Roboty związane z montażem przewodów instalacji gazowych oraz podłączaniem urządzeń gazowych

1. 1
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
Źródło: http://pl.fotolia.com/
KURS
Roboty związane z montażem
i eksploatacją instalacji gazowych
MODUŁ
Roboty związane z montażem przewodów instalacji
gazowych oraz podłączaniem urządzeń gazowych

2. 2
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
6 Roboty związane z montażem przewodów instalacji gazowych oraz
podłączaniem urządzeń gazowych
6.1 Planowanie i organizacja robót montażowych
6.1.1 Dokumenty stanowiące podstawę robót montażowych
Podstawą prac montażowych jest projekt instalacji gazowej oraz pozwolenie
na budowę wydane przez właściwy terenowo organ władzy budowlanej. Należy
pamiętać o przestrzeganiu przepisów i Polskich Norm dotyczących instalacji i przyłączy
gazowych oraz przepisów bhp, przeciwpożarowych i ochrony środowiska. Ważne jest,
aby poprawnie interpretować zapisy w dokumentacji technicznej.
Instalacje sanitarne powinny być montowane zgodnie z dokumentacją
techniczną, wytycznymi wykonania i odbioru robót instalacyjnych, wymaganiami prawa
budowlanego i innych dokumentów prawnych obowiązujących w tym zakresie. Podkład
budowlany, przedstawiający rzut poziomy kondygnacji z wrysowaną instalacją,
jak i rozwinięcie instalacji w pionie lub ich aksonometria określają przebieg przewodów
na przegrodach budowlanych, rozmieszczenie armatury i urządzeń.
W celu zapoznania się z informacjami dotyczącymi prac pomiarowych
i trasowania, skorzystaj z prezentacji multimedialnej pt. „Prace pomiarowe
i trasowanie”.
6.1.2 Zapotrzebowanie materiałowe do wykonania instalacji gazowej
W celu sporządzenia zapotrzebowania materiałowego należy wykonać
przedmiar robót, czyli obliczyć ilość materiałów na podstawie dokumentacji
technicznej. Obliczeń dokonuje się w oparciu o katalogi nakładów rzeczowych lub inne
katalogi normatywne, które uwzględniają ubytki materiału w procesie technologicznym.
W zestawieniu podane są materiały podstawowe i pomocnicze. Istotnym dokumentem
jest książka obmiarów, która służy do systematycznego potwierdzania ilości
wykonanych robót. Jest ona podstawą do późniejszego rozliczenia wykonawcy
z inwestorem i sporządzenia końcowego rachunku (kosztorysu powykonawczego).
Pomierzone, wyliczone i dobrane materiały podstawowe i pomocnicze wpisuje się
odpowiednio w tabelki, podając:
datę i numer pozycji obmiarowej;
oznaczenie elementu, rodzaj roboty (np. roboty przygotowawcze, zakończeniowe,
instalacyjne itp.);
symbol elementu obiektu;
jednostkę miary;
ilość robót i materiałów.

3. 3
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
Rysunek 6.1 Książka obmiarów
Źródło: opracowanie własne
6.1.3 Zasady dotyczące postępowania przy obmiarach robót i prowadzenia księgi1
Zakres i formę dokumentacji projektowej, w zależności od stopnia
skomplikowania robót oraz trybu udzielenia zamówienia publicznego, określa
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. w sprawie
szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych
wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego (Dz.
U. nr 202, poz. 2072).
Zakres dokumentacji projektowej ustala zamawiający, biorąc pod uwagę tryb
udzielenia zamówienia publicznego oraz wymagania dotyczące postępowania
poprzedzającego rozpoczęcie robót budowlanych, wynikające z Ustawy z dnia 7 lipca
1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2003 r. nr 207, poz. 2016, z późn. zm.).
Dokumentacja projektowa, służąca do opisu przedmiotu zamówienia
na wykonanie robót budowlanych, dla których jest wymagane uzyskanie
pozwolenia na budowę, składa się w szczególności z:
projektu budowlanego w zakresie uwzględniającym specyfikę robót budowlanych;
projektów wykonawczych, które powinny uzupełniać i uszczegóławiać projekt
budowlany w zakresie i stopniu dokładności niezbędnym do sporządzenia
przedmiaru robót, kosztorysu inwestorskiego, przygotowania oferty przez
wykonawcę i realizacji robót budowlanych;
przedmiaru robót;
informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w przypadkach, gdy jej
opracowanie jest wymagane na podstawie odrębnych przepisów.
1 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu
i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych
oraz programu funkcjonalno-użytkowego (Dz. U. nr 202, poz. 2072)

