1. การประมาณความต้ องการบุคลากรซอฟต์ แวร์
ในสาขาต่ าง ๆ
Revision History
Version Date Description Author
Version 1.0 July 4, 2008 นําเสนอสกอเพือการระดมสมองเบืองต้ น
่ ้ Manoo
การผลิตบัณฑิตสาขาซอฟต์ แวร์ ในประเทศไทย
จากรายงานของ สกอ ปี 2550 มหาวิทยาลัยภาครัฐ รวมมหาวิทยาลัยราชภัฎ และมหาวิทยาลัยเทค
โนราชมงคล ได้รับนักศึกษาในสาขาต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับซอฟต์แวร์ ระดับปริ ญญาตรี รวมประมาณ 10,505 คน
่
สําหรับมหาวิทยาลัยภาคเอกชนนั้น จํานวนรับเข้ายังไม่สรุ ปแน่ชด แต่ประมาณว่าอยูในระดับ 8,000 คน
ั
นอกจากนี้ ยังมีนกศึกษาระดับอาชีวอีกประมาณ 5,000 คน
ั
ตารางที่ 1: จํานวนนักศึกษาใหม่ ในมหาวิทยาลั ยของรัฐ
สาขา ซอฟต์ แวร์ source: สกอ
ปี 2549 ปี 2550
สาขา ป. ตรี ป. โท ป. เอก ป. ตรี ป. โท ป. เอก
มหาวิทยาลัยของรัฐ 4,125 414 37 5,282 537 34
มหาวิทยาลัย ราชภัฎ 5,545 31 4,962 2
ม. เทคโนราชมงคล 835 1,341
รวม 10,505 445 37 11,585 539 34
NECTEC/SIPA ได้สรุ ปไว้ในรายงาน “สรุ ปผลสํารวจตลาดเทคโนโลยีสารสนเทศและการ
สื่ อสารของประเทศไทยปี 2550” ว่า ประเทศไทยมีบุคลากรด้านซอฟต์แวร์ระดับต่าง ๆ ประมาณ 41,620 คน
และตลาดซอฟต์แวร์ไทยมีมูลค่าประมาณ 57,178 ล้านบาท และคาดว่าจะมีอตราการเติบโตประมาณ ร้อยละ
ั
่
17.6 ในปี 2551 ทําให้มูลค่าตลาดซอฟต์แวร์ไทยในปี 2551 อยูที่ประมาณ 67,262 ล้านบาท
จากข้อมูลที่กล่าวข้างต้นทั้งหมด เราสามารถมองภาพรวมของการเพิ่มจํานวนบุคลากร
ซอฟต์แวร์ สําหรับปี 2550 โดยมีขอสมมุติฐานดังนี้
้
• ประมาณร้อยละ 70 ของบัณฑิตที่เรี ยนจบแต่ละปี จะเข้าทํางานในอุตสาหกรรม
• ร้อยละ 33 ของบัณฑิตที่จบสาขาซอฟต์แวร์แต่ละปี จะได้ทางานในฐานะเป็ นผูพฒนา
ํ ้ ั
ซอฟต์แวร์ ส่ วนที่เหลือจะเข้าทํางานในฐานะผูใช้ซอฟต์แวร์
้
1

2. • ประมาณร้อยละ 7 ของจํานวนคนทํางานในอุตสาหกรรมจะ Exit จากการมีอาชีพทาง
ซอฟต์แวร์ โดยการเปลี่ยนอาชีพ และเกษียณอายุ
Size of the software related workforce
(Empirical)
11,600
(7‐8% increase annually)
Graduates
ม รัฐ 41,000
8,120
8,000e 6,000 Develo Exit
pers 7%
Graduates 5,600 70% into
the
ม เอกชน market
5,000e Users
Graduates 3,500 12,700
อาชีว
ภาพที่แสดงข้างต้น ชี้ให้เห็นว่า ภาคการศึกษาทั้งระบบของไทยในขณะนี้ สามารถผลิตบัณฑิตที่เกี่ยวข้องกับ
ซอฟต์แวร์สาขา และระดับต่าง ๆ ประมาณ 24,600 คน แต่เข้าทํางานในอุตสาหกรรมประมาณ 17,220 คน
จํานวน 12,700 คนเข้าทํางานในฐานะผูใช้ซอฟต์แวร์ และมีเพียงประมาณ 6,000 คนที่เข้าทํางานในฐานะเป็ น
