1. Հայկական կերպարվեստ
Մարտիրոս Սարյան
(1880-1972)
1880 . 28- `Մարտիրոս Սարգսի Սարյանը ծնվել է թ փետրվարի ին Նոր Նախիջևանում և մահացել
1972 . 5- :թ մայիսի ին Երևանում Նա հայ մեծ նկարիչ է: ,Սարյանի նախնիները եղել են անեցի որ գաղթել
,են Ղրիմ մասնակցել տեղի հայկական գաղթավայրի հիմնադրմանը։ Նրանց շառավիղները Ղրիմից
1895-տեղափոխվել և մասնակցել են Նոր Նախիջևանի հայկական գաղութի ստեղծմանը։ ին Սարյանը
( , )ավարտել է տեղի հանրակրթական երկլեզվյան հայերեն ռուսերեն ուսումնարանը: .Հ Արծաթպանյանի
, 1897–1904-ղեկավարությամբ մասնագիտական նախնական գիտելիքներ ստանալուց հետո ին սովորել է
,Մոսկվայի Գեղանկարչության քանդակագործության և ճարտարապետության ուսումնարանի
գեղանկարչության բաժնում: 1901- , , , , ,ին առաջին անգամ մեկնել է Կովկաս եղել Երևանում Աշտարակում
, , 1902-Վաղարշապատում Սևանում ին՝ Անիում: ,ճամփորդության ընթացքում ինչպես և հետագա
, , , ,տարիներին հափշտակությամբ ուսումնասիրել է իր ժողովրդի պատմությունը նիստուկացը մշակույթը
, , -ճարտարապետության քանդակագործության որմնանկարչության և դեկորատիվ կիրառական արվեստի
,հուշարձանները որը վճռական ազդեցություն է ունեցել Սարյանի աշխարհայացքի և ստեղծագործական
մեթոդի ձևավորման ու զարգացման վրա:1903-ին ավարտել է ուսումնարանի հիմնական դասընթացը և մոտ
. . . . «երկու տարի կատարելագործվել նույն հաստատությանը կից Վ Ա Սերովի և Կ Ա Կորովինի Դիմանկարի
»արվեստանոցում : Ուսումնառության տարիներին մոտիկից շփվել է ռուս մտավորականության լավագույն
,ներկայացուցիչներից շատերի հետ ինչը զգալի նշանակության է ունեցել նրա՝ առաջադեմ մտավորականի և
քաղաքացի արվեստագետի դիրքորոշման մեջ: , ,Սարյանը ստեղծել է դիմանկարներ բնանկարներ
, , ,նատյուրմորտներ պաննոներ ձևավորել գրքեր կատարել բեմանկարչական գործեր: Նրա համար չեն եղել
կարևոր ու Երկրորդական ժանրեր։ Գեղարվեստական որակը նկարչի համար դարձել է հիմնանպատակ։

3. « »Արարատը Դվինից

4. « »Հայաստան

5. « »Հին Երևան

11. Հովհաննես Այվազովսկի
(1817—1900)
• ( )Հովհաննես Իվան Կոստանդինի Այվազովսկին աշխարհահռչակ
, , , ,ծովանկարիչ է։ Պետերբուրգի Հռոմի Ֆլորենցիայի Շտուտարդի
,Ամստերդամի գեղարվեստի ակադեմիաների անդամ Ռուսական
(1853)աշխարհագրական ընկերության անդամ ։ Ծնվել Է հուլիսի
17– , ,ին Թեոդոսիայում Մոլդավիայից գաղթած մանր առևտրական
(հայի՝ Գեորգ Այ վազի կամ Հայվազի հետագայում՝ Կոստանդին
)Հայվազովսկի ընտանիքում։ Երբեմն նկարների տակ ստորագրել Է
.հայերեն՝ Հովհ Այվազովսկի կամ Օվաննես Այվազեան։ Սովորել Է
, 1830–33-Թեոդոսիայի հայկական ծխական դպրոցում ին՝
, 1833—1837-Սիմֆերոպոլի ռուսական գիմնազիայում ին՝
Պետերբուրգի գեղարվեստի ակադեմիայում:

13. • ( . ), ,Եղել Է Իտալիայում նաև Ս Ղազար կղզում Իսպանիայում
, , ,Ֆրանսիայում Հոլանդիայում Անգլիայում մասնակցել
,ցուցահանդեսների արժանացել համընդհանուր ճանաչման։
( 1857-Փարիզում արժանացել Է ոսկե մեդալի իսկ ին՝ Պատվո
), 1844-լեգեոնի շքանշանի Ամստերդամում՝ ակադեմիկոսի կոչման։
,ին վերադարձել Է Ռուսաստան ստացել Գեղարվեստի ակադեմիայի
(1887- )ակադեմիկոսի կոչում ից՝ պատվավոր անդամ և նշանակվել
Ծովային գլխավոր շտաբի գեղանկարիչ: 1845-Այվազովսկին ին
,հեռացել Է մայրաքաղաքից մշտական բնակություն հաստատել
,Թեոդոսիայում կառուցել արվեստանոց: Այվազովսկին ստեղծել Է
6000 ,շուրջ կտավ։ Աշխատել Է շատ արագ տեսողական վիթխարի
,հիշողությամբ։ Պատկերել Է ծովը՝ օրվա տարբեր ժամերին տարվա
բոլոր եղանակներին խորապես զգացել և վերարտադրել Է ծովային
,տարերքի անընդգրկելի վեհությունը հրավառ արևածագն ու
, ,արևամուտը կեսօրյա անդորրը ալիքների ռիթմն ու նրանց վրա
խայտացող լուսնի լույսը։

14. « »Հանդարտություն

15. « »Փոթորիկ

16. « »Նոյը իջնում է Արարատից

17. «9- »րդ ալիք

18. « .Բայրոնի այցը Մխիթարյաններին ս
»Ղազար կղզում

20. Հակոբ Կոջոյան
• 1883 . ,Հակոբ Կոջոյանը ծնվել է թ Ախալցխա քաղաքում ոսկերչի
:ընտանիքում Ապագա նկարչի մանկության տարիներն անցել են
( ` ):Վլադիկավկազում այժմ Օրջոնիկիձե Այստեղ նա ուսանում է քաղաքային
`վարժարանում և միաժամանակ աշխատում հոր արհեստանոցում
,ոսկերչություն փորագրման և դրվագման արվեստ սովորելով ավագ
:եղբայրներից Վլադիկավկազում ապրելու շրջանում Կոջոյանը մտերմանում է
:ապագա օսեթական նշանավոր գեղանկարիչ Մախարբեկ Տուգանովի հետ
, , ,Տուգանովը որ Կոջոյանից մեծ էր մի քանի տարով սկսում է պարապել
:օգնել նրան գունանկարի տեղնիկայի յուրացման ասպարեզում Կոջոյանն իր
` << >>անդրանիկ Ոսկերիչ վարպետներ գունանկարչական էտյուդն արել է
1898- :ին
• Տասնվեցամյա Հակոբը մեկնում է Մոսկվա և սովորում փորագրիչ Պրուսովի
: , ,արվեստանոցում Այնուհետև Տուգանովի խորհրդով Կոջոյանը որոշում է
:գեղարվեստական մասնագիտական կրթություն ստանալ Մյունխենում

22. Հեքիաթների համար Կոջոյանի արած նկարազարդումների գեղարվեստական արժեքը որոշվում է
նրանով, որ նա գրքի նկարազարդումներում հեքիաթային թեմատիկան հետևողականորեն մշակող հայ
:առաջին նկարիչներից եղավ
• ,Հայ ժողովրդական էպոսը Կոջոյանի համար նրա ողջ ստեղծագործական կյանքում
նաց իբրև բանաստեղծական մեծ բովանդակություն ունեցող անգերազանցելի
: , ,հուշարձան Էպոսի լեզուն նրա կերպարային աշխարհը օտար նվաճողների լծից
ազատագրվելու համար ժողովրդի արդարացի պայքարի բուն գաղափարը խորապես
հոգեհարազատ էին Կոջոյանին և նկարչական մարմնավորման ասպարեզում
:անսահման հնարավորություններ էին բացում նրա առջև
• ,Կոմպոզիցիայի կենտրոնում Սասունցի Դավթի ֆիգուրն է Քուռկիկ Ջալալիի վրա
- :Թուր Կեծակին ձեռքին Շուրջը զետեղված են էպոսի երրորդ ճյուղի թեմաներով
` ,նկարազարդումները գառնարած Դավթի մանկությունը Կոզբադնին պատժելու
, :տեսարանը հաշվեհարդարը Մսրա Մելիքի հետ