4. 4
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
Dokumentacja projektowa, służąca do opisu przedmiotu zamówienia
na wykonanie robót budowlanych, dla których nie jest wymagane uzyskanie
pozwolenia na budowę, składa się w szczególności z:
planów, rysunków lub innych dokumentów umożliwiających jednoznaczne
określenie rodzaju i zakresu robót budowlanych podstawowych
oraz uwarunkowań i dokładnej lokalizacji ich wykonywania;
przedmiaru robót;
projektów, pozwoleń, uzgodnień i opinii wymaganych odrębnymi przepisami.
Przedmiar robót powinien zawierać zestawienie przewidywanych do wykonania
robót podstawowych w kolejności technologicznej ich wykonania wraz z ich
szczegółowym opisem lub wskazaniem podstaw ustalających szczegółowy opis
oraz wskazaniem właściwych specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót
budowlanych, z wyliczeniem i zestawieniem liczby jednostek przedmiarowych robót
podstawowych.
Opracowanie przedmiaru robót składa się z:
karty tytułowej;
spisu działów przedmiaru robót;
tabeli przedmiaru robót.
Karta tytułowa przedmiaru robót zawiera następujące informacje:
nazwę nadaną zamówieniu przez zamawiającego;
w zależności od zakresu robót budowlanych objętych przedmiotem zamówienia –
nazwy i kody:
grup robót,
klas robót,
kategorii robót;
adres obiektu budowlanego;
nazwę i adres zamawiającego;
datę opracowania przedmiaru robót.
6.1.4 Dobór uzbrojenia oraz aparatury kontrolno-pomiarowej do montażu instalacji
gazowych
W instalacjach gazowych armatura pełni bardzo zróżnicowane funkcje. Można ją
podzielić na armaturę odcinającą i ochronną. Kurek kulowy jest armaturą służącą
do otwierania i zamykania (regulacji) przepływu gazu w instalacji. Kurki kulowe pracują
wyłącznie w pozycjach: całkowicie otwartej lub całkowicie zamkniętej.
Uzbrojenie instalacji jest niezbędne do prawidłowej, bezpieczniej i efektywnej
pracy. Dobór ścieżki gazowej oraz przewodów doprowadzających gaz od kurka
głównego do króćca przyłączeniowego urządzenia należy przeprowadzić w taki sposób,

5. 5
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
aby zapewnić odpowiednie ciśnienie. W doborze średnicy przewodów ścieżki gazowej
należy kierować się nomogramami (tabelami) opracowywanymi przez producentów
armatury, które pokazują spadek ciśnienia w zależności od przepływu gazu.
Przy doborze armatury pomocny jest np. program ArCADia-INSTALACJE GAZOWE.
Rysunek 6.2 Dodawanie zaworu gazowego w programie ArCADia
Źródło: www.intersoft.pl
6.1.5 Oznaczenia graficzne elementów instalacji gazowej
Wykonanie instalacji gazowej powinno być poprzedzone zapoznaniem się
z projektem wykonawczym instalacji i dokumentacją techniczną urządzeń gazowych.
Istotną kwestią jest znajomość oznaczeń graficznych elementów instalacji gazowej,
która jest niezbędna do prawidłowego odczytywania dokumentacji technicznych.
Oznaczenia graficzne muszą być zgodne z obowiązującą Polską Normą.

