2. WSTĘP
DO
JĘZYKOZNAWSTWA
-‐
2010/2011
-‐
KONRAD
JUSZCZYK
TAYLOR,
J.
2001
-‐
KATEGORYZACJA
W
JĘZYKU
(44-‐54):
1. Cechy
są
konieczne
i
wystarczające
2. Cechy
są
binarne
(+/-‐
albo
0/1)
3. Kategorie
mają
wyraźne
granice.
4. Wszystkie
egzemplarze
są
równorzędne.
5. Cechy
opisujące
znaczenie
są
nierozkładalne
6. Cechy
dotyczące
znaczeń
są
uniwersalne.
7. Cechy
nie
odnoszą
się
do
elementów
bezpośrednio,
ale
systemowo,
ogólnie.
To
jest
wstęp
do
krytyki
takiej
semantyki;).
3. 1.
Cechy
są
konieczne
i
wystarczające:
WSTĘP
DO
JĘZYKOZNAWSTWA
-‐
2010/2011
-‐
KONRAD
JUSZCZYK
CZŁOWIEK
• {ŻYWOTNOŚĆ,
• ZWIERZĘCOŚĆ,
• DWUNOŻNOŚĆ}
Każda
z
tych
cech
jest
niezbędna
do
zdefiniowania
kategorii
CZŁOWIEK
(jako
pojęcia).
Zniszczenie
którejkolwiek
z
nich
powoduje
zniszczenie
całości,
istoty
człowieczeństwa.
11-‐03-‐28
3
4. 1.
Cechy
są
konieczne
i
wystarczające:
WSTĘP
DO
JĘZYKOZNAWSTWA
-‐
2010/2011
-‐
KONRAD
JUSZCZYK
• CZŁOWIEK
{ŻYWOTNOŚĆ,
ZWIERZĘCOŚĆ,
DWUNOŻNOŚĆ}
K ażdy
byt
(obiekt),
który
przejawia
te
cechy
jest
elementem
(okazem)
k a t e g o r i i
C Z Ł O W I E K .
Jeśli
dany
byt
(obiekt)
nie
wykazuje
którejś
z
tych
cech,
to
nie
jest
okazem
danego
typu,
czyli
elementem
tej
kategorii
( k o n i e c z n o ś ć
c e c h y ) .
11-‐03-‐28
4
5. 2.
Cechy
są
binarne
(+/-‐
albo
0/1)
WSTĘP
DO
JĘZYKOZNAWSTWA
-‐
2010/2011
-‐
KONRAD
JUSZCZYK
• Dany
obiekt
posiada
daną
cechę
albo
nie.
• Dany
obiekt
należy
do
danej
kategorii,
a
jeśli
nie,
to
zapewne
należy
do
innej
kategorii
(albo
tu,
albo
tam).
• Dana
cecha
jest
cechą
definicyjną
danej
11-‐03-‐28
kategorii,
a
jeśli
nie,
to
dotyczy
innej…
5
6. WSTĘP
DO
JĘZYKOZNAWSTWA
-‐
2010/2011
-‐
KONRAD
JUSZCZYK
2.
Cechy
są
binarne
(+/-‐
albo
0/1)
Zasada
wyłączonego
środka:
• można
być
albo
nie
być.
Zasada
niesprzeczności:
• nie
można
i
być
i
nie
być!
ZALETA:
ekonomiczny
opis,
łatwy
do
przeliczeń…
11-‐03-‐28
6
7. WSTĘP
DO
JĘZYKOZNAWSTWA
-‐
2010/2011
-‐
KONRAD
JUSZCZYK
3.
Kategorie
mają
wyraźne
granice.
• Każda
kategoria
dzieli
świat
na
dwa
zbiory:
obiektów,
które
są
jej
elementami,
obiektów,
które
nie
są
jej
elementami.
• Brak
obiektów
o
wątpliwej
przynależności.
• Wszystkie
obiekty
muszą
być
określone
co
do
przynależności
do
odpowiednich
kategorii.
Kontra
Langackera
(w
ramach
kognitywizmu):
• Wyrażenia
leksykalne
nie
mają
granic.
11-‐03-‐28
7
8. WSTĘP
DO
JĘZYKOZNAWSTWA
-‐
2010/2011
-‐
KONRAD
JUSZCZYK
4.
Wszystkie
egzemplarze
są
równorzędne.
• Brak
egzemplarzy
lepszych
czy
gorszych.
• Wszystkie
mają
te
same
cechy
definicyjne,
są
równe
wobec
siebie.
• Wszystkie
obiekty
należące
do
danej
kategorii
należą
do
niej
w
równym
stopniu.
• Wobec
tego
wszystkie
obiekty
nie
będące
egzemplarzami
danej
kategorii
nie
należą
do
danej
kategorii
w
takim
samym
stopniu.
11-‐03-‐28
8
9. WSTĘP
DO
JĘZYKOZNAWSTWA
-‐
2010/2011
-‐
KONRAD
JUSZCZYK
5.
Cechy
opisujące
znaczenie
są
nierozkładalne
• składniki
ostateczne,
komponenty
„atomowe”,
• mogą
być
definiowane
przez
funkcje
w
systemie.
6.
Cechy
dotyczące
znaczeń
są
uniwersalne.
• O
ile
to
możliwe,
cechy
danego
języka
powinny
być
wybrane
z
uniwersalnego
katalogu
cech
tzw.
pierwotnych
składników
semantycznych
• Korzyść:
porównywanie
systemów
językowych.
11-‐03-‐28
9
10. WSTĘP
DO
JĘZYKOZNAWSTWA
-‐
2010/2011
-‐
KONRAD
JUSZCZYK
7.
Cechy
nie
odnoszą
się
do
elementów
bezpośrednio,
ale
systemowo,
ogólnie:
Opis
jest
oszczędny,
redukcjonistyczny,
elegancki
i
łatwy
do
przekształcenia
w
algorytm
(program).
Wiedza
o
nich
jest
społeczna,
tak
jak
i
system.
Mit
obiektywizmu:
prawda
absolutna
i
wiedza
poparta
rozumowaniem
opartym
na
logice.
11-‐03-‐28
10
