bedsore, bed sore, pressure sore, pressure ulcer

1. ΚΑΤΑΚΛΙΣΗ
Τσόλης Δ. Κωνσταντίνος
PhD (c) MSc Νοσηλευτής

2. ΚΑΤΑΚΛΙΣΗ
Κατάκλιση ορίζεται η κυτταρική νέκρωση μιας περιοχής
του σώματος που προκαλείται από διακοπή της
μικροκυκλοφορίας στους ιστούς αυτής της περιοχής.
Παρατηρείται σε περιοχές του σώματος που είναι
υπερκείμενες οστικών προεξοχών

3. ΔΕΡΜΑ
 Επιφάνεια του δέρματος
 Επιδερμίδα (Epidermis)
 Βασική στιβάδα (Stratum Basale)
 Ακανθωτή στιβάδα (Stratum Spinosum)
 Κοκκώδης στιβάδα (Stratum Granulosum)
 Διαυγής στιβάδα (Stratum Lucidum)
 Κεράτινη στιβάδα (Stratum Corneum)
 Χόριο (Dermis)
 Θηλώδης υποστιβάδα (Papillary layer)
 Δικτυωτή υποστιβάδα (Reticular layer)
 Λιπώδης ή Υποδόριος Ιστός
(SubcutaneousTissue)

4. Eκτίμηση της βαρύτητας της κατάκλισης
 Συστηματικούς παράγοντες
 Τοπικούς παράγοντες

5. Συστηματικοί Παράγοντες
 Ηλικία
 Ασθενείς προχωρημένης ηλικίας
μειωμένης σύνθεσης του κολλαγόνου και της καθυστερημένης αγγειογένεσης και επιθηλιοποίησης
 Διατροφική Κατάσταση
 ΚΑΚΗ ΘΡΕΨΗ
 χαμηλό βάρος, μειωμένες τιμές αλβουμίνης, χαμηλές τιμές πρωτεϊνών, χαμηλές τιμές
αιμοσφαιρίνης κτλ.
 ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ
 παράγοντας κακής επούλωσης καθώς αυξάνει τη συχνότητα των επιπλοκών του έλκους,
επηρεάζει την κινητικότητα,
 μπορεί να επηρεάσει υπάρχουσες παθολογικές καταστάσεις, όπως την αρτηριακή
υπέρταση και τη φλεβική ανεπάρκεια των κάτω άκρων
Elk et al 1991, Bale & Jones 1997, Allman & Laprade 1986, Berlowitz & Wilking 1989, Holmes et al 1987, Anthony et al
2000

6. Συστηματικοί Παράγοντες
 Κινητική Κατάσταση
 Ασθενείς με μειωμένη κινητική ικανότητα,
παρουσιάζουν έκπτωση των λειτουργιών του
πάσχοντος μέλους και μειωμένη αιμάτωση, με
αποτέλεσμα να επουλώνουν πολύ δύσκολα,
αργά και με κίνδυνο επιπλοκών

7. Συστηματικοί Παράγοντες
 Ακράτεια Ούρων και Κοπράνων
 Για κατακλίσεις στην ιεροκοκκυγική περιοχή και στους τροχαντήρες
 Οι δερματικές βλάβες από την ακράτεια πολλές φορές εκτιμώνται λανθασμένα ως
κατακλίσεις
 Οι δερματικές βλάβες από την ακράτεια είναι δερματικές βλάβες που δεν
οφείλονται στην άσκηση πίεσης και/ή δυνάμεων τριβής & διάτμησης
 Στόχος η αποφυγή διαβροχής του δέρματος

8. Συστηματικοί Παράγοντες
 Παρούσα Νόσος
 Γενική κατάσταση
 Αγγειοπάθεια
 Νευροπάθεια
 Σακχαρώδης διαβήτης
 Νεφρική ανεπάρκεια
 Καρδιακή ανεπάρκεια
 Αναπνευστική Ανεπάρκεια
 Οιδήματα των άκρων κάθε αιτιολογίας
 Διαταραχές πήξης αίματος
 Διαταραχές ανοσοποιητικού συστήματος Πολυτραυματίες
 Μεγάλες χειρουργικές επεμβάσεις
 Καταστάσεις με αυξημένο στρες
 Σοβαρές λοιμώξεις
 Φάρμακα
 Κορτικοστεροειδή (επιβραδύνουν ρυθμό αγγειογένεσης και επιθηλιοποίησης, διαδικασία ινοπλασίας και
ρίκνωσης)
 Ανοσοκατασταλτικά (μείωση λευκών, ιδιαίτερα ουδετερόφιλων πολυμορφοπύρηνων, επιβραδύνουν
φλεγμονώδη αντίδραση)
 Χημειοθεραπευτικά (μείωση ερυθρών – λευκών – αιμοπεταλίων, επιδρούν στον πολλαπλασιασμό των
κυττάρων)
 Αναλγητικά και Αναισθητικά (μειώνουν την αισθητικότητα)
 Αντιυπερτασικά (αυξάνουν την ισχαιμία)