27. • 20-ական թվականների սկզբին Կոջոյանը մոտ երկու տարի ապրեց
` :Իրանում Թավրիզում Նրա հայացքի դեմ հառնում էին
, ,Երկնագույն մզկիթի ավերակները Ալիշահի ամրոցի պարիսպները
:երկնի կապույտի մեջ մխրճված մինարեները Արևելյան քաղաքի
` ,կյանքն էր նրա առջև նեղլիկ փողոցների եռուզեռով ուր
,բազմալեզու ամբոխի մեջ հայտնվում էին չադրայով կանայք
, ,հանդիսավոր ճեմող սպիտակ չալմայով մոլլաներ դերվիշներ ուր
` ,օդը լի էր զրնգուն աղմուկով գոյացած առևտրականների ծիծաղից
:հայհոյանքներից ու կանչերից Նկարչի տպավորություններն իրենց
<< >> <<արտացոլումը գտան Փողոց Թավրիզում և Ճաշարան
>> :Թավրիզում ժանրային կտավներում Կոջոյանի ներկայացրած
,կերպարներից յուրաքանչյուրը սուր զգացված է բնավորությամբ
, :արտաքին նկարագրով շարժուձևով

28. < >>Փողոց Թավրիզում

29. << >>Ճաշարան Թավրիզում

30. << >>Աշունը Երևանում

31. << : >>Մենավոր կաղնի Կիրովական

32. Բաշինջաղյան Գևորգ
• 1876–78 -Գևորգ Բաշինջաղյանը թթ ին սովորել է Թիֆլիսի Գեղարվեստը խրախուսող
, 1879–83կովկասյան ընկերության գեղանկարչության և քանդակագործության դպրոցում
- ` : « »թթ ին Սանկտ Պետերբուրգի Գեղարվեստի ակադեմիայում Կեչիների պուրակ բնանկարի
:համար արժանացել է Սանկտ Պետերբուրգի Գեղարվեստի ակադեմիայի արծաթե մեդալի
• , .Ուսումն ավարտելուց հետո վերադարձել է Թիֆլիս ապա շրջագայել է Հայաստանում
, , ,ստեղծել է Դիլիջանի Սևանի Արարատյան դաշտի բնապատկերներ որոնք ցուցադրել է
: 1884 -Թիֆլիսում թ ին Իտալիայում ծանոթացել է Վերածննդի և հետագա շրջանների
, :եվրոպական արվեստին ճամփորդել Շվեյցիարիայում Բաշինջաղյանը հիմնականում ապրել և
, 1899–1901 - : 40ստեղծագործել է Թիֆլիսում իսկ թթ ին՝ Փարիզում Մոտ տարի
,ցուցահանդեսներ է կազմակերպել Կովկասի հայաբնակ քաղաքներում Սանկտ
, : 1000 ,Պետերբուրգում Մոսկվայում ու Փարիզում Շուրջ նկարի հեղինակ է որոնց մեծ
:մասը բնանկար է

33. Նա պատկերել է խաղաղ ջրերի
,զուլալությունը երկնաքեր լեռների
,վեհությունը կապուտակ երկնքի և արևաշող
:դաշտերի առասպելական գեղեցկությունը
Նրա ստեղծագործություններում գերակշռում
են Սևանն ու Արարատը պատկերող
:տեսարանները
,Բաշինջաղյանը նաև գրել է պատմվածքներ
, ,նովելներ պիեսներ հոդվածներ՝ արվեստի ու
,գրականության վերաբերյալ եռանդուն
-գործունեություն ծավալել Սայաթ Նովայի
,տաղերի հավաքման և հրատարակման նրա
,մահարձանի կառուցման հայ
ճարտարապետական կոթողների նորոգման
:համար
Գևորգ Բաշինջաղյանն ազգային ռեալիստական
բնանկարչության հիմնադիրն

34. « » (1886 .)Ծովային տեսարան թ

35. « »Սևանա լիճը և կղզին գիշերով
(1894 .)թ

36. «Խաչատուր Աբովյանի տունը
» (1884 .)Քանաքեռում թ

37. « » (1912 .)Արարատ թ

38. , 1883 .Սևանի կղզին թ

39. , 1894 .Սևանա լիճը արևածագին թ