Grade 10 lesson

1. Balik –aral:
1. Noong Ikalawang markahan, naalala niyo pa ba
ang mitolohiyang ating tinalakay?
2. Ano ang pamagat ng mitolohiyang ito?
3. Sino ang pangunahing tauhan sa mitolohiyang
Ito?

3. Tanong:
1. Popular ba sa inyo ang nakikita ninyong larawan? Ano
kaya ito?
2. Saan kaya ito matatagpuan?
3. Sino na sa inyo ang nakakita ng totoong dam? Mayroon
ba tayong dam sa Pilipinas?
4. Anu-anong lugar kaya sa ating bansang Pilipinas ang
mayroong dam?

4. MITOLOHIYA
Si Nyaminyami, ang Diyos ng Ilog

5. Ang napakagandang ilog
Zambezi ay may itinatagong
isang hindi pangkaraniwang
hiwaga na magpapahanggang
ngayon ay pinaniniwalaan ng
marami, lalo na ng mga
mamamayan ngTribong Tonga o
Ba Tonga na naninirahan sa
magkabilang pampang ng ilog
Zambezi.

6. Ayon sa mitolohiya, sa loob
ng napakahabang panahon, si
Nyaminyami, ang diyos ng
ilog ay tahimik na naninirahan
sa Lawa ng Kariba na
karugtong ng ilog Zambezi
kasama ang kanyang asawa.

7. Maraming katutubo na raw
ang nakakita kay
Nyaminyami tulad ni
Pinunong Sampakaruma
subalit walang matibay na
ebidensiyang
makapagpapatunay rito.

8. Ayon sa mga nakakita, si
Nyaminyami raw ay may
ulo ng isang isda at
katawan ng isang ahas.
Siya’y isang dambuhala
sa lapad na halos tatlong
metro at habang hindi
magawang hulaan.

9. Naniniwala ang mga mamamayan ng Tonga na si
Diyos Nyaminyami ay naging mabuti sa
kanila.
Katunayan, sa mga panahon daw ng matinding
taggutom na dala ng mahahabang tagtuyot sa
Africa ay nabuhay sila sa tulong ng mga bahagi
ng katawan ni Nyaminyami na ibinibigay o iniiwan
niya para sa mga mangingisda.

10. Kinikilala at iginagalang ng mga Tonga si
Nyaminyami at sa loob ng napakahabang
panahon, naniniwala silang pinoprotektahan
sila ng diyos ng ilog kahit wala silang
masyadong naging ugnayan sa labas.
Namuhay sila nang mapayapa subalit ang
lahat ay nagbago noong mga huling taon ng
1940’s nang mapagtibay ang desisyon ng
pamahalaang ipatayo ang Dam ng Kariba

11. kinatakot ng mga mamamayan ang balita, lalo na
nang malamang ang dam ay itatayo sa
mismong tabi ng malaking batong pinaniniwalaang
tahanan ng diyos ng ilog na si Nyaminyami at
ng kanyang asawa.
Katunayan, napakalaki ng paggalang ng mga
mamamayan sa bahaging iyon

12. ng lawa at walang mangingisda ang nangahas
lumapit man lang doon dahil ang mga
naunang mangisda raw roon ay nahigop ng
alimpuyo sa tubig at hindi na mulingnakita.
Kaya nga tinawag nila ang higanteng batong
iyon na “ kariva” o “ karinga” na ang ibig
sabihin ay “ ang bitag” at dito rin nagmula ang
pangalang “ Kariba” para sa lawa.

13. Nang magdatingan ang mga puting inhinyero at
mga manggagawang magpapasimula na
sa paggawa ng dam ay nakiusap at nagbabala ang
mga nakatatanda ng Tonga.
“ Huwag na ninyong ituloy ang plano.
Hindi ninyo magugustuhan ang gagawin ni Diyos
Nyaminyami sa inyo at sa inyong proyekto,” ang
babala nila sa mga Puti.

14. Pinagtawanan lang ng mga Puti ang ganitong mga babala
at paniniwala. Itinuloy pa rin nila ang mga panimulang
gawain sa pagtatayo ng dam tulad ng pagpapaalis sa mga
mamamayan ng Tonga sa pampang ng ilog na kanila nang
naging tahanan sa napakahabang panahon.Pinalipat ang
mga mamamayan sa mas mataas na bahagi ng ilog.
Pinagpuputol din ng mga dayuhan ang libo-libong
matatandang puno upang makagawa ng daan at upang
may magamit sa pagbuo ng tirahan ng mga manggagawa.

15. Subalit ang ikinatatakot ng matatanda ay nangyari nga
noong gabi ng Pebrero 15, 1950.
Isang napakalakas na bagyo mula sa karagatang
Indian, isang pangyayaring hindi karaniwang
nagaganap sa lugar na ito ang bumayo at nagdala ng
napakalakas na hangin at ulang naging
sanhi ng napakalaking baha sa buong lambak ng
Zambezi.
Inanod ang maraming kabahayan at ang lahat ng
madaanan ng ilog na umapaw nang mahigit pitong
metro.

16. Tatlong araw ang inabotbago narating ng rescue
team ang lugar at sila’y nanlumo sa nakitang
pinsala.
Ang katawan ngmga namatay na usa at iba pang
hayop ay nangakasabit sa mga matataas na kahoy
na nagpakitakung gaano kataas ang inabot ng
tubig baha. Sa kasamaang palad ay namatay ring
lahat angmga kasama sa rescue team nang
mabagsakan ng mga gumuhong lupa.