9. Τοπικοί παράγοντες
 Έκταση και Βάθος Ιστικής Βλάβης
(Σταδιοποίηση του έλκους)
 Αίτιο Πρόκλησης
 Στεγνό ή υγρό και παραγωγικό
 Επικοινωνία με κοιλότητα
 Παρουσία νεκρωτικών ιστών
 Αιμάτωση του έλκους
 Βακτηριακή κατάσταση του έλκους

10. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ που συντελούν στη δημιουργία
κατακλίσεων
Εξωγενείς παράγοντες
Πίεση. Η πίεση εμποδίζει τη
ροή του αίματος προκαλείται
 ερυθρότητα,
 φλύκταινα,
 οίδημα,
 ανοξία και τελικά
 νέκρωση.
 Η πίεση είναι ο κυριότερος
παράγοντας όταν
υπερβαίνει τα 40mmHg.
 Προκαλεί κατά σειρά
ισχαιμία-επιμόλυνση-
νέκρωση. Συνεχής πίεση
12 ωρών προκαλεί
νέκρωση του δέρματος
ενώ αρκεί πίεση 4 ωρών
για μυϊκή νέκρωση.
 Η ορατή βλάβη
κατάκλισης
αντιπροσωπεύει μικρό
μέρος της ολικής βλάβης

11. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ που συντελούν στη δημιουργία
κατακλίσεων
Εξωγενείς παράγοντες
 Τριβή. Η τριβή του σώματος ερεθίζει το
δέρμα, προκαλεί βλάβη της επιδερμίδας,
επιμόλυνση του τραύματος και απώλεια
υγρών
 Τριβή και πίεση. Συνήθως σε θέση
καθιστή και ημικαθιστή & ξένα σώματα.
 Υγρασία. Εφίδρωση, (ούρα, κόπρανα)
προδιαθέτουν στη δημιουργία
κατακλίσεων.

12. ΘΕΣΕΙΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΩΝ
Το 95% των κατακλίσεων αφορά το κάτω μέρος του σώματος
τα 2/3 αυτών αφορούν γλουτούς και τα ισχία,
ενώ το 1/3 τα κάτω άκρα
 Πτέρνες
 Σφυρά
 Μείζονας τροχαντήρας
 Κόκκυγας
 Γόνατα
 Αγκώνες
 Ωμοπλάτη
 Πτερύγια αυτιών
 Ακανθώδεις αποφύσεις σπονδυλικής στήλης

14. Επιδημιολογικά δεδομένα
 Η συχνότητα των κατακλίσεων στα γενικά
νοσοκομεία κυμαίνεται από 2,4% - 23%
 Σε δομές οξείας φροντίδας το 7% ως 17%
των ασθενών αναπτύσσει έλκη πίεσης και το
15% των ηλικιωμένων θα αναπτύσσει έλκη
πίεσης την 1η εβδομάδα νοσηλείας
 Το κόστος θεραπείας των κατακλίσεων
κυμαίνεται από 5000 – 75000 ευρώ ανά
κατάκλιση
 Η θνητότητα φθάνει το 3%.
14

15. Πρόληψη κατακλίσεων
 Η πρόληψη είναι η θεραπεία εκλογής των
κατακλίσεων και η ποιότητα της
νοσηλευτικής φροντίδας είναι ο παράγοντας
κλειδί στην αντιμετώπιση του προβλήματος
15

16. ΣΤΑΔΙΑ ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΩΝ
 1ο ΣΤΑΔΙΟ
 Ερυθρότητα που δεν υποχωρεί μετά 15΄-20΄από την
αλλαγή θέσεως. Θερμότητα, πόνος και τρυφερότητα του
δέρματος. Η πρόληψη είναι δυνατή.

17. ΣΤΑΔΙΑ ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΩΝ
 2ο ΣΤΑΔΙΟ
 Χρώμα υποκύανο ή σκοτεινόχρωμο
 Εμφάνιση φυσαλίδας με ερυθρότητα γύρω
 Λύση συνεχείας του δέρματος που αφορά την επιδερμίδα
και το χόριο. Ιστική βλάβη με μερική απώλεια δέρματος και
αβαθή κρατήρα

18. ΣΤΑΔΙΑ ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΩΝ
 3ο ΣΤΑΔΙΟ
 Ολικού πάχους απώλεια δέρματος με βαθύτερη βλάβη που
περιλαμβάνει υποδόριο ιστό ως την υποκείμενη περιτονία.
Το έλκος έχει βαθύ κρατήρα και οι παρακείμενοι ιστοί
μπορεί να παρουσιάζουν υποσκαφή. Πιθανή εμφάνιση
εσχάρας, πυορροούσα, λευκάζουσα ή κιτρινωπή.

