2. ფეხბურთის
პოპულარობის
გაზრდასთან ერთად ის
ყველაზე ყურებად და
მოთხოვნად სპორტად
იქცევა. ვინაიდან ის
მოითხოვს საკმაოდ დიდ
ფიზიკურ შრომასა და
ვარჯიშს, იწვევს ასევე
დიდ ინტერესს იმ მხრივ,
თუ რა პრობლემები
შეიძლება შეექმნათ
ფეხბურთელებს
ჯანმრთელობის მხრივ.
3. ამჟამად, დიდ ბრიტანეთში ფეხბურთის ასოციაციის მიერ მიმდინარეობს 2 წლიანი
კვლევა, რომელიც ახდენს ინგლისისა და უელსის ყველა პროფესიონალი
ფეხბურთელის მიერ მიღებულ ტრავმათა აუდიტს. კვლევის მიზანს წარმოადენს
ტრავმის პრევენციის სტრატეგიის განსაზღვრა.
4. ფეხბურთი, ესაა საკმაოდ სწრაფი და კონტაქტური სპორტი, რომელსაც თან ახლავს
ტრავმათა საკმაოდ მაღალი ინციდენტობა. რამდენიმე კვლევამ დაადგინა სიხშირე და
ტიპი იმ დაზიანებებისა, რასაც ყველაზე ხშირად ვხვდებით ფეხბურთის ელიტურ
მოთამაშეებში. ყველაზე გავრცელებული აღმოჩნდა მყესების დაზიანება, რაც ხშირ
შემთხვევაში გავლენას ახდენს კოჭისა და მუხლის სახსრებზე.
5.
6. ბრიტანული კვლევების მიხედვით, მუხლის ტრავმები და
განსაკუთრებით წინა გვერდითი იოგისა და მენისკის დაზიანება
შეადგენს ტრავმათა დაახლოებით 49%-ს. ასევე გასათვალისწინებელია
ისეთი ქირურგიული ოპერაციების შედეგები, როგორიცაა
მენისკექტომია, ვინაიდან როგორც ტრავმები, ასევე ოპერაციები
მენისკზე გვევლინება მუხლის ოსტეოართრიტის განვითარების რისკ-
ფაქტორად.
7. ოსტეოართრიტი ართრიტის საკმაოდ გავრცელებული ფორმაა. ის სახსრის
ნორმალური სტრუქტურების მექანიკური დარღვევების, კაფსულის პათოლოგიური
შეცვლისა და ხრტილის დაზიანების შედეგად ვითარდება. უმეტესად მსხვილ
სახსრებს უტევს და აზიანებს მუხლის, ბარძაყის სახსრებს, ხერხემალს.
ოსტეოართრიტის დროს პირველ ძირითად ცვლილებად ხრტილის დარბილება და
მის პრიალა ზედაპირზე ჩანაჭდევების წარმოქმნა მიიჩნევა. ართრიტის
პროგრესირების დროს ხრტილის ფენა, რომელიც ძვლების ზედაპირებს ფარავს,
თანდათან თხელდება, თითქმის მთლიანად ქრება და ძვლების ბოლოებს დაუცველს
ტოვებს.
8.
9. ოსტეოართრიტის განვითარება
მოხუცებში ძირითადად
ჩვეულებრივი მოვლენაა, თუმცა
ჩვენს შემთხვევაში ამ პროცესის
გაახალგაზრდავებასთან გვაქვს
საქმე. ამიტომ საინტერესოა ის
ასპექტი, თუ რა გავლენას ახდენს
მსგავსი დაზიანება მოქმედ
მოთამაშეებში. ის მნიშვნელოვნად
მოქმედებს ცხოვრების ხარისხზე,
ვინაიდან არის ტკივილისა და
უმოძრაობის მთავარი მიზეზი, ასევე
ნეგატიური ზემოქმედება აქვს
ფსიქოლოგიურ ასპექტში და გარდა
პროფესიულისა, სხვა ტიპის
აქტივობების განხორციელებასაც
ხელს უშლის.
