1. SEJARAH TINGKATAN 2
BAB 4
KEKAYAAN EKONOMI SERAWAK
MENDORONG PENJAJAHAN KELUARGA
BROOKE

2. KEKAYAAN EKONOMI SARAWAK
MENDORONG PENJAJAHAN
KELUARGA BROOKE
Perpecahan Membuka Perubahan Ekonomi di Bawah
Ruang Penjajahan Pentadbiran Keluara
Brooke
Perubahan Sosial
Keluarga Brooke
Di Bawah Pentadbiran
Meluaskan Kuasa
Keluarga Brooke
Keluarga Brooke
Memantapkan
Pentadbiran

3. Perpecahan Membuka Ruang Penjajahan
Sebelum kurun ke-19
• Pembesar-pembesar tempatan dilantik oleh Sultan Brunei untuk
mentadbir tanpa campur tangan Kesultanan Brunei.
• Serawak dibahagikan kepada beberapa daerah dan setiap daerah ditadbir
oleh ketua tempatan
Pada kurun ke-19
•Sultan Brunei melantik seorang pembesar Brunei iaiti Pangeran Indera
Mahkota sebagai wakil pemerintah Kesultanan Brunei.
•Mengambil alih kuasa pembesar Melayu tempatan
•Mengambil alih perdagangan emas dan antimoni
•Mengenakan cukai yang tinggi kepada penduduk tempatan
•Tidak membayar upah kepada orang Bidayuh yang bekerja di lombong
antimoni

4. Kesannya….
Orang Bidayuh dan Orang Melayu
menentang pemerintah
Brunei Sarawak

5. Penyerahan Serawak kepada James Brooke
1846
• Sultan Omar Ali Saifuddin mencuba mentang James Brooke dan pembesar-pembesar
yang menyokong Brooke
• James Brooke dengan bantuan tentera British menyerang Sultan Brunei.
• Sultan Brunei ditewaskan dan dipaksa menandatangani perjanjian mengikhtiraf
James Brooke sebagai Raja Serawak yang merdeka dan mempunyai kedaulatan
penuh ke atas Serawak.
1842
• James Brooke menghadap Sultan Brunei untuk mengesahkan kedudukan.
•Bimbang dengan kehadiran angkatan British. Sultan Brunei terpaksa
mengiktiraf perjanjian 1841 yang ditandatangani antara Pangeran Raja Muda
Hashim dan James Brooke.

6. 1841
• Pangeran Raja Muda Hashim terpaksa melantik James Brooke
sebagai Gabenor dan Raja Serawak pertama melalui
Perjanjian 1841
1840
•Pangeran Raja Muda Hashim didatangi James Brooke
•Meminta pertolongan Brooke menamatkan tentangan
•Berjanji melantik Brooke sebagai Gabenor jika berjaya
•Pangeran Raja Muda Hashim melengah-lengahkan perlantikan
James Brooke kerana menyedari Sultan Brunei tidak akan
bersetuju
•Jame Brooke berasa marah dan bertindak membedil bandar
Kuching.

7. Perjanjian antara Pangeran Raja Muda
Hashim- James Brooke (1841)
• Antara syarat perjanjian ialah:
1. James Brooke memerintah negeri Sarawak
dan Menguasai segala hasilnya
2. James Brooke harus menghormati dan
memelihara undang-undang dan adat istiadat
orang Melayu

8. Perjanjian antara Sultan Omar Ali Saifuddin
dengan Brooke1842
Antara syarat perjanjian ialah:
1. Sultan Brunei menyerahkan Sarawak dari kawasan Tanjung
Datu ke Sungai Samarahan dan menyerahkan segala hasil
cukainya kepada James Brooke dan pewarisnya
2. James Brooke akan membayar 2500 dolar setiap tahun
kepada baginda
3. Agama dan adat istiadat penduduk Sarawak tidak boleh
diganggu.
4. Sultan Brunei mengiktiraf James Brooke sebagai Raja Putih
Sarawak

9. Keluarga Brooke Meluaskan Kuasa

10. Tahun 1853
• 1853, berlakunya penentangan di Saribas
dan Batang Lupar
• Sultan Abdul Mu’mein tidak dapat mengawal
penentangan
• Lalu menyerahkan tanah antara sungai
Samarahan dengan Sungai Rajang dengan
bayaran 1500 dolar setahun

11. Tahun 1861
• Berlakunya masalah kekacauan di sepanjang
Sungai Rajang
• Sultan Mu’mein menyerahkan Sungai Rajang
dan menerima bayaran 4500 dolar setahun

