Authors: Adam Karpiński & Adam Krassowski A brief description of money laundering and European regulation of this issue. Krótki opis zjawiska prania brudnych pieniędzy i europejskiej regulacji tej kwestii.

2. Na wstępie zaczniemy
może nieco od historii…

3. • narodziny zjawiska – czasy prohibicji w
USA
• pierwsze użycie pojęcia w kontekście
prawnym – 1982 r.
• pojawienie się w polskim systemie
prawnym – 1992 r.

4. Czym są brudne pieniądze?
• Pieniądze czyste – pochodzące z
legalnych źródeł i opodatkowane zgodnie
z prawem
• Pieniądze szare – pochodzące z
działalności prowadzonej bez zezwolenia
lub nieopodatkowane
• Pieniądze brudne – pochodzące z
działalności przestępczej

5. Definicja robocza:
Działania zmierzające do wprowadzenia
pieniędzy pochodzących z działalności
przestępczej do legalnego obrotu.

6. A przebiega to wszystko tak*:
* Nie są to doświadczenia autorów prezentacji.

7. Przyczyny?
• umiędzynarodowienie produkcji i handlu
(globalizacja, integracja gospodarcza)
• międzynarodowa integracja finansowa (w
tym wprowadzenie euro)
• upowszechnienie międzynarodowych
transakcji finansowych

8. Są trzy warstwy regulacji:
• prawo międzynarodowe
• prawo Unii Europejskiej
• prawo krajowe

9. Ograniczymy się do części unijnej*
A ona sprowadza się do
Dyrektywy 2005/60/WE z 26
października 2005 roku w sprawie
przeciwdziałania korzystaniu z
systemu finansowego w celu
prania pieniędzy oraz
finansowania terroryzmu.
*Ale to chyba żadne zaskoczenie.

10. Według art. 1 ust. 2 Dyrektywy, termin ten oznacza:
a) konwersję lub przekazywanie mienia, ze
świadomością, że pochodzi ono z
działalności przestępczej lub z udziału w
takiej działalności, w celu ukrywania lub
zatajania nielegalnego pochodzenia tego
mienia albo udzielenia pomocy osobie,
która bierze udział w takiej działalności,
dla umożliwienia jej uniknięcia
konsekwencji prawnych takiego działania;

11. b) ukrycie lub zatajenie prawdziwego
charakteru mienia, jego źródła, miejsca
położenia, rozporządzania nim,
przemieszczania, własności lub praw do
mienia, ze świadomością, że mienie to
pochodzi z działalności przestępczej lub z
udziału w takiej działalności;

12. c) nabycie, posiadanie lub korzystanie z
mienia, ze świadomością w momencie
jego otrzymania, że mienie to pochodzi z
działalności o charakterze przestępczym
lub z udziału w takiej działalności;

13. d) udział lub współdziałanie w popełnieniu,
usiłowanie popełnienia, jak też
pomocnictwo, podżeganie, ułatwianie oraz
doradzanie przy popełnieniu czynów
określonych w powyższych literach.

14. Trzeba pamiętać, że przepis ten nabiera
kształtu dopiero, jak zostanie wdrożony do
norm systemu prawa krajowego.

15. W związku z tym polski Kodeks Karny nie
może pozostać tu obojętnym.

16. W art. 299 § 1 tej ustawy czytamy:
• Kto środki płatnicze, instrumenty finansowe,
papiery wartościowe, wartości dewizowe, prawa
majątkowe lub inne mienie ruchome lub
nieruchomości, pochodzące z korzyści
związanych z popełnieniem czynu
zabronionego, przyjmuje, przekazuje lub wywozi
za granicę, pomaga do przenoszenia ich
własności lub posiadania albo podejmuje inne
czynności, które mogą udaremnić lub znacznie
utrudnić stwierdzenie ich przestępnego
pochodzenia lub miejsca umieszczenia, ich
wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku…

17. … podlega karze pozbawienia wolności od
6 miesięcy do 8 lat

18. Wracając do Dyrektywy –
kogo dotyczy?
• instytucje kredytowe
• instytucje finansowe
• określone osoby prawne lub fizyczne
podczas wykonywania swoich czynności
zawodowych

19. Instytucje kredytowe
Przedsięwzięcia polegające na
przyjmowaniu od osób trzecich depozytów
lub innych funduszy podlegających
zwrotowi, udzielanie kredytów na własny
rachunek, a także przedstawicielstwa
instytucji kredytowych w krajach trzecich.

20. Instytucje finansowe
• przedsiębiorstwa inne niż instytucje kredytowe, których
działalność polega na wykonywania operacji
wskazanych w Dyrektywie 2000/12/WE
• spółki ubezpieczeniowe zarejestrowane zgodnie z
Dyrektywą 2002/83/WE
• przedsiębiorstwa inwestycyjne (def. z Dyrektywy
2004/39/WE)
• przedsiębiorstwa wspólnego inwestowania
wprowadzające na rynek swoje jednostki lub akcje
• pośrednicy ubezpieczeniowi (def. z Dyrektywy 2002/92/
WE)
• oddziały powyższych instytucji finansowych znajdujące
się na terenie Wspólnoty

