1. วารสารสภาการพยาบาล
The Thai Journal of Nursing Council
1
การนอนไม่หลับและปัจจัยที่เกี่ยวข้อง
Insomnia and related factors
สุดารัตน์ ชัยอาจ* พย.ด.
Sudarat Chaiarj Ph.D. (Nursing)
พวงพยอม ปัญญา** ปร.ด. (ประสาทวิทยาศาสตร์)
Paungpayom Panya Ph.D. (Neurosciences)
บทคัดย่อ
การนอนไม่หลับเป็นปัญหาสุขภาพที่มีความ
สาคัญและพบได้บ่อยที่สุด ในบรรดาปัญหาของ
การนอนหลับ การนอนไม่หลับส่งผลกระทบต่อการ
ดาเนินชีวิตของบุคคลทาให้เกิดผลเสียในด้านร่างกาย
จิตใจ สังคม อาชีพ และ เศรษฐกิจ ในบทความนี้มี
วัตถุประสงค์เพื่ออธิบายลักษณะและกลไกการเกิดการ
นอนไม่หลับจากปัจจัยต่างๆที่เกี่ยวข้อง โดย
ครอบคลุมตามแนวคิดการนอนไม่หลับของ
สปิลแมน ซึ่งมีปัจจัยร่วมกัน 3 ปัจจัย อันได้แก่ ปัจจัย
โน้มนา (predisposing factors) ปัจจัยกระตุ้น
(precipitating factors) และ ปัจจัยคงอยู่
(perpetuating factors)
คาสาคัญ : การนอนไม่หลับ, ปัจจัยที่เกี่ยวข้อง
----------------------------------
* อาจารย์ ภาควิชาการพยาบาลอายุรศาสตร์
คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
* * ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ภาควิชาการพยาบาล
อายุรศาสตร์ คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวิทยาลัย
เชียงใหม่
Abstract
Insomnia, the most frequent complaint of
all sleep disturbances, is an important health
problem. Insomnia can adversely affect a person’s
life causing significant physical, psychological,
social and professional, and economic
repercussions. The aim of this article is to describe
the characteristics and mechanism of each factor
related to insomnia following the conceptual model
of insomnia by Spielman, classified into 3 factors,
predisposing factors, precipitating factors, and
perpetuating factors.
Key words : Insomnia, Related factors
บทนา
การนอนไม่หลับ (insomnia) เป็นปัญหา
สุขภาพที่พบได้บ่อยที่สุดในบรรดาปัญหาของการนอน
หลับ การนอนไม่หลับ หรือ การนอนหลับ ไม่
เพียงพอ หมายถึง การมีอาการดังกล่าวต่อไปนี้อย่าง
น้อยหนึ่งอาการ หรือ มากกว่าหนึ่งอาการ
ร่วมกันระหว่างการนอนหลับยากเมื่อเริ่มต้นเข้านอน
9. วารสารสภาการพยาบาล
The Thai Journal of Nursing Council
9
เหมาะสม เช่น พยายามที่จะนอนหลับตอนกลางวัน
ทดแทนการนอนที่สูญเสียไปในเวลากลางคืน ทาให้ใช้
เวลานานขึ้นบนเตียงนอน ดังจะเห็นได้จากความ
ต้องการการนอนหลับกับการนอนหลับที่หลับได้จริงมี
ความแตกต่างกันมากในผู้ที่นอนหลับได้ไม่ดี
เปรียบเทียบกับในกลุ่มที่นอนหลับไดัดี (Morin &
Gramling, 1989) การใช้เวลาบนเตียงนอนที่มากขึ้น
ก่อให้เกิดเงื่อนไขของการนอนไม่หลับกับเวลานอน
และห้องนอน เป็นเหตุให้การนอนไม่หลับ
รุนแรงขึ้นและเพิ่มความตึงเครียดทางอารมณ์และ
ตอกย้าความเชื่อที่ว่าการนอนไม่หลับนั้นเป็นปัญหาที่
ไม่สามารถควบคุมได้ ส่งผลรบกวนการนอนหลับเป็น
วงจรเช่นนี้เรื่อยไป
สรุป
การนอนไม่หลับมีปัจจัยหลายประการที่
เกี่ยวข้อง การเข้าใจถึงปัจจัยต่างๆ ดังกล่าวมาแล้ว
ข้างต้น ทาให้บุคลากรทางสุขภาพ สามารถให้การ
ดูแลผู้มีปัญหาอย่างครอบคลุม นอกจากนี้ปัจจัย
หลายๆปัจจัยดังกล่าวข้างต้นเป็นปัจจัยซึ่งสามารถ
ปรับเปลี่ยนได้โดยการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรม และ
เป็นบทบาทที่สาคัญของพยาบาลที่สามารถส่งเสริม
การมีพฤติกรรมที่เหมาะสมเกี่ยวกับการนอนหลับและ
พัฒนาวิธีการเพื่อการส่งเสริมการนอนหลับที่ดี และ
สามารถและการป้องกันการเกิดปัญหาการนอนไม่
หลับที่มีประสิทธิภาพต่อไป
เอกสารอ้างอิง
American Psychiatric Association. (1994). Diagnostic and statistical manual of mental disorders:
DSM-IV (4th
ed.). Washington, DC: American Psychiatric Association.