19. ΣΤΑΔΙΑ ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΩΝ
 4ο ΣΤΑΔΙΟ
 Ολικού πάχους απώλεια δέρματος με επέκταση της βλάβης
στους μυς και τα οστά. Εμφάνιση νεκρωμάτων, μόλυνση,
εκροή, συχνά δυσοσμία (χειρουργικός καθαρισμός)

21. Μικροβιολογία
 Συστηματική χορήγηση αντιβιοτικών σε
ασθενείς με τοπική φλεγμονή δεν ωφελεί.
 Τα έλκη κατάκλισης αποτελούν εστία μόλυνσης που
είναι δυνατόν να καταλήξει σε γενικευμένη σήψη
 Καλλιέργειες από κατακλίσεις ασθενών αποκάλυψαν
ότι οι πιο διαδεδομένοι μικροοργανισμοί είναι ο
χρυσίζων σταφυλόκοκκος και η ψευδομονάδα
 Καλλιέργειες ασθενών με σηψαιμία στους οποίους
μοναδική εστία φλεγμονής ήταν η κατάκλιση, έδειξαν
ότι οφειλόταν 50% σε αναερόβια μικρόβια και 50%
σε πολλαπλά μικροβιακά στελέχη

22. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ
ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΩΝ
 Η απομάκρυνση της αιτίας που επιβαρύνει την κυκλοφορία του
αίματος τοπικά.
 Ενίσχυση της κυκλοφορίας του αίματος (π.χ. μπάνιο).
 Διατήρηση του δέρματος στεγνού και καθαρού.
 Η ελευθέρωση του οργανισμού από τοξικούς παράγοντες.
 Καλό στρώμα, νερού ή αέρα.
 Συχνή αλλαγή θέσεως και πρηνή σε ημιπληγικούς και
τετραπληγικούς
 Η χρήση προστατευτικής αλοιφής, προφυλάσσει το δέρμα από τη
διαβροχή και διατηρεί την ελαστικότητά του
 Η εφαρμογή καθετήρα όπου ενδείκνυται
 Περιποίηση με μαλακό πράσινο σαπούνι (το σκληρό ξηραίνει).
 Αποφεύγετε το οινόπνευμα για εντριβή διότι ξηραίνει το δέρμα.
 Υπερλευκωματούχο και υπερθερμιδική δίαιτα σε καχεκτικούς,
βιταμίνη A,C και ριβοφλαβίνη.

23. ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΩΝ
 ΥΛΙΚΟ
 ΔΙΣΚΟΣ με:
 Λεκάνη, τρίφτη, σαπούνι
 Κανάτα με ζεστό νερό
 Τετράγωνα 2 ή πετσέτες
 Κρέμα-αλοιφή ή spray
 ΣΕΙΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ:
 Ενημερώνουμε τον άρρωστο
 Τοποθετούμε παραβάν ή κουρτίνες
 Δίνουμε θέση ανάλογα με το σημείο που θα φροντίσουμε
 Εκτέλεση νοσηλείας
 Τοποθετούμε τα τετράγωνα ένα κάτω από την περιοχή και το άλλο στα
κλινοσκεπάσματα.
 Σαπουνίζουμε με κυκλικές κινήσεις σε ευρεία περιοχή και στεγνώνουμε
το δέρμα (υπεραιμία).
 Επαλείφουμε το δέρμα με κρέμα ή spray (διατηρείται η ελαστικότητά του).

24. ΚΑΤΑΚΛΙΣΗ 1ου ΣΤΑΔΙΟΥ
•Προληπτικά μέτρα
•Υλικά που προστατεύουν την κατάκλιση επιθέματα
•Αλλαγή κάθε 3-5 μέρες.
•Προσεκτικό στρώσιμο κρεβατιού (καλό τέντωμα σεντονιού)
ΚΑΤΑΚΛΙΣΗ 2ου ΣΤΑΔΙΟΥ
•Προληπτικά μέτρα
•Επιθέματα ανάλογα με το βάθος της κατάκλισης και τις
εκκρίσεις
•Επιθέματα διαφανή (επιφανειακή)
•Υδροκολλοειδή (αν παρουσιάζει εκροή)
•Αλλαγή
•Επίθεμα με τοπική διόγκωση
•Η υφή του μαλακή & χρώμα γαλακτώδες
•Διαρροή εκκρίσεων

