SlideShare a Scribd company logo
Sessie demografische trends
Ondernemerschap
Demografische trends macro
Demografische trends wereld
fileproblematiekMigratiestromen
Opleidingsgraad Vruchtbaarheid
Huisvesting: Stijgende prijzen
huizenmarkt,
Management
afvalstoffen en
grondstoffen
Evolutie bejaardenzorg,
vergrijzing,verzilvering
Huishoudens
Bevolkingsopbouw
Bevolkingsdichtheid
Demografische trends wereld
Demografische trends wereld
Levensverwachting en
vruchtbaarheid
Demografische trends wereld
TRENDS IN WERELDPOPULATIE:
The Big Picture
• De 20 ste eeuw was de eeuw van bevolkingsgroei (wereldpopulatie stijgend
van 1.6 to 6.1 miljard). De wereldpopulatie zal normaal op zijn hoogte punt zijn
in 2060-2080 rond de 9 miljard mensen.
• De 21 ste eeuw zal een globaal verouderende bevolking hebben (met het
aandeel boven de 60 stijgend van 0.10 to 0.25-0.45 tegen 2100). De snelheid
van deze veroudering zal versnellen de komende 10-tallen jaren!
• Vandaag leven we in een demografisch verdeelde wereld. Sommige regio’s
groeien nog snel (Africa, Arabische Wereld), terwijl andere snel verouderen
(Europe, East Asia, North America) en sommige al verminderen in (Oost-
Europa).
 De vruchtbaarheid is verder aan het dalen in Oost-Azie:
• In China is de totale vruchtbaarheidsgraad geschat op 1.5
• In de grootste Chinese steden zelfs beneden de 1.0
• In Taiwan 1.1
• Japanese extrapolaties schatten een lange termijn van 1.2
 Iran ervaart op wereldniveau de snelst daalde vruchtbaarheidratio van de
wereld van rond de 7,0 kinderen per gezin in de Jaren 80 naar 2,0 vandaag. Dit
werd geassocieerd met This was associated with massive increases in female
education.
 Africa is momenteel een stabilisatie aan het ervaren.
 Er is steeds meer aangetoond dat educatie een sleutelrol spelt bij
bevolkingsontwikkeling
Demografische trends wereld
A world map showing countries by total fertility rate (TFR), according to the CIA World
Factbook's 2013 data.
Demografische trends wereld
Demografische trends wereld
Demografische trends wereld
Demografische trends wereld
MIGRATIE IN DE
WERELD
Demografische trends wereld
Educatieniveau wereld
EDUCATIE IN
DE WERELD
Demografische trends wereld
Huishoudens in Europa
De huishoudens van de gezinnen beïnvloeden heel sterk de omgeving en milieu door de dagelijkse keuzes die gemaakt
worden op gebied van consumptie van goederen en diensten, koopgedrag, waar je leeft en werkt, hoe je omgaat met je vrije
tijdsbestedingen reizen. De uitgaven voor ons huishouden en dus onze consumptie stijgt meer en meer.
Deze keuzes hebben sterke invloed op de verstedelijking, transport en infrastructuurwerken en huishoudmogelijkheden.
Deze hebben op zich opnieuw een grote impact op het energiemanagement; luchtkwaliteit en klimaatveranderingen (↑CO2,
vuile gassen, chemicaliën..)
Demografische trends wereld
Demografische trends wereld
De ratio kinderen in verhouding tot ouderen is aan het dalen in de wereld:
 De ratio kinderen in verhouding tot ouderen is nu 3:1.
 Tegen 2040, zullen er meer ouderen zijn dan kinderen. Tegen 2050 zullen er 2 maal zoveel ouderen zijn als kinderen.
Uitzonderingen hierop zijn China en Rusland.
 Het aantal van 60 plussers in de niet-ontwikkelingslanden zou 2,5 keer zo groot worden tehen 2050 met zo’n 418 miljoen.
Het aantal 80 plussers zal zelfs verzesvoudigen tot 120 miljoen mensen!!
 In de groeilanden en ontwikkelingslanden zal het aantal 60 plussers 7 maal zo groot worden als nu met zo’n 1,5 miljard
mensen tegen 2050 . In deze landen zal het aantal 80 plussers 17 keer zo groot worden met zo’n 262 miljoen
Demografische trends wereld
Opkomst onzichtbare ziektes door drukte en vergrijzing
Een van de consequenties van het snelle vergrijzingsproces zijn de zichtbare veranderingen in de natuurlijke vormen
van ziek zijn en ziektes.
De WHO onderscheidt nu ook veel meer onzichtbare epidemische ziektes die nu verantwoordeloijk zijn voor 60% van
de doden in de wereld.
“Tegen 2030 zal depressive de grootse en eenvoudige oorzaak worden die onze leeftijdsverwachting kan beïnvloeden
Demografische trends wereld
Demografische trends wereld
De vergrijzing is zeer snel aan het toenemen in jonge
opkomende groei economieën:
 De tijd die nu nodig is om het aandeel van ouderen
boven de 60 te verdubbelen in deze landen van 7% tot
14% is miniem in verhouding tot de tijd waarover de
Westerse landen dit deden.
 In Frankrijk deden ze er een eeuw over. En in de meeste
ontwikkelde landen deden ze 40-80 jaar over.
 In deze nieuwe markten duurt het maar gemiddeld 20
jaar meer (bv. China nog sneller)
Demografische trends wereld
Groei economieën: Brazilië, Rusland, India, China, Mexico,
Indonesië, Zuid-Korea, Turkije, Iran , sommige landen van
Africa en Latijns-America
De ratio van de niet-werkenden (jongeren en gepensioneerden) ten op zichte van de werkenden
is zeer snel aan het toenemen in Japan, Europa. In de Angelsaksische economieën gebeurt dit
langzamer
 De ratio van de niet-werkenden (jongeren en gepensioneerden) ten op zichte van de
werkenden is zeer snel aan het toenemen. Oorzaken: lagere vruchtbaarheid en langer leven.
 Deze ratio neemt razendsnel toe in vooral like Duitsland, Japan, Italië en Spanje.
 Het aantal werkers per oudere niet werker zal vallen van 3-5 naar 1,5 tegen 2050.
 In de Angelsakische landen zal dit iets trager verlopen. Van 4-5 werkers per niet werkende tot 2-
2,5 in 2050. Oorzaak: hogere vruchtbaarheid en meer open immigratie beleid.