6. 6
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
Rysunek 6.3 Wybrane elementy graficzne instalacji gazowej
Źródło: http://agh.edu.pl/
6.2 Montaż przewodów
6.2.1 Łączenie przewodów miedzianych
Lutowanie twarde
Lutowanie twarde to lutowanie za pomocą tzw. lutów twardych, czyli spoiwa
lutowniczego o temperaturze topnienia powyżej 450°C (zwykle wynoszącej do 2000°C).
Lutowanie twarde stosuje się do łączenia stali węglowych, molibdenowych,
wolframowych, niklowych, chromowych, płytek z węglików spiekanych, a także złota,
srebra, miedzi, mosiądzu i brązu.
Lutowanie twarde najczęściej stosowane jest do łączenia rur miedzianych
o średnicy powyżej 28 mm w instalacjach wodociągowych oraz w instalacjach
gazowych.

7. 7
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
Do lutowania instalacji gazowych z miedzi stosuje się luty o temperaturze
topnienia 650–880oC. Do tego celu służą specjalne palniki: propanowo-powietrzne,
propanowo-tlenowe lub acetylenowo-powietrzne. Najodpowiedniejsze są palniki
dostosowane do prac ciągłych – dzięki płomieniowi dyżurnemu nie ma potrzeby stałego
wygaszania i zapalania płomienia. Używanie takich palników zapewnia dużą
oszczędność zużycia gazu. Z uwagi na zbyt wysoką temperaturę płomienia nie należy
stosować palników acetylenowo-tlenowych.
Przy lutowaniu twardym niezbędne jest stosowanie odpowiednich topników.
Rozpuszczają one tlenki na powierzchni lutowanego metalu i w ten sposób zwiększają
zdolność lutu do rozpływania się i dokładnego wnikania w szczeliny metalu. Ponadto
zabezpieczają one miejsce lutowane oraz stopiony lut przed utlenieniem.
Do lutowania twardego stosuje się luty ze stopów mosiądzu lub
srebraaRI09753122. Trzeba pamiętać, aby odpowiednio dobrać spoiwo i topnik. Do
lutowania miedzi z miedzią najczęściej używa się lutu miedziowo-fosforowego i nie jest
konieczne użycie topnika. Jeśli jednak do łączenia rur miedzianych używana jest złączka
z mosiądzu lub brązu, topnik jest niezbędny. Podczas lutowania nie należy przegrzewać
miedzi, gdyż pogarsza to jakość rur.
Luty twarde możemy podzielić na osiem rodzajów ze względu na składnik
podstawowy lub składnik, który wywiera zasadniczy wpływ na właściwości spoiwa3:
luty aluminiowe (klasa AL) – siluminy (4–13% Si) o temperaturze topnienia
w okolicach 575–630°C; stosuje się je do lutowania stopów aluminiowych
o wyższej temperaturze topnienia; w celu obniżenia solidusu do spoiwa dodaje się
miedź lub magnez;
luty srebrne (klasa AG) – spoiwa tego typu należą do najbardziej uniwersalnych:
można nimi lutować większość metalów (z wyjątkiem aluminium i magnezu);
zakres topnienia wynosi od 420 do 1020°C w zależności od użytych dodatków;
luty miedziano-fosforowe (klasa CP) – luty miedziane z dodatkiem fosforu (5–9%),
stosowane do lutowania miedzi, mosiądzów i brązów; luty tego typu mają dobre
przewodnictwo elektryczne i wysoką wytrzymałość; temperatura topnienia
wynosi 645–890°C;
luty miedziane (klasa CU) – spoiwa w postaci czystej miedzi, używane
do lutowania wszystkich stali, niklu i stopów Cu-Zn; temperatura topnienia mieści
się w granicach 1070–1085°C;
luty niklowe (klasa NI) – używane do lutowania stali nierdzewnej oraz stopów
z kobaltem, wolframem lub molibdenem; zakres topnienia wynosi 880–1070°C;
luty kobaltowe (klasa CO) – stosowane do lutowania twardych stopów kobaltu;
luty złote (klasa AU) – stopiwa tego typu zawierają jako składnik stopowy miedź
lub nikiel; luty złote posiadają dobre właściwości lutownicze i odporność
na utlenienie w wysokiej temperaturze;
2 http://www.muratorplus.pl/technika/ogrzewanie/rury-miedziane-w-instalacjach-lutowanie-
twarde_77079.html
3 http://www.im.mif.pg.gda.pl/download/materialy_dydaktyczne/tech_mat_II/TMIIcz12.pdf