10. საინტერესოა ის ფაქტი, რომ
სხვა ტიპის სპორტსმენებთან
შედარებით, ფეხბურთელებში
მნიშვნელოვნად მაღალია
მუხლის დაზიანების რისკი,
თანაც წარსულში გადატანილი
ტრავმები, როგორც წესი,
თვეში ერთხელ მაინც იწვევს
ტკივილს მოთამაშეებში. ასევე
აღსანიშნავია ის ფაქტი, რომ
მუხლის მყესები ყველა სხვა
მყესთან შედარებით მეტი
სიხშირით ზიანდება და
მთელი დარჩენილი ცხოვრების
განმავლობაში საჭიროებს
მკურნალობას.
11.
12. მყესის დაზიანების შემდეგ
პირველივე ქმედებისთანავე
იწყება ტკივილი. მთავარი
სიმპტომები, რის გამოც
მოთამაშეები ექიმს
მიმართავენ, ესაა ტკივილი
და დისკომფორტი. იმ
ფეხბურთელთა მესამედს,
რომლების უჩივიან
ტკივილს მუხლის სახსარში,
მოგვიანებით აღმოაჩნდებათ
ხოლმე ოსტეოართრიტი.
ართრიტი, რომელსაც თან
სდევს ტკივილი, შესაძლოა
მომავლში ინვალიდობის
მიზეზიც კი გახდეს.
13. Carles Puyol-ს 2014 წელს კარიერის
დასრულება სწორედ მუხლის ტრავმის გამო
მოუწია
14. Neymar - 2014 წელს 26 წლის ბრაზილიელმა ფეხბურთელმა მსოფლიო ჩემპიონატის
დროს ხერხემლის მალა დაიზიანა. მას დაახლოებით 8 კვირა დაჭირდა, რომ
გამოჯანმრთელება დაწყებულიყო.
15. Petr Cech - 2006 წლის
ოქტომბერში 24 წლის ჩეხმა
მეკარემ თავის ქალის
მოტეხილობა მიიღო, რაც მას
შესაძლოა სიცოცხლის ფასად
დაჯდომოდა. ოპერაციისას ქალას
ძვლები მეტალის ფირფიტებით
ჩაანაცვლეს. ვარჯიშის
გაგრძელება მან მხოლოდ 6 თვის
შემდეგ შეძლო, რის შემდეგაც
სათამაშოდ მხოლოდ
სპეციალური დამცავი ქუდით
გადის. ამავდროულად მას
დღემდე მუდმივი თავის
ტკივილები აწუხებს.
16. Ronaldo - 1998 წლის მსოფლიო ჩემპიონატზე მას ორივე მუხლი დაზიანებული
ქონდა, რის გამოც მთელი 12 თვით გამოეთიშა თამაშს, მიზეზად ამ დაზიანებებს
დაემატა მისივე უყურადღებობა. მან ტრავმას ყურადღება არ მიაქცია და 1999 წელს
მხოლოდ 20 წუთი შეძლო სტადიონზე გაჩერება, რადგან მუხლის იოგი მთლიანად
გაუწყდა. შემდგომში მას დაჭირდა ოპერაცია, ჩვეულ ფორმას კი მხოლოდ 2002
წლისათვის დაუბრუნდა.
17.
18.
19. Marc- Vivien Foe- მანჩესტერ სიტის 28 წლის ფეხბურთელი 2003 წელს, მატჩის 72-ე
წუთზე დაეცა სტადიონზე და გარდაიცვალა გულის შეტევით.