Demografische trends wereld
http://www.horizonscanning.org.uk/
our-research/big-picture-challenges/
Demografische trends wereld
Case Verenigde de Staten
Verenigde Staten
Demografische trends EU
!
Demografische trends wereld
While life expectancy in Africa has in fact increased within the past decade thanks to better HIV/AIDS treatment, the continent still has a long way to go. Currently, average life expectancy in Africa is nearly 54 years; in the United States, it’s almost 80.
Read more at http://all-that-is-interesting.com/world-life-expectancy-map#2l4zXWI6thi60r6t.99
Vergrijzing in
Vlaanderen
Vergrijzingstrend
Als we de bevolkingsprognoses er op na gaan is het duidelijk dat senioren een steeds
grotere groep worden in Vlaanderen.
In 2005 vertegenwoordigde de groep van 55-plussers 29,49% (1.778.981) van de
Vlaamse bevolking.
In 2020 zal dit aantal stijgen tot 36,28% (2.228.119) en in 2030 tot 38,8%
(2.396.266). De verouderingstrend zet zich sterker door in Vlaanderen dan in
Wallonië en Brussel. Vlaanderen scoort bovendien iets boven het Europese
gemiddelde. (NIS, 2004).
Demografische trends vlaanderen
 Er wordt verwacht dat in de komende veertien jaar de
leeftijdsopbouw van de bevolking in het Vlaamse Gewest
grondig zal veranderen.
 Het aantal 0- tot 14-jarigen zal tussen 2007 en 2021
toenemen met 61 000.
 Het aantal personen uit de middenleeftijdsgroep zal
gevoelig afnemen. Zo wordt er verwacht dat er in 2021 215
000 35- tot 49-jarigen minder zullen wonen.
 De toename van het aantal ouderen, zowel mannen als
vrouwen, is het meest opvallend. Die toename is het
gevolg van het opschuiven van de babyboomgeneraties
naar oudere leeftijden.
 Bovendien zal de levensverwachting voort toenemen. In
2021 zullen er 450 duizend 55-plussers, 192 duizend 70-
plussers en 133 duizend 80-plussers meer zijn dan in 2007.
Demografische trends Vlaanderen
Demografische trends vlaanderen
Demografische trends vlaanderen
 Senioren zien een duur product meestal als een goed product. Ze zijn bereid meer te betalen voor kwaliteit,
maar zijn tegelijkertijd ook zeer prijsbewust en vinden de vorm en het gevoel erbij minder belangrijk.
 Senioren hechten wel minder belang aan luxe, mode en trends
 Senioren zijn vrij kritische consumenten die overtuigd kunnen worden met goede verkoopargumenten. Zij
nemen de tijd om na te denken over hun aankoop: ze verzamelen informatie, vergelijken prijzen en gaan dan pas
over tot de aankoopbeslissing. Ze vinden het belangrijk hoe produkten gemaakt erden
 Senioren houden rekening met hun sociale omgeving. Vrienden, kinderen en kleinkinderen hebben een grote
invloed op het koopgedrag van de senior. De mening van onbekenden is minder belangrijk
Demografische trends vlaanderen
©50+ Expertisecentrum, 1e druk november 2007
Leuke link
http://www.55plustoolbox.nl/Alle%20bestanden/Alle%20bestanden.php
Verzilvering in Vlaanderen
Verzilveringstrend
Naast een ‘vergrijzingstrend’ spreekt men ook van een ‘verzilveringstrend’, dat wil
zeggen dat binnen de groep van de senioren er een toenemend aantal
hoogbejaarden (mensen van 80 jaar en meer) is.
In de periode 2000-2050 zal in Vlaanderen de groep van de 80-99-jarigen
bijvoorbeeld ruim verdrievoudigen (van 212.315 naar 680.359). De 100-plussers
zullen vertienvoudigen (van 501 naar
4.938). De groep van de ‘jongere senioren’ (55-65) blijft echter vrij stabiel en zal
vanaf 2020 zelfs gaan dalen (NIS, 2001).
Ook hier zien we dat twee op drie hoogbejaarden een vrouw is, maar het is wel bij
de mannen dat zich
de sterkste toename voordoet.
Demografische trends vlaanderen
Levensverwachting en gezondheid
Een onmiddellijk gevolg van de ‘verzilvering’ is dat de gemiddelde levensverwachting in Vlaanderen
blijft stijgen. In 2004 was de levensverwachting voor mannen 77,57 jaar en voor vrouwen 82,89 jaar.
(NIS, 2004). Het verschil in levensverwachting tussen mannen en vrouwen begint echter te verkleinen.
Betekenen deze toegevoegde jaren ook een kwalitatief beter leven?
Op basis van gezondheidsenquêtes (Hupkens en Swinkels, 2001) werd het aantal levensjaren zonder
functionele beperkingen gemeten. Concreet werd een significante daling vastgesteld van beperkingen
in gehoor- en gezichtsvermogen en van het mobiliteitsverlies.
Demografische trends vlaanderen
 Qua lichamelijke gezondheid is er wereldwijd een verschuiving vast te stellen naar chronische en degeneratieve
ziekten. Bij mannen zijn deze hoofdzakelijk hoge bloeddruk, gewrichtsslijtage en hartlijden. Bij vrouwen gaat het
om gewrichtsslijtage, hoge bloeddruk en gewrichtsontsteking. (FOD Economie, 2007)
 Uit het onderzoek van Verté e.a. (2007) blijkt dat ruim de helft van de Vlaamse ouderen door hun gezondheidstoestand
een beperking bij het uitvoeren van zware inspanningen ervaart. Voor een derde van de ouderen leveren het trappen
lopen, het buigen, het tillen en het bukken nogal wat problemen op.
 Daarnaast is vallen een ernstig onderschat probleem en de gevolgen ervan kunnen een belangrijke impact
hebben op de kwaliteit van het leven van senioren. Preventie is sterk aangewezen. (www.vig.be)
Demografische trends vlaanderen
 Ouderen kunnen niet alleen te maken hebben met fysieke beperkingen maar eveneens met psychische problemen.
Volgens de gezondheidenquête (2001) bevinden 22% van 65-plussers zich “psychisch onwel”. In oudere
leeftijdsgroepen ligt dit nog hoger (bijvoorbeeld bij vrouwen ouder dan 85 is dit 32%).