8. 8
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
luty z palladem (klasa PD) – luty tego typu posiadają od 40 do 60% palladu, a ich
podstawowym składnikiem jest srebro lub miedź; cechami charakterystycznymi
spoiw tego typu są dobra zwilżalność oraz próżnioszczelność połączeń.
Pamiętaj, że podczas lutowania twardego nie wolno dopuścić
do miejscowego przegrzania łączonych elementów. Może to spowodować szybszą
korozję rur!
Złączki zaciskowe
To bardzo prosty sposób łączenia. Do wykonania połączeń metodą złączek
zaciskowych wystarczy zaciskarka hydrauliczna i narzędzie do usuwania opiłków.
Złączki mogą mieć różne wymiary i formy (do średnicy 108 mm). Wyróżniamy dwa typy
zaciskania złączy: pojedyncze i podwójne. Złączki stosuje się najczęściej tam, gdzie
zabronione jest użycie ognia.
Łączenie krok po kroku:
należy przeciąć miedzianą rurę obcinakiem krążkowym do rur;
należy starannie ją ogratować (usunąć ostre pozostałości materiału, stępić
krawędzie) i wytrzeć, aby usunąć pozostałości smaru lub rozpuszczalnika
w miejscu łączenia; nie wolno używać do tego żadnych środków poza olejem
silikonowym;
należy sprawdzić złączki, wcisnąć złącze do ogranicznika i lekko przekręcić rurę;
należy zaznaczyć pisakiem miejsce łączenia na rurze (lub miejsce zachodzenia
złącza na rurę);
należy dobrać średnicę szczęk zaciskowych do typu kształtki;
należy zacisnąć zaciskarkę i wykonać pełny cykl roboczy aż do rozwarcia szczęk;
należy skontrolować, czy złącze zostało umieszczone w odpowiednim miejscu.

9. 9
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
Rysunek 6.4 Obcinak krążkowy do rur miedzianych
Źródło: http://beta-sklep.pl/332-obcinak-krazkowy-do-rur-miedzianych-332.html
Rysunek 6.5 Zaciskarka do rur miedzianych
Źródło: http://img27.imageshack.us/img27/1934/bmjw.jpg

10. 10
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
6.2.2 Narzędzia wykorzystywane do łączenia przewodów stalowych
Wśród narzędzi i sprzętu do obróbki i montażu rur stalowych wyróżniamy:
narzędzia do cięcia i obróbki powierzchni:
piłki do metalu z drobnozębnymi brzeszczotami;
narzędzia do gięcia:
giętarki ręczne lub hydrauliczne z napędem ręcznym,
palnik acetylenowo-tlenowy;
narzędzia do czyszczenia powierzchni:
pilniki płaskie, półokrągłe i okrągłe,
szczotki druciane;
narzędzia do spawania:
palnik acetylenowo-tlenowy,
butle tlenowe i acetylenowe,
druty, pręty spawalnicze;
narzędzia do łączenia:
klucz prosty,
Rysunek 6.6 Klucz prosty
Źródło: http://www.wokinghamtools.co.uk/images/auto/RID31015.jpg

11. 11
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
klucz skośny,
Rysunek 6.7 Klucz skośny
Źródło: http://img138.imageshack.us/img138/4456/31v2.jpg
klucz nastawny szwedzki,
Rysunek 6.8 Klucz nastawny szwedzki
Źródło: http://www.profitechnik.pl/files/foto_add_big/foto_add-10891.jpg
klucz nastawny francuski,
Rysunek 6.9 Klucz nastawny francuski
Źródło: http://img546.imageshack.us/img546/5539/vxfg.jpg

12. 12
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
klucz nastawny (żabka);
Rysunek 6.10 Klucz nastawny (żabka)
Źródło: http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/0b/Adjustable_wrench_2.jpg
uszczelniacze:
pakuły, teflon, pasta, tworzywo anaerobowe;
narzędzia i sprzęt pomocniczy:
młotek, szczotki druciane, komplet kluczy do zamocowania zaworów
na butlach, kombinerki, okulary ochronne, tarcze, przyłbice, fartuch, stół
roboczy.
6.2.3 Sposoby łączenia przewodów
Nierozłączne – spawanie
Przed spawaniem należy oczyścić łączone krawędzie z rdzy, farby, tłuszczu.
W zależności od grubości łączonych elementów i rodzaju połączenia, jakie chcemy
uzyskać, należy nadać krawędziom odpowiedni kształt. Rury o grubości do 1 mm spawa
się, po wygięciu ich brzegów, bez spoiwa. Do spawania rur grubszych stosuje się
następujące rodzaje spoin, które wymagają przygotowania krawędzi:

