Rác thải nhựa đang là vấn đề nóng của toàn cầu. Các đại dương đang nghẹt thở vì nhựa. Rác thải nhựa làm ô nhiễm môi trường biển, ảnh hưởng đến hệ sinh thài biển, làm mất cân bằng và đang dạng sinh học biển. Các chất độc thôi nhiễm ra từ nhựa có thể gây nhiễm độc sinh vật, động vật. Các hạt vi nhựa sinh ra do sự phân mảnh rác thải nhựa vẫn đang là câu hỏi lớn với các nhà khoa học. Sự ảnh hưởng của vi nhựa tác động đến sức khỏe con người đang được tập trung nghiên cứu.

1. SEMIAR
ĐỘC HỌC MÔI TRƯỜNG RÁC THẢI NHỰA ĐẠI DƯƠNG
HỌC VIÊN: Đoàn Hữu Hùng
GVHD: TS. Nguyễn Trung Dũng
1

2. Thực trạng rác thải nhựa trên các đại dương và biển Việt Nam
Độc học môi trường rác thải nhựa đại dương
Các biện pháp xử lý và giảm thiểu rác thải nhựa
1
2
3
Nội dung
2

3. 3

4. Nguồn: UNEP.
Marine plastic debris and microplastics—Global
lessons and research
to inspire action and guide policy change); Marine
Litter Vital
Graphics- www.grida.no. Cartographer:
Maphoto/Riccardo Pravettoni
4
Sản xuất nhựa toàn
cầu….
…Và xu hướng trong
tương lai

5. 1. THỰC TRẠNG RÁC THẢI TRÊN ĐẠI DƯƠNG
Nghiên cứu của Chương trình Môi trường Liên hiệp Quốc cho thấy khoảng 8-13 triệu tấn
nhựa xả thải ra đại dương.
5
Sự phát thải của rác thải nhựa trên đại dương
Reprinted from ref 14 Copyright (2017) with permission from International Union for Conservation of Nature and Natural Resources (IUCN).

6. Không phải tất cả rác thải đều được thu gom
và đưa đi xử lý
Công nhân thu chai nhựa ở Manila, Philippines, 10/3/2015.
Credit: Romeo Ronoco/Reuters
6

7. Núi nhựa tại đảo Maldives thuộc Ấn Độ Rác thải nhựa ở phía bắc của Jakarta, Indonesia
Bãi biển Malaysia Biển tại châu Á đang bị rác thải nhựa đe dọa nghiêm trọng7

8. Bãi biển hơn 2.000 km tại Hawaii, Mỹ cũng ngập ngụa nilon và các phế phẩm nhựa từ biển Thái Bình
Dương đổ về. Mỗi năm, các tình nguyện viên nỗ lực loại bỏ từ 15-20 tấn rác thải tại đây nhằm lấy lại
hình ảnh thiên đường du lịch cho Hawaii
8

9. Các đại dương rồi sẽ thành biển nhựa?
Theo đánh giá của Quỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên (WWF), năm 2014, tỷ trọng rác nhựa và cá biển
là 1:5 nhưng dự báo đến năm 2050, tỷ lệ này sẽ là 1:1 tức là khối lượng nhựa và cá bằng nhau.
Các đại dương đang nghẹt thở vì nhựa. Ảnh: VGP
9

10. Rác thải nhựa trên vùng biển Việt Nam
Năm 2010, Việt Nam đứng thứ 4 trên thế giới với mỗi năm có khoảng 730.000 tấn rác thải
nhựa ra biển, trong đó 80% lượng rác thải nhựa có nguồn gốc từ đất liền.
10

11. Hình ảnh bãi biển ở Thanh Hóa đầy rác trong bài báo trên
tờ Reuters tháng tư năm 2018. Ảnh: Reuters
Rác nhựa trên bãi biển thuộc huyện Tuy Phong, Bình Thuận.
Ảnh: Lekima Hung
11

12. Và rác thải nhựa đang tràn ngập khắp các vùng ven biển của Việt Nam
12

13. Nhựa và ưu nhược điểm của nhựa
13
2. ĐỘC HỌC MÔI TRƯỜNG RÁC THẢI NHỰA ĐẠI DƯƠNG
Nhựa là vật liệu bao gồm bất kỳ một loạt các hợp chất hữu cơ tổng hợp hoặc bán
tổng hợp có thể uốn được và do đó có thể được đúc thành các vật thể rắn.