 Dikwijls gaat dit samen met een lager inkomen en een lagere opleiding. Depressie, angst en slaapproblemen komen het
vaakst voor. Slaap- en kalmeermiddelen worden dan ook frequent gebruikt.
 Hoewel 73% van de 55-plussers aangeeft zich nooit eenzaam te voelen, is dit toch een niet te onderschatten
probleem bij een bepaalde groep van ouderen. Hoe ouder, hoe groter de kans op vereenzaming. Factoren als
alleen wonen, kinderloos zijn, fysieke beperkingen liggen hier aan de basis. (Jacobs, 2004)
Demografische trends Vlaanderen
 Volgens het VIG (Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie) bewegen een groot deel van ouderen te weinig om hun
huidige gezondheid te verbeteren. In de groep 50-65-jarigen beweegt slechts 16 % voldoende voor een positief
cardiovasculair effect (Amerikaanse ACSM-norm: 20 min onafgebroken intense activiteit).
 De nationale gezondheidenquête (2001) stelt vast dat 44% van 55-64-jarigen, 43% van 65-74-jarigen en 21% van de
75-plussers voldoende bewegen (norm: 150 minuten per week een gematigde activiteit).
 Vanaf 65 jaar stellen we vast dat het sedentarisme duidelijk verhoogt en het actief bezig zijn sterk daalt. Risicogroepen
op dit vlak zijn ouderen met laag inkomen en opleidingsniveau, oudste ouderen, bewoners van rust- en
verzorgingstehuizen, ouderen met een beperking en geïsoleerde ouderen. (www.vig.be)
Demografische trends Vlaanderen
Zorghuizen en bejaardenhuizen van de
toekomst
Huishoudens in
Vlaanderen
Demografische trends vlaanderen
Mobiliteit
Mobiliteit wordt gezien als een noodzakelijke vereiste voor een zelfstandig en kwaliteitsvol leven. Hoe
ouder mensen worden, hoe minder ze echter geneigd zijn hun huis te verlaten. De tijd die ouderen
buitenshuis doorbrengen varieert sterk naargelang leeftijd en gender. Sociale netwerken kunnen een
belangrijke motivatie zijn om naar buiten te gaan. (Verté, 2007)
De mobiliteit van ouderen kan belemmerd of gestimuleerd worden door de toegankelijkheid en de
beschikbaarheid van transportmiddelen. Uit het onderzoek van Verté blijkt dat de wagen nog altijd de
eerste keuze is als het op verplaatsingen aankomt. 41,2% van de Vlaamse ouderen maakt dagelijks
gebruik van de auto. Maar men maakt ook relatief veel verplaatsingen met de fiets (28%) en te voet
(36,8%).
Demografische trends Vlaanderen
Onderwijs en vorming: levenslang en levensbreed leren!
Onderzoek wijst uit dat thema’s waarover ouderen iets wensen te leren leeftijdsgebonden zijn. Jonge senioren willen iets
leren in functie van hun nieuwe verworven vrije tijd, terwijl oudere senioren (75-plussers) meer gericht zijn op thema’s in
verband met hun gezondheidssituatie zowel preventief als curatief. (Leirman, 2001)
De opkomst van fitnesscentra als tegenhangers van de sportvereniging,vandaag worden dit wellnessclubs
Uit onderzoek van Lucassen en Van Schrendel (2008) is gebleken dat het aantal fitnesscentra vanaf 1999 met 65% is
gestegen. Eind 2008 zijn er 1.670 fitnesscentra in bv Nederland actief.
Vanaf 2003 is het aantal fitnesscentra explosief gestegen. Ten opzichte van 2003 is het aantal fitnesscentra met bijna
46% toegenomen.
Tegenwoordig zien we meer en meer wellnessclubs opduiken die fitheid, persoonlijk advies, persoonlijke begeleding,
voedingsadvies en genieten combineren.
Demografische trends Vlaanderen
Demografische trends vlaanderen
Sociale participatie
 Deelname aan één of andere vorm van verenigingsleven neemt een belangrijke plaats in het leven van
ouderen ( Jacobs, Vandereyden, Vanden Boer L, 2004).
 Ruim twee derde van de Vlaamse ouderen is lid van een vereniging (Verté, 2007). Ouderen nemen vooral deel aan
het verenigingsleven omwille van gezelligheid en de sociale contacten.
Kinderen zullen vaker opgroeien
bij een niet-gehuwd paar en bij
een alleenstaande ouder
Demografische trends vlaanderen
Op bijna alle leeftijden
zal men minder met
een partner
samenwonen. Voor de
20- tot 24-jarigen
worden nauwelijks
veranderingen in het
samenwonen met een
partner verwacht.
Demografische trends vlaanderen
Demografische trends Vlaanderen
Vooral 25- tot 49-
jarigen zullen minder
met kinderen
samenleven
Vooral meer oudere
alleenwonenden in 2021
Demografische trends Vlaanderen
Demografische trends Vlaanderen
Demografische trends vlaanderen
Het aantal 85-
plussers in
collectieve
voorzieningen zal
sterk toenemen
Demografische trends vlaanderen
Demografische trends Vlaanderen
Veranderende etnische samenstelling van de bevolking
Tiessen-Raaphorst en De Haan (2008) hebben gekeken naar de invloed van etniciteit op sportparticipatie in
verenigingsverband. In 1980 was het aantal niet-westerse allochtonen 0,5 miljoen . In 2008 waren dit er 1,8 miljoen. Van
de mensen die jonger dan 20 jaar zijn, is 1 op de 6 afkomstig uit een niet-westers allochtoon gezin. Van de 20 tot 65
jarigen is dit 1 op de 10. De verwachting is dat in 2050 het aantal niet-westerse allochtonen gegroeid zal zijn naar
2,7 miljoen, terwijl de autochtone bevolking in aantallen afneemt. De verandering in etnische samenstelling heeft
volgens Breedveld wn Tiessen-Raaphorst (2006) mogelijk gevolgen voor de verenigingssport.
Demografische trends vlaanderen
Demografische trends Vlaanderen
OPDRACHT
 Tracht al even na te denken over een bepaald product/idee/project (of jouw mogelijk project dat je
voorlopig in je gedachten hebt voor je mogelijke onderneming)
 Brainstorm maak een mindmap en vorm je een beeld van de omgevingskrachten op gebied van
demografie en trends die op je concept zouden inwerken.

