ประวัติวรรณคดี สมัยรัตนโกสินทร์

1. ประวัต ิว รรณคดีส มัย
รัต นโกสิน ทร์
และ
ปัจ จัย แวดล้อ มที่ท ำำ ให้
เกิด วรรณคดี

2. ภำพรวมของวรรณคดี
รัต นโกสิน ทร์ ยุค ฟื้น ฟู
ยุค รัช กำลที่ 1 รวบรวมวรรณคดีท ี่
พลัด พรำยจำกกำรเสีย กรุง ครั้ง ที่
2 ยุค
ทอง
ยุค รัช กำลที่ 2 ศิล ปวัฒ นธรรม
เจริญ สูง สุด วรรณคดีส ำำ คัญ เกิด
ขึ้น หลำยเล่ม

3. ยุค หัว เลี้ย วหัว ต่อ
ยุค รัช กำลที่ 5 เป็น ยุค หัว
เลี้ย วหัว ต่อ ระหว่ำ งวรรณคดีโ บรำณ
กับ ปัจ จุบ ัน เรื่อ งสั้น นวนิย ำย ซึ่ง
เป็น รูป แบบของตะวัน ตกเกิด ขึ้น เป็น
ครั้ง แรก ยุค
รัช กำลที่ 6 ร้อ ยแก้ว เบ่ง บำนสูง สุด
โดยเฉพำะบทควำมผ่ำ นสื่อ มวลชน
และบทควำมปลุก ใจให้ร ัก ชำติ

4. ยุค ปัจ จุบ ัน
ตั้ง แต่ พ.ศ. 2469 ถึง
ปัจ จุบ ัน
ร้อ ยแก้ว เป็น ที่
นิย มสูง สุด
ร้อ ยกรอง
ไม่เ ป็น ที่น ิย มมำกนัก
วรรณกรรมร้อ ยแก้ว

5. ประวัต ิว รรณคดีส มัย
รัช กำลที่ 1
(พ.ศ.2324-2352)
เป็น ช่ว งแห่ง กำร “สร้ำ งบ้ำ นแปง
เมือ ง ” วำงรำกฐำน กำรปกครอง
จัด ระเบีย บศำสนำ ฟื้น ฟูศ ิล ป
วัฒ นธรรม วรรณคดีแ บ่ง เป็น 3
ประเภท วรรณคดีท ี่
เกี่ย วข้อ งกับ ศำสนำ
วรรณคดีท ี่เ กี่ย วข้อ งกับ กำรเมือ ง

6. วรรณคดีแ ละ
กวีส ำำ คัญ
รัช กำลที่ 1
รำมเกีย รติ์ อุณ รุท ดำหลัง
อิเ หนำ นิท ำน
อิห ร่ำ นรำชธรรม กลอนรบพม่ำ ที่
ท่ำ ดิน แดง
เจ้ำ พระยำพระคลัง (หน)
รำชำธิร ำช สำมก๊ก กำกีค ำำ
กลอนลิล ต พยุห ยำตรำเพชรพวง
ิ
มหำเวสสัน ดรชำดก(กุม ำร/มัท รี)

7. พระยำธรรมปรีช ำ
ไตรภูม ิโ ลก
วิน ิจ ฉัย
กรมพระรำชวัง บวรมหำสุร
สิง หนำท เพลง
ยำวนิร ำศเสด็จ ไปตีเ มือ ง
พม่ำ กรม
พระรำชวัง บวรสถำนพิม ุข
ไซ่ฮ ั่น (แปล)

8. ประวัต ิว รรณคดี
สมัย รัช กำลที่ 2
(พ.ศ.2352-2367)
บ้ำ นเมือ งสงบสุข ร่ม เย็น เป็น
ยุค ทองของวรรณคดี มีท ั้ง
โคลง กำพย์ กลอน ร่ำ ย ลิล ิต มี
วรรณคดีไ พเรำะเกิด ขึ้น หลำย
เรื่อ ง กลอนยัง เป็น ทีน ิย มสูง สุด
่
วรรณคดีม ีท ั้ง วรรณคดี
ศำสนำ ยอพระเกีย รติแ ละ

9. วรรณคดีแ ละ
กวีส ำำ คัญ
รัช กำลที่ 2
ขุน ช้ำ งขุน แผน อิเ หนำ
รำมเกีย รติ์ ไชยเชษฐ์ ไกรทอง
มณีพ ิช ย สัง ข์ท อง คำวี กำพย์เ ห่
ั
ชมเครื่อ งคำวหวำน สุน ทรภู่
พระอภัย
มณี โคบุต ร ลัก ษณวงศ์ สิง ห
ไตรภพ กำพย์พ ระไชยสุร ิย ำ
นิร ำศเมือ งแกลง นิร ำศวัด เจ้ำ ฟ้ำ