13. 13
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
Rysunek 6.11 Rodzaje spoin
Źródło: www.mosfer.pl.tl
Rodzaj złącza spawanego zależny jest od położenia łączonych elementów.
Wyróżniamy następujące złącza:
Rysunek 6.12 Rodzaje złączy spawanych
Źródło: www.mosfer.pl.tl

14. 14
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
Stanowisko do spawania powinno być zaopatrzone w:
butlę tlenową;
butlę acetylenową;
wytwornicę acetylenową wraz z oczyszczaczem gazu i bezpiecznikiem wodnym;
palniki;
odzież ochronną, okulary ochronne;
tarcze, przyłbice, komplet kluczy do mocowania zaworów na butlach.
Palniki służą do spawania gazów dobrze wymieszanych z tlenem. Rozróżniamy
palniki wysokiego ciśnienia (doprowadzenie gazów odbywa się pod ciśnieniem
wynoszącym 0,01 do 0,1 Mpa) oraz niskiego ciśnienia. Uruchamiając palnik, należy
otworzyć zawór do tlenu, a następnie zawór do acetylenu. Jeśli wylot palnika jest
niedrożny, należy natychmiast zamknąć zawór butli z acetylenem, a następnie z tlenem.
Trzeba również wyregulować płomień, gdyż ma to wpływ na przebieg spawania i jego
efekt.
Rozłączne – gwintowanie
Miejsca połączeń gwintowanych wymagają uszczelnienia taśmą teflonową
lub pastą uszczelniającą. Pasty to emulsje polimeryzujące, które po nałożeniu
gwarantują doskonałą szczelność.

15. 15
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
Rysunek 6.13 Łączniki gwintowane do rur stalowych
Źródło: www.instalator.pl
Każdorazowo przed użyciem rur do montażu lub przed ich układaniem należy
sprawdzić, czy nie są one pęknięte lub uszkodzone. Należy je staranie oczyścić
od wewnątrz i na stykach. Ułożenie rur spawanych ze szwem podłużnym powinno
zapewniać pełną widoczność szwu na całej długości przewodu.

16. 16
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
6.3 Montaż urządzeń gazowych
Podczas montażu urządzenia gazowego należy pamiętać o tym, że nie wolno
wykonywać żadnych działań bez uprzedniego:
wygaszenia czynnych palników zasilanych przez instalację;
wyjęcia wtyczek przewodów elektrycznych czynnych urządzeń gazowych;
zamknięcia kurków dopływu gazu do instalacji.
Podczas montowania urządzenia gazowego należy przestrzegać następujących
zasad:
instalacja powinna przebiegać według instrukcji montażu producenta;
wszelkie prace instalacyjne i naprawy powinna wykonywać osoba mająca
odpowiednie kwalifikacje;
urządzenie należy podłączać do instalacji rozprowadzającej gaz, do której jest
ono przystosowane;
urządzenie gazowe może być instalowane w pomieszczeniu, które ma sprawny
układ wentylacji;
meble i inne urządzenia należy ustawiać tak, aby nie utrudniały przepływu
powietrza.
Wszystkie podejścia pod przybory gazowe muszą być wykonywane
jako rozłączne, czyli gwintowane. Przed przyborami gazowymi powinien znajdować się
element umożliwiający demontaż przyboru bez rozkręcania całej instalacji,
np. połączenie na długi gwint, śrubunek, dwuzłączka. Miejscem zamontowania tego
elementu jest odcinek pomiędzy urządzeniem gazowym a kurkiem odcinającym.
Nieodzownym elementem wykonania podejścia pod przybór gazowy (kuchenka, kocioł)
jest zainstalowanie trójnika do wykonania próby szczelności. Powinien być
on zamontowany przed śrubunkiem w kierunku przepływu gazu.
Podczas montażu gazomierzy monter przygotowuje podejście pod gazomierz,
a dostawca gazu ustawia gazomierz bądź dokonuje jego ewentualnego demontażu
lub wymiany. Po wykonaniu czynności monterskich i przyłączeniu urządzenia
do instalacji monter powinien zapoznać użytkownika z zasadami obsługi urządzenia,
sprawdzić, czy połączenie jest szczelne i wydać protokół podłączenia.
6.4 Montaż systemów odprowadzania spalin z urządzeń gazowych
Spaliny, które są produktem ubocznym działania urządzeń gazowych, to przede
wszystkim dwutlenek węgla, para wodna, tlenek węgla. Spaliny muszą być
odprowadzone na zewnątrz.