More Related Content

Similar to Sessie demografische trends (demografic trends)

duurzaamheid29juni
duurzaamheid29juniduurzaamheid29juni
duurzaamheid29juni
Trendbureau
 
Rl acad 2, 15mei2018 krimp, vergrijzing, ontgroening, vervangingsmigratie
Rl acad 2, 15mei2018 krimp, vergrijzing, ontgroening, vervangingsmigratieRl acad 2, 15mei2018 krimp, vergrijzing, ontgroening, vervangingsmigratie
Rl acad 2, 15mei2018 krimp, vergrijzing, ontgroening, vervangingsmigratie
Ron Lesthaeghe
 
Travel_rapport 2_sociodemo
Travel_rapport 2_sociodemoTravel_rapport 2_sociodemo
Travel_rapport 2_sociodemoCasper Burgering
 
Demografie2011
Demografie2011Demografie2011
Demografie2011
orlebeke
 
Vkw west vlaanderen - demografie en arbeidsmarkt - 21 oktober 2010
Vkw west vlaanderen - demografie en arbeidsmarkt - 21 oktober 2010Vkw west vlaanderen - demografie en arbeidsmarkt - 21 oktober 2010
Vkw west vlaanderen - demografie en arbeidsmarkt - 21 oktober 2010ETION
 
ING, Hoe reizen we verder...
ING, Hoe reizen we verder...ING, Hoe reizen we verder...
ING, Hoe reizen we verder...
TradeTracker.com
 
Issue congres 2014 - Paul Schnabel
Issue congres 2014 - Paul SchnabelIssue congres 2014 - Paul Schnabel
Issue congres 2014 - Paul Schnabel
De Issuemakers
 
Sociaal Economische Scan Berg en Dal
Sociaal Economische Scan Berg en DalSociaal Economische Scan Berg en Dal
Sociaal Economische Scan Berg en Dal
RvN2025
 
Groen Armoedeplan voor Antwerpen
Groen Armoedeplan voor AntwerpenGroen Armoedeplan voor Antwerpen
Groen Armoedeplan voor Antwerpen
Helena Schoeters
 
CaSt 01122015 Een kijkje in de nieuwe wereld
CaSt 01122015 Een kijkje in de nieuwe wereldCaSt 01122015 Een kijkje in de nieuwe wereld
CaSt 01122015 Een kijkje in de nieuwe wereldDr. Carl H.D. Steinmetz
 
Overijssel Overmorgen - Senioren en Mantelzorg, 18 februari 2010
Overijssel Overmorgen - Senioren en Mantelzorg, 18 februari 2010Overijssel Overmorgen - Senioren en Mantelzorg, 18 februari 2010
Overijssel Overmorgen - Senioren en Mantelzorg, 18 februari 2010svwo/Arcon
 
Breijn Symposium Duurzaam Innoveren 19 Mei 2009
Breijn Symposium Duurzaam Innoveren 19 Mei 2009Breijn Symposium Duurzaam Innoveren 19 Mei 2009
Breijn Symposium Duurzaam Innoveren 19 Mei 2009
Koen Klokgieters
 
2014 calvijn-wat-feiten-cijfers
2014 calvijn-wat-feiten-cijfers2014 calvijn-wat-feiten-cijfers
2014 calvijn-wat-feiten-cijfers
Chris Noordam
 
Presentatie Hans Peter Benschop (1)
Presentatie Hans Peter Benschop (1)Presentatie Hans Peter Benschop (1)
Presentatie Hans Peter Benschop (1)
Yvonne Neppelenbroek
 
Vergrijzing en wie betaald de rekening?
Vergrijzing en wie betaald de rekening?Vergrijzing en wie betaald de rekening?
Vergrijzing en wie betaald de rekening?
Christiaan van Gorkum
 
CC | 130918 | Seaside Dinner | Presentatie | Paul Schnabel
CC | 130918 | Seaside Dinner | Presentatie | Paul SchnabelCC | 130918 | Seaside Dinner | Presentatie | Paul Schnabel
CC | 130918 | Seaside Dinner | Presentatie | Paul SchnabelFlevum
 
Sociaal economische scan Wijchen
Sociaal economische scan WijchenSociaal economische scan Wijchen
Sociaal economische scan Wijchen
RvN2025
 
stand van de woningmarkt
 stand van de woningmarkt  stand van de woningmarkt
stand van de woningmarkt
Centraal Bureau voor de Statistiek
 

Similar to Sessie demografische trends (demografic trends) (20)

duurzaamheid29juni
duurzaamheid29juniduurzaamheid29juni
duurzaamheid29juni
 
Rl acad 2, 15mei2018 krimp, vergrijzing, ontgroening, vervangingsmigratie
Rl acad 2, 15mei2018 krimp, vergrijzing, ontgroening, vervangingsmigratieRl acad 2, 15mei2018 krimp, vergrijzing, ontgroening, vervangingsmigratie
Rl acad 2, 15mei2018 krimp, vergrijzing, ontgroening, vervangingsmigratie
 
Travel_rapport 2_sociodemo
Travel_rapport 2_sociodemoTravel_rapport 2_sociodemo
Travel_rapport 2_sociodemo
 
Demografie2011
Demografie2011Demografie2011
Demografie2011
 
Art21demografie
Art21demografieArt21demografie
Art21demografie
 
Bevolkingsvraagstukken Brazilie
Bevolkingsvraagstukken BrazilieBevolkingsvraagstukken Brazilie
Bevolkingsvraagstukken Brazilie
 
Vkw west vlaanderen - demografie en arbeidsmarkt - 21 oktober 2010
Vkw west vlaanderen - demografie en arbeidsmarkt - 21 oktober 2010Vkw west vlaanderen - demografie en arbeidsmarkt - 21 oktober 2010
Vkw west vlaanderen - demografie en arbeidsmarkt - 21 oktober 2010
 
ING, Hoe reizen we verder...
ING, Hoe reizen we verder...ING, Hoe reizen we verder...
ING, Hoe reizen we verder...
 
