για
οικονομικούς λόγους. Τα έξοδα των Ολυμπιακών αγώνων είναι τόσα
πολλά που δεν μπορεί να τους διεξάγει η ίδια χώρα. Έτσι , άρχισαν να
διεξάγονται κάθε φορά αλλού .Έξι πόλεις έχουν διοργανώσει
Ολυμπιακούς Αγώνες περισσότερες από μία φορά. Η Αθήνα το 1896 και
το 2004, το Παρίσι το 1900 και το 1924, το Λονδίνο το 1904 και το 1948
και το 2012 (τρεις φορές), το Σεντ Μόριτζ (στην Ελβετία), το 1928 και το
74

75. 1948, η Λέικ Πλάσιντ το 1932 και το 1980, και το Λος Άντζελες το 1932
και το 1984. Το Λονδίνο, είναι η πρώτη πόλη που έχει διοργανώσει τρεις
Ολυμπιάδες.
Κριτήρια επιλογής τόπου διεξαγωγής των αγώνων
Πριν τους Ολυμπιακούς αγώνες οι χώρες που επιθυμούν να τους
διεξάγουν κάνουν αίτηση. Οι Ολυμπιακή επιτροπή κρίνει αν τα στάδια
και οι εγκαταστάσεις είναι κατάλληλες και έτσι επιλέγεται ο τόπος στον
οποίο θα γίνουν οι Ολυμπιακοί αγώνες .
Στολισμός χώρου των Ολυμπιακών αγώνων χθες και σήμερα
Στην αρχαιότητα τα στάδια στολίζονταν με αγάλματα . Επίσης στο χώρο
των Ολυμπιακών αγώνων υπήρχαν πολλά ιερά, εργαστήρια και
πολυτελής κατοικίες. Μπροστά από την είσοδο του ναού του Δία έστεκε
επάνω σε μια τριγωνική πρισματική στήλη ύψους 9 μέτρων το μαρμάρινο
άγαλμα της Νίκης του Παιωνίου .Σήμερα , τα στάδια στολίζονται με
σύγχρονα έργα τέχνης και διακοσμητικά καθώς και με χρωματιστά φώτα
,σημαίες , λουλούδια και αφίσες .
Εγκαταστάσεις και στάδια χθες και σήμερα
Οι κυριότερες εγκαταστάσεις στο ιερό Άλσος της Άλτις (Ολυμπία),στους
χρόνους της Μακεδονικής Δυναστείας ήταν :
Το Πρυτανείο
Το Φιλιππείο
Ο Θεηκολέων
Το εργαστήριο του Φειδία
Ο ναός της Ήρας
Το Λεωνίδιο
Το ιερό του Πέλοπα
Ο βωμός του Δία
Το Μητρώο
Οι Θησαυροί
Οι ζάνες
Η κρύπτη
Το στάδιο
75

76. Η ποικίλη στοά
Ο ναός του Δία
Βουλευτήριο
Η νότια στοά
Το ιερό της Εστίας
Το σημερινό στάδιο έχει χωρητικότητα 45.000 θεατών και διαστάσεις
212,5Χ81,5 μέτρα και δεν υπάρχουν ναοί , αφού έχει χαθεί ο
θρησκευτικός χαρακτήρας των αγώνων.
76

77. Ερωτηματολόγιο με θέμα τους Ολυμπιακούς Αγώνες
1)Παρακολουθείτε Ολυμπιάδες στην τηλεόραση;
ΝΑΙ : 93% ΟΧΙ: 7%
2)Για ποιους λόγους παρακολουθείτε τους Ολυμπιακούς Αγώνες:
α) γιατί μου αρέσει να παρακολουθώ αθλητικές διοργανώσεις.55%
β) γιατί μου αρέσει να κάνω αθλήματα.25%
γ) γιατί μου αρέσει το πνεύμα των Ολυμπιακών Αγώνων.13%
δ) γιατί θα ήθελα κι εγώ να συμμετάσχω σ’ ένα τέτοιο γεγονός.7%
ε) Άλλο: _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 0%
3) Κάνετε κάποιο ιδιαίτερο Ολυμπιακό άθλημα; Αν ναι, ποιο;
ΝΑΙ :10% ΟΧΙ:90%
4) Κάνετε πρωταθλητισμό σε αυτό ο Άθλημα ;
ΝΑΙ:10% ΟΧΙ:90%
5) Θεωρείτε σημαντική την ενασχόληση με τον αθλητισμό ;
ΝΑΙ:80% ΟΧΙ:20%
6) Έχετε παρευρεθεί σε κάποια Ολυμπιάδα ;
ΝΑΙ:5% ΟΧΙ :95%
7) Ξέρετε ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες ξεκίνησαν ως θρησκευτικό γεγονός;
ΝΑΙ:45% ΟΧΙ:55%
77

78. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ,ΠΗΓΕΣ
Βικιπαίδια : www.wikipedia.org
Ίδρυμα μείζονος ελληνισμού : www.fhw.gr
Ελληνική Ολυμπιακή επιτροπή : http://www.hoc.gr
Βιβλία : οι Ολυμπιακοί αγώνες από το χθες στο σήμερα
Λεύκωμα Ολυμπιακών αγώνων
78