17. 17
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
Rysunek 6.14 Sposób odprowadzania spalin z urządzeń typu C
Źródło: www.kominypolskie.com.pl
Zasady dotyczące odprowadzania spalin znajdziemy w Rozporządzeniu Ministra
Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim
powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690).
6.4.1 Konstrukcja przewodów kominowych
Wytyczne dotyczące konstrukcji przewodów kominowych:
przewody (kanały) kominowe w budynku: wentylacyjne, spalinowe i dymowe,
prowadzone w ścianach budynku, w obudowach, trwale połączone z konstrukcją
lub stanowiące konstrukcje samodzielne, powinny mieć wymiary przekroju,
sposób prowadzenia i wysokość stwarzające potrzebny ciąg, zapewniający
wymaganą przepustowość oraz spełniające wymagania określone w Polskich

18. 18
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
Normach dotyczących wymagań technicznych dla przewodów kominowych oraz
projektowania kominów;
przewody kominowe powinny być szczelne i spełniać warunki określone
w § 266 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r.
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich
usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690);
wewnętrzna powierzchnia przewodów odprowadzających spaliny mokre powinna
być odporna na ich destrukcyjne działanie;
przewody kominowe do wentylacji grawitacyjnej powinny mieć powierzchnię
przekroju co najmniej 0,016 m2 oraz wymiar przekroju co najmniej 0,1 m.
6.4.2 Zakazy dotyczące przewodów spalinowych
Zabrania się stosowania:
grawitacyjnych zbiorczych przewodów spalinowych i dymowych, z zastrzeżeniem:
dopuszcza się stosowanie zbiorczych przewodów systemów powietrzno-
spalinowych przystosowanych do pracy z urządzeniami z zamkniętą komorą
spalania, wyposażonymi w zabezpieczenia przed zanikiem ciągu kominowego;
zbiorczych przewodów wentylacji grawitacyjnej;
indywidualnych wentylatorów wyciągowych w pomieszczeniach, w których
znajdują się wloty do przewodów spalinowych.
6.4.3 Wyprowadzanie przewodów spalinowych
Wytyczne dotyczące wyprowadzania przewodów spalinowych:
przewody kominowe powinny być wyprowadzone ponad dach na wysokość
zabezpieczającą przed niedopuszczalnym zakłóceniem ciągu; wymaganie uznaje
się za spełnione, jeżeli wyloty przewodów kominowych zostaną wyprowadzone
ponad dach w sposób określony Polską Normą dla kominów murowanych;
dopuszcza się wyprowadzanie przewodów spalinowych od urządzeń gazowych
z zamkniętą komorą spalania bezpośrednio przez ściany zewnętrzne budynków,
przy zachowaniu warunków określonych w § 175 Rozporządzenia Ministra
Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych,
jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690).
6.4.4 Nasady kominowe
Wytyczne dotyczące stosowania nasad kominowych:
w budynkach usytuowanych w II i III strefie obciążenia wiatrem, określonych
Polskimi Normami, należy stosować na przewodach dymowych i spalinowych
nasady kominowe zabezpieczające przed odwróceniem ciągu, przy zachowaniu
wymagań mówiących, że wyloty przewodów kominowych powinny być dostępne
do czyszczenia i okresowej kontroli;