25. ΚΑΤΑΚΛΙΣΗ 3ου ΣΤΑΔΙΟΥ
•Προληπτικά μέτρα
•Επιθέματα ανάλογα με τις εκκρίσεις, την παρουσία
φλεγμονής και τους νεκρούς ιστούς.
• Σκευάσματα σταδιακής απελευθέρωσης ιωδίου.
•Δεξτρανομερής κόκκοι, αντιβιοτικές σκόνες.
• Σκόνη κυτταρίνης, πάστα κυτταρίνης.
•Επίθεμα ή περιελιγμένο νήμα αλγινικού ασβεστίου.
•Υδροκολλοειδές επίθεμα.
•Υδροκυτταρικό επίθεμα.
•Πολυμερές επίθεμα.
ΚΑΤΑΚΛΙΣΗ 4ου ΣΤΑΔΙΟΥ
•Όλα τα μέτρα του 3ου σταδίου
•Πιθανή χειρουργική αποκατάσταση

26. ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΩΝ ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΩΝ
1. Απομάκρυνση νεκρωτικών εσχαρών
 Σταδιακή απόπτωση/αυτόλυση
 Χρήση ενζύμων (κολλαγενάση)
 Χρήση γελών υπέρτονου NaCl
 Χρήση αλγηνικών επιθεμάτων
 Αναίμακτος χειρ/κός καθαρισμός

27. ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΩΝ
ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΩΝ
2. Καθαρισμός/αντισηψία
 Απομάκρυνση ούρων/ κοπράνων
 Καθημερινός καθαρισμός με νερό και σαπούνι
ή φυσιολογικό ορό.
 Χρήση αντισηπτικών ανάλογα με τις
καλλιέργειες των εκκρίσεων (Ποβιδόνη,
Νιτρικός Άργυρος, Χλωρεξιδίνη, Βορικό οξύ
κλπ)
 Η χρήση τοπικών αντιβιοτικών πρέπει να
αποφεύγεται

28. ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΩΝ ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΩΝ
3. Αντιμετώπιση των λοιμώξεων
Συχνότεροι άποικοι κατακλίσεων:
 Staphylococcus aureus
 Escherichia coli
 Pseudomonas aeruginosa
 Acinetobacter
 Candida albicans

29. ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΩΝ
ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΩΝ
3. Συστηματική αντιμετώπιση των λοιμώξεων
 Καθημερινή κλινική εκτίμηση
 Συχνές καλλιέργειες
 Χορήγηση αντιβιοτικών βάσει δοκιμασιών
ευαισθησίας

30. ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΩΝ
ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΩΝ
3. Τοπική αντιμετώπιση των λοιμώξεων
 Νατριούχος σουλφαδιαζίνη (Φλαμαζίνη)
 Επιθέματα με νιτρικό άργυρο
 Βορικό οξύ
 Τοπικά αντιβιοτικά?

31. ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΚΑΤΑΚΛΙΣΗΣ
https://www.youtube.com/watch?v=GU8CMrZmaaM

32.  Για κάθε νοσηλευτική δεξιότητα:
 Πραγματοποιούμε υγιεινή των χεριών πρίν και
μετά την διαδικασία
 Ενημερώνουμε και εξασφαλίζουμε την συναίνεση
του ασθενή
 Εξασφαλίζουμε την ιδιωτικότητα του ασθενή, όταν
κρίνεται αναγκαίο
 Ενημερώνουμε την καρτέλα νοσηλείας και το
νοσηλευτικό διάγραμμα του ασθενή

33. Νοσηλευτικές παρεμβάσεις
 Τα σεντόνια που χρησιμοποιούνται στις κλίνες των
ασθενών να είναι στεγνά και σωστά στρωμένα χωρίς να
δημιουργούνται πτυχώσεις
 Να χρησιμοποιείται σαπούνι για την καθαριότητα του
ασθενούς με ουδέτερο pH
 Να διατηρείται το δέρμα του ασθενούς στεγνό και
καθαρό, προσέχοντας να αποφεύγεται η επαφή με τα
ούρα και τα κόπρανα
 Να γίνεται ενυδάτωση του δέρματος του ασθενούς με
κρέμα/ λοσιόν
 Να προστατεύεται το δέρμα από εκκρίσεις των
τραυμάτων