10. พระยำตรัง
โคลง
นิร ำศตำมเสด็จ
ลำำ นำ้ำ น้อ ย นำย
นริน ทรธิเ บศร์
โคลงนิร ำศ
นริน ทร์

11. ประวรรณคดีส มัย
รัช กำลที่ 3
(พ.ศ.2367-2394)
เป็น แผ่น ดิน ที่ส งบสุข มั่น คง
มั่ง คั่ง พระมหำกษัต ริย ์ท รง
เชี่ย วชำญกำรกวี ทรง
สนพระทัย ในกำรปฏิส ัง ขรณ์
วัด วำอำรำม โปรดเกล้ำ ฯให้
จำรึก ศิล ปวิท ยำกำรไว้ท ี่ว ัด
เพือ เป็น แหล่ง ควำมรู้ข อง
่

12. วรรณคดีแ ละกวี
สำำ คัญ
รัช กำลที่ 3
โคลงปรำบดำภิเ ษก สัง ข์ศ ล ป์ ิ
ชัย สมเด็จ พระมหำ
สมณเจ้ำ กรมพระปรมำนุช ิต
ชิโ นรส ลิล ต ตะเลงพ่ำ ย พระ
ิ
ปฐมสมโพธิก ถำ สมุท ร
โฆษคำำ ฉัน ท์ กฤษณำสอนน้อ ง
คำำ ฉัน ท์ส มเด็จ พระเจ้ำ บรมวงศ์

13. พระเจ้ำ บรมวงศ์เ ธอ กรมหลวง
วงศำธิร ำชสนิท โคลง
จิน ดำมณี
พระมหำมนตรี(ทรัพ ย์)
ระเด่น รัน ได
คุณ สุว รรณ
อุณ รุ
ธร้อ ยเรื่อ ง พระมะเหลเถไถ
พระเทพโมลี (ผึ้ง )
แบบเรีย นปฐมมำลำ
นำยมี

14. ประวัต ิว รรณคดีส มัย
รัช กำลที่ 4 (พ.ศ.2394-
2411)
เป็น ยุค ปฏิร ูป พัฒ นำประเทศให้
ทัด เทีย มนำนำประเทศ ทรง
วำงรำกฐำนพัฒ นำกำรศึก ษำ
พระบรมวงศำนุว งศ์
เรีย นภำษำอัง กฤษ
ยกเลิก ขนบธรรมเนีย มประเพณี
ล้ำ สมัย ร้อ ยแก้ว เป็น ที่
นิย มมำกขึ้น ตัง โรงพิม พ์
้

15. วรรณคดีแ ละ
กวีส ำำ คัญ
รัช กำลที่ 4
ประกำศพระบรมรำชำธิบ ำย
รำมเกีย รติ์(บำงตอน) หม่อ ม
เจ้ำ อิศ ริญ ำณ ภำษิต
อิศ ริญ ำณ
หม่อ มรำโชทัย
นิร ำศลอนดอน หลวงจัก ร
ปำณี(มหำฤกษ์)
นิร ำศพระปฐม นิร ำศกรุง เก่ำ นิร ำศ

16. ประวัต ิว รรณคดีส มัย
รัช กำลที่ 5
(พ.ศ.2411-2453)
เป็น ยุค หัว เลีย วหัว ต่อ ระหว่ำ ง
้
วรรณคดีโ บรำณกับ ปัจ จุบ ัน นำำ กำร
เขีย นเรื่อ งสั้น และนวนิย ำยมำใช้
นิย มร้อ ยแก้ว มำกกว่ำ ร้อ ย
กรอง มีก ำรออก
นสพ. และ นิต ยสำรถึง 52 ฉบับ
จัด ตั้ง หอสมุด และโบรำณคดี

17. วรรณคดีแ ละ
กวีส ำำ คัญ
รัช กำลที่ 5
พระรำชพิธ ีส ิบ สองเดือ น ไกล
บ้ำ น ลิล ต นิท รำชำคริต
ิ บท
ละครเรื่อ งเงำะป่ำ
พระยำศรีส น ทรโวหำร (น้อ ย
ุ
อำจำรยำงกูร ) แบบเรีย น
ภำษำไทย พรรณพฤกษำและสัต
วำภิธ ำน คำำ นมัส กำรคุณ ำนุ
คุณ พระเจ้ำ