19. 19
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
nasady kominowe należy również stosować na innych obszarach, jeżeli wymagają
tego położenie budynków i lokalne warunki topograficzne;
powyższe wymagania nie dotyczą palenisk i komór spalania z mechanicznym
pobudzaniem odpływu spalin.
6.4.5 Obciążenie stropami
Wytyczne dotyczące obciążenia stropami:
ściany, w których znajdują się przewody kominowe, mogą być obciążone stropami
pod warunkiem spełnienia wymagań dotyczących bezpieczeństwa konstrukcji,
a także jeżeli nie spowoduje to nieszczelności lub ograniczenia światła
przewodów;
trzonów kominowych wydzielonych lub oddylatowanych od konstrukcji budynku
nie można obciążać stropami ani też uwzględniać ich w obliczeniach jako części tej
konstrukcji.
6.4.6 Przyłączenie do przewodu dymowego
Wytyczne dotyczące przyłączenia do przewodu dymowego:
trzony kuchenne i kotły grzewcze na paliwo stałe oraz kominki z otwartym
paleniskiem lub zamkniętym wkładem kominkowym o wielkości otworu
paleniskowego kominka do 0,25 m2 mogą być przyłączone wyłącznie do własnego,
samodzielnego przewodu kominowego dymowego, posiadającego co najmniej
wymiary 0,14 × 0,14 m lub średnicę 0,15 m, a w przypadku trzonów kuchennych
typu restauracyjnego oraz kominków o większym otworze paleniskowym –
co najmniej 0,14 × 0,27 m lub średnicę 0,18 m, przy czym dla większych
przewodów o przekroju prostokątnym należy zachować stosunek wymiarów
boków 3:2;
piece na paliwo stałe, posiadające szczelne zamknięcie, mogą być przyłączone
do jednego przewodu kominowego dymowego o przekroju co najmniej 0,14 × 0,14
m lub średnicy 0,15 m, pod warunkiem zachowania różnicy poziomu włączenia
co najmniej 1,5 m oraz nieprzyłączania więcej niż trzech pieców do tego
przewodu;
piece usytuowane na najwyższej kondygnacji powinny być przyłączone do
odrębnego przewodu dymowego;
przyłączenia urządzeń gazowych do przewodów spalinowych powinny
odpowiadać warunkom określonym w § 174 i 175 Rozporządzenia Ministra
Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych,
jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690).
6.4.7 Okresowe kontrole
Wytyczne dotyczące okresowych kontroli:
wyloty przewodów kominowych powinny być dostępne do czyszczenia
i okresowej kontroli, z uwzględnieniem przepisów § 308 Rozporządzenia Ministra

20. 20
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych,
jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. nr 75, poz. 690);
przewody spalinowe i dymowe powinny być wyposażone odpowiednio w otwory
wycierowe lub rewizyjne, zamykane szczelnymi drzwiczkami, a w przypadku
występowania spalin mokrych także w układ odprowadzania skroplin.
6.4.8 System spalinowy dla urządzeń typu C
W przypadku urządzenia typu C, mającego moc powyżej 21 kW, system
spalinowy należy wyprowadzić ponad poziom dachu budynku. W miarę możliwości
najlepiej skorzystać z systemu powietrzno-spalinowego pionowego Ø 60/100 (średnica)
lub Ø 80/125 i w razie potrzeby uzupełnić go o odpowiednie przedłużenia.
W przypadku kotłowni z systemami wentylacyjno-spalinowymi Ø 60/100 czy Ø 80/125
możliwe jest wykorzystanie szybu kominowego jako rury powietrznej. Najlepiej, gdy
wyciąg wyposażony jest w czysty i szczelny wkład stalowy, dzięki czemu wentylator
nie będzie zaciągał zanieczyszczeń do kotła. W takim przypadku do szybu kominowego
wprowadza się wyłącznie rurę spalinową Ø 80.
6.5 Literatura
6.5.1 Literatura obowiązkowa
Bąkowski K., Sieci i instalacje gazowe. Poradnik projektowania, budowy
i eksploatacji, WNT, Warszawa 2008;
Łaciak M., Bezpieczeństwo eksploatacji urządzeń, instalacji i sieci gazowych,
Wydawnictwo Tarbonus, Tarnobrzeg–Kraków 2010;
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. w sprawie
szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji
technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu
funkcjonalno-użytkowego (Dz. U. Nr 202, poz. 2072);
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie
(Dz. U. Nr 75, poz. 690).
6.5.2 Literatura dodatkowa
Więcek M., Wykonywanie i eksploatacja instalacji gazowych. Poradnik dla ucznia,
Instytut Technologii Eksploatacji, Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007.
6.5.3 Neografia
http://www.e–instalacje.pl;
http://www.architektura.info;
http://www.muratorplus.pl/technika/ogrzewanie/rury-miedziane-w-
instalacjach-lutowanie-twarde_77079.html;