34. Νοσηλευτικές παρεμβάσεις
 Οι νοσηλευτές σε συνεργασία με τους φυσικοθεραπευτές
και τους εργοθεραπευτές φροντίζουν:
 Να παρακολουθούν το δέρμα του ασθενούς κατ’
ελάχιστον 3 φορές ημερησίως
 Να αλλάζουν τη θέση ασθενούς τουλάχιστον ανά 2 ώρες
 Να μετατοπίζουν το βάρος του ασθενούς
 Να μη παραμένει ο ασθενής σε θέση ημι-fowler πάνω
από 30min
 Να εφαρμόζουν ελαφρά μάλαξη γύρω από τα σημεία
που παρουσιάζουν ερυθρότητα ανά 2 ώρες

35. ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΩΝ ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΩΝ
4. Προστασία των κατακλίσεων με επιθέματα
Υδροκολλοειδή Αφρώδη
Αλγηνικά Υδροτριχοειδικά Υδρογέλες
Υδροκολλοειδή με Άργυρο

36. ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΩΝ ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΩΝ
5.Υποβοήθηση της επούλωσης
 Καθαριότητα/αντισηψία
 Σίτιση/ τεχνητή διατροφή
 Διόρθωση Ht και ηλεκτρολυτών
 «Επουλωτικά» σκευάσματα (επιθέματα
κολλαγόνου/κυτταρίνης, Helixderm)

37. ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΩΝ
ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΩΝ
6. Χειρουργική αντιμετώπιση
Η χειρουργική σύγκλιση των κατακλίσεων, υπό
προϋποθέσεις, αποτελεί ταχεία, μόνιμη και
ασφαλή λύση του προβλήματος.

38. ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΩΝ
ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΩΝ
Βοηθητικά μέσα πρόληψης

39. Παρατηρήσεις
 Tο επίθεμα να καλύπτει 2cm υγιούς δέρματος
 Τα αντισηπτικά διαλύματα σε κατακλίσεις χωρίς φλεγμονή
διαταράσσουν τη βακτηριακή ισορροπία και δημιουργούν
περιβάλλον για την ανάπτυξη παθογόνων
μικροοργανισμών.
 Ο φυσιολογικός ορός στον καθαρισμό παρουσιάζει αντισηπτική
δράση (μικροοργανισμοί απομακρύνονται)
 Σε καρκινοπαθείς η χρήση αντισηπτικού και αντιβιοτικών,
αντιμυκητασιακών σκευασμάτων είναι απαραίτητη για πρόληψη
λοιμώξεων.
 Ακτινολογικός έλεγχος σε λοίμωξη που δεν υποχωρεί
 Αντισηπτικό Betadine διάλυση (γύρω από την κατάκλιση
ΟΧΙ μέσα)

40. ΓΝΩΣΤΕΣ ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ
ΕΠΙΘΕΜΑΤΩΝ
 Α. ΔΙΑΦΑΝΗ ΦΙΛΜ 1ου και 2ου βαθμ. κατακλίσεις
 Β. α) Υδροκολλοειδή (comfeel)
 β) Υδροκολλοειδή με υδρο-ενεργό Άργυρο (contreet)
 (κατακλίσεις 1ου, 2ου ,3ου βαθμού)
 Γ. Υδροκυτταρικά
 Δ. Πολυμερή- πολυουρεθάνη (πολύ απορροφητικά) (comfeel Biatain)
 Ε. Αλγινικά (πολύ απορροφητικά) (comfeel sea-sotb)
 Ζ. Δεξτρανομερή (πολύ απορροφητικά) (κοκκία Debtisan)
 Η. Υδροτζέλ HYDROGEL(Putilon) 2ου, 3ου βαθμού κατακλίσεις.
Ανακουφίζουν από τον πόνο καθώς ψύχουν το έλκος.
 Θ. Γάζες εμποτισμένες με φυσιολογικό ορό.
 Ι. Βιοαπορροφήσιμο (Κολλαγόνο 66%+ οξειδωμένη αναγεννημένη
κυτταρίνη 46%). Σε αιμορραγούντα τραύματα, 3ου και 4ου ,βαθμού
κατακλίσεις. Σε στεγνά τραύματα ενυδατώνεται με διάλυμα Ringer’s ή
φυσ. ορό 0.9% (PROMOGRAN)
 K. BIOPAD (Απορροφήσιμο δεν αφαιρείται) Japlast Gel