18. พระบรมวงศ์เ ธอ กรมหลวงพิช ิต
ปรีช ำกร ลิล ิต
สรรเสริญ พระบำรมี สนุก นิ์น ึก
สมเด็จ พระเจ้ำ บรมวงศ์เ ธอ
เจ้ำ ฟ้ำ กรมพระยำนริศ รำนุว ัต ิว งศ์
สำส์น สมเด็จ
กำพย์เ ห่เ รือ
สมเด็จ พระเจ้ำ บรมวงศ์
เธอ กรมพระยำดำำ รงรำชำนุภ ำพ
พงศำวดำรไทยรบพม่ำ
เทีย นวรรณ

19. ประวัต ิว รรณคดีส มัย
รัช กำลที่ 6
(พ.ศ.2453-2468)
กำรศึก ษำเจริญ มำก
ประกำศใช้พ ระรำช
บัญ ญัต ิป ระถมศึก ษำ
วรรณคดีไ ด้ร ูป แบบมำจำก
ตะวัน ตก ร้อ ยแก้ว
เจริญ รุ่ง เรือ งมำก
จัด ตั้ง วรรณคดีส โมสร
วรรณคดีก ำรละคร

20. วรรณคดีแ ละกวี
สำำ คัญ
รัช กำลที่ 6
มัท นะพำธำ พระนลคำำ หลวง
ลิล ิต นำรำยณ์ส ิบ ปำง
หัว ใจนัก รบ
สมเด็จ พระเจ้ำ บรมวงศ์
เธอ กรมพระยำดำำ รงรำชำนุภ ำพ
นิท ำนโบรำณคดี เสด็จ ประพำส
ต้น พระรำชวรวงศ์
เธอ กรมหมื่น พิท ยำลงกรณ์

21. เจ้ำ พระยำธรรมศัก ดิ์ม นตรี
โคลงกลอนของครูเ ทพ
พระยำศรี
สุน ทรโวหำร (ผัน สำลัก ษณ์)
อิล รำชคำำ ฉัน ท์
พระยำอนุม ำนรำชธน
(เสฐีย รโกเศศ) และ
พระสำรประเสริฐ (นำคะประทีป )
กำมนิต หิโ ตประเทศ
พระยำสุ

22. วรรณคดีย อดเยี่ย ม ใน
สมัย รัช กำลที่ 6
ลิล ิต - ลิล ต พระลอ
ิ
ฉัน ท์ - สมุท รโฆษคำำ
ฉัน ท์ ร่ำ ยยำว -
มหำเวสสัน ดรชำดก
กลอนสุภ ำพ - เสภำเรื่อ งขุน
ช้ำ งขุน แผน บทละครรำำ -
เรื่อ งอิเ หนำ (ร.2) บท
ละครพูด - หัว ใจนัก รบ (ร.6)
ควำมเรีย งนิท ำน - สำม

23. ประวัต ิว รรณคดีส มัย หลัง
รัช กำลที่ 6 (พ.ศ.2469 –
ปัจ จุบ ัน )
ควำมเจริญ ทำงกำรศึก ษำได้ส ร้ำ ง
นัก อ่ำ น นัก เขีย น มำก นัก เขีย น
กลำยเป็น อำชีพ
มีก ำรจัด กำรประกวดกำรแต่ง
หนัง สือ มำกขึ้น เกิด กำร
ประกวดวรรณกรรมสร้ำ งสรรค์แ ห่ง
อำเซีย น (ซีไ รท์ S.E.A.Write )

24. วรรณคดีแ ละกวี
สำำ คัญ
ม.ร.ว.คึก ฤทธิ์ ปรำโมช
สี่แ ผ่น ดิน ไผ่แ ดง
นำยก้ำ น
พึง บุญ ณ อยุธ ยำ (ไม้เ มือ งเดิม )
่
แผลเก่ำ ขุน ศึก
นำยกุห ลำบ สำย
ประดิษ ฐ์ (ศรีบ ูร พำ) ข้ำ งหลัง
ภำพ ม.ล.บุป ผำ นิม มำนเหมิน ทร์
(ดอกไม้ส ด) ผู้ด ี กรรม

25. มำลัย ชูพ ิน ิจ (แม่อ นงค์ เรีย ม
เอง น้อ ย อิน ทนนท์) ล่อ งไพร
ทุ่ง มหำรำช
กฤษณำ อโศกสิน (สุก ัญ ญำ ชล
ศึก ษ์) เรือ มนุษ ย์ ฝัน
กลำงฤดูฝ น นำ้ำ เซำะทรำย
เนำวรัต น์ พงษ์ไ พบูล ย์
เพีย งควำม
เคลือ นไหว
่