1. ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΟ «ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ»

2. Στο κελί της
Κοιμήσεως της Θεοτόκου
• Στη Σκήτη του Πρωτάτου, που
βρίσκεται στις Καρυές του Αγ. Όρους,
σε ένα κελί αφιερωμένο στην Κοίμηση
της Θεοτόκου, το 980 μ.Χ., κατοικούσε
ένας ενάρετος Ιερομόναχος γέροντας
με τον υποτακτικό του.

3. Πρόταση φιλοξενίας
• Το βράδυ ενός Σαββάτου ο Γέροντας πήγε σε
αγρυπνία στη μονή και άφησε τον
υποτακτικό να διαβάζει την ακολουθία.
• Κάποια στιγμή, το βράδυ, χτύπησε κάποιος
την πόρτα του κελιού. Όταν ο υποτακτικός
άνοιξε, είδε κάποιον άγνωστο μοναχό, ο
οποίος τον παρακάλεσε να τον φιλοξενήσει.

4. «Άξιον εστίν ως αληθώς…»
• Ο άγνωστος μοναχός έμεινε εκείνη τη βραδιά στο
κελί και το πρωί κατά την ώρα του Όρθρου
σηκώθηκαν και έψαλλαν και οι δύο την ακολουθία.
Όταν έφτασε η ώρα να ψάλλουν τον ύμνο του
Κοσμά Μαϊουμά «Την Τιμιωτέραν των
Χερουβείμ…», ο άγνωστος μοναχός στάθηκε
μπροστά στην εικόνα της Θεοτόκου και με περισσή
ευλάβεια και φόβο άρχισε να ψάλλει ως εξής: «Άξιον
εστίν ως αληθώς, μακαρίζειν σε την Θεοτόκον, την
αειμακάριστον, και παναμώμητον, και μητέρα του
Θεού ημών». Και μετά επισύναψε τον ύμνο του
Κοσμά Μαϊουμά.

5. Ο ύμνος με την προσθήκη
• Άξιον εστίν ως αληθώς
μακαρίζειν σε την Θεοτόκον,
την αειμακάριστον και παναμώμητον
και μητέρα του Θεού ημών.
Την τιμιωτέραν των Χερουβείμ
και ενδοξοτέραν ασυγκρίτως των Σεραφείμ
την αδιαφθόρως Θεόν Λόγον τεκούσαν,
την όντως Θεοτόκον,
Σε μεγαλύνομεν.

6. Παράκληση για συγγραφή
• Ο υποτακτικός ενθουσιάστηκε
ακούγοντας τον άγνωστο μοναχό να
ψάλει με την ουράνια φωνή του το νέο
ύμνο και ζήτησε από κείνον να του τον
γράψει.

7. Συγγραφή του ύμνου
• Ο μοναχός, τότε, ζήτησε
μια πλάκα, στην οποία
έγραψε με το δάχτυλό
του τα λόγια του ύμνου.
Όταν ο υποτακτικός
παρέλαβε την πλάκα, ο
μοναχός εξαφανίστηκε.
Ο νέος, που έγραψε τον
ύμνο και εξαφανίστηκε,
κατά την παράδοση
ήταν ο Αρχάγγελος
Γαβριήλ.

8. Διήγηση στο γέροντα
• Όταν γύρισε ο γέροντας από την
αγρυπνία, ο υποτακτικός αφού του
διηγήθηκε όσα είχαν συμβεί, του έδειξε
τη πλάκα και του έψαλλε τον ύμνο. Ο
Γέροντας ακούγοντας και βλέποντας
όλα αυτά, έμεινε εκστατικός απέναντι
στο θαύμα αυτό.

9. Αποστολή της πλάκας στην Πόλη
• Πήραν και οι δύο την πλάκα και πήγαν στο
Πρωτάτο. Την έδειξαν στον Πρώτο αλλά και
στους Γέροντες της Κοινής Σύναξης και τους
διηγήθηκαν το γεγονός. Εκείνοι δόξασαν το
Θεό και ευχαρίστησαν την Παναγία για το
Θαύμα. Στη συνέχεια έστειλαν την πλάκα
στην Κωνσταντινούπολη, στον Πατριάρχη
και τον Αυτοκράτορα, αφού τους έγραψαν
και επιστολές εξιστορώντας τα γεγονότα.