41. Κλίμακες αξιολόγησης κινδύνου
κατακλίσεων

45. Κλίμακα σταδιοποίησης κατακλίσεων κατά
Shea
45

47. Μέτρα πρόληψης κατακλίσεων
 Χρησιμοποίηση συστημάτων υποστήριξης για να
ελαττωθεί η πίεση στο δέρμα όπως επιστρώματα αφρού
και συσκευές γεμισμένες με νερό, ζελέ, αέρα, μαξιλάρια
και στρώματα εναλλασσόμενης πίεσης και
υγροποιημένου αέρα.
 Κατάλληλη τοποθέτηση του ασθενή με τα αναγκαία
μαξιλάρια και υποστηρίγματα.
 Συνεχής αξιολόγηση της αιμάτωσης της περιοχής. Αν ο
χρόνος που χρειάζεται η εξέρυθρη περιοχή για να γίνει
ωχρή μετά από άρση πίεσης είναι μεγαλύτερη από 15
λεπτά, απαιτείται φροντίδα για την αύξηση της
συχνότητας των αλλαγών θέσεως και φροντίδα για πιο
αποτελεσματικές μεθόδους τοποθέτησης των
μαξιλαριών, των υποστηριγμάτων και της θέσεως του
ασθενή.
47

48. Μέτρα πρόληψης κατακλίσεων
 Φροντίδα ώστε οι περιδέσεις και οι επίδεσμοι να είναι
κατάλληλα τοποθετημένοι και όχι σφιχτά
εφαρμοσμένοι.
 Τα σεντόνια πρέπει να διατηρούνται στεγνά και χωρίς
πτυχώσεις.
 Τοποθέτηση λεπτού στρώματος κρέμας ενυδάτωσης.
 Επαρκής χορήγηση υγρών στον ασθενή.
 Χρησιμοποίηση ουδέτερου σαπουνιού καθαριότητας.
 Χρησιμοποίηση γαλακτώματος ενυδάτωσης ή λοσιόν
μια φορά την ημέρα.
 Διατήρηση καλού επιπέδου θρέψης.
48

49. Μέτρα πρόληψης κατακλίσεων
 Διατήρηση του δέρματος στεγνού και καθαρού.
 Προστασία του δέρματος από εκκρίσεις τραυμάτων.
 Προστασία του δέρματος από την επαφή με ούρα και
κόπρανα. Άμεση απομάκρυνση αυτών μετά από
ούρηση και κένωση αντίστοιχα.
 Αύξηση σωματικής δραστηριότητας ενεργητικής και
παθητικής.
 Φροντίδα για μείωση οιδημάτων εάν υπάρχουν.
 Εάν υπάρχει κνησμός εφαρμόζουμε μέτρα ύφεσης του
όπως, ψυχρά επιθέματα στα σημεία κνησμού
αντιισταμινικά βάσει οδηγιών και κομμένα νύχια για
αποφυγή τραυματισμού του ασθενή.
49

50. Στρατηγικές θεραπείας κατακλίσεων της EPUAP
Στρατηγικές θεραπείας κατακλίσεων της EPUAP
 Εκτίμηση της κατάκλισης.
 Καθαρισμός του τραύματος και απομάκρυνση
των νεκρωμένων ιστών
 Χρησιμοποίηση του κατάλληλου επιθέματος έτσι
ώστε να διατηρείται η κατάλληλη υγρασία του
τραύματος.
 Φροντίδα για μείωση της πίεσης στο σημείο της
κατάκλισης.
50

51. Συντηρητική θεραπεία των κατακλίσεων
 Επαρκής θρέψη πλούσια σε πρωτεΐνες,
υδατάνθρακες και θερμίδες.
 Επαρκές συμπλήρωμα ανόργανων στοιχείων όπως
ψευδάργυρος, χαλκός, σίδηρος, μαγνήσιο.
 Επαρκές συμπλήρωμα βιταμινών όπως βιταμίνη Α, Β,
C, Κ.
 Επαρκής οξυγόνωση των ιστών.
 Αποφυγή φαρμάκων που καθυστερούν την επούλωση
όπως ανοσοκατασταλτικά, κορτικοστεροειδή,
κυτταροστατικά, χημειοθεραπευτικά, αντιβιοτικά που
χρησιμοποιούνται μακροχρόνια.
 Αλλαγή θέσης στο κρεβάτι κάθε 2 ώρες, ενθάρρυνση
κινητοποίησης και εκτέλεσης ενεργητικών και
παθητικών κινήσεων.
51

52. Γενικές στρατηγικές θεραπείας των
κατακλίσεων
Οι γενικές στρατηγικές θεραπείας των
κατακλίσεων που πρέπει να εφαρμόζονται
ανεξαρτήτου σταδίου της κατάκλισης είναι οι
εξής:
 Απομάκρυνση των εκκριμάτων
 Διατήρηση υγρασίας του τραύματος
 Διατήρηση σταθερής θερμοκρασίας
 Επικάλυψη του τραύματος
 Προστασία από τοξικούς παράγοντες
 Αφαίρεση επιθεμάτων με προσοχή
52