Issue congres 2014 - Paul Schnabel
Issue congres 2014 - Paul SchnabelIssue congres 2014 - Paul Schnabel
Issue congres 2014 - Paul Schnabel
 
Sociaal Economische Scan Berg en Dal
Sociaal Economische Scan Berg en DalSociaal Economische Scan Berg en Dal
Sociaal Economische Scan Berg en Dal
 
Groen Armoedeplan voor Antwerpen
Groen Armoedeplan voor AntwerpenGroen Armoedeplan voor Antwerpen
Groen Armoedeplan voor Antwerpen
 
CaSt 01122015 Een kijkje in de nieuwe wereld
CaSt 01122015 Een kijkje in de nieuwe wereldCaSt 01122015 Een kijkje in de nieuwe wereld
CaSt 01122015 Een kijkje in de nieuwe wereld
 
Overijssel Overmorgen - Senioren en Mantelzorg, 18 februari 2010
Overijssel Overmorgen - Senioren en Mantelzorg, 18 februari 2010Overijssel Overmorgen - Senioren en Mantelzorg, 18 februari 2010
Overijssel Overmorgen - Senioren en Mantelzorg, 18 februari 2010
 
Breijn Symposium Duurzaam Innoveren 19 Mei 2009
Breijn Symposium Duurzaam Innoveren 19 Mei 2009Breijn Symposium Duurzaam Innoveren 19 Mei 2009
Breijn Symposium Duurzaam Innoveren 19 Mei 2009
 
2014 calvijn-wat-feiten-cijfers
2014 calvijn-wat-feiten-cijfers2014 calvijn-wat-feiten-cijfers
2014 calvijn-wat-feiten-cijfers
 
Presentatie Hans Peter Benschop (1)
Presentatie Hans Peter Benschop (1)Presentatie Hans Peter Benschop (1)
Presentatie Hans Peter Benschop (1)
 
Vergrijzing en wie betaald de rekening?
Vergrijzing en wie betaald de rekening?Vergrijzing en wie betaald de rekening?
Vergrijzing en wie betaald de rekening?
 
CC | 130918 | Seaside Dinner | Presentatie | Paul Schnabel
CC | 130918 | Seaside Dinner | Presentatie | Paul SchnabelCC | 130918 | Seaside Dinner | Presentatie | Paul Schnabel
CC | 130918 | Seaside Dinner | Presentatie | Paul Schnabel
 
Sociaal economische scan Wijchen
Sociaal economische scan WijchenSociaal economische scan Wijchen
Sociaal economische scan Wijchen
 
stand van de woningmarkt
 stand van de woningmarkt  stand van de woningmarkt
stand van de woningmarkt
 

More from Walter Dewancker

BROCHURE_INT_Health_20160317_high res
BROCHURE_INT_Health_20160317_high resBROCHURE_INT_Health_20160317_high res
BROCHURE_INT_Health_20160317_high res
Walter Dewancker
 
Living Lab intro - EN
Living Lab intro - ENLiving Lab intro - EN
Living Lab intro - EN
Walter Dewancker
 
Sport_en_Bewegen_HR_EN (002)
Sport_en_Bewegen_HR_EN (002)Sport_en_Bewegen_HR_EN (002)
Sport_en_Bewegen_HR_EN (002)
Walter Dewancker
 
Lesson 5 trends & ondernemen trends en slot trendwatching en
Lesson 5 trends & ondernemen trends en slot trendwatching enLesson 5 trends & ondernemen trends en slot trendwatching en
Lesson 5 trends & ondernemen trends en slot trendwatching en
Walter Dewancker
 
Lesson 4 trends & entrepreneurship trends
Lesson 4 trends & entrepreneurship trendsLesson 4 trends & entrepreneurship trends
Lesson 4 trends & entrepreneurship trends
Walter Dewancker
 
Lesson 3 trends & entrepreneurship pitch & trends
Lesson 3 trends & entrepreneurship pitch & trendsLesson 3 trends & entrepreneurship pitch & trends
Lesson 3 trends & entrepreneurship pitch & trends
Walter Dewancker
 
Sociaal-culturele trends + economische trends
Sociaal-culturele trends + economische trendsSociaal-culturele trends + economische trends
Sociaal-culturele trends + economische trends
Walter Dewancker
 
Lesson 2 trends &; entrepreneurship creativity ; trends
Lesson 2 trends &; entrepreneurship creativity ; trendsLesson 2 trends &; entrepreneurship creativity ; trends
Lesson 2 trends &; entrepreneurship creativity ; trends
Walter Dewancker
 
Lesson 1 trends &entrepreneurship intro + trendwatching (Walter Dewancker en ...
Lesson 1 trends &entrepreneurship intro + trendwatching (Walter Dewancker en ...Lesson 1 trends &entrepreneurship intro + trendwatching (Walter Dewancker en ...
Lesson 1 trends &entrepreneurship intro + trendwatching (Walter Dewancker en ...
Walter Dewancker
 
carrieregids _sport-en-beweging_
carrieregids _sport-en-beweging_carrieregids _sport-en-beweging_
carrieregids _sport-en-beweging_Walter Dewancker
 
Presentation sport and movement congres Barcelona move 2013 laatst walter dew...
Presentation sport and movement congres Barcelona move 2013 laatst walter dew...Presentation sport and movement congres Barcelona move 2013 laatst walter dew...
Presentation sport and movement congres Barcelona move 2013 laatst walter dew...
Walter Dewancker
 
Presentation Outward Bound
Presentation Outward BoundPresentation Outward Bound
Presentation Outward Bound
Walter Dewancker
 

More from Walter Dewancker (12)

BROCHURE_INT_Health_20160317_high res
BROCHURE_INT_Health_20160317_high resBROCHURE_INT_Health_20160317_high res
BROCHURE_INT_Health_20160317_high res
 
Living Lab intro - EN
Living Lab intro - ENLiving Lab intro - EN
Living Lab intro - EN
 
Sport_en_Bewegen_HR_EN (002)
Sport_en_Bewegen_HR_EN (002)Sport_en_Bewegen_HR_EN (002)
Sport_en_Bewegen_HR_EN (002)
 
Lesson 5 trends & ondernemen trends en slot trendwatching en
Lesson 5 trends & ondernemen trends en slot trendwatching enLesson 5 trends & ondernemen trends en slot trendwatching en
Lesson 5 trends & ondernemen trends en slot trendwatching en
 
Lesson 4 trends & entrepreneurship trends
Lesson 4 trends & entrepreneurship trendsLesson 4 trends & entrepreneurship trends
Lesson 4 trends & entrepreneurship trends
 
Lesson 3 trends & entrepreneurship pitch & trends
Lesson 3 trends & entrepreneurship pitch & trendsLesson 3 trends & entrepreneurship pitch & trends
Lesson 3 trends & entrepreneurship pitch & trends
 
Sociaal-culturele trends + economische trends
Sociaal-culturele trends + economische trendsSociaal-culturele trends + economische trends
Sociaal-culturele trends + economische trends
 
Lesson 2 trends &; entrepreneurship creativity ; trends
Lesson 2 trends &; entrepreneurship creativity ; trendsLesson 2 trends &; entrepreneurship creativity ; trends
Lesson 2 trends &; entrepreneurship creativity ; trends
 