้
Software developers อย่างไรก็ตาม ในแต่ละปี จะมีผออกจากภาคการผลิตประมาณร้อยละ 7 หรื อประมาณ
ู้
2,800 คน ดังนั้น จะมีแรงงานใหม่ที่เข้าสู่ อุตสาหกรรมประมาณปี ละ 3,200 คนเท่านั้น
การประมาณบุคลากรซอฟต์ แวร์ ภายใน 5 ปี
การประมาณความต้องการใช้บุคลากรซอฟต์แวร์ของประเทศไทยภายใน 5 ปี ใช้เทคนิคการ
Observe จากสถิติที่เกิดขึ้นก่อน พร้อมกับข้อสมมุติฐานด้านการขยายตัวของอุตสาหกรรมซอฟต์แวร์ ในเชิง
มูลค่ารวมทั้งประเทศ โดยตั้งข้อสมมุติฐานเป็ น 2 แนว แนวทางแรก เรี ยกว่า Likely Scenario และแนวทางที่
สอง เรี ยกว่า Most Likely Scenario ดังนี้
1. Likely Scenario เป็ นแนวคิดที่ข้ ึนกับความเชื่อว่า เทคโนโลยี ICT แนวใหม่จะทําให้การใช้
ซอฟต์แวร์เพิ่มขึ้นมากกว่าปกติ อีกทั้งแนวโน้มที่ประเทศไทยมีโอกาสที่จะรับงาน Software
outsourcing จากต่างประเทศ รวมทั้งการฟื้ นตัวด้านเศรษฐกิจที่น่าจะเกิดขึ้นหลังปี 2553
2

3. 2. Mostly Scenario เป็ นแนวคิดที่ข้ ึนกับความเชื่อว่า การใช้ซอฟต์แวร์ของประเทศจะค่อนข้างคงที่ คือ
ประมาณ 18% ต่อปี ตลอดระยะเวลา 5 ปี และโอกาสที่ประเทศไทยจะรับงาน Outsource จาก
ต่างประเทศมีไม่มาก และไม่มีผลต่อการเติบโตของอุตสาหกรรมซอฟต์แวร์โดยรวม
ตารางต่อไปนี้ แสดงให้เห็นความต้องการบุคลากรซอฟต์แวร์ท้ งสองแนวคิดงนี้
ั ั
2551 2552 2553 2554 2555
Likely Scenario
มูลค่ารวมซอฟต์แวร์ 67,261 80,732 99,219 127,375 164,719
อัตราเพิม
่ 17.6% 20.0% 22.9% 28.4% 29.3%
Production per person Mil Bht 1.4 1.5 1.5 1.7 1.8
ความต ้องการบุคลากร 48,044 55,677 66,146 74,926 91,511
จํานวนเพิมต่อปี
่ 6,424 7,634 10,469 8,780 16,584
Most Likely Scenario
มูลค่ารวมซอฟต์แวร์ 67,261 79,291 93,706 111,056 132,045
อัตราเพิม
่ 17.6% 17.9% 18.2% 18.5% 18.9%
Production per person Mil Bht 1.4 1.5 1.5 1.5 1.6
ความต ้องการบุคลากร 48,044 54,683 62,471 74,037 82,528
จํานวนเพิมต่อปี
่ 6,424 6,640 7,787 11,567 8,491
่
การประมาณการข้างต้น สรุ ปได้วา ความต้องการบุคลากรซอฟต์แวร์ในภาคการผลิตซอฟต์แวร์เพิ่ม
่
ขึ้นอยูระหว่าง 8,000 คน (คํานวณจากค่าเฉลี่ยกรณี Most Likely Scenario) ถึงประมาณ 10,000 (คํานวณ
จากค่าเฉลี่ยกรณี Likely Scenario) คนต่อปี และเมื่อรวมผูที่จะมาทดแทนจํานวนที่ออกจากภาคการผลิต
้
อีกประมาณ 3,000 คนต่อปี แสดงว่าในแต่ละปี จะต้องมีบณฑิตใหม่เข้าสู่ ตลาดปี ละประมาณ 11,000-
ั
13,000 คน ในฐานะเป็ นผูผลิตซอฟต์แวร์
้
ตามข้อสมมุติฐานข้างต้น ว่าบัณฑิตที่จบแต่ละปี จะเข้าสู่อุตสาหรรมภาคการผลิตซอฟต์แวร์ประมาณร้อยละ
33 และอีกร้อยละ 67 ทํางานในฐานะผูใช้ซอฟต์แวร์ นันหมายถึงว่า ทุกปี จะต้องมีบณฑิตใหม่พร้อมเข้า
้ ่ ั
ทํางานทั้งในฐานะผูพฒนาซอฟต์แวร์ และผูใช้ซอฟต์แวร์ประมาณ 33,000-40,000 คน ซึ่งหมายความว่า ภาค
้ ั ้
ํ
การศึกษาทั้งระบบ (อุดมศึกษารวมอาชีว) จะต้องมีกาลังการผลิตไม่ต่ากว่าปี ละ 47,000 – 57,000 คน ในขณะ
ํ
ที่ภาคการศึกษาทั้งระบบสามารถผลิตได้เพียงประมาณปี ละ 25,000 คนเท่านั้น (บนสมมุติฐานว่า เพียงร้อย
ละ 70 ของบัณฑิตที่เรี ยนสายซอฟต์แวร์ ที่เข้าสู่ตลาดแรงงานด้าน ICT) ตารางต่อนี้ สรุ ปข้อมูล และข้อ
สมมุติฐานดังกล่าวทั้งหมด
3

4. กรณี Most Likely: กรณี Likely:
จํานวนคน จํานวนคน
1. ตองการจํานวน นศ ลงทะเบียน
้
สาขาซอฟต์แวร์ต่อปี 47,000 57,000
2. 70% ผูลงทะเบียนเขาสู๋
้ ้
ภาคอุตสาหกรรมดาน ICT้ 32,900 39,900
3. 30% ของข ้อ 2 เป็ นผูพั ฒนา
้
ซอฟต์แวร์ 9,870 11,970
4. 70% ของข ้อ 2 เป็ นผูใช ้้
ซอฟต์แวร์ 23,030 27,930
5. ในปี 2550 มีผู ้ลงทะเบียนใน
สาขาซอฟต์แวร์ทังหมด
้ 25,000 (NA)
่
ในจํานวน 41,000 ของผูที่มีอาชีพด้านพัฒนาซอฟต์แวร์ในปี 2550 ที่ปรากฏอยูในรายงานของ
้
NECTEC/SIPA ที่ได้กล่าวมาข้างต้น พบว่าแยกเป็ นความชํานาญระดับต่าง ๆ ดังนี้
อัตราส่วน จํานวน
Project management/IT professional 10.4% 4,264
Software engineer/analyst &
design/Architect 22.6% 9,266
Programmers/developer/tester 53.2% 21,812
Technical support/others 13.8% 5,658
Total 100.0% 41,000
ตารางข้างต้นแสดงว่า นักซอฟต์แวร์ที่มีประสบการณ์ระดับสูง ประกอบด้วย กลุ่ม Project managers/It
professional, software engineers, analysts and designers, และ software architect รวมกันมีประมาณร้อยละ
33 ในขณะที่กลุ่ม Programmers & software developer มีประมาณร้อยละ 53.2 และผูสนับสนุน เช่นผูที่มี
้ ้
หน้าที่ทา technical documents และ อื่น ๆ มีอีกร้อยละ 13.8 โดยที่คนกลุ่มหลังทั้งสอง ส่ วนหนึ่งเป็ นบัณฑิต
ํ
จบใหม่ สําหรับกลุ่มสองกลุ่มแรก เป็ นผูที่มีประสบการณ์ และทํางานมาแล้วมากว่า 3 ปี ขึ้นไป
้
มาตรการพัฒนาบุคลากรให้ เพียงพอกับความต้ องการใน 5 ปี
จากข้อสมมุติฐาน และข้อมูลที่กล่าวมาข้างต้น เราพอจะเสนอแนวคิดในการพัฒนาบุคลากร
ซอฟต์แวร์เพื่อให้เพียงพอต่อความต้องการของตลาดภายใน 5 ปี โดยถือเอากรณี ของ Likely Scenario เป็ น
เป้ าหมาย ด้วยวิธีการต่าง ๆ ดังนี้
1. เพิ่มจํานวนนักศึกษาทั้งระบบอีกร้อยละ 30 กล่าวคือ จากที่เคยรับนักศึกษาเข้าปี ละประมาณ 25,000
คน เป็ น 32,250 คน คือเพิ่มอีกปี ละประมาณ 7,500 คน
4

5. 2. เพิ่มการผลิตและส่ งเสริ มการเรี ยนระดับปริ ญญาโทสายวิศวกรรมซอฟต์แวร์ และวิทยาการซอฟต์แวร์
เพื่อเพิ่มจํานวน Project managers, IT professional, software engineers, analyst/designer และ
software architect รวมทั้ง high end programmers ให้มีจานวนเพิ่มขึ้น โดยในปั จจุบน มีนกพัฒนา
ํ ั ั
ซอฟต์แวร์ระดับปริ ญญาโทและเอกประมาณร้อยละ 2 ของจํานวนบุคลากรซอฟต์แวร์ท้ งหมด หรื อ ั
ประมาณปี ละ 1,000 คน เป้ าหมายของเราคือต้องการเพิ่มระดับปริ ญญาโทให้ได้ถึงประมาณร้อยละ
5 หรื อประมาณ 2,000 – 2,500 คนต่อปี คือเพิ่มการผลิตระดับปริ ญญาโทขึ้นอีกหนึ่งเท่าตัว เพื่อให้
บุคลากรระดับสู งมีจานวนเพียงพอต่อการพัฒนาอุตสาหกรรมซอฟต์แวร์ที่มีคุณภาพ
ํ
3. ส่ งเสริ มให้เกิดการปรับปรุ งหลักสู ตร และคุณภาพของคณาจารย์ในกลุ่มมหาวิทยาลัยราชภัฏ
มหาวิทยาลัยเทคโนราชมงคล และมหาวิทยาลัยเอกชน เพื่อให้ได้บณฑิตที่จบแล้ว พร้อมจะเข้าสู่
ั
ตลาดพัฒนาซอฟต์แวร์มากขึ้น โดยในปัจจุบน เชื่อว่าอยูในอัตราส่ วนร้อยละ 30 เข้าสู่ ภาคการผลิต
ั ่
ซอฟต์แวร์ และร้อยละ 70 ทํางานในฐานะผูใช้ซอฟต์แวร์ ให้เปลี่ยนเป็ นอัตราส่ วน 50-50 คือ
้
ครึ่ งหนึ่งเข้าสู่ ภาคการผลิตซอฟต์แวร์ และอีกครึ่ งหนึ่งเข้าสู่ ภาคผูใช้ซอฟต์แวร์ แล้วไปเสริ มจํานวน
้
ผูใช้จากการพัฒนาข้อที่ 4 แทน
้
4. ส่ งเสริ มให้ผที่เรี ยนหลักสู ตร Non-IT หรื อบัณฑิตที่จบสาขา non-IT ได้เรี ยนวิชากลุ่ม IT และ
ู้
ซอฟต์แวร์เพิ่มมากขึ้น เพื่อให้เพิ่มจํานวนบุคลากรเข้าสูงตลาดแรงงานในฐานะผูใช้ซอฟต์แวร์ และ
้
ฐาน Software developers ในจํานวนไม่ต่ากว่าปี ละ 25,000 คน โดยไม่ต่ากว่าร้อยละ 10 มีทกษะ
ํ ํ ั
เหมาะสมที่จะเข้าสู่ ภาคการผลิตซอฟต์แวร์ได้
มาตรการทั้ง 4 ข้อ ทําให้เราสามารถผลิตบุคลากรซอฟต์แวร์สู่ ภาคการผลิตซอฟต์แวร์ในขั้นสูงสุ ด คือ
ประมาณ 13,000 คนต่อปี และเพิ่มจํานวนกลุ่มที่มีทกษะผลิตซอฟต์แวร์ระดับสู ง ดังนี้
ั
จํานวนนศรับเข้า จํานวนคนเข้าสู ่
รายการ
ต่อปี ภาคการผลิตต่อปี
ระดับการศึกษาทั้งระบบ รับจํานวนเข้าในปี 2550 25,000
เร่งให้ระบบการศึกษาทั้งระบบรับเพิ่มต่อปี (มาตรการที่ 1) 6,000
รวมจํานวนนศ รับเข้าต่อปี 31,000
จํานวนบัณฑิตจบใหม ่เข้าสู ภาคการผลิต เพิ่มจาก 30% เป็ น
่
50% (มาตรการ 3) จาก 70% ผูเ้ ข้า 10,850
ร้อยละ 10 ของผูที่จบจากลุม non-IT (มาตรการที่ 4)
้ ่ 2,500
รวมบัณฑิตจบใหม ่เข้าสู ภาคการผลิตต่อปี
่ 13,350
5