Χαραλαμπάτου Ελένη

1. Χαραλαμπάτου Ελένη Σελίδα 1
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ολόκληρη η επιφάνεια του φύλλου καλύπτεται από την επιδερμίδα. Μεταξύ της πάνω και κάτω
επιδερμίδας βρίσκεται το μεσόφυλλο. Τα επιδερμικά κύτταρα παραμένουν πάντοτε στενά
συνδεδεμένα μεταξύ τους και τα μόνα «ανοίγματα» της επιδερμίδας είναι οι στοματικοί πόροι
(στόματα).
Τα στόματα είναι μικροσκοπικά ανοίγματα στην επιφάνεια των φύλλων που επιτρέπουν την
ανταλλαγή αερίων, έτσι ώστε τα κύτταρα να μπορούν να φωτοσυνθέτουν και να αναπνέουν.
Παράλληλα μέσω στομάτων γίνεται εξάτμιση του νερού κατά τη διαπνοή. Με το άνοιγμα και
το κλείσιμο των στομάτων, το φυτό ελέγχει τον ρυθμό απώλειας νερού.
Η θέση των στομάτων και η διαμόρφωση του ιστού της επιδερμίδας ποικίλει. Στόματα
μπορεί να υπάρχουν και στην επάνω και στην κάτω επιδερμίδα (αμφιστοματικά φύλλα). Στα
περισσότερα όμως φύλλα τα στόματα συναντώνται στην κάτω επιδερμίδα (υποστοματικά
φύλλα). Στα επιπλέοντα φύλλα των υδρόβιων φυτών, τα στόματα βρίσκονται στην επάνω
επιδερμίδα (επιστοματικά φύλλα), ενώ στα βυθισμένα φύλλα δεν υπάρχουν στόματα.
Τα στόματα σχηματίζονται από ένα ζεύγος εξειδικευμένων επιδερμικών κυττάρων, των
καταφρακτικών ή στοματικών κυττάρων. Τα καταφρακτικά κύτταρα έχουν συνήθως
νεφροειδές σχήμα και διατάσσονται έτσι ώστε ανάμεσά τους να σχηματίζεται ένας
μεσοκυττάριος χώρος, πόρος ή σχισμή, ο οποίος αυξομειώνεται κατά το άνοιγμα και
κλείσιμο των στομάτων Κατά τη μικροσκοπική παρατήρηση, τα ανοιχτά στόματα
παρουσιάζονται ως στρογγυλεμένες (οβαλ) μορφές ενώ τα κλειστά ως επιμήκεις σχισμές.
ΣΤΟΧΟΙ :
Η μικροσκοπική παρατήρηση των «στομάτων» που υπάρχουν σε ένα φύλλο του φυτού με την
επιστημονική ονομασία Graptopetalum paraguayense
Ο προσδιορισμός της θέσης των στομάτων στο φύλλο και η κατηγορία στην οποία κατατάσσεται
αυτό ανάλογα με την θέση των στομάτων του.
Όργανα και υλικά που θα χρειαστούν
Οπτικό μικροσκόπιο
2 αριθμημένες αντικειμενοφόρες πλάκες (Α και Β)
Καλυπτρίδες
Νυστέρι
Λαβίδα
Διηθητικό χαρτί
Βελόνα ανατομίας
Απεσταγμένο νερό
Φύλλα από το παχύφυλλο φυτό Graptopetalum paraguayense
Μικροσκοπική παρατήρηση επιδερμικών κυττάρων&των
στομάτων στην επιφάνεια των φύλλων
συ συνταγή
ηSherlock στο Athens Science Festival

2. Χαραλαμπάτου Ελένη Σελίδα 2
ΠΩΣ ΘΑ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΕΙ ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ
Βήμα 1ο : Να σχίσετε το φύλλο με κατεύθυνση από τη πάνω προς την κάτω επιφάνεια , και
ξεκολλαει η επιδερμίδα του.
Βήμα 2ο : Να προσθέσετε στο κέντρο της αντικειμενοφόρου πλάκας με την ένδειξη Α, μια
σταγόνα νερού
Βήμα 3ο : Με την λαβίδα και το νυστέρι να πάρετε ένα μικρό κομμάτι από την επιδερμίδα της
κάτω επιφάνειας και να το τοποθετήσετε μέσα στην σταγόνα που ρίξατε στην αντικειμενοφόρο
πλάκα (Με την βοήθεια της ανατομικής βελόνας, να φροντίσετε ώστε το δείγμα να μην είναι
διπλωμένο).
Βήμα 4ο : Να καλύψετε το δείγμα με καλυπτρίδα (να κατεβάσετε την καλυπτρίδα με την βοήθεια
της ανατομικής βελόνας, σιγά-σιγά, ώστε να δημιουργηθούν όσο το δυνατόν λιγότερες
φυσαλίδες αέρα οι οποίες εμποδίζουν την παρατήρηση
Να επαναλάβετε τα παραπάνω βήματα σπάζοντας το φύλλο προς την πάνω πλευρά του και
παίρνοντας επιδερμίδα από την πλευρά αυτή
Το δείγμα να το τοποθετήσετε στην αντικειμενοφόρο με την ένδειξη Β.
Να παρατηρήσετε τα παρασκευάσματά σας στο οπτικό μικροσκόπιο ξεκινώντας από την
μεγέθυνση Χ4 και προχωρώντας στην Χ10 και Χ40.
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
1.Σε ποια πλευρά του φύλλου παρατηρήσατε στόματα;
Να κατατάξετε το φύλλο στην κατηγορία που ανήκει, ανάλογα με την θέση των στομάτων
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
2.Τα στόματα που παρατηρήσατε ήταν κλειστά ή ανοικτά; Να εξηγήσετε γιατί
...............................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
3.Σχεδιάστε ένα από τα στόματα που παρατηρήσατε, στην μεγέθυνση Χ40

3. Χαραλαμπάτου Ελένη Σελίδα 3
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (Ενδεικτική)
1. ΕΚΦΕ Μαγνησίας,EUSO 2015 Εργαστήριο Βιολογίας ,Ξενοφών Βάτσιος
2. Σημειώσεις Εργαστηρίου Μορφολογίας φυτών,Δράκου Κων/να, Άρτα 2003
3. 10 ΕΚΦΕ Ηρακλείου, εργαστηριακές ασκήσεις Βιολογίας, Φανουράκη Ελευθερία
4. Εργαστηριακός οδηγός Βιολογίας Α΄Γυμνασίου