14. Ưu điểm của Nhựa Nhược điểm của nhựa
Trọng lượng nhẹ Ô nhiễm môi trường *
Dễ vệ sinh lau chùi Chịu nhiệt kém
Chi phí sản xuất rẻ Không phân hủy sinh học
Chống nước và nhiều loại hóa chất Ở nhiệt độ thấp giòn, cao thì biến dạng
Dễ đúc và chế tạo ra các sản phẩm Cản trở sự thấm, thoát nước
Dẫn điện, dẫn nhiệt kém Tái chế tốn kém
Độ bền cao hơn Chất độc thôi nhiễm ra từ nhựa
Có thể tái chế linh hoạt *
14

15. Phân loại nhựa và những nguy cơ tiềm ẩn của chúng
Các loại nhựa đã được thương mại hóa và sử dụng trong mọi mặt đời sống của nhân
15

16. Polyethylene terephthalate
(PET, PETE)
ở nhiệt độ cao, PET không bền và có thể sinh ra một
số aldehyde và thôi nhiễm antimony.
Theo một công trình nghiên cứu khá công phu vào
năm 2013, hàm lượng acetaldehyde, formaldehyde và
tổng antimony tăng không đáng kể dù để nước
trong chai PET ở 50 độ C liên tục trong 10 ngày,
nhưng tốc độ tăng này nhảy vọt nếu để ở 60 độ
C[1]
16

17. Antimony, tiếng Việt gọi là Antimon, là một nguyên tố á kim. Các hợp chất của
nguyên tố này, nhất là dạng antimony trioxide (Sb2O3, gọi tắt là ATO), và antimony
triacetate được quan tâm kỹ khi xem xét chất lượng nhựa PET, vì chúng là thành
phần xúc tác trong quá trình sản xuất. Antimony dễ dàng bị rửa đi nếu nhà sản xuất
tuân thủ nguyên tắc.
Độc tố của Antimony phụ thuộc vào dạng hợp chất mà nó tồn tại. Dạng ATO
theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thì hầu như không có độc tính cấp tính
(LD50 > 20.000 mg/kg trọng lượng cơ thể), do nó tan rất ít trong môi trường nước.
Các độc tính mãn tính, bao gồm cả gây đột biến và gây ung thư đều là thử nghiệm
trên động vật, kết quả dương tính ở nồng độ cao và thời gian dài. WHO xếp ATO vào
nhóm 2B (nhóm các chất có thể gây ung thư ở người)[2].
Polyethylene terephthalate (PET, PETE)
17

18. High-density polyethylene
Là loại nhựa có độ bền cơ học cao,
hầu như trơ hoàn toàn về mặt hóa
học, có thể chịu được nhiệt độ cao.
Đến nay, hầu như chưa có báo cáo
khoa học nào cho thấy có vấn đề về
sức khỏe khi dùng HDPE làm vật
chứa thực phẩm
18

19. Polyvinyl Chloride (PVC)
Polyvinyl Chloride (PVC) là loại nhựa tổng hợp được sử dụng rộng rãi thứ 3, sau
polyethylene và polypropylene
Phụ gia phtalates và bisphenol A được sử dụng trong sản xuất PVC. Bằng chứng khoa học đến nay
cho thấy các sản phẩm này được sinh ra nhiều ở nhiệt độ cao.
19

20. Các phtalates, trong đó được quan tâm nhất là Di-2-ethylhexyl phthalate
(DEHP), Diethyl phthalate (DEP) và Butylbenzyl phthalate (BBzP).
Các hợp chất này, mặc dù đến nay được xếp vào nhóm 3 (nhóm các chất
không có vẻ gây ung thư cho người) theo WHO[14, 15], hoặc không có
thông tin về khả năng gây ung thư (đối với DEP).
Nhưng cùng với bisphenol A, các tác động lên hệ sinh dục, gan, thận đều
được cảnh báo bởi các tổ chức sức khỏe lớn như WHO, Cơ quan Bảo vệ
Môi trường Mỹ (EPA), Cơ quan về các chất độc hại và đăng ký bệnh
(ATSDR, cũng trực thuộc chính phủ Mỹ)
Polyvinyl Chloride (PVC)
20