12. Tahun 1883
• Berlakunya pembunuhan beberapa orang
Murut di Lembangan Sungai Trusan.
• Hal ini menyebabkan kawasan tersebut
diserahkan dengan bayaran 4500 dolar
setahun

13. Tahun 1905
• Charles Brooke telah membeli Lawas daripada
Sultan Hashim Jalal (1885-1906)

14. Keluarga Brooke Memantapkan
Pentadbiran
•PERKENALKAN PEMERINTAHAN BERAJA
•PEMIMPIN TEMPATAN DILIBATKAN DALAM PENTADBIRAN
•MEMBENTUK MAJLIS TERTINGGI DAN MAJLIS NEGERI
•DIBAHAGIKAN KEPADA LIMA BAHAGIAN, SETIAP BAHAGIAN
DITADBIR OLEH MAJLIS BAHAGIAN.

15. PENGLIBATAN PEMIMPIN TEMPATAN DALAM
PENTADBIRAN BROOKE
Majlis Tertinggi Majlis negeri
• Residen bahagian • Ketua kampung
pertama, empat orang bumiputera
datu Melayu • Memberi peluang
• Mereka pemimpin bumiputera
bertanggungjawab bersidang tiga kali
menasihati Brooke dalam setahun
hal berkaitan undang- • Mengambil bahagian
undang dan adat dalam pentadbiran
tempatan

16. Sambungan…
Majlis Bahagian
Jabatan
• Residen, Penolong
• Jabatan
Residen, Penolong
kehakiman, Polis, Kas
Pegawai
tam dan Cukai serta
Daerah, Pegawai
Pos ditubuhkan.
Anak Negeri
• Menasihati
residen, mengutip
cukai, menjaga
keamanan

17. Sambungan…
Mahkamah Keadilan
Perlembagaan 1941
• Kes sivil dalam kalangan
orang melayu, orang • Charles Vyner Brooke
Dayak, dan orang Cini mengisytiharkan
diadili oleh ketua Perlembagaan 1941
mereka.
• Kes jenayah dan kes yang
melibatkan lebih dari
satu kaum dihakimi oleh
Raja Serawak, Residen
atau Timbalan Residen

18. Perubahan Ekonomi di Bawah
Pentadbiran Keluarga Brooke
• Tidak menggalakkan kemasukan pelabur luar
secar besar-besaran
• Tujuannya untuk menjaga kepentingan ekonomi
Brooke
• Orang Cina diberi peluang bergiat dalam bidang
perlombongan dan perdagangan
• Pembangunan ekonomi tidak seimbang keran
menumpukan bahagian pertama dan bahagian
kedua sahja.

19. Jenis ekonomi…
• Hasil hutan- sarang burung, getah
jelutung, kayu balak, rotan
• Tanaman tradisional-kelapa, gambir, lada
hitam
• Tanaman baru- (eksport) getah, tembakau
• Perlombongan- emas,arang
batu, minyak, antinomi dan raksa

20. Perubahan Sosial di Bawah
Pentadbiran Keluarga Brooke
• Keluarga Brooke melaksanakan Dasar Pecah
dan Perintah untuk mengukuhkan kuasa.
• Setiap kaum dipisahkan dengan kegiatan
ekonomi dan petempatan yang berbeza.
• Perpaduan kaum terhalang
• Kedudukan Raja Sarawak terjamin

21. Jadual ….
kaum Bidang pekerjaan petempatan
Melayu pentadbiran pedalaman
Iban Ketenteraan Pedalaman
Cina Pertanian, perlombongan Bandar (Miri, Bintulu, Sibu)
dan perdagangan
India Perniagaan kain Kuching

22. Perubahan Sosial di Sarawak
Perbandaran -Wujud dari perkembangan ekonomi dan pertambahan
penduduk
-menjadi pusat pentadbiran dan pusat
perdagangan/kegiatan ekonomi
Kemudahan asas -Kemudahan asas seperti jalan raya, bekalan air dan
elektrik terhad di bandar besar spt Kuching dan Miri
-Kurang memberi perhatian terhadap kemugahan asas di
kawasan pendalaman.
Perkhidmatan telegraf, - Tujuannya untuk melicinkan urusan pentadbiran dan
pos dan telefon menguruskan kegiatan ekonomi
Perkhidmatan kesihatan -Hospital dan klinik dibina oleh mubaligh Kristian
--Jabatan Hospital di Sarawak yang dikenal sebagai
Pavillion ditubuhkan pada tahun 1909
Pendidikan - Tiga jenis sekolah iaitu, sekolah Melayu, Sekolah Inggeris
dan sekolah Cina