53. Διαλύματα καθαρισμού κατακλίσεων
 Το διάλυμα που ενδείκνυται για τον καθαρισμό
του έλκους της κατάκλισης, ανεξαρτήτου σταδίου,
είναι ο φυσιολογικός ορός (N/S 0,9%).
 Για τον έλεγχο της σήψης ενδείκνυται το υπέρτονο
διάλυμα N/S 7,5%.
 Αντενδείκνυται η χρήση του διαλύματος
ιωδιούχου ποβιδόνης (betadine, oxept),
αλκοολούχων διαλυμάτων και του διαλύματος
υπεροξειδίου του υδρογόνου γιατί μελέτες έχουν
δείξει ότι καταστρέφουν τα τριχοειδή αγγεία του
νέο-σχηματιζόμενου κοκκιώδους ιστού και
εμποδίζουν την σύνθεση του κολλαγόνου και κατά
συνέπεια καθυστερούν την διεργασία της
επούλωσης
53

54. Η επιλογή του κατάλληλου επιθέµατος γίνεται µε βάση το στάδιο
της κατάκλισης,
την ένταση της εκροής του τραύµατος και
των χαρακτηριστικών των διαφόρων επιθεµάτων.

55. Επιθέματα
 Επιθέματα φιλμ: είναι διαφανείς μεμβράνες
από πολυουρεθάνη που χρησιμοποιούνται σε
κατακλίσεις 1ου, 2ου σταδίου.
 Αφρώδη επιθέματα: είναι μεμβράνες από
πολυουρεθάνη, χρησιμοποιούνται σε
κατακλίσεις 1ου και 2ου σταδίου, που
συνοδεύονται από εκκρίσεις μέσης έντασης.
 Υδροκολλοειδή επιθέματα: είναι επιθέματα
από πολυουρεθάνη, κυτταρίνη, ζελατίνη και
πηκτίνη, χρησιμοποιούνται σε κατακλίσεις 1ου,
2ου, 3ου σταδίου, που συνοδεύονται από
εκκρίσεις μέσης και βαριάς έντασης.
 Αλγηνικά επιθέματα: είναι επιθέματα που
περιέχουν πολυσακχαρίτες, είναι
απορροφητικά, σχηματίζουν ένα είδος ζελέ
όταν έλθουν σε επαφή με τα υγρά της
κατάκλισης, χρησιμοποιούνται σε κατακλίσεις
2ου, 3ου , 4ου σταδίου, που συνοδεύονται από
εκκρίσεις μέσης και βαριάς έντασης.
55

56. Επιθέματα
 Υδροΐνώδη επιθέματα: έχουν υψηλή
απορροφητικότητα και όταν έρθουν σε
επαφή με τα υγρά της κατάκλισης
μετατρέπονται σε ένα διάφανο
συμπαγές ζελατινώδες επίθεμα,
χρησιμοποιούνται σε κατακλίσεις 3ου ,
4ου σταδίου, που συνοδεύονται από
εκκρίσεις μέσης και βαριάς έντασης.
 Επιθέματα ελέγχου οσμής: είναι ειδικά
επιθέματα που περιέχουν ενεργό
άνθρακα και στερεώνονται στα
κανονικά επιθέματα.
 Υδροτζέλ: είναι τζελ τα οποία
χρησιμοποιούνται για την αυτολυτική
απόπτωση των νεκρωτικών εσχάρων.
56

57. Χειρουργικός καθαρισμός
 Στις μεγάλες κατακλίσεις με νεκρώσεις η μέθοδος
εκλογής είναι ο χειρουργικός καθαρισμός, ο οποίος
γίνεται εύκολα στους νεκρωμένους ιστούς γιατί στην
εσχάρα δεν υπάρχουν αισθητικές ίνες. Ο νεκρωτικός
ιστός αποτελεί φραγμό στην επούλωση, στην
επιθηλιοποίηση και λειτουργεί ως εστία λοίμωξης.
Η αποφυγή επιπρόσθετης πίεσης στο έλκος της
κατάκλισης που βρίσκεται στην φάση της επούλωσης
είναι απαραίτητη.
 Μια άλλη μέθοδος που χρησιμοποιείται για τον
καθαρισμό των νεκρώσεων είναι η θεραπεία με τις
προνύμφες (greenbotlle), η οποία ονομάζεται και βιο-
χειρουργικός καθαρισμός.
57

58. 58

59. Άλλες δοκιμασμένες θεραπευτικές
προσεγγίσεις
 Η καλλιέργεια επιδερμικού μοσχεύματος είναι
μια μέθοδος επιτάχυνσης της σύγκλισης της
ελκωτικής επιφάνειας. Σύμφωνα με αυτή τη μέθοδο,
αφαιρείται δείγμα δέρματος από κάποιο υγιές
σημείο του σώματος, το οποίο στη συνέχεια
τοποθετείται σε τρυβλίο και αφήνεται να
πολλαπλασιαστεί. Σχηματίζεται ένα λεπτό «φύλλο»
επιδερμίδας το οποίο μεταμοσχεύεται στο τραύμα.
Το μόσχευμα αφ’ ενός δρα ως υποκατάστατο του
δέρματος και αφετέρου απελευθερώνει αυξητικούς
παράγοντες μέσα στο τραύμα επιταχύνοντας έτσι
την επούλωσή του.
59

60. Άλλες δοκιμασμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις
Οι αυξητικοί παράγοντες, γνωστοί και ως growth factors
είναι ουσίες που φυσιολογικά απελευθερώνονται από
τα αιμοπετάλια, τα μακροφάγα και άλλα κύτταρα που
συμμετέχουν στην διεργασία της επούλωσης.
 Η απελευθέρωσή τους ενεργοποιεί την διαίρεση, τον
πολλαπλασιασμό και την μετανάστευση άλλων
κυττάρων στην περιοχή του τραύματος.
 Έτσι συντελούν στον σχηματισμό κοκκιώδους ιστού και
νέας επιδερμίδας.
 Έχουν αναγνωρισθεί περισσότεροι από 30 αυξητικοί
παράγοντες και έχει αποδειχθεί ότι η απουσία τους
επιβραδύνει την επούλωση και προδιαθέτει σε
λοιμώξεις.
60

61. Άλλες δοκιμασμένες θεραπευτικές προσεγγίσεις
Θεραπεία κατακλίσεων με υπερβαρικό οξυγόνο:
 Η μερική πίεση του οξυγόνου τοπικά, επηρεάζει την αναγέννηση του
επιθηλιακού ιστού, την φαγοκυτταρική άμυνα, την αγγειογένεση και τη
σύνθεση του κολλαγόνου.
 Η θεραπεία χρόνιων τραυμάτων με οξυγονοθεραπεία σε θαλάμους
υπερβαρικού οξυγόνου (ΥΒΟ2) έδειξε ότι ο ρυθμός της επούλωσης
αυξάνεται, όπως επίσης αυξάνεται και η αντίσταση του τραύματος σε
λοιμώξεις.
 Με τη χρήση του ΥΒΟ2 αποκαθίσταται ένα κυτταρικό περιβάλλον στο
οποίο βελτιώνονται οι μηχανισμοί επούλωσης του τραύματος και της
κυτταρικής άμυνας. Η αύξηση της PO2 στην τραυματική περιοχή,
προάγει την επούλωση με πολλαπλασιασμό των ινοβλαστών και των
ενδοθηλιακών κυττάρων, με την παραγωγή κολλαγόνου και την
αγγειογένεση.
 Το ΥΒΟ2 αυξάνει σημαντικά και την βακτηριοκτόνο δράση των
λευκοκυττάρων. Έχει δειχθεί επίσης, ότι το ΥΒΟ2 αποτελεί χημειοτακτικό
παράγοντα έλξης και ενεργοποίησης των μακροφάγων. Η ενεργοποίηση
προκαλεί την παραγωγή αυξητικών παραγόντων από τα μακροφάγα, οι
οποίοι όπως έχει αναφερθεί επιταχύνουν την επουλωτική διεργασία.
61

62. 62

63. Άλλες δοκιμασμένες θεραπευτικές
προσεγγίσεις
 Η ηλεκτρική διαδερμική διέγερση των
ινοβλαστών βελτιώνει την κυκλοφορία και
επιταχύνει την σύνθεση του κοκκιώδους και
επιθηλιακού ιστού.
 Σύγχρονες μελέτες έδειξαν ότι τραύματα που
δέχτηκαν χαμηλής τάσης ηλεκτρική ενέργεια
επουλώθηκαν με ρυθμό 40% ταχύτερα στη
διάρκεια μιας εβδομάδας σε σύγκριση με
τραύματα που δεν υποβλήθηκαν σ’ αυτή.
63

68. Συμπεράσματα
Η φροντίδα των ελκών από πίεση προϋποθέτει:
 Διεπιστημονική συνεργασία
 Σχεδιασμό εξατομικευμένης φροντίδας
 Επιστημονικά τεκμηριωμένη γνώση και
πρακτική

69. ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