21. Low Density Polyethylene
Low Density Polyethylene (LDPE), cũng tương tự như HDPE (số 2), cũng là loại
nhựa hầu như trơ về mặt hóa học, nhưng kém bền vật lý hơn HDPE một chút, có
thể chịu được 95 độ C trong thời gian ngắn, hoặc 80 độ C trong thời gian dài. 21

22. Polypropylene (PP)
Polypropylene (PP) là loại nhựa có cấu
trúc gần tương tự như 2 loại nhựa PE
(LDPE và HDPE), tính bền vật lý và trơ
hóa học cũng tương tự. PP loại kém bền
nhất có nhiệt độ nóng chảy khoảng 1300 C.
Đây là loại nhựa có thể dùng an toàn, theo
kiến thức của thế giới cho đến nay.
22

23. Polystyrene
PS là loại nhựa được dùng nhiều
trong công nghiệp đóng gói và
đựng thực phẩm như là chén, đĩa,
dao thìa (muỗng) nhựa, hộp xốp
(hộp cơm, hộp xôi), khay đựng thịt,
hộp cứng đựng thức ăn (hộp sữa
chua)…
23

24. Polystyrene
PS từ lâu đã bị nghi ngờ là không tốt khi sử dụng cho đóng gói thực phẩm, một
phần do tính kém bền vật lý và hóa học của nó. Các vấn đề về PS gần đây lại được đưa ra
lại vì WHO từ năm 2002 đã nâng mức cảnh báo của styrene, một trong những thành phần
dễ bị thôi nhiễm ra nhất từ PS, lên nhóm 2B (nhóm có thể gây ung thư cho người)[20].
Các thử nghiệm trên choột (cả đực và cái) đã xác định [6]
- Nhiễm độc cấp tính quá miệng, LD50:> 5.000 mg / kg
- Nhiễm độc qua hô hấp (thời gian phơi nhiễm 4h) LD50: 11,8 mg / l
- Nhiễm độc da cấp tính, LD50:> 2.000 mg / kg
Trong khi đó, không chỉ styrene, mà còn một số hợp chất thơm cũng được tìm thấy
trong nước nóng đựng trong chai nhựa PS, tuy nhiên nghiên cứu này không chỉ ra được
lượng thôi nhiễm đó có ở mức nguy hiểm hay không[21].
24

25. Các loại nhựa khác
Các loại nhựa khác 6 loại trên đều được gắn mác số 7.
Trong đó, nhựa Polycarbonate (PC) là đáng quan tâm
nhất. Đây là loại nhựa thường được dùng để làm thùng
đựng nước (nhất là loại thùng 20 lít), vỏ vali, ốp lưng
điện thoại, vỏ hộp CD, tôn nhựa…
Polycacbonat chủ yếu sản xuất từ phản ứng
giữa bisphenol A (BPA) và Phosgene (COCl2). Trong
việc sản xuất polycacbonat bằng cách này, việc đầu
tiên là xử lý bisphenol A. Tùy thuộc vào công nghệ sản
xuất mà dư lượng BPA trong sản phẩn còn nhiều hay
ít. Và trong quá trình sử dụng hay sau khi đã bị thải bỏ,
BPA có thể thôi nhiễm ra khỏi sản phẩm.
25

26. Theo thông tin của Dự án BLASTIC (2016-2018) nhằm mục đích giảm chất thải
nhựa độc hại đổ ra biển Baltic thì:
Các hóa chất độc hại liên quan đến nhựa có thể được chia thành ba loại [23]:
- Thành phần của vật liệu nhựa;
- Sản phẩm phụ của sản xuất;
- Hóa chất hấp phụ từ môi trường.
Do kích thước phân tử lớn của chúng, các polyme thường được coi là trơ về mặt
sinh hóa và không gây ra mối đe dọa cho môi trường. Tuy nhiên, các monome dư không
phản ứng hoặc các oligome nhỏ trong vật liệu nhựa vì các phản ứng trùng hợp hiếm khi
hoàn tất. Số lượng của chúng trong các sản phẩm có thể từ vài phần triệu đến vài phần trăm
tùy thuộc vào loại polymer và quy trình sản xuất.
Một số monome được sử dụng được coi là có hại: BPA, monome styren và vinyl
clorua đều cho thấy gây ung thư và gây đột biến. Ngược lại, một số monome nhựa, chẳng
hạn như ethylene và propylene, không được coi là nguy hiểm.
26