17. Sa kabila ng pangyayaring ito ay hindi rin
nahadlangan ang pagpapatayo ng dam. Hindiinisip ng
mga puti na ito’y isang babala ni Nyaminyami kundi
nagkataon lang na may dumatingna bagyo at binaha
ang lambak ng Zambezi. Subalit noong 1957, nang
halos patapos na angdam ay dumating ang
pinakamalaking baha sa kanilang kasaysayan.
Sinasabing ang ganitokatinding baha ay
dumarating lamang nang minsan sa isanlibong taon.

18. Inanod ng baha angmalaking bahagi ng patapos na
sanang dam gayundin ang mga kagamitan sa
paggawa nito. Angnakapagtataka, ang katawan ng
mga puting mangagawa ay hindi lumutang. Hinanap
ang mga itokung saan-saang bahagi ng ilog at lawa
subalit walang nakita isa man sa kanila. Dahil
dito’ykinausap ng mga pinuno ang mga
nakatatandang Tonga.

19. Nagsagawa ng ritwal ang mga Tonga saka pinaanod ang
iniaalay na itim na baka sa Lawang Kariba. Kinabukasan,
wala na ang itim na baka kung saan ito pinalutang at sa
halip, angkatawan ng mga puting manggagawang tatlong
araw nang hinahanap ang nakitang nakalutang.Walang
maibigay na matibay na paliwanag maging ang mga
pinuno ng mga gumagawa ng damsa mahiwagang
pangyayaring ito. Subalit natitiyak ng mga matatandang
Tonga; kagagawan nggalit na galit na si Nyaminyami ang
lahat ng ito.

20. Pagkatapos ng malaking baha ay pinag-
aralanng mga eksperto ang daloy ng tubig sa
ilog Zambezi atsaka nila pinag-usapan ang
patungkol sa itinatayongdam. Nagkasundo
silang ang ganoon kalaking baha aynangyari
lamang nang minsan sa isanlibong
taonkaya’t itinuloy pa rin nila ang pagtayo ng
dam.

21. Sa kabila ng paniniwala ng mga eksperto ayalam
ng matatandang Tonga na muling gaganti
siNyaminyami at may mangyayari pa muling sakuna.
Dahil kasi sa pagtatayo ng dam ay nalubog nahalos
tatlumpung metrong tubig ang batong tirahan
ng diyos ng ilog at ang masaklap,sinasabing
naiwan daw sa kabilang bahagi ng dam ang kanyang
pinakamamahal na asawa atalam nilang ito ay
lubhang nagpagalit sa kanya.

22. “ Tigilan na ninyo ang pagsira sa tahanan ng diyos
Nyaminyami. Hayaan n’yo na kamingmakabalik sa
pampang na dati naming tirahan. Kung hindi ay muli
ninyong matitikman angbagsik ni Nyaminyami,” ang babala
nila sa mga puti.
“ Kalokohan! Mga eksperto ba mismo ang
nagsabi, nangyayari lamang ang ganoonkalaking
baha tuwing isanlibong taon. Itutuloy namin ang
pagpapatayo ng dam!” ang matigas napaninindigan ng
mga pinuno

23. At hindi nga nagkamali ang mga Tonga. Nang sumunod
na tag-ulan ay muling sumiklabang galit ni Nyaminyami na
ngayo’y mas matindi pa kaysa sa dalawang nauna. Isang
mas malakipang baha ang naganap kaysa sa naranasan nila
nang nagdaang taon. Sa laki ng baha ay naginglubahang
mapaminsala ito. Nasira nito ang coffer dam, ang tulay sa
pagitan ng itinatayong damat ng pampang at ang malaking
bahagi ng dam na malapit na sanang matapos. Sinasabing
angganoon kalaking baha ay nangyari lamang nang
minsan sa sampung libong taon.

24. Subalit hindi nito napigil angpagpapatayo ng dam. Itinuloy
pa rin ito ngpamahalaan at noong 1960, natapos din
sawakas ang Dam ng Kariba. Ito ngayon angpangunahing
pinagmumulan ng suplay ngkoryente para sa mga bansang
Zimbabwe atZambia. Makikita naman ang rebulto
niNyaminyami sa itaas na bahagi ng IlogZimbabwe at
nakatanaw na tila banagbabantay sa kabuuan ng Dam ng
Kariba.Dinarayo na rin ito ngayon ng napakaramingturistang
nais makapaglaro ng mga isport napantubig at upang makita ang
kagandahan ngpaligid at ng dam na ilang beses nang muntik –
muntikang hindi maitayo dahil sa paghagupit ngkalikasang
pinaniniwalaang kagagawan ng diyos ng ilog.

25. Ang mga Tonga naman ay patuloy na naninirahan sa
mataas na bahagi ng ilogZimbabwe. Madalas silang nakararamdam
ng pagyanig sa paligid. Naniniwala silang ito ay angmga pagkakataong
galit ang diyos Nyaminyami at nagpipilit maabot ang kanyang kabiyak
nanasa kabilang bahagi ng dam. Naniniwala silang isang araw ay
magigiba rin ni Nyaminyami angdam subalit sa kanilang puso’t isipan ay
umaasa rin silang sana’y hindi na ito mangyari sapagkatkung
magtatagumpay si Nyaminyami ay tiyak na isang trahedyang walang
katulad ang idudulotnito sa mga mamamayang wala namang kinalaman,
patuloy na lamang nilang pag-iingatan ataalagaan ang kanilang
kapaligiran bilang pagbibigay-pugay sa kanyang alaala.

26. Suriin…..
1. Sino-sino ang mga tauhan sa iyong binasang
“Si Nyaminyami, ang Diyos ng Ilog Zambezi”?
2. Maaari bang ilarawan ang mga ito?
3. Anong pag –uugali ang nalaman ninyo sa
bawat tauahn ditto?