21. Osoby prawne lub fizyczne podczas
wykonywania czynności zawodowych, czyli:
• audytorzy, zewnętrzni księgowi, doradcy podatkowi
• notariusze, prawnicy wykonujący wolne zawody (gdy
uczestniczą w transakcjach finansowych lub
transakcjach dot. nieruchomości lub gdy świadczą
klientowi pomoc w planowaniu określonych transakcji)
• podmioty świadczące usługi na rzecz trustów lub
podobnych struktur lub zarządzania nimi
• pośredników obrotu nieruchomościami
• inne osoby fizyczne lub prawne handlujące towarami w
zakresie, w jakim płatności w gotówce przekraczają 15
tys. euro (pojedyncza lub wiele związanych operacji)
• kasyna

22. Jednakże są wyłączenia:
Przewidują je preambuły dyrektyw
2001/97/WE i 2005/60/WE

23. A oto one:
• prawnicy podczas ustalania sytuacji
prawnej swoich klientów lub
reprezentowania ich w postępowaniu
• pełnomocnicy procesowi, którzy
informację o podejrzanych transakcjach
powzięli, reprezentując swoich klientów w
toku postępowania (w tym biegli rewidenci
księgowi, księgowi, doradcy podatkowi,
jeśli mogą być pełnomocnikami)

24. To kiedy w takim razie pranie brudnych
pieniędzy nazwiemy praniem brudnych
pieniędzy?

25. Dyrektywa mówi…
… o każdym poważnym przestępstwie.
Ale tego sformułowania nie wyjaśnia.

26. Mianowicie, odsyła do decyzji ramowej
Rady 2002/475/WSiSW w sprawie
zwalczania terroryzmu.

27. A tam czytamy, że poważne przestępstwa to:
Czyny określone zgodnie z prawem krajowym
jako przestępstwa, które ze względu na swój
charakter i kontekst mogą wyrządzić poważne
szkody krajowi lub organizacji międzynarodowej,
gdy zostają popełnione w celu:
- poważnego zastraszenia ludności, lub
- bezprawnego zmuszenia rządu lub organizacji
międzynarodowej do podjęcia lub zaniechania
działania, lub…

28. - poważnej destabilizacji lub zniszczenia
podstawowych politycznych,
konstytucyjnych, gospodarczych lub
społecznych struktur kraju lub organizacji
międzynarodowej,

29. A teraz co nieco o zasadzie…
…należytej staranności wobec klienta
(Rozdział II Dyrektywy).

30. Co to jest ta „staranność”?
• to podstawowe działanie prewencyjne
wykonywane przez instytucje finansowe i
kredytowe
• Art. 6: zakaz prowadzenia anonimowych
rachunków i książeczek
oszczędnościowych

31. Okoliczności stosowania:
• nawiązywanie stosunków gospodarczych
• przeprowadzanie sporadycznej transakcji
w wys. min. 15 tys. euro
• gdy istnieje podejrzenie prania pieniędzy
lub finansowania terroryzmu
• gdy istnieją wątpliwości co do
prawdziwości otrzymanych danych
tożsamości klienta

32. A środki?...
• identyfikacja klienta i weryfikacja jego
tożsamości (jeszcze przed nawiązaniem
stos. gosp.)
• identyfikowanie, w odpowiednich
przypadkach, rzeczywistego beneficjenta
• uzyskanie informacji na temat celu i
zamierzonego charakteru stos. gosp.
• prowadzenie bieżącego monitoringu stos.
gosp. (m .in. badanie transakcji)

33. … ale oczywiście są też
odstępstwa od ogólnych zasad
• identyfikacja klientów kasyn przy wymianie
żetonów o wartości co najmniej 2 tys. euro
• uproszczone zasady należytej staranności
(Art. 11-12)
• wzmożona należyta staranność (Art. 13)

34. Ale nie ma tak dobrze…
…muszą być jakieś konkretne obowiązki!

35. Możemy je podzielić na takie, które:
- odnoszą się do państw
- odnoszą się do instytucji podlegających
Dyrektywie (tych, co już wspominaliśmy)

36. Co do instytucji:
- badanie podejrzanych transakcji,
- przechowywanie rejestrów i danych,
- upowszechnianie wiedzy,
- ustanawianie polityk i procedur w zakresie
należytej staranności wobec klienta,
- współpraca z Państwami Członkowskimi.

37. Cóż to oznacza współpraca z Państwami Członkowskimi?
W art. 22 czytamy, że obowiązek ten polega na:
• a) niezwłocznym informowaniu, z własnej inicjatywy,
jednostki analityki finansowej w przypadku gdy instytucja
lub osoba objęta niniejszą dyrektywą wie, podejrzewa
lub ma uzasadnione podstawy by podejrzewać, że
popełniono lub usiłowano popełnić przestępstwo prania
pieniędzy lub finansowania terroryzmu;
• b) niezwłocznym dostarczaniu jednostce analityki
finansowej, na jej żądanie, wszelkich niezbędnych
informacji, zgodnie z procedurami określonymi w
mających zastosowanie przepisach.

38. Przejdźmy do obowiązków państw...
Należą do nich:
- ustanowienie jednostek analityki
finansowej,
- ochrona pracowników zatrudnionych w
podmiotach zobowiązanych,
- prowadzenie statystyk,

39. - współpraca organów prowadzących
kontrolę z jednostkami analityki
finansowej,
- rejestracja i koncesjonowanie działalności
kasyn i kantorów,
- powołanie organów nadzoru,
- ustanawianie sankcji karnych.

40. Dziękujemy za uwagę!
Korzystaliśmy z książki p. Beaty Bieniek „Pranie pieniędzy
w prawie międzynarodowym, europejskim oraz polskim”
(Warszawa, 2010)
Uprzejmie informujemy, że naszą prezentację
udostępniamy na licencji Creative Commons 3.0 Polska
Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne