Presented at Nakhon Nayok Hospital on January 22, 2016

1. 11
การใช้ Social Media ในการส่ง
ข้อมูลผู้ป่วย อันตรายหรือไม่ อย่างไร
นพ.นวนรรน ธีระอัมพรพันธุ์
ภาควิชาเวชศาสตร์ชุมชน
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี
มหาวิทยาลัยมหิดล
SlideShare.net/Nawanan
nawanan.the@mahidol.ac.th
January 22, 2016

2. 22
Let me expand this talk’s scope to
“Social Media &
Health Professionalism”

3. 33
Let’s look at some
social media case studies...

4. 44
Social Media Case Study #1: พฤติกรรมไม่เหมาะสม
Disclaimer (นพ.นวนรรน):
นาเสนอเป็นกรณีศึกษาเพื่อการเรียนรู้
เรื่อง Social Media เท่านั้น ไม่มี
เจตนาลบหลู่ ดูหมิ่น หรือทาให้ผู้ใด
องค์กรใด หรือวิชาชีพใดเสียหาย
โปรดใช้วิจารณญาณในการอ่านเนื้อหา

5. 55
Social Media Case Study #1: พฤติกรรมไม่เหมาะสม
Disclaimer (นพ.นวนรรน):
นาเสนอเป็นกรณีศึกษาเพื่อการเรียนรู้
เรื่อง Social Media เท่านั้น ไม่มี
เจตนาลบหลู่ ดูหมิ่น หรือทาให้ผู้ใด
องค์กรใด หรือวิชาชีพใดเสียหาย
โปรดใช้วิจารณญาณในการอ่านเนื้อหา

6. 66
http://news.mthai.com/hot-news/world-news/453842.html
Social Media Case Study #2: Selfie มีประเด็น

7. 77
http://pantip.com/topic/33678081
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=971229119583658&set=a.37957656541558
6.90794.100000897364762&type=1&theater
Social Media Case Study #3: Selfie มีประเด็น

8. 88
http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1429341430
Social Media Case Study #4: ดูหมิ่นผู้ป่วย

9. 99
Social Media Case Study #5: ละเมิดผู้รับบริการ
Disclaimer (นพ.นวนรรน): นาเสนอเป็น
กรณีศึกษาเพื่อการเรียนรู้เรื่อง Social Media
เท่านั้น ไม่มีเจตนาดูหมิ่น หรือทาให้ผู้ใด
เสียหาย และไม่มีเจตนาสร้างประเด็นทาง
การเมือง
ชื่อ สัญลักษณ์ หรือเครื่องหมายของบุคคล
หรือองค์กรใด เป็นเพียงการให้ข้อมูลแวดล้อม
เพื่อการทาความเข้าใจกรณีศึกษาเท่านั้น ไม่ใช่
การใส่ความว่าผู้นั้นกระทาการใด อันจะทาให้
ผู้นั้นเสียชื่อเสียง ถูกดูหมิ่น หรือถูกเกลียดชัง
โปรดใช้วิจารณญาณในการอ่านเนื้อหา

10. 1010
Lessons Learned จาก Case Study #5
• องค์กรไม่มีทางห้ามพนักงานไม่ให้โพสต์ข้อมูลได้
– ช่องทางการโพสต์มีมากมาย ไม่มีทางห้ามได้ 100%
– นโยบายที่เหมาะสม คือการกาหนดกรอบไว้ให้พนักงานโพสต์ได้ตามความ
เหมาะสม ภายในกรอบที่กาหนด
• พนักงานย่อมสวมหมวกขององค์กรอยู่เสมอ (แม้จะโพสต์เป็นการส่วนตัว
แต่องค์กรก็เสียหายได้)
– คิดก่อนโพสต์, สร้างวัฒนธรรมภายในองค์กร
• การรักษาความลับขององค์กรและข้อมูลส่วนบุคคลของลูกค้า
• มีนโยบายให้ระบุตัวตนและตาแหน่งให้ชัดเจน
• องค์กรควรยอมรับปัญหาอย่างตรงไปตรงมาและทันท่วงที
http://www.siamintelligence.com/social-media-policy-cathay-pacific-case/

11. 1111
http://manager.co.th/Entertainment/View
News.aspx?NewsID=9580000076405
Social Media Case Study #6: ละเมิดผู้รับบริการ

12. 1212
Social Media Case Study #7: Privacy Risks
ข้อความจริง บน
• "อาจารย์ครับ เมื่อวาน ผมออก OPD เจอ คุณ... คนไข้... ที่อาจารย์ผ่าไป
แล้ว มา ฉายรังสีต่อที่... ตอนนี้ Happy ดี ไม่ค่อยปวด เดินได้สบาย คนไข้
ฝากขอบคุณอาจารย์อีกครั้ง -- อีกอย่างคนไข้ช่วงนี้ไม่ค่อยสะดวกเลยไม่ได้
ไป กทม. บอกว่าถ้าพร้อมจะไป Follow-up กับอาจารย์ครับ"

13. 1313
Social Media Case Study #8: ไม่แยก Account

14. 1414
Social Media Case Study #9: ไม่ตรวจสอบข้อมูล
Disclaimer (นพ.นวนรรน): นาเสนอเป็น
กรณีศึกษาเพื่อการเรียนรู้เรื่อง Social Media
เท่านั้น ไม่มีเจตนาดูหมิ่น หรือทาให้ผู้ใด
เสียหาย
ชื่อ สัญลักษณ์ หรือเครื่องหมายของบุคคล
หรือองค์กรใด เป็นเพียงการให้ข้อมูลแวดล้อม
เพื่อการทาความเข้าใจกรณีศึกษาเท่านั้น ไม่ใช่
การใส่ความว่าผู้นั้นกระทาการใด อันจะทาให้
ผู้นั้นเสียชื่อเสียง ถูกดูหมิ่น หรือถูกเกลียดชัง
โปรดใช้วิจารณญาณในการอ่านเนื้อหา

15. 1515
Social Media Case Study #10: ไม่ตรวจสอบข้อมูล
Source: Facebook Page โหดสัส V2 อ้างอิงภาพจากหน้า 7 นสพ.ไทยรัฐ วันที่ 6 พ.ค. 2557 และ
http://www.reuters.com/article/2013/10/16/us-philippines-quake-idUSBRE99E01R20131016

16. 1616
From a forwarded message in “LINE” in
early July, 2015
Social Media Case Study #11:
ความรับผิดในการให้คาปรึกษาออนไลน์

17. 1717
http://www.thairath.co.th/content/413776
Social Media Best Practice Resources

18. 1818
http://www.doctorcpr.com/blog/5-things-
doctors-should-never-post-on-social-
media/
Social Media Best Practice Resources

19. 1919
Risks of Social Media
• Blurring lines between personal & professional lives
• Work-life balance
• Inappropriate & unprofessional conduct
• False/misleading information
• Limitations & liability of online consultations
• Privacy risks

20. 2020
Line เสี่ยงต่อการละเมิด Privacy ผู้ป่วยได้อย่างไร?
• ข้อมูลใน Line group มีคนเห็นหลายคน
• ข้อมูลถูก capture หรือ forward ไป share ต่อได้
• ส่ง/แชร์ ผิดคน
• ข้อมูล cache ที่เก็บใน mobile device อาจถูกอ่านได้ (เช่น ทา
อุปกรณ์หาย หรือเผลอวางเอาไว้)
• ข้อมูลที่ส่งผ่าน network ไม่ได้เข้ารหัส
• ข้อมูลที่เก็บใน server ของ Line ทางบริษัทเข้าถึงได้ และอาจถูก
hack ได้
• Password Discovery

21. 2121
Social Media Case Study #4: มือแชร์แพร่โพสต์ลับ
http://sport.sanook.com/84101/น้องก้อย-โค้ชเช-จบยาก-อ.พิทักษ์-ขุดไลน์ปริศนาให้นักข่าวเผยแพร่/

22. 2222
Since social media come with risks
• Should people stop using it?
• Should CIO ban its use by
employees?

23. 2323
Maslow's Hierarchy of Needs
Image Source: http://en.wikipedia.org/wiki/Maslow's_hierarchy_of_needs

24. 2424
Why People Use Social Media?
• To seek & to share information/knowledge
• To seek & to share valued opinion
• To seek & to give friendship/relationship
• To seek & to give mental support, respect, love,
acceptance
• In simplest terms: To “socialize”

25. 2525
Some Social Media in Healthcare: PatientsLikeMe
PatientsLikeMe.com

26. 2626
Some Social Media in Healthcare: CaringBridge
CaringBridge.org

27. 2727
Why People Use Social Media in Healthcare?
• To seek & to share health information/knowledge
– Information asymmetry in healthcare
– Information could be general or personalized
• To seek & to share health-related valued opinion
• To seek & to give friendship/relationship
• To seek & to give mental support, respect, love,
acceptance during medical journeys
• To consult/socialize/give support among colleagues

28. 2828
• Richard Davies deBronkart Jr.
• Cancer survivor & blogger
• Found proper cancer treatment
through online social network after
diagnosis
• Activist for participatory medicine &
patient engagement through
information technology
Meet E-Patient Dave
http://www.epatientdave.com/

29. 2929
• Not “Electronic” Patient
• Engaged
• Equipped
• Empowered
• Educated
• Enlightened
• Etc.
Dave’s E-Patient Definition
From Dr. Danny Sands’ tutorial presentation at AMIA2013

30. 3030
So... How should we use
social media in healthcare as
health professionals?

31. 3131
• Technical solutions
– Restrict use of social media
– Secure platform
– “Secure messaging” applications
• Management solutions
– Organizational social media policy & enforcement
– User awareness training
– Organizational culture & best practices
Solutions for Proper Social Media Use in Healthcare

32. 3232
ทางออกสาหรับการ Consult Case ผู้ป่วย
• ใช้ช่องทางอื่นที่ไม่มีการเก็บ record ข้อมูล ถ้าเหมาะสม
• หลีกเลี่ยงการระบุหรือ include ชื่อ, HN, เลขที่เตียง หรือ
ข้อมูลที่ระบุตัวตนผู้ป่วยได้ (รวมทั้งในภาพ image)
• ใช้ app ที่ปลอดภัยกว่า
• Limit คนที่เข้าถึง
(เช่น ไม่คุยผ่าน Line group)
• ใช้อย่างปลอดภัย (Password, ดูแลอุปกรณ์ไว้กับตัว,
เช็ค malware ฯลฯ)

33. 3333
คาประกาศสิทธิและข้อพึงปฏิบัติของผู้ป่วย

34. 3434
ตัวอย่างนโยบายด้าน Social Media ขององค์กร/มหาวิทยาลัย

35. 3535
• ข้อความบน Social Network สามารถเข้าถึงได้โดยสาธารณะ
ผู้เผยแพร่ต้องรับผิดชอบ ทั้งทางสังคมและกฎหมาย และอาจ
ส่งผลกระทบต่อชื่อเสียง การทางาน และวิชาชีพของตน
• ระมัดระวังอย่างยิ่ง ในการเผยแพร่ประเด็นที่ Controversial
เช่น การเมือง ศาสนา
• ไม่ได้ห้าม แต่ให้ระวัง เพราะอาจส่งผลลบต่อตนหรือองค์กรได้
MU Social Network Policy

36. 3636
• ความรับผิดชอบทางกฎหมาย
– ประมวลกฎหมายอาญา ความผิดฐานหมิ่นประมาท
– พรบ.ว่าด้วยการกระทาความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์
– ข้อบังคับสภาวิชาชีพ เกี่ยวกับจริยธรรมแห่งวิชาชีพ
– ข้อบังคับมหาวิทยาลัยมหิดล ว่าด้วยจรรยาบรรณของบุคลากรและ
นักศึกษามหาวิทยาลัยมหิดล
– ข้อบังคับมหาวิทยาลัยมหิดล ว่าด้วยวินัยนักศึกษา
MU Social Network Policy