Anderson, W. M., & Falestiny, M. (2000). Women and sleep. Primary Care Update in Obstetrical
and Gynecology, 7(4), 131-137.
Bearpark, H. M. (1994). Insomnia: cause, effects and treatment. In R. Cooper (Ed.), Sleep
(pp. 587-613). London: Chapman & Hall Medical.
Bliwise, N. G. (1992). Factors related to sleep quality in healthy elderly women. Psychology and
Aging, 7(1), 83-88.
Bonnet, M. H., & Arand, D. L. (1992). Caffeine use as a model of acute and chronic insomnia.
Sleep,15(6), 526-536.
Floyd, J. A. (1995). Another look at napping in older adults. Geriatrics Nursing, 16(3), 136-138.
Foley, D. J., Monjan, A. A., Brown, S. L., Simmonsick, E. M., Wallace, R. B., & Blazer, D. G.
(1995). Sleep complaints among elderly persons: An epidemiologic study of three
communities. Sleep, 18(6), 425-432.
10. ปีที่ 20 ฉบับที่ 2 เมษายน-มิถุนายน 2548
Vol 20 No 2 April-June 2005
10
Ford, D. E., & Kamerow, D. B. (1989). Epidemiologic study of sleep disturbances and psychiatric
disorders. An opportunity for prevention?. Journal of American Medical Association,
262 (11), 1479-1484.
Frisoni, G. B., De Leo, D., Rozzini, R., Bernardini, M., Buono, M. D., & Trabucchi, M. (1992).
Psychic correlates of sleep symptoms in the elderly. International Journal of Geriatric
Psychiatry, 7, 891-898.
Green, J. A. (1997). Anxiety disorder. In B. S. Johnson (Ed.). Psychiatric-mental health nursing:
Adaptation and growth (4th
ed., pp.453-470). Philadelphia: Lippincott.
Hauri, P. J. (1998). Insomnia. Clinics in Chest Medicine, 19(1), 157-168.
Healey, E. S., Kales, A., Monroe, L. J., Bixler, E. O., Chamberlin, K., & Soldatos, C. R. (1981).
Onset of insomnia: Role of life-stress events. Psychosomatic Medicine, 43 (5), 439-451.
Kageyama, T., Kabuto, M., Nitta, H., Kurokawa, Y., Taira, K., Suzuki, S., et al. (1997).
A population study on risk factors for insomnia among adult Japanese women: a possible effect
of road traffic volume. Sleep, 20 (11), 963-971.
Klink, M. E., Quan, S. F., Kaltenborn, W. T., & Lebowitz, M. D. (1992). Risk factors associated
with complaints of insomnia in a general adult population: influence of previous complaints of
insomnia. Archives of Internal Medicine, 152, 1634-1637.
Leger, D., Guilleminault, C., Bader, G., Levy, E., & Paillard, M. (2002). Medical and
socioprofessional impact of insomnia. Sleep, 25(6), 625-629.
Lader, M. (1992). Rebound insomnia and newer hypnotics. Psychopharmacology, 108, 248-255.
Lindberg, J. B., Humter, M. L., & Kruszewski, A. Z. (1998). Introduction to nursing: Concept issues
and opportunities (3rd
ed.). Philadelphia: Lippincott.
Miller, C. A. (1999). Nursing care of elderly adult: theory and practice (3rd
ed.). Philadelphia:
Lippincott.
Morin, C. M. (1993). Insomnia: Psychological assessment and management. New York: The Guilford
Press.