10. Συγγραφή του γεγονότος
• Την ιστορία της εικόνας έγραψε το 1548
ο Πρώτος του Άγιου Όρους
ιερομόναχος Σεραφείμ, ο οποίος
υπήρξε γέροντας του άγιου Διονυσίου
του εν Ολύμπω και συνδεόταν με
στενή φιλία με τον όσιο Θεόφιλο το
Μυροβλύτη. Δημοσιεύτηκε για πρώτη
φορά στο Νέο Μαρτυρολόγιο του αγίου
Νικόδημου του Αγιορείτη απ’ όπου
αναδημοσιεύτηκε πολλές φορές.

11. Η ονομασία «ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ»
• Από τότε ο ύμνος διαδόθηκε σε όλη την Οικουμένη
και ψάλλεται στην Παναγία.
• Η εικόνα πήρε την ονομασία του ύμνου «Άξιον
Εστίν», επειδή μπροστά σε αυτή ψάλθηκε για πρώτη
φορά από τον Άγγελο ο ύμνος και με κοινή
απόφαση των Πατέρων μεταφέρθηκε στο Ιερό Βήμα
του Πρωτάτου, όπου βρίσκεται μέχρι σήμερα.
• Το κελί πήρε και κείνο την επωνυμία «Άξιον Εστί»
ενώ ο λάκκος (η τοποθεσία) που βρίσκεται το κελί
ονομάζεται από όλους μέχρι σήμερα «Άδειν»
(δηλαδή, ψάλλειν), επειδή εκεί για πρώτη φορά
ψάλθηκε ο αγγελικός αυτός ύμνος.

12. Χρόνος κατασκευής
Τεχνοτροπία εικόνας
• Η εικόνα κατασκευάσθηκε στους
χρόνους της εικονομαχίας. Η
τεχνοτροπία της είναι αυστηρά
βυζαντινή και η όψη της επιβλητική, με
γλυκιά σοβαρότητα, γνώρισμα
πολλών παλαιών εικόνων.

13. Αργυροχρυσωμένο κάλυμμα
• Το 1836 το μεγαλύτερο μέρος της
εικόνας σκεπάσθηκε με λιθοστόλιστο
αργυροχρυσωμένο κάλυμμα,
θαυμαστής Αγιορείτικης τέχνης.

14. «Εφέστιος προστάτης»
• Θεωρείται εικόνα όλων των
Αγιορείτικων Μονών και έχει στο
πλαίσιό της τις σφραγίδες και των 20
Μονών.
• Γιορτάζει με μεγάλη θρησκευτική
λαμπρότητα τη Δευτέρα του Πάσχα και
στις 11 Ιουνίου σε ανάμνηση του
θαύματος.

15. Πρώτη έξοδος
• Το 1966, το πολεμικό πλοίο
«Πολεμιστής», κατέπλευσε στον
Πειραιά, μεταφέροντας την εικόνα από
το Άγιο Όρος για πρώτη φορά στην
Αθήνα, κατά τη διάρκεια των
εορταστικών εκδηλώσεων της
χιλιετηρίδας του Αγίου Όρους, μαζί με
τεμάχιο του Τιμίου ξύλου και
τοποθετήθηκε στη Μητρόπολη
Αθηνών, όπου έμεινε για λίγες ημέρες.

16. 2η, 3η, 4η έξοδοι
• Ακολούθησε η δεύτερη έξοδος το 1985
στη Θεσσαλονίκη, η τρίτη το 1987
στην Αθήνα και η τέταρτη το 1999 πάλι
στην Αθήνα μετά από τον ισχυρό
σεισμό.

17. 5η έξοδος
• Η πέμπτη έξοδος, στις 13 Οκτωβρίου 2012,
αποφασίστηκε μετά από αίτημα του
Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Άνθιμου, στα
πλαίσια των εορταστικών εκδηλώσεων για
τη συμπλήρωση 100 χρόνων από την
απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τον
τουρκικό ζυγό, ενισχύοντας ταυτόχρονα και
το δοκιμαζόμενο λαό.

18. Η παρουσίαση έγινε με
αφορμή την 5η έξοδο
της εικόνας από το
Άγιο Όρος.
Μακάρι ο ερχομός
της να παρηγορήσει,
να γλυκάνει, να
ενισχύσει…
Αβραάμ Μαρία
17 Οκτωβρίου 2012