etwinning - Ταξίδι στο Βυζάντιο

1. ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
ΝΟΣΟΚΟΜΕΊΑ - ΙΔΡΎΜΑΤΑ
3ο Δ.Σ. Παλλήνης
Ε1
Σταύρος, Λάμπρος

2. ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ
Τα νοσοκομεία αποσκοπούσαν κατ’ αρχάς στην παροχή ιατρικών
υπηρεσιών σε όσους δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να
καταβάλουν την αμοιβή ενός ιατρού, επειδή όμως η ασθένεια
θεωρούνταν ανάγκη μπροστά στην οποία δεν υπήρχαν διαφορές
πλούτου ή τάξης, τα νοσοκομεία παρείχαν περίθαλψη σε οποιονδήποτε
και όχι μόνο σε απόρους.
Οι καλές προϋποθέσεις περίθαλψης που επιτυγχάνονταν στο χώρο του
νοσοκομείου, χάρη στην παρουσία εξειδικευμένου προσωπικού πέραν
των ιατρών και στην κατάλληλη οργάνωση, συντελούσαν στο να
επιζητείται η νοσοκομειακή περίθαλψη ακόμη και από εύπορους
ασθενείς.

3. Η ΟΡΓΆΝΩΣΗ ΤΩΝ
ΝΟΣΟΚΟΜΕΊΩΝ
Από την οργάνωση των νοσοκομείων, το επίπεδο της ιατρικής και τη
λειτουργία των κοινωφελών ιδρυμάτων, φαίνεται καθαρά ότι η
οργανωμένη φιλανθρωπία-παρά τις αντιφάσεις της εποχής της-είχε ως
κύρια φροντίδα την περίθαλψη των ασθενών, των πτωχών και γενικά
των ατόμων με γενικές ανάγκες, που δεν μπορούσαν, εξαιτίας της
κατάστασής τους, να συντηρηθούν.

4. Η οργάνωση των νοσοκομείων της εποχής σε αρκετά σημεία μοιάζει με
τη σημερινή, αφού λειτουργούσαν εξειδικευμένα τμήματα ανά
κατηγορίες παθήσεων, ενώ οι ιατροί πλαισιώνονταν από ειδικευμένο
προσωπικό με νοσηλευτικές και παραϊατρικές γνώσεις, καθώς και από
προσωπικό υποστήριξης (μάγειρες, υπηρέτες κ.λπ.).

5. ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ ΣΤΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ
Τα μεγαλύτερα και πλουσιότερα μοναστήρια διέθεταν και νοσοκομείο,
το οποίο, εκτός από τους μοναχούς, πρόσφερε τις υπηρεσίες του
συνολικά στον πληθυσμό της περιοχής. Έτσι, νοσοκομεία υπήρχαν όχι
μόνο στις πόλεις, αλλά και στην ύπαιθρο, ως προσαρτήματα
μοναστηριών (π.χ. το νοσοκομείο της μονής Βαρλαάμ στα Μετέωρα), με
αποτέλεσμα να έχουν κατά περιπτώσεις και οι κάτοικοι της υπαίθρου
τη δυνατότητα περίθαλψης.

6. ΠΟΙΟΣ ΔΙΟΙΚΟΎΣΕ ΤΟΥΣ
ΞΕΝΏΝΕΣ;
Οι ξενώνες αυτοί
διοικούνταν από τους
επισκόπους ή από τους
ηγούμενους τον
μοναστηριών. Η αρχή
έγινε από τον Μέγα
Βασίλειο, που ίδρυσε τα
πτωχεία.

7. ΕΚΚΛΗΣΊΑ - ΞΕΝΏΝΕΣ
Οι πατέρες της εκκλησίας μας μετά την διατύπωση των θέσεων της
ορθοδοξίας για την φαρμακευτική αγωγή αναζήτησαν τρόπους για να γίνει
και έμπρακτη η στάση αυτή της εκκλησίας, χτίζοντας ξενώνες για την
ανακούφιση των φτωχών ασθενών οι οποίοι σε αντίθεση με τους όποιους
Ρωμαϊκούς ξενώνες, είχαν συστηματική και πλήρη ιατροφαρμακευτική
υποστήριξη.

8. ΓΝΩΣΤΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ
Γνωστότερα νοσοκομεία στην Κωνσταντινούπολη υπήρξαν αυτά του
Σαμψών και της μονής Παντοκράτορος.
Το νοσοκομείο γύρω από το οποίο είχε αναπτυχθεί το φιλανθρωπικό
συγκρότημα που ήταν γνωστό ως ξενώνας του Σαμψών είχε ιδρυθεί στα
χρόνια του Ιουστινιανού Α΄ (527-562) και ο ιδρυτής του ήταν ο ίδιος
διακεκριμένος ιατρός της εποχής.

9. ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΜΟΝΗΣ
ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ
• Από τα φημισμένα νοσοκομεία του Βυζαντίου το γνωστότερο και
μεγαλύτερο ήταν το νοσοκομείο της Μονής Παντοκράτορος στην
Κων/πολη. Επί αιώνες λειτούργησε στην Βασιλεύουσα, με το πλέον
κατάλληλο ιατρικό προσωπικό που διέθετε η αυτοκρατορία, και επαρκές
νοσηλευτικό και βοηθητικό προσωπικό.

10. ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΜΟΝΗΣ
ΠΑΝΤΟΚΡΑΤΟΡΟΣ
• Είχε ειδικές πτέρυγες για τις διάφορες παθήσεις αναλόγως των ασθενών.
Εκτός των θαλάμων ασθενών υπήρχαν ξενώνες για τους γέροντες, τους
λεπρούς και τους οδοιπόρους.
• Σε κάθε θάλαμο υπηρετούσαν δύο ιατροί, ενώ για τις γυναίκες ασθενείς
υπήρχαν γυναίκες ιατροί (ιάτραιναι).
• Το έργο των ιατρών βοηθούσαν νοσοκόμοι και νοσηλεύτριες, σε συνολικό
αριθμό άνω των εκατό, και σε αναλογία προσωπικού/ασθενών δύο προς
ένα. Σημειώνεται ότι από πηγές του 12ου αι. υπάρχει η πληροφορία ότι
στο Νοσοκομείο του Παντοκράτορος γίνονταν χειρουργικές επεμβάσεις.

11. Ο Ρώσος ιστορικός Ουσπένσκυ λέει
χαρακτηριστικά: «το νοσοκομείο του
Παντοκράτορος είναι το
συγκινητικότερο ίσως παράδειγμα, που
μας άφησε η ιστορία, για τις
ανθρωπιστικές αντιλήψεις της
Βυζαντινής κοινωνίας»

12. ΤΑ ΕΡΕΙΠΙΑ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ
Τα ερείπια της μονής αυτής βρίσκονται σήμερα στην βορειοανατολική
πλευρά ενός υψηλού λόφου της Κωνσταντινουπόλεως, πάνω από τον στενό
λιμένα του χρυσού κέρατος, όπου διακρίνονται πέντε θόλοι ενός
συμπλέγματος στενών κτιρίων, που οι Τούρκοι σήμερα το ονομάζουν
Ζεϋρέ.