Morin, C. M. & Blais, F., & Savard, J. (2002). Are changes in beliefs and attitudes about sleep
related to sleep improvements in the treatment of insomnia?. Behaviour Research and
Therapy, 40, 741-752.
11. วารสารสภาการพยาบาล
The Thai Journal of Nursing Council
11
Morin, C. M., & Gramling, S. E. (1989). Sleep patterns and aging: comparison of older adults with
and without insomnia complaints. Psychology and Aging, 4(3), 290-294.
Morton, P. G. (1993). Health assessment in nursing (2nd
ed.). St. Loius: Spring House.
Ohayon, M. H., & Roth, T. (2001). What are the contributing factors for insomnia in the general
population. Journal of Psychosomatic Research, 51, 745-755.
Pallesen, S., Nordhus, I., Nielsen, G., Havik, O., Kvale, G., Johnsen, H. B., & Skjotskift, S.
(2001).
Prevalence of insomnia in the adult Norwegian population. Sleep, 24(7), 771-779.
Pollak, C. P. (1993). Noise. In Carskadon, M. A. (Ed.). Encyclopedia of sleep and dreaming
(pp.412-413). New York: Macmillan Publishing Company.
Quera-Salva, M. A., Orluc, A., Goldenberg, F., & Guilleminault, C. (1991). Insomnia and use of
hypnotics: study of a French population. Sleep, 14(5), 386-391.
Riedel, B. W. (2000). Sleep hygiene. In M. H. Kryger, T. Roth & W. C. Dement (Eds.). Principles
and practice of sleep medicine (3rd
ed., pp.125-146). Philadelphia: W. B. Saunders.
Roehrs, T. A. (1993). Caffeine. In Carskadon, M. A. (Ed.). Encyclopedia of sleep and dreaming
(pp.88-90). New York: Macmillan Publishing Company.
Roehrs, T., Zorick, F. J., & Roth, T. (2000). Transient and short-term insomnias. In M. H. Kryger,
T. Roth & W. C. Dement (Eds.). Principles and practice of sleep medicine (3rd
ed., pp. 624-
632). Philadelphia: W. B. Saunders.
Schwartz, S., Anderson, W. M., Cole, S. R., Cornoni-Huntley, J., Hays, J. C., & Blazer, D. (1999).
Insomnia and heart disease: A review of epidemiologic studies. Journal of Psychosomatic
Research, 47(4), 313-333.
Shaver, J. L. F., & Zenk, S. N. (2000). Sleep disturbance in menopause. Journal of Women's Health
& Gender-Based Medicine, 9(2), 109-118.
Shiromanni, P. J. (1993). Nicotine. In Carskadon, M. A. (Ed.). Encyclopedia of sleep and dreaming
(pp.404-405). New York: Macmillan Publishing Company.
Spielman, A. J. (1986). Assessment of insomnia. Clinical Psychology Review, 6, 11-25.
Spielman, A. J., Nunes, J., & Glovinsky, P. B. (1996). Insomnia. Neurological Clinics, 14(3),
513- 543.
Stepanski, E. J. (2002). Etiology of insomnia. In T. L. Lee-Chiong, M. J. Sateia, M. A.Carskadon
12. ปีที่ 20 ฉบับที่ 2 เมษายน-มิถุนายน 2548
Vol 20 No 2 April-June 2005
12
(Eds.). Sleep medicine (pp. 161-168). Philadelphia: Hanley & Belefus.
Tachibana, H., Izumi, T., Honda, S., & Takemoto, T. (1998). The prevalence and pattern of insomnia
in Japanese industrial workers: relationship between psychosocial stress and type of insomnia.
Psychiatry and Clinical Neurosciences, 52, 397-402.
Walsh, J. K., & Engelhardt, C. L. (1999). The direct economic costs of insomnia in the United States
for 1995. Sleep, 22 (suppl. 2), s386-s393.
Wetter, D. V., & Young, T. (1994). The relation between cigarette smoking and sleep disturbance.
Preventive Medicine, 23, 328-334.
Zarcone, V. P. (2000). Sleep hygiene. In M. H. Kryger, T. Roth & W. C. Dement (Eds.). Principles
and practice of sleep medicine (3rd
ed., pp. 657-661). Philadelphia: W. B. Saunders.
Shapiro, C. M., Devins, G. M., & Hussain, M. R. (1993). ABC of sleep disorders. Sleep problems
in patients with medical illness. Bmj, 306(6891), 1532-1535.