27. Mặc dù có hại, trong nhiều trường hợp, các chất độc hại nhất trong nhựa
không phải là các monome mà là các hợp chất khác, như dung môi, chất khởi đầu,
chất xúc tác và các chất phụ gia trùng hợp khác (*)
Vài ngàn chất phụ gia khác nhau được sử dụng trong sản xuất nhựa. Chất
chống cháy brôm, phthalates và các hợp chất chì được sử dụng làm chất ổn định
nhiệt được coi là loại phụ gia nguy hiểm nhất. Một số chất làm chậm cháy được
brôm hóa, chẳng hạn như PBDEs, có cấu trúc tương tự bisphenyls polychlorin hóa
(PCB) là những chất gây ô nhiễm môi trường phổ biến tích tụ vào các mô mỡ của
động vật thủy sản. (**)
27

28. Các chất độc hại, như một số monome nhựa, dung môi, phụ gia và sản
phẩm phụ, hoặc các sản phẩm thoái hóa của chúng có thể được giải phóng trong
tất cả các giai đoạn của vòng đời nhựa.
Lượng phát thải căc hóa chất phụ thuộc vào các yếu tố khác nhau:
- Thứ nhất, hàm lượng của các hóa chất này trong nhựa là bao nhiêu và
những gì có thể được phát thải ra môi trường.
- Các tính chất của polymer, chẳng hạn như tính thấm của cấu trúc polymer,
cũng có một vai trò quan trọng.
- Kích thước của các khoảng trống trong polymer phụ thuộc phần lớn vào
trạng thái vật lý.
Ngoài ra các tính chất của hóa chất, chẳng hạn như kích thước của hóa
chất so với các khoảng trống polymer, ảnh hưởng đến sự rò rỉ.
28

29. Năm 2005, TS. H slideshowige Takada thành
lập IPW để theo dõi và nghiên cứu các viên
nhựa dẻo*. Ông đã đề nghị công dân trên toàn
cầu thu thập các hạt nhựa từ các bãi biển mà
họ đến thăm và gửi đến phòng thí nghiệm.
Sau đó ông phân tích hàm lượng POPs của các
viên và sự phân phối của nó trên toàn cầu.
Khoảng 200 địa điểm tại khoảng 40 quốc gia đã
được phân tích. Ông luôn phân tích 5 mẫu từ
mỗi vị trí để xem mức độ biến đổi từng viên
nhựa. Vì vậy, khoảng 1000 mẫu viên nhựa đã
được phân tích cho đến nay. POPs đều được
phát hiện trong số 1000 mẫu đó từ khắp nơi
trên thế giới.
29
Tiến sĩ H slideshowige Takada, Nhà hóa học hữu cơ môi
trường, Đại học Nông nghiệp và Công nghệ Tokyo và
Người sáng lập International Pellet Watch (IPW)
Tích lũy các chất ô nhiễm hữu cơ bền vững (POPs) trong môi trường

30. Nồng độ PCBs (Polychlorination biphenyls)trong các viên nhựa dẻo
30

31. Tất cả các loại nhựa, từ vĩ mô đến nano đều liên quan đến tách và
hấp thụ các chất độc hại. Sự phân mảnh này có thể tạo điều kiện thuận lợi
hơn cho quá trình tách các chất phụ gia hoặc hấp phụ các chất độc hại từ
môi trường.
Sự phân mảnh tạo ra các hạt vi nhựa - MICROPLASTIC
31

32. MICROPLASTIC – Hạt nhỏ vấn đề lớn
Chính xác thì microplastic là gì?
Theo Phys.org (Trang web khoa học của Mỹ), microplastic là bất kỳ mảnh nhựa có kích thước
5mm xuống một micromet. Các hạt nhựa nhỏ hơn từ một micromet xuống tới 100 nm được
định nghĩa là tiểu microplastic. Các hạt dưới 100nm được gọi là nanoplastic. Các nghiên cứu
cho thấy, hầu hết các hạt nhựa có kích thước nhỏ hơn 1micromet. [25]
32
Hình ảnh hiển vi của bọ chét nước (Daphnia magna) và phân tích kính hiển vi Raman của một phân khúc trong
ruột của bọ chét nước. Các khu vực màu đỏ tươi trong hình ảnh bên phải cho thấy các hạt PVC bị động vật nuốt.
Credit: H. Imhof and P. Anger / TUM

33. Theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Hoa Kỳ (NOAA): Microplastic
không phải là một loại nhựa cụ thể, mà là bất kỳ loại mảnh nhựa nào có chiều dài dưới
5mm. Chúng xâm nhập vào hệ sinh thái tự nhiên từ nhiều nguồn khác nhau.
Chia thành 2 loại:
33
Microplastic Sơ cấp
.
Microplastic Thứ cấp
Các vi hạt dựa trên polyetylen trong kem đánh răng

34. Nguồn gốc Microplastic
34

35. Theo báo cáo của IUCN năm 2017,
microplastic có thể đóng góp tới 30%
của rác thải nhựa gây ô nhiễm đại
dương trên thế giới và ở nhiều nước
phát triển microplastic là nguồn ô nhiễm
nhựa biển lớn hơn so với các mảnh
rác biển lớn hơn có thể nhìn thấy[32].
Ước tính rằng đại dương có thể đã
chứa hơn 150 triệu tấn nhựa [4], trong
đó khoảng 250.000 tấn, được chia
thành 5 nghìn tỷ mảnh nhựa, có thể
được tạo ra ở bề mặt đại dương [5].
35

36. Tần suất xuất hiện của các loại polymer trong Microplastic được lấy mẫu trên biển
hoặc trong trầm tích biển 36

37. Thành phần
các chất ô
nhiễm trong
vi nhựa
37
Các chất gây ô nhiễm liên quan đến vi nhưa trên biển bao gồm các thành phần hóa học
(hình vuông màu đỏ), sản phẩm phụ của sản xuất (hình vuông màu vàng) và những
chất tích tụ từ nước biển xung quanh trong môi trường biển (hình vuông màu xanh)

38. Chu trình của Microplastic trong chuỗi thức ăn
38

39. Nanoplastic
39
Sự tồn tại của nhựa nano
trong môi trường đang được tranh luận
vì việc phát hiện và định lượng trong
môi trường vẫn còn là một thách thức.
Các suy đoán về vật liệu nano trong
môi trường bao gồm: nó là sản phẩm
phụ tạm thời trong quá trình phân
mảnh của vi hạt đến nó là mối đe dọa
môi với trường ở nồng độ cao.
Vật liệu nanoplasic được cho
là có nguy cơ đối với môi trường và
sức khỏe con người. .

40. 2.2 Ảnh hưởng của rác thải nhựa đại dương
Ảnh hưởng đến môi trường và hệ sinh thái biển:
Ảnh hưởng vật lý của rác thải nhựa đến môi trường gây phá hủy hoặc suy giảm đa
dạng sinh học; làm chết các sinh vật bởi vướng vào lưới đánh cá bị mất hoặc bị bỏ lại trên
đại dương; gây chết sinh vật qua con đường ăn uống; thay đổi cấu trúc, thành phần loài
của các hệ sinh thái bao gồm việc chuyên chở các sinh vật ngoại lai từ nơi khác đến.
40

41. Trong một nghiên cứu về cá ở Bắc Thái Bình Dương cho thấy, trung bình có 2,1
mảnh nhựa trong mỗi con cá. Việc nhầm lẫn nhựa với thức ăn cũng được ghi nhận ở các
động vật bậc cao hơn như rùa, chim, động vật có vú, có nhiều trường hợp gây ra tử vong
liên quan đến việc ăn nhựa.
41

42. Ảnh hưởng của Microplastic đến động vật và con người
Các hạt vi nhựa có thể xâm nhập vào cơ thể người qua đường tiêu hóa. Ngoài ảnh
đến sức khỏe của con người do các hóa chất độc hại tích lũy trong các hạt nhựa, người ta
còn quan tâm đến ảnh hưởng của chính các hạt nhựa có kích thước nhỏ này.
42
Tùy thuộc vào kích thước của các hạt vi nhựa, chúng ta biết rằng chúng có thể vượt qua
các rào cản sinh lý tự nhiên. Điều này có nghĩa là một số hạt nhựa này đủ nhỏ để đi qua
các mô bảo vệ của cơ thể và vào máu cũng như các cơ quan nội tạng

43. Ảnh hưởng của Microplastic
43

44. Ảnh hưởng chủ yếu của MP lên cá
44
Nguồn: http://jpi-oceans.eu/sites/jpi-oceans.eu/files/public/EPHEMARE/Images/News/MicroplasticChapter.pdf P126

45. 45
Nghiên cứu tác động của Microplastic Polystyrene lên thành ruột, hệ vi sinh vật
và sự trao đổi chất của chuột

46. Hóa chất: Sử dụng MP polystyrene và huỳnh quang polystyrene 5µm.
Động vật thí nghiệm: Chuột 5 tuần tuổi được thuần chủng. Được nhốt trong lồng sau 1
tuần chia ngẫu nhiên thành 2 nhóm (mỗi nhóm 8 con) được tiếp xúc với MP polystyrene với
nồng độ 100gg (1.456 × 106 particles/L) và 1000 gg / L (khoảng 1.456 × 10 7 hạt / L).
Tiến hành các phân tích:
- Phát hiện MP trong ruột
- Xác định huyết thanh và protein trong ruột và hồi tràng.
- Phân tích RNA và phân tích biểu hiện gen.
- Định lượng axit mật,..
- …
46

47. Một số kết quả của nghiên cứu:
- Sự tồn tại của MP trong ruột chuột
47
Tích lũy MP polystyrene 5 μm trong ruột chuột sau tiếp xúc trong 6 tuần

48. - Ảnh hưởng của MP đến các thông số sinh lý trong huyết thanh.
48
Nhóm nghiên cứu đã thực hiện phân tích quá trình trao đổi chất theo mối quan hệ giữa
các axit amin và chuyển hóa glycolipid.
Trong quá trình chuyển hóa glycolipid, nồng độ huyết thánh pyruvate (PYR) tăng trong khi
chỉ số mỡ máu triglyceride (TG) và cholesterol toàn phần (TCH) giảm trong nhóm được
phơi nhiễm bằng polystyrene MP so với nhóm đối chứng

49. - Ảnh hưởng của phơi nhiễm MP polystyrene đối với bài tiết chất nhầy của ruột
49
Nhuộm AB-PAS (alcian blue-periodic acid Schiff) và tỷ lệ của khu vực tiết chất nhầy trên toàn bộ
khu vực đại tràng. Và định lượng tỉ lệ bao phủ chất nhầy minh họa them sự giảm tiết chất nhầy khi
cho phơi nhiễm MP polystyrene so với nhóm đối chứng (CON)

50. - Phơi nhiễm MP Polystyrene làm thay đổi cấu trúc của hệ vi sinh vật đường ruột.
50
Ảnh hưởng của phơi nhiễm MP polystyrene lên thành phần vi sinh vật đường ruột của manh tràng:
- (A), Sự phong phú tương đối của vi sinh vật trong manh tràng sau tiếp xúc với MP polystyrene trong 6 tuần.
- (B), Thành phần của hệ vi sinh vật đường ruột sau khi tiếp xúc với MP polystyrene 5 μm

51. - Tác dụng của MP Polystyrene lên quá trình chuyển hóa axit mật
51
(A) và (B), Tổng số axit mật (TBA)
trong huyết thanh và gan sau khi
tiếp xúc với polystyrene MP
trong 6 tuần
(C,D) Mức độ phiên mã của các
gen liên quan đến vận chuyển,
tổng hợp và tín hiệu của axit mật
trong gan sau khi tiếp xúc với
polystyrene MP
(E), Sự khác biệt giữa nhóm
được điều trị bằng polystyrene
MP cho 36 chất chuyển hóa axit
mật trong huyết thanh

52. - Trong nghiên cứu này, thành phần của hệ vi sinh vật trong đường ruột của chuột đã thay
đổi khi tiếp xúc với MP Polystyren.
- Khi tiếp xúc với MP Polystyren có thể làm giảm chất nhầy và phiên mã các gen liên quan
đến bài tiết chất nhầy.
- MP Polystyren được quan sát thay đổi chuyển hóa axit amin và axit mật ở chuột.
Tóm lại, ảnh hưởng của MP polystyrene lên hệ sinh vật đường ruột, thành ruột và chuyển
hóa axit mật đã được phân tích ở choột. Kết quả này đã cung cấp những hiểu biết mới về
những rủi ro tiềm ẩn của MP trên động vật có vú. Và có thể cung cấp thêm dữ liệu về tác
động có thể có của MP đối với sức khỏe con người.
52
KẾT LUẬN CỦA BÀI BÁO

