etwinning : Ταξίδι στο Βυζάντιο Ε2 2018-2019

1. Βυζαντινά μνημεία &
αντικείμενα
της Αττικής
Γλυπτά και τοιχογραφίες
ΓΙΏΡΓΟΣ, ΘΩΜΆΣ
3ΟΔΗΜΟΤΙΚΌ ΣΧΟΛΕΊΟ ΠΑΛΛΉΝΗΣ
Ε2

2. Γλυπτά

3. Μαρμάρινο επίθημα με ανάγλυφη διακόσμηση. Φέρει στις δύο στενές
πλευρές μονογραμματικό σταυρό εγγεγραμμένο σε ταινιωτό κύκλο,
που πλαισιώνεται από μακρύμισχα άνθη λωτού και υδροχαρή
ημίφυλλα. Πρόκειται για σύνηθες διακοσμητικό θέμα στη γλυπτική
του 5ου αι. μ. Χ. Προέρχεται από τη βασιλική του Κληματίου στην
Αθήνα και χρονολογείται στον 5ο αι. μ. Χ.
Περιοχή: Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών
Χρονολογία: 5ος αι.

4. Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών
Χρονολογία: 10ος αι.
Μαρμάρινο θωράκιο με ανάγλυφη διακόσμηση. Μεγάλος ταινιωτός αγκυρωτός
φυλλοφόρος σταυρός εγγράφεται σε ορθογώνιο πλαίσιο. Δύο διαγώνια
ανθέμια καλύπτουν τα άνω διάκενα του σταυρού ενώ οι πυκνοί βλαστοί που
φυτρώνουν από τη βάση του αναπτύσσονται στα κάτω διάκενα. Η εργασία
είναι επιμελημένη και οι λοξότμητες γλυφές με τις έντονες φωτοσκιάσεις
δημιουργούν ένα εξαιρετικό αισθητικό αποτέλεσμα. Προέρχεται από τον ναό
της Παναγίας Κουλουρδούς στην Αθήνα και χρονολογείται στον 10ο αι. μ. Χ

5. Μαρμάρινο επίθημα. Εικονίζεται σφίγγα με
σχηματοποιημένο στέμμα στην κεφαλή, σε συνδυασμό με
το δένδρο της ζωής. Η συμβολική παράσταση, ανατολικής
προέλευσης, αποδίδεται σε χαμηλό ανάγλυφο. Προέρχεται
από την Αθήνα, άλλοτε στη Συλλογή Θησείου και
χρονολογείται στον 10ο αι. μ. Χ.

6. Μαρμάρινο θωράκιο με
ανάγλυφη διακόσμηση. Πλαίσιο
από πλατιά ακόσμητη ταινία
περιβάλλει πλεκτό σταυρό σε
βαθμιδωτή βάση, με φυλλωτούς
σταυρούς και ρόδακες στα
διάκενα των κεραιών του. Η
σύνθεση αποδίδεται με
συμμετρία, ακρίβεια και
επιμέλεια και διακρίνεται για το
ιδιαίτερο διακοσμητικό ύφος
της. Προέρχεται από την Αθήνα
και χρονολογείται στον 11ο αι.
μ.Χ.

7. Μαρμάρινο θωράκιο τέμπλου με
ανάγλυφη διακόσμηση. Ταινιωτά
γεωμετρικά πλέγματα, σταυροειδές
και τετράγωνο, με ιδιόμορφα
ανθέμια στις γωνίες
αναπτύσσονται στην όψη του
θωρακίου και περιβάλλουν
κεντρικό δίσκο με ισοσκελή
σταυρό. Προέρχεται από τη Μονή
Πετράκη, Αθήνα και χρονολογείται
στον 10ο -11ο αι. Το γλυπτό
βρισκόταν εντοιχισμένο σε κρήνη
στην αυλή της Μονής.