37. 3737
• ไม่ละเมิดทรัพย์สินทางปัญญาของผู้อื่น อ้างถึงแหล่งที่มาเสมอ
(Plagiarism = การนาผลงานของคนอื่นมานาเสนอเสมือนหนึ่ง
เป็นผลงานของตนเอง)
• แบ่งแยกเรื่องส่วนตัวกับหน้าที่การงาน/การเรียน
– แยก Account ของหน่วยงาน/องค์กร ออกจาก Account บุคคล
– Facebook Profile (ส่วนตัว) vs. Facebook Page (องค์กร/หน่วยงาน)
• ในการโพสต์ที่อาจเข้าใจผิดได้ว่าเป็นความเห็นจากมหาวิทยาลัย/หน่วยงาน ให้
ระบุ Disclaimer เสมอว่าเป็นความเห็นส่วนตัว
MU Social Network Policy

38. 3838
• ห้ามเผยแพร่ข้อมูล sensitive ที่ใช้ภายในมหาวิทยาลัยก่อนได้รับอนุญาต
• บุคลากรทางการแพทย์หรือผู้ให้บริการสุขภาพ
– ระวังการใช้ Social Network ในการปฏิสัมพันธ์กับผู้ป่วย (ความลับผู้ป่วย และการ
แยกแยะเรื่องส่วนตัวจากหน้าที่การงาน)
– ปฏิบัติตามจริยธรรมของวิชาชีพ
– ระวังเรื่องความเป็นส่วนตัว (Privacy) และความลับของข้อมูลผู้ป่วย
– การเผยแพร่ข้อมูล/ภาพผู้ป่วย เพื่อการศึกษา ต้องขออนุญาตผู้ป่วยก่อนเสมอ และลบ
ข้อมูลที่เป็น identifiers ทั้งหมด (เช่น ชื่อ, HN, ภาพใบหน้า หรือ ID อื่นๆ) ยกเว้น
ผู้ป่วยอนุญาต (รวมถึงกรณีการโพสต์ใน closed groups ด้วย)
• ตั้งค่า Privacy Settings ให้เหมาะสม
MU Social Network Policy

39. 3939
ตัวอย่างนโยบายด้านการให้ข้อมูลผ่านสื่อของวิชาชีพ

40. 4040
Example Professional Code of Conduct

41. 4141
Example Professional Code of Conduct

42. 4242
เนื้อหาอะไรไม่ควรเผยแพร่สู่สาธารณะ
ในเว็บและ Social Media หน่วยงาน:
ข้อเสนอต่อคณะทางานพัฒนาเว็บไซต์คณะฯ
ของ รพ.รามาธิบดี และศูนย์การแพทย์สิริกิติ์
นพ.นวนรรน ธีระอัมพรพันธุ์
อาจารย์ ภาควิชาเวชศาสตร์ชุมชน
รองผู้อานวยการบริหารสถาบันการแพทย์จักรีนฤบดินทร์ ฝ่ายสารสนเทศ
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี
3 มิถุนายน 2557
ตัวอย่างนโยบายด้าน Social Media ของ รพ.

43. 4343
 มีข้อมูลผู้ป่วยที่ปรากฏ Identifiers (ชื่อ, HN, 13 หลัก, ใบหน้า,
คาใบ้, e-mail address, ทะเบียนรถ ฯลฯ) โดยไม่ได้ขออนุญาต
 การให้ข้อมูลผู้บาดเจ็บกับสื่อมวลชน ไม่ควรระบุชื่อ ยกเว้นผู้ป่วย
หรือญาติอนุญาต, เป็นข้อมูลสาธารณะอยู่ก่อนแล้ว, ให้ข้อมูลกับ
พนักงานเจ้าหน้าที่ หรือมีความจาเป็นเพื่อประโยชน์ของผู้ป่วย
(เช่น ประกาศตามหาญาติ)
 ภาพหรือเนื้อหาที่ละเมิดลิขสิทธิ์ นามาลงโดยไม่ได้รับอนุญาต
และไม่ให้ credit เจ้าของ
กลุ่มเนื้อหาที่ละเมิดสิทธิผู้อื่น

44. 4444
 ผิดกฎหมาย, ขัดต่อความสงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอันดี,
ดูหมิ่น ให้ร้ายผู้อื่น
 ชวนทะเลาะ, สร้างความแตกแยก, ประเด็น sensitive
 วิพากษ์วิจารณ์พฤติกรรมผู้รับบริการ (แม้ไม่ระบุชื่อ)
 ความลับ/เรื่องภายในคณะฯ ที่ไม่มีประโยชน์กับบุคคลภายนอก
 เนื้อหา/ภาพ ที่สื่อถึงองค์กรในทางลบ หรืออาจถูกมองในแง่ลบ
 โฆษณาสินค้า หรือหาประโยชน์ส่วนตัว
กลุ่มเนื้อหาที่สร้างความเสียหายต่อภาพลักษณ์องค์กร

45. 4545
 เรื่องส่วนตัว แต่โพสต์ในเว็บ/Page หน่วยงาน
 หน่วยงานควรใช้ Facebook Page ไม่ใช่ Facebook Account บุคคล
 ควรแยก Page หน่วยงาน และ Account ส่วนตัว ออกจากกัน
 การแชร์/กด Like ไม่คิด ใน account หน่วยงาน
(เนื้อหาไม่เกี่ยวกับหน่วยงาน แต่ตัวเองชอบ )
 ข่าว/ความรู้ทางการแพทย์ ที่ไม่ได้ตรวจสอบความถูกต้อง/เป็นเท็จ
 ใช้ชื่อหรือ Logo คณะฯ แต่เป็นความเห็นส่วนตัว
 Spam/ภาพลามก ที่มีผู้โพสต์ผ่าน Webboard/Social Media
แล้วไม่ monitor เป็นประจา
กลุ่มเนื้อหาที่เกิดจากความไม่ระมัดระวังของ Admin

46. 4646
โครงการจัดทา
แนวทางปฏิบัติในการใช้งาน
สื่อสังคมออนไลน์ของผู้ประกอบวิชาชีพด้าน
สุขภาพ สานักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ
(อยู่ระหว่างทาการศึกษา)
นพ.นวนรรน ธีระอัมพรพันธุ์

47. 4747
สรุป
• Social Media เป็น trend ของสังคมในปัจจุบันที่ปฏิเสธไม่ได้
• Social Media สาคัญในชีวิตประจาวัน เพราะเป็นโอกาสใน
การเข้าถึงข้อมูล และการเข้าสังคม
• Social Media สาคัญในทางสุขภาพ เพราะเป็นโอกาส
(Help) ในการ empower, engage และ educate ผู้ป่วย
(“e-patient”)
• Social Media สาคัญ เพราะเป็นความเสี่ยง (Harm) ที่หาก
ไม่ตระหนักและระมัดระวัง ก็ส่งผลร้ายต่อผู้ใช้และผู้ป่วยได้

48. 4848
สรุป
• รพ. ควรมีนโยบายและอบรมด้าน Social Media และ Security &
Privacy และควรจากัดการใช้ Social Media ในการ consult หรือ
ส่งต่อข้อมูลผู้ป่วยเท่าที่จาเป็น โดยไม่ควรระบุตัวตนผู้ป่วยได้ และ
ตระหนักในข้อจากัดของการใช้ IT ในการดูแลผู้ป่วย
• วิชาชีพต่างๆ โดยเฉพาะวิชาชีพทางสุขภาพ ควรมีนโยบายและสร้าง
ความตระหนักเรื่องการใช้ Social Media อย่างเหมาะสมแก่ผู้
ประกอบวิชาชีพนั้นๆ
• บุคคลควรตระหนักถึงความเสี่ยงในการใช้ Social Media อยู่เสมอ
และใช้อย่างระมัดระวัง รับผิดชอบ และมีจริยธรรม