53. Có các bằng chứng thử nghiệm trên động vật và mẫu mô trong phòng thí nghiệm
cho thấy: Con cái (chuột) đang mang thai có thể truyền những hạt vi nhựa này cho con non
chưa sinh của chúng.
"Nghiên cứu sơ bộ [trên chuột] từ nhóm của chúng tôi và nghiên cứu được công bố
bởi các nhà khoa học khác, chỉ ra rằng sau khi tiếp xúc với con mẹ, các hạt vi nhựa này
có xu hướng vượt qua hàng rào nhau thai và đi vào khoang của thai nhi, lắng đọng
trong các cơ quan nội tạng của chúng", theo giáo sư Phoebe Stapleton, một giáo sư
dược lý và độc học tại Đại học Rutgers
(Trích từ bài báo khoa học “Your Bottled Water Probably Has Plastic In It. Should You
Worry?” được đăng trên tạp chí Times của Mỹ bới tác giả Markham Heid, ngày 29/5/2019)
53
Microplastic có khả năng di chuyển từ mẹ sang con qua nhau thai ở chuột

54. 54
Đối với con người
Mặc dù vậy, điều mà chúng ta còn chưa biết chắc chắn, đó là sự phơi nhiễm các hạt vi
nhựa này ảnh hưởng đến sức khỏe con người như thế nào.
Trong các mô hình động vật và trong các nghiên cứu dịch tễ học ở người, chúng ta đã phát
hiện mối tương quan giữa phơi nhiễm hạt nhựa và các mối nguy hiểm sức khỏe.
“Các nhà khoa học nói rằng chúng có liên quan đến dịch bệnh béo phì và các bệnh chuyển
hóa khác như tiểu đường và bệnh tim, cũng như các vấn đề về ung thư và sinh sản, cả các
vấn đề về thần kinh như rối loạn thiếu tập trung” (Giáo sư Frederick vom Saal, một giáo sư
sinh học tại Đại học Missouri)
"Nếu bạn nhìn vào xu hướng của các bệnh không lây nhiễm trên khắp thế giới, bạn sẽ thấy
có mối tương quan giữa việc tiếp xúc với các chất ô nhiễm [nhựa] này".
Mặc dù mối tương quan không phải là quan hệ nhân quả, đó có lẽ là những bằng chứng
xác thực nhất mà chúng ta có thể có được.

55. 3. Các biện pháp xử lý và giảm thiểu rác thải nhựa
Rác thải nhựa là vấn đề toàn cầu, đòi hỏi cả thể giới chung tay giải quyết
Liên hợp quốc đã phát động “Giải quyết ô nhiễm nhựa và nilon” nhằm tuyên truyền, vận
động, kêu gọi mọi người cùng nhau thay đổi thói quen sử dụng sản phẩm nhựa dùng
một lần, góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường tự nhiên, bảo vệ sức khỏe con người.
55
Ô nhiễm bởi rác thải nhựa một lần

56. 56
Hội nghị về “Định hướng hình thành quan hệ đối tác hành động khu vực ASEAN về rác
thải nhựa” đã khẳng định ô nhiễm rác thải nhựa là mối quan tâm lớn của khu vực ASEAN nói
riêng và cả thế giới nói chung.
Tháng 4/2018, Đại sứ quán Canada tại Việt Nam đã khởi xướng một sáng kiến vận
động chính sách với nhiều hoạt động nhằm giảm thiểu ô nhiễm nhựa. Đã có nhiều tổ chức quốc
tế và các cơ quan ngoại giao tại Việt Nam tham gia ký Qui tắc ứng xử về chống ô nhiễm chất
thải nhựa và cam kết giảm thiểu sử dụng các đồ nhựa dùng một lần tại công sở…
Ngày 18/10/18, hội thảo “Công nghệ phân tích & Công nghệ môi trường phục vụ cho
hóa học xanh 2018” do trường đại học Khoa học tự nhiên (ĐHQGHN) tổ chức đã nêu hướng
nghiên cứu mới về ô nhiễm vi nhựa môi trường biển – một hiện trạng không mới của biển
Việt Nam nhưng chưa được quan tâm đúng mức.