Lesson 1 trends &entrepreneurship intro + trendwatching (Walter Dewancker en ...
Lesson 1 trends &entrepreneurship intro + trendwatching (Walter Dewancker en ...Lesson 1 trends &entrepreneurship intro + trendwatching (Walter Dewancker en ...
Lesson 1 trends &entrepreneurship intro + trendwatching (Walter Dewancker en ...
 
carrieregids _sport-en-beweging_
carrieregids _sport-en-beweging_carrieregids _sport-en-beweging_
carrieregids _sport-en-beweging_
 
Presentation sport and movement congres Barcelona move 2013 laatst walter dew...
Presentation sport and movement congres Barcelona move 2013 laatst walter dew...Presentation sport and movement congres Barcelona move 2013 laatst walter dew...
Presentation sport and movement congres Barcelona move 2013 laatst walter dew...
 
Presentation Outward Bound
Presentation Outward BoundPresentation Outward Bound
Presentation Outward Bound
 

Sessie demografische trends (demografic trends)

  • 3. Demografische trends wereld fileproblematiekMigratiestromen Opleidingsgraad Vruchtbaarheid Huisvesting: Stijgende prijzen huizenmarkt, Management afvalstoffen en grondstoffen Evolutie bejaardenzorg, vergrijzing,verzilvering Huishoudens Bevolkingsopbouw Bevolkingsdichtheid
  • 5.
  • 6.
  • 9.
  • 10. Demografische trends wereld TRENDS IN WERELDPOPULATIE: The Big Picture • De 20 ste eeuw was de eeuw van bevolkingsgroei (wereldpopulatie stijgend van 1.6 to 6.1 miljard). De wereldpopulatie zal normaal op zijn hoogte punt zijn in 2060-2080 rond de 9 miljard mensen. • De 21 ste eeuw zal een globaal verouderende bevolking hebben (met het aandeel boven de 60 stijgend van 0.10 to 0.25-0.45 tegen 2100). De snelheid van deze veroudering zal versnellen de komende 10-tallen jaren! • Vandaag leven we in een demografisch verdeelde wereld. Sommige regio’s groeien nog snel (Africa, Arabische Wereld), terwijl andere snel verouderen (Europe, East Asia, North America) en sommige al verminderen in (Oost- Europa).
  • 11.
  • 12.
  • 13.
  • 14.  De vruchtbaarheid is verder aan het dalen in Oost-Azie: • In China is de totale vruchtbaarheidsgraad geschat op 1.5 • In de grootste Chinese steden zelfs beneden de 1.0 • In Taiwan 1.1 • Japanese extrapolaties schatten een lange termijn van 1.2  Iran ervaart op wereldniveau de snelst daalde vruchtbaarheidratio van de wereld van rond de 7,0 kinderen per gezin in de Jaren 80 naar 2,0 vandaag. Dit werd geassocieerd met This was associated with massive increases in female education.  Africa is momenteel een stabilisatie aan het ervaren.  Er is steeds meer aangetoond dat educatie een sleutelrol spelt bij bevolkingsontwikkeling Demografische trends wereld
  • 15. A world map showing countries by total fertility rate (TFR), according to the CIA World Factbook's 2013 data. Demografische trends wereld
  • 21.
  • 23.
  • 24.
  • 25.
  • 26. Demografische trends wereld Huishoudens in Europa De huishoudens van de gezinnen beïnvloeden heel sterk de omgeving en milieu door de dagelijkse keuzes die gemaakt worden op gebied van consumptie van goederen en diensten, koopgedrag, waar je leeft en werkt, hoe je omgaat met je vrije tijdsbestedingen reizen. De uitgaven voor ons huishouden en dus onze consumptie stijgt meer en meer. Deze keuzes hebben sterke invloed op de verstedelijking, transport en infrastructuurwerken en huishoudmogelijkheden. Deze hebben op zich opnieuw een grote impact op het energiemanagement; luchtkwaliteit en klimaatveranderingen (↑CO2, vuile gassen, chemicaliën..)
  • 29. De ratio kinderen in verhouding tot ouderen is aan het dalen in de wereld:  De ratio kinderen in verhouding tot ouderen is nu 3:1.  Tegen 2040, zullen er meer ouderen zijn dan kinderen. Tegen 2050 zullen er 2 maal zoveel ouderen zijn als kinderen. Uitzonderingen hierop zijn China en Rusland.  Het aantal van 60 plussers in de niet-ontwikkelingslanden zou 2,5 keer zo groot worden tehen 2050 met zo’n 418 miljoen. Het aantal 80 plussers zal zelfs verzesvoudigen tot 120 miljoen mensen!!  In de groeilanden en ontwikkelingslanden zal het aantal 60 plussers 7 maal zo groot worden als nu met zo’n 1,5 miljard mensen tegen 2050 . In deze landen zal het aantal 80 plussers 17 keer zo groot worden met zo’n 262 miljoen Demografische trends wereld
  • 30. Opkomst onzichtbare ziektes door drukte en vergrijzing Een van de consequenties van het snelle vergrijzingsproces zijn de zichtbare veranderingen in de natuurlijke vormen van ziek zijn en ziektes. De WHO onderscheidt nu ook veel meer onzichtbare epidemische ziektes die nu verantwoordeloijk zijn voor 60% van de doden in de wereld. “Tegen 2030 zal depressive de grootse en eenvoudige oorzaak worden die onze leeftijdsverwachting kan beïnvloeden Demografische trends wereld
  • 32. De vergrijzing is zeer snel aan het toenemen in jonge opkomende groei economieën:  De tijd die nu nodig is om het aandeel van ouderen boven de 60 te verdubbelen in deze landen van 7% tot 14% is miniem in verhouding tot de tijd waarover de Westerse landen dit deden.  In Frankrijk deden ze er een eeuw over. En in de meeste ontwikkelde landen deden ze 40-80 jaar over.  In deze nieuwe markten duurt het maar gemiddeld 20 jaar meer (bv. China nog sneller) Demografische trends wereld Groei economieën: Brazilië, Rusland, India, China, Mexico, Indonesië, Zuid-Korea, Turkije, Iran , sommige landen van Africa en Latijns-America