8. Μαρμάρινα ενεπίγραφα θωράκια
τέμπλου με ανάγλυφη
διακόσμηση. Σταυροί με δύο
οριζόντιες κεραίες, ο ένας
σχηματίζεται από τριμερείς
συμπλεκόμενες ταινίες και
εικονίζεται κάτω από περίτεχνη
κιονοστήρικτη αψίδα και ο άλλος
πλεκτός, πλαισιώνονται από
ρόδακες, παγώνια, αετούς και
συμπιλήματα σε μετάλλια.

9. Μαρμάρινο θωράκιο με
ανάγλυφη διακόσμηση.
Συμπλεκόμενες ταινίες
σχηματίζουν ορθογώνιο πλαίσιο
και μέσα σ’ αυτό ρόμβο και
κύκλους με ρόδακες στα
γωνιακά τρίγωνα. Στον ρόμβο
εγγράφεται διπλός ταινιωτός
τροχός που περικλείει αετό.
Προέρχεται από την Αθήνα και
χρονολογείται στον 10ο-11ο αι.
μ. Χ.

10. Μαρμάρινο επίκρανο. Ζαρκάδι
σε έξεργο ανάγλυφο,
προβάλλει σε βάθος που
καλύπτεται από βλαστούς και
ημίφυλλα. Η κίνηση του ζώου
χαρακτηρίζεται από χάρη και
εκφραστικότητα. Η
επιμελημένη διακόσμηση
αποδίδεται σε διπλεπίπεδο
ανάγλυφο. Προέρχεται από την
Αθήνα, άλλοτε στη Συλλογή
Θησείου και χρονολογείται στον
12ο αι. μ. Χ.

11. Τοιχογραφίες

12. Από τη νότια παραστάδα της κεντρικής
αψίδας του μικρού ναού του Αγίου
Γεωργίου έχει αποτοιχιστεί η μορφή αγίου
διακόνου, που έχει ταυτιστεί με το Στέφανο
ή τον Εύπλο. Η παράσταση διατηρείται σε
αρκετά καλή κατάσταση. Εικονίζεται
ορθόκορμος, αγένειος άγιος με νεανικά
προσωπογραφικά χαρακτηριστικά να φορεί
στολή διακόνου και να κρατεί στο αριστερό
του χέρι χρυσή λιβανοθήκη, ενώ το δεξί
είναι υψωμένο στο στήθος. Η ραδινή μορφή
με μνημειακό χαρακτήρα αποδίδεται με
συνοπτικό αλλά αρκετά ζωγραφικό τρόπο

13. H τοιχογραφία προέρχεται από την εκκλησία του Προφήτη Ηλία στην
περιοχή του Σταροπάζαρου, στο χώρο δηλαδή όπου κατά τους
αρχαίους χρόνους απλωνόταν η Αγορά της Αθήνας. Ο βυζαντινός
ναός, με κύριο χαρακτηριστικό τον πτυχωτό τρούλο, επισκευάσθηκε
στα μέσα του 15ου αι. και διακοσμήθηκε στο εσωτερικό του με
τοιχογραφίες.

14. Αγία Αικατερίνα
Σπηλιά Πεντέλης
Μετά από καθαρισμό των τοιχoγραφιών
του παρεκκλησίου αποκαλύφθηκε στη
νότια πλευρά του κτιστού τέμπλου η
παράσταση με την ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΑ. Φορά
πολύτιμη αυτοκρατορική φορεσιά, που
αποτελείται από το μακρύ σκουροκόκκινο
σάκο και το χρυσοκέντητο λώρο, που
καταλήγει σε σχηματοποιημένο θωράκιο
που θυμίζει ασπίδα.

15. Τρεις Ιεράρχες, Παλαιός Ωρωπός
Πρόκειται για παράσταση που ανήκει στο δεύτερο στρώμα
τοιχογράφησης του μικρού ερειπωμένου πλέον ναού, η οποία
προέρχεται από το νότιο τμήμα της κόγχης του ιερού, και
αποτελεί τη συνέχεια του προηγούμενου τμήματος με άλλους
τρεις Ιεράρχες.

16. Πηγές
1. Βυζαντινά μνημεία Αττικής (www.eie.gr/byzantineattica)
2. Βυζαντινό και Χριστιανικό μουσείο Αθηνών (www.byzantinemuseum.gr)