57. Thu gom rác thải nhựa đại dương
Với các loại rác thải nhựa có kích thước lớn trôi nổi trên biển có thể dễ dàng thu gom được.
Với Microplastic thì không phải là một việc dễ dàng, và việc cần thiết hơn là phải thu
gom các hạt microplastic trước khu chúng được thải ra biển.
57
Báo cáo về phương pháp loại bỏ Micropalstic ra khỏi nước sử dụng chất lỏng từ.
Tham khảo toàn văn báo cáo tại: https://drive.google.com/file/d/1-DbF1oV-
NG86RZ9bRTNXVDLH7_QZcKFf/view

58. Một thiếu niên Ailen đã giành chiến thắng tại Hội chợ khoa học Google năm 2019 vì
đã phát triển một phương pháp để loại bỏ hạt vi nhựa khỏi nước. Ý tưởng đến với Fionn
Ferreira, 18 tuổi, khi anh đang chèo thuyền và phát hiện ra một tảng đá được bao phủ bởi
những mảnh nhựa nhỏ gần nhà ở West Cork, Ireland.
58
Fionn Ferreira bên bãi biển Ailen

59. Sơ đồ phương pháp:
59
Ferreira đã thêm dầu và bột từ tính (Magnetite) vào nước có chứa hạt vị nhựa.
Điều này đã tạo ra một ferrofluid kết hợp với microplastic, không phân cực và dễ dàng đi vào huyền phù
với dầu hơn là lơ lửng trong nước.
Vì ferrofluids bị từ hóa, có thể sử dụng một nam châm để chiết xuất tổ hợp dầu-từ tính-microitastic.

60. 60

61. Ứng dụng công nghệ tái chế rác nhựa không gây ô nhiễm
môi trường.
Các quốc gia trên thế giới hiện vẫn gặp khó khăn với công nghệ xử lý, tái chế chất
thải nói chung, chất thải nhựa nói riêng, bởi hầu hết lượng rác thải vẫn đang được chôn lấp
là chủ yếu.
Các tổ chức môi trường trên thế giới đánh giá công nghệ nhiệt phân thuộc nhóm
công nghệ nhiệt-hóa, là một trong những giải pháp công nghệ tốt nhất ở thời điểm triển khai
trên thực tế hiện nay và khuyến cáo sử dụng thay thế cho các phương pháp xử lý khác.
Ứng dụng công nghệ nhiệt phân tái chế rác nhựa vừa giải quyết bài toán môi trường
vừa giải quyết bài toán năng lượng tái tạo khi cung cấp cho xã hội những sản phẩm năng
lượng xanh như dầu và than nhiên liệu.
Công nghệ nhiệt phân xử lý rác nhựa được quan tâm tại Việt Nam khoảng 4-5 năm
gần đây. Một số nhà máy trong lĩnh vực môi trường đã và đang triển khai ứng dụng như:
Công ty Môi trường xanh Hải Dương, Công ty Môi trường Bình Phước, Công ty Môi trường
xanh Huê Phương… bước đầu thu được những kết quả khả quan.
61

62. Các nhà khoa học thuộc miền trung nước Nga đã nghiên cứu và đưa vào ứng dụng
công nghệ tái chế nhựa cho phép biến rác nhựa thành nguyên liệu đầu vào để thu hồi
xăng, dầu và than bán cốc.
62
Hệ thống xử lý rác thải nhựa để thu hồi xăng dầu của các nhà khoa học Nga. Ảnh: Đình Khang

63. Sử dụng vật liệu thay thế
thân thiện với môi trường.
Một nữ kỹ sư hóa học đến từ Israel,
cô đã thành công trong việc tìm ra
chất thay thế có thể giảm thời gian
phân hủy của chất “giả nhựa”
xuống chỉ còn trong vài phút.
Sharon Barak và nhóm nghiên cứu
của mình đã dành rất nhiều thời
gian để trộn khá nhiều các thành
phần khác nhau cho đến khi họ tìm
được một công thức phù hợp. Chất
nhựa “giả” mà Sharon phát minh
được làm từ 100% vật liệu thân
thiện với môi trường, dễ dàng hòa
tan trong nước và có thể trở thành
một phần của tự nhiên.
Sharon Barak

64. 64

65. 65
Nguồn: infographics.vn
và TTXVN

66. Thank you
66