  • 33. De ratio van de niet-werkenden (jongeren en gepensioneerden) ten op zichte van de werkenden is zeer snel aan het toenemen in Japan, Europa. In de Angelsaksische economieën gebeurt dit langzamer  De ratio van de niet-werkenden (jongeren en gepensioneerden) ten op zichte van de werkenden is zeer snel aan het toenemen. Oorzaken: lagere vruchtbaarheid en langer leven.  Deze ratio neemt razendsnel toe in vooral like Duitsland, Japan, Italië en Spanje.  Het aantal werkers per oudere niet werker zal vallen van 3-5 naar 1,5 tegen 2050.  In de Angelsakische landen zal dit iets trager verlopen. Van 4-5 werkers per niet werkende tot 2- 2,5 in 2050. Oorzaak: hogere vruchtbaarheid en meer open immigratie beleid. Demografische trends wereld
  • 35. Demografische trends wereld Case Verenigde de Staten
  • 38.
  • 40. While life expectancy in Africa has in fact increased within the past decade thanks to better HIV/AIDS treatment, the continent still has a long way to go. Currently, average life expectancy in Africa is nearly 54 years; in the United States, it’s almost 80. Read more at http://all-that-is-interesting.com/world-life-expectancy-map#2l4zXWI6thi60r6t.99
  • 42. Vergrijzingstrend Als we de bevolkingsprognoses er op na gaan is het duidelijk dat senioren een steeds grotere groep worden in Vlaanderen. In 2005 vertegenwoordigde de groep van 55-plussers 29,49% (1.778.981) van de Vlaamse bevolking. In 2020 zal dit aantal stijgen tot 36,28% (2.228.119) en in 2030 tot 38,8% (2.396.266). De verouderingstrend zet zich sterker door in Vlaanderen dan in Wallonië en Brussel. Vlaanderen scoort bovendien iets boven het Europese gemiddelde. (NIS, 2004). Demografische trends vlaanderen
  • 43.  Er wordt verwacht dat in de komende veertien jaar de leeftijdsopbouw van de bevolking in het Vlaamse Gewest grondig zal veranderen.  Het aantal 0- tot 14-jarigen zal tussen 2007 en 2021 toenemen met 61 000.  Het aantal personen uit de middenleeftijdsgroep zal gevoelig afnemen. Zo wordt er verwacht dat er in 2021 215 000 35- tot 49-jarigen minder zullen wonen.  De toename van het aantal ouderen, zowel mannen als vrouwen, is het meest opvallend. Die toename is het gevolg van het opschuiven van de babyboomgeneraties naar oudere leeftijden.  Bovendien zal de levensverwachting voort toenemen. In 2021 zullen er 450 duizend 55-plussers, 192 duizend 70- plussers en 133 duizend 80-plussers meer zijn dan in 2007. Demografische trends Vlaanderen
  • 44.
  • 47.  Senioren zien een duur product meestal als een goed product. Ze zijn bereid meer te betalen voor kwaliteit, maar zijn tegelijkertijd ook zeer prijsbewust en vinden de vorm en het gevoel erbij minder belangrijk.  Senioren hechten wel minder belang aan luxe, mode en trends  Senioren zijn vrij kritische consumenten die overtuigd kunnen worden met goede verkoopargumenten. Zij nemen de tijd om na te denken over hun aankoop: ze verzamelen informatie, vergelijken prijzen en gaan dan pas over tot de aankoopbeslissing. Ze vinden het belangrijk hoe produkten gemaakt erden  Senioren houden rekening met hun sociale omgeving. Vrienden, kinderen en kleinkinderen hebben een grote invloed op het koopgedrag van de senior. De mening van onbekenden is minder belangrijk Demografische trends vlaanderen
  • 48. ©50+ Expertisecentrum, 1e druk november 2007
  • 49.
  • 50.
  • 53. Verzilveringstrend Naast een ‘vergrijzingstrend’ spreekt men ook van een ‘verzilveringstrend’, dat wil zeggen dat binnen de groep van de senioren er een toenemend aantal hoogbejaarden (mensen van 80 jaar en meer) is. In de periode 2000-2050 zal in Vlaanderen de groep van de 80-99-jarigen bijvoorbeeld ruim verdrievoudigen (van 212.315 naar 680.359). De 100-plussers zullen vertienvoudigen (van 501 naar 4.938). De groep van de ‘jongere senioren’ (55-65) blijft echter vrij stabiel en zal vanaf 2020 zelfs gaan dalen (NIS, 2001). Ook hier zien we dat twee op drie hoogbejaarden een vrouw is, maar het is wel bij de mannen dat zich de sterkste toename voordoet. Demografische trends vlaanderen
  • 54. Levensverwachting en gezondheid Een onmiddellijk gevolg van de ‘verzilvering’ is dat de gemiddelde levensverwachting in Vlaanderen blijft stijgen. In 2004 was de levensverwachting voor mannen 77,57 jaar en voor vrouwen 82,89 jaar. (NIS, 2004). Het verschil in levensverwachting tussen mannen en vrouwen begint echter te verkleinen. Betekenen deze toegevoegde jaren ook een kwalitatief beter leven? Op basis van gezondheidsenquêtes (Hupkens en Swinkels, 2001) werd het aantal levensjaren zonder functionele beperkingen gemeten. Concreet werd een significante daling vastgesteld van beperkingen in gehoor- en gezichtsvermogen en van het mobiliteitsverlies. Demografische trends vlaanderen
  • 55.  Qua lichamelijke gezondheid is er wereldwijd een verschuiving vast te stellen naar chronische en degeneratieve ziekten. Bij mannen zijn deze hoofdzakelijk hoge bloeddruk, gewrichtsslijtage en hartlijden. Bij vrouwen gaat het om gewrichtsslijtage, hoge bloeddruk en gewrichtsontsteking. (FOD Economie, 2007)  Uit het onderzoek van Verté e.a. (2007) blijkt dat ruim de helft van de Vlaamse ouderen door hun gezondheidstoestand een beperking bij het uitvoeren van zware inspanningen ervaart. Voor een derde van de ouderen leveren het trappen lopen, het buigen, het tillen en het bukken nogal wat problemen op.  Daarnaast is vallen een ernstig onderschat probleem en de gevolgen ervan kunnen een belangrijke impact hebben op de kwaliteit van het leven van senioren. Preventie is sterk aangewezen. (www.vig.be) Demografische trends vlaanderen