20. Abdelhak nouri - 2017 წლის 8 ივლისს ამხანაგური მატჩის დროს მან გონება დაკარგა.
კოლაფსის მიზეზად დატვირთვის სტენოკარდია დაასახელეს. რა თქმა უნდა, ფეხბურთელი
სასწრაფოდ გადაიყვანეს კლინიკაში, სადაც დიაგნოსტიკის შედეგად დადგინდა, რომ
კოლაფსის გამო თავის ტვინი ჟანგბადის ნაკლებობაში დარჩა, რის შედეგადაც მისი საკმაოდ
დიდი ნაწილი დაზიანდა, ფეხბურთელი კომაში ჩავარდა და ამ ამდგომარეობის დაძლევის
შემდეგაც კი არანაირი იმედი არაა იმისა, რომ ტვინი ნორმალურ ფუნქციონირებას შეძლებს.
ნოურის კოლაფსის მიზეზად გულის პრობლემები დაასახელეს, რაც თავის მხრივ, ზედმეტად
დიდი ფიზიკური დატვირთვის გამო იყო განვითარებული.
21. Bena tshadi - 1998 წლის ოქტომბერში, კონგოს რესპუბლიკაში ერთ-ერთი
საფეხბურთო მატჩის დროს მეხის დაცემას ერთი გუნდის თერთმეტივე, 20დან 35
წლამდე ასაკის მოთამაშე შეეწირა. საინტერესოა ის ფაქტი, რომ მოწინააღმდეგე
გუნდის არც-ერთი მოთამაშე არ დაზიანებულა.
22. ცნობილია, რომ ფეხბურთელებში
აღინიშნება გულის კუნთის
სტრუქტურული ცვლილებელი, რაც
იწვევს გულისცემის რიტმის
ცვლილებებს. დადგენილია, რომ
ფეხბურთელებში 5ჯერ მეტი
სიხშირით აღინიშნება არითმიები,
წინაგულთა ფიბრილაცია. რაც
შეეხება, სტრუქტურულ
ცვლილებებს, მხოლოდ 2018 წელს
დადგინდა კვლევებით, რომ უკვე
ერთი სეზონის თამაშის შემდეგაც კი
შეინიშნება აორტის რკალის
გაფართოება.
23. სპორტსმენებში ზოგჯერ ადგილი აქვს უეცარ გარდაცვალებას რიმელიც თითქმის ყოველთვის
გამოწვეულია გულის დაავადებით. აღნიშნული დაავადებები არის უმეტესოდ თანდატოლილი
კარდიოვასკულური ტიპის და მიმდინარეობს უსიმფტომოდ. ერთადერთი სიმფტომი რაზეც
შეიძლება ეჭვი მივიტანოთ არის ფიზიკური დატვირთვისას გულის წასვლა, თუმცა
აღნიშნული არც ისე ხშირად ვლინდება. სპორტსმენების დიდ ნაწილს მუდმივად უტარდებათ
ელექტრო და ექოკარდიოგრაფიული კვლევები, თუმცა ეს უკანასკნელნი დაავადების
აღმოჩენის გარანტიას არ იძლევიან. აღნიშნული დაავადებები არც ისე ხშირია და
სტატისტიკურად ყოველ წელს 200000 დან 1 სპორტსმენი იღუპება.
24. რაც შეეხება დიაგნოსტიკას,
მოტეხილობის ხასიათსა და
სახეობას
რენტგენოგრაფიული
. კვლევით ადგენენ
სახსარშიგა მოტეხილობის
დროს ამომწურავი
ინფორმაციის მისაღებად და
ოპერაციის ტაქტიკის
განსაზღვრის მიზნით
მიმართავენ კომპიუტეროლ
. ტომოგრაფიას
25. ტრავმების დროს წარმოქმნილი ტკივილი და შეშუპება წარმოადგენს მცირე სისხლძარღვების
დაზიანების და ქსოვილების ჰიპოქსიის შედეგს. ამ დროს დაზიანებულ ქსოვილებში ირღვევა
სისხლის მიმოქცევა და მათი კვება და შესაბამისად შეფერხებულია რეგენერაციის
(შეხორცების) პროცესიც. მალამოების და გელების გამოყენება ხდება ტკივილის
შესამცირებლად, ქსოვილების გაღიზიანების შესამცირებლად და ანთების მოსახსნელად,
რეზორბციის დასაჩქარებლად, შეშუპების და ჰემატომების შესამცირებლად, სისხლის
მიმოქცევის გასაუმჯობესებლად, ქსოვილების რეგენერაციის სტიმულაციისათვის.