21. 21
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
http://www.im.mif.pg.gda.pl/download/materialy_dydaktyczne/tech_mat_II/TMI
Icz12.pdf.
6.6 Spis rysunków
Rysunek 6.1 Książka obmiarów.................................................................................................................3
Rysunek 6.2 Dodawanie zaworu gazowego w programie ArCADia ............................................5
Rysunek 6.3 Wybrane elementy graficzne instalacji gazowej .......................................................6
Rysunek 6.4 Obcinak krążkowy do rur miedzianych........................................................................9
Rysunek 6.5 Zaciskarka do rur miedzianych........................................................................................9
Rysunek 6.6 Klucz prosty..........................................................................................................................10
Rysunek 6.7 Klucz skośny.........................................................................................................................11
Rysunek 6.8 Klucz nastawny szwedzki................................................................................................11
Rysunek 6.9 Klucz nastawny francuski................................................................................................11
Rysunek 6.10 Klucz nastawny (żabka) ................................................................................................12
Rysunek 6.11 Rodzaje spoin ....................................................................................................................13
Rysunek 6.12 Rodzaje złączy spawanych...........................................................................................13
Rysunek 6.13 Łączniki gwintowane do rur stalowych..................................................................15
Rysunek 6.14 Sposób odprowadzania spalin z urządzeń typu C...............................................17
Spis treści
6 Roboty związane z montażem przewodów instalacji gazowych oraz podłączaniem
urządzeń gazowych ........................................................................................................................................2
6.1 Planowanie i organizacja robót montażowych....................................................................................2
6.1.1 Dokumenty stanowiące podstawę robót montażowych .................................................................................2
6.1.2 Zapotrzebowanie materiałowe do wykonania instalacji gazowej ..............................................................2
6.1.3 Zasady dotyczące postępowania przy obmiarach robót i prowadzenia księgi .....................................3
6.1.4 Dobór uzbrojenia oraz aparatury kontrolno-pomiarowej do montażu instalacji gazowych..........4
6.1.5 Oznaczenia graficzne elementów instalacji gazowej.........................................................................................5
6.2 Montaż przewodów.........................................................................................................................................6
6.2.1 Łączenie przewodów miedzianych ...........................................................................................................................6
6.2.2 Narzędzia wykorzystywane do łączenia przewodów stalowych ................................................................9
6.2.3 Sposoby łączenia przewodów ..................................................................................................................................12
6.3 Montaż urządzeń gazowych......................................................................................................................16
6.4 Montaż systemów odprowadzania spalin z urządzeń gazowych..............................................16
6.4.1 Konstrukcja przewodów kominowych.................................................................................................................17
6.4.2 Zakazy dotyczące przewodów spalinowych ......................................................................................................18
6.4.3 Wyprowadzanie przewodów spalinowych ........................................................................................................18
6.4.4 Nasady kominowe..........................................................................................................................................................18
6.4.5 Obciążenie stropami .....................................................................................................................................................19
6.4.6 Przyłączenie do przewodu dymowego.................................................................................................................19
6.4.7 Okresowe kontrole........................................................................................................................................................19
6.4.8 System spalinowy dla urządzeń typu C................................................................................................................20
6.5 Literatura..........................................................................................................................................................20
6.5.1 Literatura obowiązkowa.............................................................................................................................................20
6.5.2 Literatura dodatkowa ..................................................................................................................................................20
6.5.3 Neografia............................................................................................................................................................................20
6.6 Spis rysunków.................................................................................................................................................21