  • 56.  Ouderen kunnen niet alleen te maken hebben met fysieke beperkingen maar eveneens met psychische problemen. Volgens de gezondheidenquête (2001) bevinden 22% van 65-plussers zich “psychisch onwel”. In oudere leeftijdsgroepen ligt dit nog hoger (bijvoorbeeld bij vrouwen ouder dan 85 is dit 32%).  Dikwijls gaat dit samen met een lager inkomen en een lagere opleiding. Depressie, angst en slaapproblemen komen het vaakst voor. Slaap- en kalmeermiddelen worden dan ook frequent gebruikt.  Hoewel 73% van de 55-plussers aangeeft zich nooit eenzaam te voelen, is dit toch een niet te onderschatten probleem bij een bepaalde groep van ouderen. Hoe ouder, hoe groter de kans op vereenzaming. Factoren als alleen wonen, kinderloos zijn, fysieke beperkingen liggen hier aan de basis. (Jacobs, 2004) Demografische trends Vlaanderen
  • 57.
  • 58.  Volgens het VIG (Vlaams Instituut voor Gezondheidspromotie) bewegen een groot deel van ouderen te weinig om hun huidige gezondheid te verbeteren. In de groep 50-65-jarigen beweegt slechts 16 % voldoende voor een positief cardiovasculair effect (Amerikaanse ACSM-norm: 20 min onafgebroken intense activiteit).  De nationale gezondheidenquête (2001) stelt vast dat 44% van 55-64-jarigen, 43% van 65-74-jarigen en 21% van de 75-plussers voldoende bewegen (norm: 150 minuten per week een gematigde activiteit).  Vanaf 65 jaar stellen we vast dat het sedentarisme duidelijk verhoogt en het actief bezig zijn sterk daalt. Risicogroepen op dit vlak zijn ouderen met laag inkomen en opleidingsniveau, oudste ouderen, bewoners van rust- en verzorgingstehuizen, ouderen met een beperking en geïsoleerde ouderen. (www.vig.be) Demografische trends Vlaanderen
  • 59. Zorghuizen en bejaardenhuizen van de toekomst
  • 60.
  • 63. Mobiliteit Mobiliteit wordt gezien als een noodzakelijke vereiste voor een zelfstandig en kwaliteitsvol leven. Hoe ouder mensen worden, hoe minder ze echter geneigd zijn hun huis te verlaten. De tijd die ouderen buitenshuis doorbrengen varieert sterk naargelang leeftijd en gender. Sociale netwerken kunnen een belangrijke motivatie zijn om naar buiten te gaan. (Verté, 2007) De mobiliteit van ouderen kan belemmerd of gestimuleerd worden door de toegankelijkheid en de beschikbaarheid van transportmiddelen. Uit het onderzoek van Verté blijkt dat de wagen nog altijd de eerste keuze is als het op verplaatsingen aankomt. 41,2% van de Vlaamse ouderen maakt dagelijks gebruik van de auto. Maar men maakt ook relatief veel verplaatsingen met de fiets (28%) en te voet (36,8%). Demografische trends Vlaanderen
  • 64.
  • 65. Onderwijs en vorming: levenslang en levensbreed leren! Onderzoek wijst uit dat thema’s waarover ouderen iets wensen te leren leeftijdsgebonden zijn. Jonge senioren willen iets leren in functie van hun nieuwe verworven vrije tijd, terwijl oudere senioren (75-plussers) meer gericht zijn op thema’s in verband met hun gezondheidssituatie zowel preventief als curatief. (Leirman, 2001) De opkomst van fitnesscentra als tegenhangers van de sportvereniging,vandaag worden dit wellnessclubs Uit onderzoek van Lucassen en Van Schrendel (2008) is gebleken dat het aantal fitnesscentra vanaf 1999 met 65% is gestegen. Eind 2008 zijn er 1.670 fitnesscentra in bv Nederland actief. Vanaf 2003 is het aantal fitnesscentra explosief gestegen. Ten opzichte van 2003 is het aantal fitnesscentra met bijna 46% toegenomen. Tegenwoordig zien we meer en meer wellnessclubs opduiken die fitheid, persoonlijk advies, persoonlijke begeleding, voedingsadvies en genieten combineren. Demografische trends Vlaanderen
  • 66. Demografische trends vlaanderen Sociale participatie  Deelname aan één of andere vorm van verenigingsleven neemt een belangrijke plaats in het leven van ouderen ( Jacobs, Vandereyden, Vanden Boer L, 2004).  Ruim twee derde van de Vlaamse ouderen is lid van een vereniging (Verté, 2007). Ouderen nemen vooral deel aan het verenigingsleven omwille van gezelligheid en de sociale contacten.
  • 67.
  • 68.
  • 69. Kinderen zullen vaker opgroeien bij een niet-gehuwd paar en bij een alleenstaande ouder Demografische trends vlaanderen
  • 70. Op bijna alle leeftijden zal men minder met een partner samenwonen. Voor de 20- tot 24-jarigen worden nauwelijks veranderingen in het samenwonen met een partner verwacht. Demografische trends vlaanderen
  • 71. Demografische trends Vlaanderen Vooral 25- tot 49- jarigen zullen minder met kinderen samenleven
  • 72. Vooral meer oudere alleenwonenden in 2021 Demografische trends Vlaanderen
  • 75. Het aantal 85- plussers in collectieve voorzieningen zal sterk toenemen Demografische trends vlaanderen
  • 77. Veranderende etnische samenstelling van de bevolking Tiessen-Raaphorst en De Haan (2008) hebben gekeken naar de invloed van etniciteit op sportparticipatie in verenigingsverband. In 1980 was het aantal niet-westerse allochtonen 0,5 miljoen . In 2008 waren dit er 1,8 miljoen. Van de mensen die jonger dan 20 jaar zijn, is 1 op de 6 afkomstig uit een niet-westers allochtoon gezin. Van de 20 tot 65 jarigen is dit 1 op de 10. De verwachting is dat in 2050 het aantal niet-westerse allochtonen gegroeid zal zijn naar 2,7 miljoen, terwijl de autochtone bevolking in aantallen afneemt. De verandering in etnische samenstelling heeft volgens Breedveld wn Tiessen-Raaphorst (2006) mogelijk gevolgen voor de verenigingssport. Demografische trends vlaanderen
  • 79.
  • 80. OPDRACHT  Tracht al even na te denken over een bepaald product/idee/project (of jouw mogelijk project dat je voorlopig in je gedachten hebt voor je mogelijke onderneming)  Brainstorm maak een mindmap en vorm je een beeld van de omgevingskrachten op gebied van demografie en trends die op je concept zouden inwerken.