პრაქტიკულად ყველა სპორტულ მალამოს აქვს გამაყუჩებელი და ანთების საწინააღმდეგო
თვისება. სპორტული გელები იყოფა გამახურებელ და გამაგრილებელ მალამოებად.
26. გამახურებელი გელები, მათში შემავალი ნივთიერებების ხარჯზე (მაგ. ფუტკრის და გველის
შხამი, რომლებიც ზრდიან კაპილარების შეღწევადობას; წიწაკის ექსტრაქტი; უფრო მსუბუქი
გამახურებელი ეფექტი აქვს გელს, რომელიც შეიცავს მეთილსალიცილატს) ლოკალურად
ზრდიან სისხლის დაგროვებას (ჰიპერემია) ქსოვილებში და ამის შედეგად ამაღლებენ სითბურ
ცვლას. უშუალოდ ტრავმის მიღების შემდეგ გამახურებელი გელების გამოყენება არ შეიძლება,
რადგან ქსოვილის დაზიანებისას საჭიროა მათი გაგრილება და არა გახურება.
გამახურებელი გელები გამოიყენება რეაბილიტაციის პერიოდში, მწვავე ტრავმის მიღების
შემდეგ რამდენიმე დღეში, ასევე იოგების, მყესების და სახსრების ქრონიკული დაავადებების
დროს.
27. გულის შეკუმკუმშვათა რითმის დარღვევის ნორმალიზაცია შესაძლებელია მოახდინონ
სხვადასხვა ქიმიური კლასის და სხვადასხვა ნივთიერებებმა. ასე მაგალითად, ემოციურ
დაძაბულობასთან დაკავშირებული არითმიების დროს იმ პირებში, რომლებსაც გულის
სერიოზული დაავადებები არა აქვთ, ანტიარითმიული ეფექტი შეიძლება გამოიწვიონ
დამამშვიდებელმა (სედატიურმა, ტრანკვილიზატორულმა) პრეპარატებმა. ანტიარითმიული
აქტივობა ამა თუ იმ ხარისხით გააჩნია მრავალ ნეიროტროპულ საშუალებას
(ქოლინობლოკატორებს და ქოლინომიმეტიკებს, ადრენობლოკატორებს და
ადრენომიმეტიკებს, ადგილობრივ საანესთეზიო საშუალებებს, ეპილეფსიის საწინააღმდეგო
აქტივობის ზოგიერთ ანტიკონვულსანტს), კალიუმის მარილების შემცველ პრეპარატებს,
კალციუმის იონების ანტაგონისტებს და სხვა. ამასთან ერთად, არსებობს მრავალი
სამკურნალო საშუალებება, რომელთა ძირითადი ფარმაკოლოგიური თვისებაა არითმიების
სხვადასხვა სახეობის დროს გულის რითმის ნორმალიზაცია. ეს ნივთიერებები, ბეტა-
ადრენობლოკატორებთან, კალციუმის იონთა ანტაგონისტებთან, ზოგიერთ ადგილობრივ
საანესთეზიო და სხვა საშუალებებთან ერთად, მკვეთრად გამოხატულ ანტიარითმიულ
აქტივობის გამო, ერთიანდებიან ანტიარითმიული პრეპარატების ჯგუფში.
28. გამოყენებული ლიტერატურა:
Long term health impact of playing professional football in the United Kingdom-Andy P
Turner,
Julie H Barlow,
Christian Heathcote-Elliott
White J. Striker with new goals. The Guardian. 22 March 1997.
Google Scholar
Ward G. I may never walk again. News of The World. 11 January 1998.
Google Scholar
Muldoon MF, Barger, SD, Flory JD, et al. What are quality of life measurements
measuring? BMJ1998;316:542–5.
Abstract/FREE Full TextGoogle Scholar
